1. Gi wula yini a gezu “lisine”?

“U LI kumisile kuyini lisine?” “U kulele lisineni?” “Cikhati muni u nga naco lisineni?” Kuzvilava wa tshuka u wutisiwa a zviwutiso zvo kota lezvi kutani wena ku wutisa van’wani. Gi wula yini a gezu “lisine”? A kutala ka zvikhati hi tirisa a gezu legi kasi ku tlhamusela lezvi hi zvi kholwako, ni lezvi hi zvi mahako kasi ku khozela Nungungulu, ni mahanyela ya hina. A vanhu lava va nga “lisineni” va zvi tiva lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako niku va hanya hi kuyelana ni matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Hikwalaho, a va ha kholwi a tigondzo ta wukhongeli ga mawunwa niku va hanya wutomi go tsakisa legi nga gi nga kumiwako hi vanhu vo kala kumbhelela. — Joh. 8:32.

2. Hi kuya hi Johani 13:34, 35, hi wihi nchumu wo sangula wu kokako munhu ata lisineni?

² Hi wihi nchumu wo sangula wu ku kokileko uta lisineni? Kuzvilava u kokilwe hi mahanyela ya vanhu va Jehovha. (1 Ped. 2:12) Kutani kuzvilava u kokilwe hi lirandzo leli va li kombisako ka van’wani. A kutala ka vanhu va tako mutlhanganweni hi khati go sangula va wona lirandzo lelo niku va li alakanya a ku hundza ni wihi nchumu wu wulilweko ka mutlhangano lowo. Lezvo a zvi hi hlamalisi hakuva Jesu i wulile lezvaku a vapizani vakwe va wa ta tiviwa hi ku randzana. (Lera Johani 13:34, 35.) Kanilezvi ku laveka zvo hundza lezvo kasi hiva ni kukholwa ko tiya.

3. Zvini zvi nga humelelako loku a kukholwa ka hina ku seketelwe ntsena ka lirandzo leli a vanhu va Nungungulu va li kombisako?

³ A kukholwa ka hina a ku faneli ku seketelwa ntsena ka lirandzo leli a vanhu va Nungungulu va li kombisako. Hikuyini? Hi ku loku a kukholwa ka hina ku seketelwa ntsena ka lirandzo lelo zvi nga olova nguvhu a ku ku hi mbhelela. Hi cikombiso, hi nga  tsika ku tirela Jehovha loku a makabye wo kari kuzvilava wa phayona kutani dhota, a maha ciwonho ca hombe. Kuzvilava hi nga tlhela hi tsika ku tirela Jehovha loku a makabye wo kari a hi khunguvanyisa kutani ku a maha muhluwuki a wula lezvaku lezvi hi zvi kholwako a hi lisine. Hikwalaho loku hi lava kuva ni kukholwa ko tiya hi fanele ku ku seketela ka wuxaka go tiya na Jehovha. Lezvi u ti zwisako zvona hi Jehovha ni vanhu vakwe zvi nga ku vhuna ku tiyisa kukholwa ka wena. Kanilezvi zva lisima kambe a ku u gondza Bhibhiliya, u zwisisa lezvi u zvi gondzako u tlhela u kambisisa kasi u tiyiseka lezvaku u gondza lisine xungetano hi Jehovha. — Rom. 12:2.

4. Hi kuya hi Matewu 13:3-6, 20, 21, zvini lezvi a vanhu vo kari va mahako loku a kukholwa kabye ku ringiwa?

⁴ Jesu i wulile lezvaku a vokari va wa ta vhumela lisine ‘na va tsakile’, kanilezvi a kukholwa kabye ku wa ta mbhela ntamu loku va ringiwa. (Lera Matewu 13:3-6, 20, 21.) Kuzvilava va wa nga zvi tivi lezvaku a kuva mupizani wa Jesu zvi patsa zvikarato ni tixanisa. (Mat. 16:24) Kuzvilava va wa alakanya kambe lezvaku a kuva muKristu zvi wula ku va nga ta tshuka va xaniseka kutani ku Nungungulu i ta va susela zvikarato zvontlhe. Kanilezvi ka tiko legi go biha ku na ni zvikarato. A zviyimo zvi nga cica wutomini ga hina zvi hi maha hi luza litsako. — Lis. 6:6; Mutsh. 9:11.

5. Zvini zvi kombako lezvaku a kutala ka vamakabye va tiyiseka lezvaku va li kumile lisine?

⁵ A kutala ka vamakabye va hina va komba lezvaku va tiyiseka a ku va li kumile lisine. Hikuyini hi wulako lezvo? Hi ku a kukholwa kabye a ku tsekatseki hambu loku a mukholwa-kulori a va khunguvanyisa kutani a ti nghenisela ka mahanyela ma nga hiko ya wuKristu. (Lis. 119:165) Contlhe cikhati va kumanako ni zvikarato a kukholwa kabye ko tiya; na ku nga hi ku mbhela ntamu. (Jak. 1:2-4) Hi nga ku akisa kuyini a kukholwa ko tiya ka tshamela lego?

6. A vapizani va zana ga malembe go sangula va wa ku seketela ka yini a kukholwa kabye?

⁶ A vapizani va zana ga malembe go sangula va wa seketela kukholwa kabye ka wutivi ga Mitsalo legi va nga hi nago ni ka lezvi Jesu Kristu a nga gondzisa, ku nga “lisine la mahungu ya ma nene”. (Gal. 2:5) A lisine zvilo zvontlhe lezvi hi zvi kholwako kota maKristu a ku patsa ni lisine xungetano hi hakhelo ya ku tlhatlhisa ya Jesu ni ku vhuka kakwe hi ka vafileko. Mupostoli Pawule i wa tiyiseka lezvaku a tigondzo leti lisine. Hikuyini? Hiku i ‘va kombile lomu ka mitsalo lezvaku zvi wa laveka ku Kristu a xaniseka a tlhela a vhuxiwa hi ka vafileko’. (Miti. 17:2, 3) A vapizani va zana ga malembe go sangula va vhumelile a tigondzo leto va tlhela va tsumba lezvaku a moya wo basa wu ta va vhuna kuzwisisa Mhaka ya Nungungulu. Va wa hlola kasi va tiyiseka lezvaku a tigondzo leto ti wa seketelwa lomu ka Mitsalo. (Miti. 17:11, 12; Mah. 5:14) A va seketelangi a kukholwa kabye ka lezvi va nga ti zwisa zvona basi ne va wa nga tireli Jehovha hi kota ya lezvi va nga tsaka hi kuva zvin’we ni vamakabye. Kanilezvi, va wa seketela a kukholwa kabye ka “ku mu tiva khwatsi Nungungulu”. — Kol. 1:9, 10.

7. Zvini lezvi a kukholwa ka hina ka Mhaka ya Nungungulu ku mahako?

⁷ A lisine la Mhaka ya Nungungulu a li cici. (Lis. 119:160) Hi cikombiso, a li cici loku a muKristu-kuloni a hi khunguvanyisa kutani a maha ciwonho. A li cici kambe loku hi kuma ni zvikarato. Hikwalaho, hi fanele a ku ti tiva khwatsi a tigondzo ta Bhibhiliya hi tlhela hi tiyiseka lezvaku a tigondzo leto lisine. A kukholwa ka hina ko tiya ka Mhaka ya Nungungulu ku ta hi vhuna a ku simama hi tiyile loku hi ringiwa, a ku fana ni lezvi a cirikhiso, kutani fero, ci nga nyimisako ngalava yi tiya loku bimbi gi zangarile. U nga tiyisekisa kuyini lezvaku hakunene u li kumile lisine?

8. Kota lezvi zvi kombisiwako ka 2 Timote 3:14, 15, zvini zvi mahileko Timote a tiyiseka lezvaku i li kumile lisine?

⁸ Timote i wa tiyiseka lezvaku i li kumile lisine. Cini ci nga mu tiyisekisa? (Lera 2 Timote 3:14, 15.) A mamani wakwe ni kokwani wakwe va mu gondzisile a “mitsalo yo basa”. Kanilezvi a zvi kanakanisi lezvaku yenawu i wa ti nyika cikhati a tlhela a ti karata kasi ku gondza a mitsalo leyo. Hi kota ya lezvo, i wa “kholwa” lezvaku a mitsalo leyo yi wula lisine. Hi ndzhako ka cikhati, Timote, ni mamani wakwe, ni kokwani wakwe va no tiva tigondzo ta wuKristu. A zvi kanakanisi lezvaku Timote i wa tsakisiwa nguvhu hi lirandzo leli a valandzeli va Jesu va nga li kombisa, niku i wa zvi xuva nguvhu a ku tshama navo a vhuna a vamakabye vakwe va moya. (Filp. 2:19, 20) Hambulezvo, a kukholwa kakwe ku wa nga seketelwi ka lezvi a nga ti zwisa zvona hi van’wani, kanilezvi ku wa seketelwa ka lisine leli li nga mu kokile a tshinela ka Jehovha. Wenawu u fanele ku gondza a Bhibhiliya u tlhela u tiyiseka lezvaku lezvi gi zvi gondzisako xungetano hi Jehovha lisine.

9. Tigondzo muni ta tinharu ta lisima u faneleko ku tiyiseka ka tona?

⁹ Kasi ku maha lezvo, u fanele ku tiyiseka hi tigondzo tinharu ta lisima hi wutsongwani ga kona. Yo sangula, u fanele ku tiyiseka lezvaku Jehovha Nungungulu hi yena Muvangi wa zvilo zvontlhe. (Ekso. 3:14, 15; Mah. 3:4; Kuv. 4:11) Ya wumbiri, u fanele ku tiyiseka lezvaku a Bhibhiliya mahungu ma pimisilweko hi Nungungulu kasi a vanhu va ma tiva. (2 Tim. 3:16, 17) Ni ya wunharu, u fanele ku tiyiseka lezvaku Jehovha i na ni hlengeletano ya vanhu lava va mu khozelako na va rangelwa hi Kristu niku a vanhu lavo Vakustumunyu va Jehovha. (Isa. 43:10-12; Joh. 14:6; Miti. 15:14) Kasi ku tiyiseka hi tigondzo leti a zvi lavi kuza u tiva zvontlhe lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako. A kungo ga wena gi fanele kuva ku tirisa ‘kupima ka wena kontlhe’ kasi u tiyiseka lezvaku u li kumile lisine. — Rom. 12:1.

10. Ahandle ka ku tiva lisine basi, zvini zvin’wani zvi lavekako?

¹⁰ Andzhako ka loku u tiyisekile hi tigondzo tinharu ta lisima xungetano hi Nungungulu, ni Bhibhiliya, ni vanhu vakwe zvi lava ku u zvi  kota ku tirisa Bhibhiliya kasi ku tiyisekisa van’wani hi tigondzo leti. Hikuyini? Hiku kota maKristu hi na ni wutihlamuleli ga ku gondzisa a lisine leli hi li gondzako ka lava va to hi ingisela. * (1 Tim. 4:16) A cikhati hi zamako ku kholwisa van’wani xungetano hi lisine la Bhibhiliya, hi tlhela hi tiyisisa a kukholwa ka hina xungetano hi lisine lelo.

11. Cikombiso muni leci mupostoli Pawule a hi vekeleko a cikhati a nga gondzisa vanhu?

¹¹ A cikhati mupostoli Pawule a nga gondzisa vanhu i wa “va kholwisa xungetano hi Jesu hi lezvi zvi tsalilweko Nayweni wa Mosi ni ka Vaphrofeti”. (Miti. 28:23) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Pawule a cikhati hi gondzisako a lisine ka van’wani? Hi fanele ku maha zvo hundza ku va byela lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako. Hi fanele ku vhuna a zvigondzani zva hina lezvaku zvi gondza zvi tlhela zvi ehleketa khwatsi hi lezvi zvi gondzako lomu ka Bhibhiliya. Hi lava ku va vhumela lisine hi ku tiyiseka lezvaku lezvi va zvi gondzako xungetano hi Nungungulu wa hina wa lirandzo lisine, na ku nga hi ku va tsakela hina.

12-13. A vapswali va nga va vhunisa kuyini a vana vabye lezvaku va simama lisineni?

¹² Vapswali, a zvi kanakanisi lezvaku mu lava ku a vana van’wani va simama lisineni. Kuzvilava mu nga alakanya lezvaku loku a vana va n’wina va hi ni vanghana va va nene lomu bandleni va ta kula khwatsi hi tlhelo ga moya. Hambulezvo, kasi va tiyiseka lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako lisine zvi lava zvo hundza kuva ni vanghana va va nene. Va fanele kuva ni wuxaka gabye wutsumbu na Nungungulu va tlhela va kholwa lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako lisine.

¹³ Kasi a vapswali va gondzisa lisine a vana vabye xungetano hi Nungungulu va fanele ku veka cikombiso hi kuva vagondzi va va nene va Bhibhiliya. Va fanele ku ti nyika cikhati ca ku ehleketa hi lezvi va gondzako. Andzhako ka lezvo, hi kona va to zvi kota ku gondzisa vana vabye lezvaku va maha zvo fana. Va fanele ku gondzisa a vana vabye a ku tirisa Bhuku go kambisisa hi gona ga Vakustumunyu va Jehovha, ni Watchtower Library ni Biblioteka ya Saite ya Watchtower ni JW Library a ku fana ni loku va gondzisa a zvigondzani zvabye zva Bhibhiliya. Loku va maha lezvo vo vhuna vana vabye lezvaku va randza Jehovha ni ku tsumba lezvaku i tirisa nandza go tsumbeka ni go tlhariha kasi ku hi vhuna ku zwisisa Bhibhiliya. (Mat. 24:45-47) Vapswali, mu nga gumelwi basi laha ka ku gondzisa vana va n’wina a tigondzo tshinya ta Bhibhiliya. Va vhuneni ku tiyisa kukholwa kabye hi ku va gondzisa “zvilo zvi etileko zva Nungungulu” hi kuya hi tanga yabye ni wutlhari gabye. — 1 Kor. 2:10.

14. Hikuyini hi faneleko ku gondza zviphrofeto zva Bhibhiliya? (Wona ni kwadru: “ U nga zvi kota ku tlhamusela a zviphrofeto lezvi?”)

¹⁴ A zviphrofeto zva Bhibhiliya cipandze ca lisima nguvhu ca Mhaka ya Nungungulu zvi hi vhunako ku tiyisa kukholwa ka hina ka Jehovha. Zviphrofeto muni zvi tiyisako kukholwa ka wena? Kuzvilava u nga ku zviphrofeto zvi wulawulako hi ‘masiku yo gumesa’. (2 Tim. 3:1-5; Mat. 24:3, 7) Kanilezvi hi zvihi zvin’wani zviphrofeto zvi tatisekileko zvi tiyisako a kukholwa ka wena? Hi cikombiso, u nga zvi kota ku tlhamusela a ndlela leyi a ciphrofeto ci nga ka Danieli cipimo 2 ni ciphrofeto ci nga ka Danieli cipimo 11 zvi tatisekileko hi yona cikhatini ci hundzileko ni leyi zva ha simamako zvi tatiseka hi yona? * Loku a kukholwa ka wena ku hi ni ciseketelo co tiya ka Bhibhiliya ku nga ta mbhela. Wona cikombiso ca vamakabye va hina lava va xanisilweko nguvhu le Alemanya ndzeni ka Yimpi ya Wumbiri ya Misava. Hambu lezvi va nga kala va nga zvi zwisisi zvontlhe a zviphrofeto zva Bhibhiliya xungetano hi masiku yo gumesa, va wa hi ni kukholwa ko tiya ka Mhaka ya Nungungulu.

15-17. A ku gondza Bhibhiliya ku va tiyisisile kuyini a vamakabye lava va nga xanisiwa hi mufumo wa vaNazi?

¹⁵ A cikhati leci a mufumo wa vaNazi wu nga fuma le Alemanya, a kutala ka vamakabye va hina va vanuna ni vavasati va no yisiwa tivaleni ta xanisa. Hitler na Heinrich Himmler a murangeli wa SS va wa venga Vakustumunyu va Jehovha. Hi kuya hi makabye wokari wa cisati, Himmler i byelile a ntlawa wo kari wa vamakabye va cisati va nga hi livaleni la xanisa aku: “Jehovha wa n’wina i fuma le tilweni kanilezvi laha misaveni ku fuma hina! Hi ta zvi wona ku himani a to rendhera laha ka hina na n’wina!” Zvini zvi vhunileko a vanhu va Jehovha lezvaku va simama va tsumbekile?

¹⁶ A Zvigondzani lezvo zva Bhibhiliya zvi wa zvi tiva lezvaku a Mufumo wa Nungungulu wu sangulile ku fuma hi 1914. Va wa nga hlamali hi kota ya tixanisa leti va nga kumana nato. Hambulezvo, a vanhu va Jehovha va wa tiyiseka  lezvaku a ku na mufumo wa vanhu wu nga tsandzekisako kungo ga Jehovha lezvaku gi tatiseka. Hitler a nga zvi kotangi ku fuvisa a wukhozeli ga lisine kutani ku yimisa mufumo wa ntamu wa ku hundza Mufumo wa Nungungulu. A vamakabye va hina va wa tiyiseka lezvaku hi magumo a kufuma ka Hitler ku ta gumesa.

¹⁷ Lezvi a vamakabye lava va nga zvi kholwa zvi wa hi lisine. Na zvi nga seya kule a mufumo wa vaNazi wu nowa. Heinrich Himmler — loyi a nga wulile lezvaku “laha misaveni ku fuma hina” — i no tsutsuma hi ku chava ku dawa. A cikhati a nga tsutsuma i no kumana na makabye Lübke, a nga mu tiva ku i Kustumunyu wa Jehovha loyi a kale a nga vhalelwe. Na a karatekile nguvhu Himmler i no wutisa makabye Lübke aku: “Cigondzani ca Bhibhiliya, kasi ku humelela yini?” Makabye Lübke i no mu tlhamusela lezvaku a Vakustumunyu va Jehovha va wa nga kanakani lezvaku a mufumo wa vaNazi wu wa tawa niku vona va wa ta tlhatlhisiwa. Makunu Himmler, loyi a nga wula zvilo zvo tala zvo biha hi Vakustumunyu va Jehovha, i no vhumala co wula. Cikhatanyana andzhako ka lezvo a ti daya. Hi gondza yini? A ku gondza Bhibhiliya, a ku patsa ni zviphrofeto zva gona, zvi nga tiyisa kukholwa ka hina ka Nungungulu zvi tlhela zvi hi nyika kutsumba zvikhatini zva zvikarato. — 2 Ped. 1:19-21.

18. Hi kuya hi Johani 6:67, 68, hikuyini hi faneleko kuva ni ‘wutivi ni kupimisisa kontlhe’ loku Pawule a ku wulileko?

¹⁸ Hi fanele ku randzana kasi ku komba lezvaku hi maKristu ya lisine. Kanilezvi hi fanele ku tlhela hiva ni ‘wutivi ni kupimisisa kontlhe’. (Filp. 1:9) Loku hi nga mahi lezvo, hi ta thapelwa “hi mimoya yontlhe ya tigondzo ni mano ya vanhu”, a ku patsa ni vahluwuki. (Efe. 4:14) A cikhati leci a vapizani vo tala va Jesu va nga tsika ku mu landzela, mupostoli Pedro i no wula a kutiyiseka loku a nga hi nako ka ku Jesu i wa hi ni “timhaka ta wutomi ga pindzukelwa.” (Lera Johani 6:67, 68.) Hambu lezvi ka cikhati leco a nga kala a nga zwisisi zvontlhe xungetano hi timhaka leti, Pedro i simamile a tsumbekile hakuva i wa li tiva lisine xungetano hi Kristu. Wenawu u nga tiyisa kukholwa ka wena ka lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako lisine. Loku u maha lezvo, a kukholwa loko ku ta simama ku tiyile loku u ringiwa niku u ta vhuna van’wani lezvaku va tiyisa kukholwa kabye. — 2 Joh. 1, 2.