Ndzi pswalilwe le St. Paul, Minnesota Estados Unidos hi 1954. A vapswali va mina wa va nga hi zvisiwana ne wa va nga ganyangi niku hi wa khongela Katolika. Hi 5 wa vana, mina ndzi wa wumbiri. Kota n’wanana ndzi wa famba cikoleni ca Katolika, niku ndzi wa vhunetela mufundisa. Kanilezvi a ndzi tivi zvo tala hi Bhibhiliya. Hambu lezvi ndzi nga kholwa lezvaku ku na ni Nungungulu a nga vanga zvilo zvontlhe, ndzi wa nga kholwi lezvaku a chichi ya Katolika yi wa ta tshuka yi ndzi vhuna.

Ka lembe ga mina go sangula na ndzi hi cikoleni ca nayo ca William Mitchell, a Vakustumunyu va Jehovha va nota kaya ka mina. Ndzi wa khomekile hi ku hlazva niku a ngango lowo hi cichavo wu no vhumela ku tlhela wu wuya. A cikhati leci va nga wuya, ndzi no va maha zviwutiso zvimbiri: “Hikuyini a vanhu va kubiha va humelelako a ku hundza lava va va nene?” niku “A vanhu va nga li kumisa kuyini a litsako?” Ndzi no vhumela ku teka a bhuku Conhecimento Que Conduz à Vida Eterna ni Bhibhiliya Wuhundzuluseli ga misava yiswa, gi nga hi ni kapa ya vherdhi wo saseka. Ndzi no vhumela kambe a cigondzo ca Bhibhiliya. A cigondzo leco ci ndzi vhunile nguvhu. Ndzi tsakisilwe nguvhu  hi ku tiva lezvaku a Mufumo wa Nungungulu mufumo lowu wu to zvi kota ku fumela vanhu laha misaveni na va nga chavi. Ndzi zvi wonile lezvaku a mufumo wa vanhu a wu zvi koti ku mbheta wubihi laha misaveni ka ha hi ni kubayiseka, kuxaniseka, wubihi ni timhango.

Ndzi ti hendleletile ka Jehovha kusanguleni ka 1982, ndzi tlhela ndzi bhabhatiswa lembe lego ka gotsovanyano wu nga hi ni hloko ya maha, “Mufumo wa lisine” le tsindza ga salawu ya mihlakano ya St. Paul. Ka vhiki gi nga landzela, ndzi no tlhela ka salawu ya mihlakano kasi ndzi maha a izami ya Minnesota. Kusanguleni ka Outubro, ndzi no tiva lezvaku ndzi pasile a izami leyo, lezvi zvi nga wula lezvaku ndzi wa ta tira kota adhivhogadho.

Ka gotsovanyano “Mufumo wa lisine” ndzi tivile Mike Richardson, wa le Bheteli ya Brooklyn loyi a nga tlhamusele lezvaku a hofisa ya nayo yi wa yimisilwe le tsindza. Ndzi alakanyile a magezu ya muEtiopiya ma tsalilweko lomu ka Mitiro 8:36, ndzi se ti wutisa lezvi: “Cini ci ndzi betelako a ku kombela ku tira ka Hofisa ya Nayo”? Hikwalaho ndzi no tira Bheteli.

A vapswali va mina a va tsakangi hi lezvi ndzi nga maha Kustumunyu wa Jehovha. Papayi i no ndzi wutisa ku a ntiro lowu ndzi wu mahako laha Bheteli wu wa ta ndzi vhuna ka wu adhivhogadho ke. Ndzi no mu tlhamusela lezvaku ndzi maha ntiro wa kuzvirandza. Ndzi mu byelile lezvaku ndzi wa ta nyikiwa a 75 wa madholari hi hweti, ka leyi ya civhuno ka lava va tirako Bheteli.

A cikhati ndzi nga mbheta ku maha lezvi zvi nga laveka le ntirweni, ndzi no sangula ntiro wa mina le Bheteli ya Brooklyn, Nova York hi 1984. Ndzi no nyikwa ntiro ka Hofisa ya Nayo. Lezvi ndzi nga gondza ka hubye zvi ndzi longisele ka lezvi zvi nga hata.

A Teyatro ya Stanley ka dhoropa ga Jérsei, Nova Jérsei, yi xavilwe hi Novembro wa 1983. Kota lezvi va nga vhumelelwe, a vamakabye va no lungisa a magezi ni mati ka yindlu leyo. A cikhati leci vona va nga kumana ni varangeli va Jérsei, a vamakabye va tlhamusele lezvaku va lava ku tirisa hi ku kongoma a teyatro ya stanley kota yindlu ya gotsovanyano wa Vakustumunyu va Jehovha. Lezvo zvi lo vanga cikarato. A milayo ya dhoropa ga Jérsei xungetano hi lezvi a tiyindlu ti nga ta tirisisiwa zvona yi wulile lezvaku a tiyindlu ta wukhozeli ti wa tava leti ta ku tshama ka tona ntsena. A Teyatro ya stanley yi wa hi ka cipandze ca ku maha mabindzu. Hikwalaho a varangeli va dhoropa a va va vhumelelangi. A vamakabye va kombele lezvaku va cica ciboho cabye kanilezvi a cikombelo cabye ci no aliwa.

 Ka vhiki go sangula na ndzi hi Bheteli, a hlengeletano yi no yisa a mhaka leyo ka hubye ya kulamula ya lomu cipandzini. Hi kota ya lezvi ndzi nga tira malembe mambiri ka hubye ya ku lamula, le St. Paul, Minnesota, a zvilo zva ku yelana ni hubye ndzi wa zvi tiva khwatsi. A mun’we wa va adhivhogadho va hina i wulile lezvaku a Teyatro ya Stanley yi tirisilwe ka zvimaho zvin’wani zvo tala, zvo kota ku wona mafilmi, mimuzka. Makunu hikuyini zvi nga biha ku yi tirisa ka zvilo zvi yelanako ni wukhongeli? A hubye ya kulamula yi ehleketile hi mhaka leyo yi guma yiku a dhoropa ga Jérsei gi wa tshovile a nayo wa ku khongela hi ku tlhatlheka. Yi tlhela yi byela a dhoropa lego lezvaku gi fanele ku va vhumelela, niku ndzi sangulile ku zvi wona lezvi Jehovha a katekisisako zvona a hlengeletano yakwe na a tirisa ndlela ya nayo kasi ku andzisa ntiro wakwe. Ndzi wa tsakile nguvhu hi vhunetela ka mhaka leyo.

A vamakabye va no sangula ku maha ntiro wa hombe niku hi 8 ka Setembro wa 1985 va no graduwara ka turma ya wu 79 ya Gileyadhe, ka dhoropa ga Jérsei na va hi ka Salawu ya Mitlhangano na va nga hi na lembe na va sangulile a ntiro wa ku aketa. Ndzi tsakile nguvhu hi ku vhunetela ntirweni wa Jehovha. Zvi ndzi tisele litsako la hombe a ku hundza a cikhati leci ndzi nga tira kota adhivhogadho na ndzi nga seta Bheteli. Ndzi wa nga zvi tivi lezvaku Jehovha a nga tshuka a ndzi tirisa ka zvipandze zvin’wani zvo tala zva nayo.

Hi 1980, a kutala ka zvipitali ni vadhokodhela va wa nga kombi cichavo hi ku xuva ka Kustumunyu wa Jehovha ka lezvaku a tiriwa mababyi na a nga cheliwi nkhata. A wasati wa nyimba i wa kumana ni zvikarato zva hombe hakuva a valamuli va wa tolovela ku wula lezvaku hi kuya hi nayo i wa nga faneli ku ala ku cheliwa nkhata. A valamuli va wula lezvaku loku a wasati a nga cheliwi nkhata i wa tafa niku a n’wana wakwe i wa ta kula na a nga hi na mamani.

Hi 29 ka Dezembro wa 1988, makabye Denise Nicoleau i xanisekile nguvhu hi hemorragia andzhako ka ku pswala a n’wana wakwe. A 5.0 wa ma hemoglobina ya nkhata ma dhibhikile, a dhokodhela wakwe i no mu byela lezvaku kasi lezvo zvi hundza ku laveka ku a cheliwa nkhata. Makabye i Nicoleau i no ala. Ka siku gi nga landzela, a cipitali ci kombelile a mulamuli lezvaku a ci vhumelele a ku mu chela nkhata. A mulamuli a nga mu nyikangi cikhati makabye Nicoleau ni nuna wakwe kasi va tlhamusela mawonela yabye ne ku va byela ku i vhumelele cipitali lezvaku ci mu chela nkhata.

Hi Wazihlanu, 30 wa Dezembro a vatiri va cipitali va no mu chela nkhata makabye Nicoleau hambu lezvi yena ni nuna wakwe ni van’wani laha ngangweni va nga kari va ala. Ka wusiku lego, a vavanuna ni vavasati ni dhota gin’we kutani vambiri  va wa vhalelwe hi kota ya lezvi va nga kari va ala ku makabye Nicoleau a cheliwa nkhata. Hi Mulongiso ni mixo hi 31 ka Dezembro, a mahungu lawo ma no hangalaka lomu dhoropeni gontlhe ga Nova York.

Hi Muvhulo ni mixo, ndzi bhulile na Milton Mollen, a mulamuli wa hubye ya hombe. Ndzi mu tlhamusele a lisine la mhaka, ni ku zvi veka laha kubaseni lezvaku a mulamuli loyi mun’wani i no ndzi chela nkhata hambu lezvi ndzi nga kala ku vhumela. Mollen i no ndzi byela ku ndziya ka hofisa yakwe ka mumu lowo kasi hi ya bhula hi mhaka leyo. Ka wusiku lego, a muwoneleli wa mina Philip Brumley, i no ndzi heleketa ka hofisa ya Mollen. A mulamuli i no ramba kambe a adhivhogadho wa cipitali kasi hi tava zvin’we. A mabhulo ya hina ma no kula. Ka mhaka leyi, makabye Brumley i no tsala manota ka bhuku gakwe a ndzi byela lezvi “rula”. Lego gi vile wusungukati ga gi nene hi ku ndzi wa maha zvontlhe ndzi nga zvi kota kasi ku va komba lezvaku adhivhogadho wa cipitali i wa bihile.

Andzhako ka hora, mulamuli Mollen i wulile lezvaku a mhaka leyo yi wa tava yo sangula ku bhula hi yona ka mixo wu landzelako. Kota lezvi hi hanyako ka tiyindlu leti, mulamuli Mollen i wulile lezvaku a adhivhogadho wa cipitali i wa hi ni “ntiro wo bindza hi mandziko wa kona”. Zvi wa nga ta mu olovela a adhivhogadho a ku maha cipitali ci zwisisa ku hikuyini a nga kurumeta makabye Nicoleau lezvaku a cheliwa nkhata. Ndzi no zvizwa lezvaku Jehovha i wa hi tiyisekisa lezvaku a mhaka ya hina yi ta humelela. Zvi hi hlamalisile a ku wona lezvaku Jehovha i hi tirisile kasi ku tatisa a kurandza kakwe.

Hi tirile kala ni wusiku na hi longisela lezvi hi to wula a mandziko wa kona. A hubye ya ku lamula yi wa gamekene ni Bheteli ya Brooklyn hikwalaho, lava va nga wumba a Hofisa ya Nayo ku wa hi 12 wa vavanuna ni vavasati. Andzhako ka loku a mun’we wa valamuli a zwile lezvi hi nga wula, i no boha lezvaku a zvi faneli a ku va a cheliwa nkhata. A hubye ya hombe ya kulamula yi no yima na makabye Nicoleau yi wula lezvaku kulwa ni milayo ya tifanelo ta vanhu a ku maha ciboho na wu nga sezwa mawonela ya mubabyi.

Cikhatanyana andzhako ka lezvo, a Hubye ya Hombe ya kulamula ya le Nova York yi tiyisile lezvaku makabye Nicoleau i wa ta tiriwa na a nga cheliwangi nkhata. Gi vile khati go sangula ka mune wa zviboho zvi yelanako ni ku cheliwa nkhata ndzi vileko ni thomo ga ku patseka ka zvona. (Wona a  kwadru: “ Kuhlula hubyeni ya hombe ya kulamula.”) Ndzi vhunetele van’wani vaadhivhogadho le Bheteli ka timhaka ti nga yelana ni kuwonelela zvivanana, ku tlhatlha wukati, titshomba ni wutshamu.

A cikhati ndzi nga tiva a sati wa mina Dawn, yena i wa tlhatlhile wukati niku i wa wundla vana vanharu. I wa kuma malana ya yi tsongwani niku i wa hi phayona. A wutomi gi wa mu bindzela niku ndzi khumbilwe nguvhu hi kutiyimisela kakwe ka ku tirela Jehovha. Hi 1992 ndzi noya ka gotsovanyano wa muganga wu nga hi ni hloko ya mhaka yaku, “Kuwonekela ka tingilozi” wu mahilweko ka dhoropa ga Nova York, niku ndzi no mu wutisa lezvaku mina na yena hi nga tivana khwatsi ke. Andzhako ka lembe hi no chadha. A kuva ni wasati loyi contlhe cikhati a rangisako Jehovha a tlhela ava ni wudzundzo gi nene cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu. Dawn i ndzi chachazele hi zvilo zva zvi nene wontlhe masiku lawa hi vileko zvin’we. — Mav. 31:12.

A cikhati leci hi nga chadha, a vana va hina va wa hi ni 11, 13, ni 16 wa malembe. Ndzi wa lava kuva mupswali wa mu nene ka vona, hikwalaho, ndzi wa ti karatela ku lera ni ku tirisa zvontlhe ndzi nga zvi kuma lomu ka mabhuku ya hina xungetano hi kuva padrasto wa mu nene. Ku vile ni zvikarato hi malembe yo tala, kanilezvi ndza tsaka hakuva a vanana va hina va ndzi vhumele kota munghana wabye wo tsumbeka ni papayi wabye wa lirandzo. Contlhe cikhati a vanghana va vana va hina va wa amukelwa khwatsi laha kaya niku hi wa tsaka hi kuva ni vaswa lawo.

Hi 2013, mina na Dawn hi no rura hiya Wisconsin kasi hi ya vhuna a vapswali vakwe. Leci ci nga ndzi hlamalisa hi ku a ciavelo ca mina Bheteli a ci mbhelangi. Ndzi no rambiwa ku simama ndzi vhunetela a hlengeletano ya hina kota mutiri wa cikhatanyana.

Hi Setembro wa 2018 ndzi no tiva lezvaku a nkolo wa mina wu wa hi ni mababyi yo kari. A dhokodhela wa lomu cipandzeni ka hina i no ndzi maha zvikambelo, kanilezvi a nga zvi tivangi a ku cini ci nga vanga a mababyi lawo. Hi ndzhako ka cikhati a dhokodhela mun’wani i no wula lezvaku ndzi na ni mababyi ya wongo.Hi Janeiro wa 2019, a neurologista i mahile mizamo ya ku tira wubabyi lego ga wongo legi gi vitaniwako ku supranuclear progressivo palsy (PSP).

Andzhako ka masiku manharu, na ndzi hi ka hlakano ndzi wu randzako, ndzi no tshoveka woko ga ci nene. Wutomini ga mina gontlhe ndzi patsekile ka hlakano lowo niku ndzi wa zvi kota khwatsi ku bela. Hikwalaho ndzi no tiva lezvaku ndzi luzile wutlhari ga mina ga ku wonelela miri wa mina. Zvi ndzi hlamalisile nguvhu lezvi a wubabyi ga mina gi nga hatlisisa zvona ku kula niku zvi waya zvi ndzi karatela ku wulawula, ku famba ni ku mita.

Ndza tsaka nguvhu hi lezvi ndzi zvi kotileko a ku vhuna a hlengeletano ya Jehovha hi ntiro wa mina kota mulamuli. Niku ndzi tsakile hi lezvi ndzi nga tsala tindzima ta mabhuku leti ti leriwako hi va dhokodhela, valamuli, ni va veki va milayo. Ndzi tlhela ndzi veka tikanelo to tala misaveni yontlhe na ndzi yimela tifanelo ta vanhu va Jehovha ta ku hlawula ku mahiwa operasawu kutani gin’wani tirelwa na ku nga tirisiwi nkhata. Hambulezvo, ndzi wula zvo fana ni lezvi a Bhibhiliya gi wulako ka Luka 17:10 zvaku: ‘Ndzi nandza gi nga vhuniko nchumu. Ndzi mahile basi lezvi ndzi nga fanele ku maha.’