1. Zvini lezvi Jehovha a nga nyika a malandza yakwe yo tsumbeka?

WONTLHE a malandza yo tsumbeka ya Jehovha i ma nyikile ntiro lomu bandleni. Hambu lezvi hi nga ni mitiro yo hambana, hontlheni hi va lisima ka Jehovha niku a mun’we ni mun’wani wa hina wa laveka. Mupostoli Pawule wa hi vhuna ku zwisisa a mhaka leyi ya lisima. Hi ndlela muni?

2. Hi kuya hi Va Le Efesusi 4:16, hikuyini hi faneleko ku mu nyika lisima a mun’we ni mun’wani wa hina hi tlhela hi tira zvin’we?

² Kota lezvi hi zvi wonako ka mutsalo-tshinya wa ndzima leyi, mupostoli Pawule i khanyisile lezvaku a nga kona ka hina a faneleko ku wula byela makabye aku: “Wena a ndzi ku lavi.” (1 Kor. 12:21) Loku hi lava ku laha bandleni kuva ni kurula, hi fanele ku mu nyika lisima a mun’we ni mun’wani wa hina hi tlhela hi tira zvin’we. (Lera Va Le Efesusi 4:16.) Loku hi tira hi ku zwanana, hontlheni hi ta tizwa na hi randziwa niku a bandla gi ta tiya.

3. Zvini hi to gondza ka ndzima leyi?

³ Hi tihi tindlela to kari hi nga kombako hi tona cichavo ka maKristu-kuloni lomu bandleni? Ka ndzima leyi hi ta wona lezvi a madhota ma nga kombisako zvona cichavo hi madhota kuloni. Hi kulandzela, hi ta wona lezvi a mun’we ni mun’wani wa hina a nga kombisako zvona cichavo ka vamakabye lava va kalako va nga se chadha. Hi kugumesa, hi ta gondza hi lezvi hi nga kombisisako zvona lirandzo ka lava va kalako va nga wulawuli khwatsi a lirimi la hina.

4. Wusungukati muni ga Pawule hi gi kumako ka Va Le Roma 12:10, legi a madhota ma faneleko ku gi landzela?

⁴ A madhota wontlhe lomu bandleni ma yimisilwe hi moya wo basa wa Jehovha. Hambulezvo, wontlhe ma na ni zvinyikiwo zvo hambana. (1  Kor. 12:17, 18) A madhota man’wani ma ha hi ku yimisiwa, niku a ma na wutlhari a ku fana ni man’wani lomu bandleni. A man’wani a ma zvi koti ku maha zvotala hakuva ma kulile hi tanga niku ma na ni zvikarato zva lihanyo. Hi cigelo leco, a ku na dhota gi nga cuwukako gin’wani giku: “A ndzi ku lavi.” Kanilezvi, a madhota wontlhe ma fanele ku landzela wusungukati ga Pawule gi nga ka Va Le Roma 12:10. — Lera.

5. A madhota ma nga kombisa kuyini cichavo hi madhota-kuloni, niku hikuyini zvi nga zva lisima?

⁵ A madhota ma komba cichavo hi madhota-kuloni hi ku ma ingisela khwatsi a cikhati ma wulawulako. Lezvo zva lisima nguvhu ka mitlhangano leyi a madhota ma yi mahako kasi ma bhula hi timhaka ta bandla. Hikuyini? A Murindzeli wa 1 ka Outubro wa 1988 (hi ciPutukezi), wu te: “A madhota ma zvi tiva lezvaku Kristu a nga tirisa moya wo basa kasi ku vhuna ni gihi dhota kasi ku nyika wusungukati legi gi to vhuna madhota a ku tiva leci ma nga ci mahako ka ni cihi ciyimo, kutani ku maha ciboho ca lisima. (Miti. 15:6-15) A moya wo basa wu vhuna madhota wontlhe na ku nga hi gin’we basi.”

6. A madhota ma nga tirisanisa kuyini hi lirandzo niku a bandla gi nga vhunekisa kuyini?

⁶ A dhota gi kombisako cichavo ka madhota-kuloni a gi rangeleli ku wulawula lomu ka mitlhangano ya madhota. A gi tshami hi ku wulawula contlhe cikhati, niku a gi ti mahi mativa-zvontlhe. Wutshan’wini ga lezvo, gi nyika mawonela ya gona hi kutikoramisa. Gi ingisela khwatsi a cikhati leci a madhota lawa man’wani ma wulawulako. A ca lisima ka zvontlhe, gi tshama gi longile ku humesa mawonela ma seketelwako ka matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ni ku landzela wusungukati gi tako hi ka “nandza go tsumbeka ni go tlhariha”. (Mat. 24:45-47) Loku a madhota ma bhula timhaka ta bandla hi ndlela ya lirandzo ni cichavo, a moya wa Nungungulu wu tava navo, niku wu ta va  kongomisa ku maha zviboho zvi to tiyisa bandla. — Jak. 3:17, 18.

7. Jesu i wa va wonisa kuyini lava va kalako va nga chadhangi?

⁷ Nyamutlha, a bandla gi wumbiwa hi maKristu ma chadhileko ni mingango. Hambulezvo, ku ni vamakabye vo tala va nga chadhangiko. Hi va wonisa kuyini a vamakabye lavo? Hi fanele ku pimanyisa lezvi Jesu a nga gi wonisa zvona a wugwendza. Jesu a nga tshukangi a chadha. I simamile kuva gwendza a tlhela a veka kupima ntirweni wakwe. A nga zangi a veka nayo wa ku a vanhu va fanele ku chadha kutani ku nga chadhi. Hambulezvo, i wulile lezvaku a maKristu yo kari ma wa ta hlawula ku nga chadhi. (Mat. 19:11, 12) Jesu i wa va komba cichavo lava vo kala ku chadha. I wa nga va woni kota vanhu vo kala lisima kutani ku va wonisa ku ci kona ci nga kiyela wutomini gabye.

8. Hi kuya hi 1 Va Le Korinte 7:7-9, Pawule i kucile maKristu a ku ma maha yini?

⁸ A ku fana na Jesu, Pawule i chumayele na a nga hi na sati. A nga gondzisangi lezvaku zvi bihile ku a muKristu a chadha. I wa zvi tiva ku leco ciboho ca munhu. Hambulezvo, i kucile maKristu lezvaku loku ma zvi kota ma tirela Jehovha na ma hi magwendza. (Lera 1 Va Le Korinte 7:7-9.) Hi lisine, Pawule i wa nga va nyiki nguvhu lisima lava va chadhileko a ku hundza lava va kalako va nga chadhangi. Hi lisine, i hlawulile Timote, loyi a nga hi gwendza, kasi a maha ntiro wa lisima nguvhu. * (Filp. 2:19-22) Zva dlunyateka a ku ci wa tava cihoxo a ku alakanya lezvaku a makabye wo kari wa ringanelwa hi ciavelo co kari kutani a nga ringanelwi hi kuva a chadhile kutani kuva a nga chadhangi. — 1 Kor. 7:32-35, 38.

9. Hi nga wula yini xungetano hi ku chadha ni ku nga chadhi?

⁹ Jesu na Pawule a va gondzisangi lezvaku a munhu i fanele ku chadha kutani ku tshama a nga chadhi. Makunu, hi nga wula yini xungetano hi ku chadha ni ku nga chadhi? A Murindzeli wa 1 ka Outubro wa 2012, (hi ciPutukezi) wu hlamulile khwatsi a ciwutiso leci, wuku: “Hi lisine a ku chadha kutani ku nga chadhi cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu, Jehovha a nga zvi wonisi ku lava va nga kala ku chadha va fanele ku ti wonela hasi kutani ku zangara hi ku a va chadhangi.” Hi ndlela leyo, hi fanele ku va kombisa cichavo a vamakabye lava va nga kala ku chadha.

10. Hi nga kombisa kuyini cichavo hi vamakabye va hina va kalako va nga chadhangi?

¹⁰ Hi nga kombisa kuyini cichavo hi kutizwa ni  ciyimo ca vamakabye va hina va kalako va nga chadhangi. Hi fanele ku alakanya lezvaku a maKristu yo kari ma no ti mahela ciboho ca ku nga chadhi. A man’wani kuzvilava ma zvi lava ku chadha, kanilezvi a ma se mu kuma wa ku chadha naye. A man’wani zva koteka ku ma no felwa. Kani cini ci mahako ku a makabye wo kari a nga hi na sati kutani nuna, a hi zvi nene a ku mu wutisa ku kasi hikuyini u kalako u nga chadhi, kutani ku mu byela ku ndzi nga ku vhuna ku lava a munhu wa mu nene wa ku chadha naye. Lisine ku a maKristu yo kari ma nga chadhangiko ma nga kombela civhuno. Hambulezvo, a nga ti zwisa kuyini loyi a nga chadhangiko loku a muKristu wo kari a mu byela ku ‘mina ndzi nga ku vhuna ku kuma wa ku chadha naye’ ke? (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13) A hi woneni lezvi a vamakabye vo kari vo tsumbeka va wulako.

11-12. Lava va nga chadhangiko hi nga va mbheta ntamu hi ndlela muni?

¹¹ A muwoneleli wo kari wa cipandze a nga chadhangiko, loyi a wu mahako khwatsi ntiro wakwe, i wulile lezvaku a kuva gwendza zvi na na ni mabhindzu yo tala. Kanilezvi, i tlhelile aku zva mbheta ntamu loku a vamakabye va alakanyako ku vo ndzi vhuna va ndzi wutisa ku: “Kasi hikuyini u kalako ku chadha?” A makabye wokari wa cinuna a nga chadhangiko, a tirako ka Hofisa ya Ravi, i te: “Ka zvikhati zvin’wani a vamakabye va zvi mahisa ku khwatsi a magwendza ma fanele ku zwelwa wusiwana hi lezvi ma nga kala ku chadha. Lezvo zvi nga maha ku a wugwendza gi ku khwatsi cikarato, gi ngavi cinyikiwo.”

¹² A makabye wa cisati a nga chadhangiko a tirako Bheteli i te: “A vamakabye vo kari va alakanya ku a magwendza wontlhe ma lomu ko lavetela wo chadha naye. Va zvi wonisa ku loku ku tlhangene vamakabye vo tala, a magwendza ma ci wona ci hi cikhati ci nene ca ku kuma munhu wo chadha naye. Ka khati go kari na ndzi hi ka wutshamu go kari hi ntiro wa Bheteli, ndzi noya mutlhanganweni ka gambo ga kona. A makabye wa cisati loyi ndzi nga hi laha kaya kakwe, i no ndzi byela lezvaku ku ni vamakabye vambiri va tanga ya mina laha bandleni gabye. I no ndzi tiyisekisa ku a hi ku khwatsi i wo zama ku ndzi lavela nuna. Kanilezvi, neti hi nga ku swe lomu Salawini ya Mufumo, i no tekela ku ndzi khoma hi woko kasi ndzi ya wonana ni vamakabye lavo va vambiri! Ne a zvizi zvi lava ku ndzi wula a ku mina ni vamakabye lavo hi no dhana hi lava ni ku nyeka.”

13. Zvikombiso muni zvi nga tiyisa a makabye wo kari wa cisati wa gwendza?

¹³ A makabye mun’wani wa cisati wa gwendza a tirako Bheteli, i te: “Ndzi tiva maphayona yo kari ya cisati ma nga chadhangiko ma kulileko hi tanga, lawa ma ti vekelako mixuvo, ma tshamako ma longile ku vhuna van’wani, ma tsakileko kambe. A bandla ga vhuneka nguvhu hi vamakabye lavo. A vamakabye lavo va ni mawonela ma nene hi wugwendza gabye. A va ti kulisi hi kuva magwendza, ne a va ti woneli hasi hi lezvi va nga hava nuna kutani vana.” A zvo ku tsakisa a kuva ka bandla legi vontlhe va kombisanako cichavo va tlhela va nyikana lisima. A wu tizwi na u chepetiwa kutani ku tsetsiwa hi lezvi u nga gwendza. A vamakabye ne a va na ciluse hi wena hi kuva u chadhile. Wa zvizwa lezvaku wa randziwa.

14. Hi nga zvi kombisa kuyini a ku hi na ni cichavo hi lava va nga chadhangiko?

¹⁴ A vamakabye va hina va nga chadhangiko, va tsaka nguvhu loku hi va kombisa cichavo hi matshamela ya ma nene lawa va nga nawo, na ku nga hi ku va chadhile kutani a va chadhangi. Wutshan’wini ga ku va tsetsa hi lezvi va nga magwendza, hi fanele ku va nyika lisima hi kota ya kutsumbeka kabye. Loku hi maha lezvo, a vamakabye va hina va magwendza va nga ta tshuka va tizwa ko khwatsi ho va byela lezvi: “A ndzi ku lavi.” (1 Kor. 12:21) Wutshan’wini ga lezvo, va ta zvi tiva lezvaku ha va kombisa cichavo niku ha wu nyika lisima a ntiro wabye lomu bandleni.

15. Zvini lezvi a vokari va mahako kasi va andzisa a ntiro wabye?

¹⁵ Ka malembana lawa, a vahuweleli vo tala va ti vekela mixuvo ya ku gondza lirimi lin’wani kasi va andzisa a ntiro wabye wa ku chumayela. Kasi ku maha lezvo va fanele ku cica zvo tala wutomini gabye. A vahuweleli lavo va sukile ka mabandla ya lirimi labye la mabeleko, vaya ka mabandla lawa ku wulawuliwako a lirimi lin’wani ku nga ni cilaveko ca vahuweleli. (Miti. 16:9) A maKristu lawo ma no ti mahela ciboho leco kasi ma rangisa a zvilaveko zva Mufumo. Hambu lezvi zvi nga tshukako zvi teka cikhati co leha kasi va wulawula khwatsi a lirimi lelo la liswa, va vhuna bandla hi tindlela to tala. A matshamela yabye ya ma nene ni wutlhari gabye hi tlhelo ga moya zvi tiyisa bandla. Ha ku bonga a kutikarata loku a vamakabye lavo va ku mahako.

16. Zvini lezvi a madhota ma zvi cuwukako loku ma lava ku dzundza makabye kasi a yimisiwa kota dhota kutani landza go vhunetela?

¹⁶ A hubye ya madhota a yi faneli ku tsika ku dzundza makabye kasi a yimisiwa kota dhota kutani landza go vhunetela hi kota ya lezvi va kalako va nga zvi koti ku wulawula khwatsi a lirimi leli li wulawuliwako bandleni gabye. A madhota ma fanele ku hlola matshamela ya moya lawa a malandza yo vhunetela kutani madhota ma faneleko kuva nawo hi kuya hi mitsalo, na ku nga hi hi kuya hi lezvi va wulawulisako zvona a lirimi la bandla lego. — 1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tit. 1:5-9.

17. Ciboho muni leci a vapswali va faneleko ku maha loku va rurile vaya ka tiko gin’wani?

¹⁷ A mingango yo kari ya maKristu yi rurile yiya ka matiko man’wani yi ya lava ku fihlala timhango kutani va ya lava mitiro. Ka zviyimo lezvo, le cikoleni a vana va ngaya gondza hi lirimi la tiko lego. A vapswali vonawu zvi nga lava ku va gondza lirimi lelo kasi va kuma ntiro. Ahati loku ku hi ni bandla kutani ntlawa wa lirimi labye la mabeleko? A ngango lowu wu fanele ku wona mitlhangano ka bandla gihi? Xana va fanele ku hlawula bandla ga lirimi la tiko legi va nga ka gona kutani ga lirimi labye la mabeleko?

18. Hi kuya hi Va Le Galatiya 6:5, hi nga kombisa kuyini cichavo hi ciboho ca hloko ya ngango?

¹⁸ A hloko ya ngango hi yona yi faneleko ku maha ciboho ca ku a ngango wu ta wona mitlhangano ka bandla gihi. Kota lezvi yi nga mhaka ya ku a munhu a ti mahela ciboho cakwe, i fanele ku hlawula lezvi zvi to vhuna ngango wakwe. (Lera Va Le Galatiya 6:5.) A hi faneli ku nghenela ciboho leci a hloko ya ngango yi to ci maha. Kani hi cihi ciboho a mahako hi fanele ku mu seketela, hi amukela ngango wakwe hi mandla mambiri, hi tlhela hi va wona va hi va lisima laha bandleni. — Va Le Roma 15:7.

19. Zvini lezvi a tihloko ta mingango ti faneleko ku ehleketa khwatsi ti tlhela ti khongela hi zvona?

¹⁹ Ka zvikhati zvin’wani a mingango yi tira lomu ka mabandla lawa ku tirisiwako a lirimi la mabeleko la vapswali, kanilezvi zva koteka ku a vana na va nga yi tivi khwatsi a lirimi lelo. Loku  a bandla lego gi hi lomu ku wulawuliwa lirimi leli a vanana va gondzako hi lona le cikoleni, a vanana zvi nga va karatela a ku zwisisa mitlhangano, niku zvi nga maha ku va nga kuli hi tlhelo ga moya. Hikuyini? Hiku zvi nga maha na ku hi lezvaku a vanana va tiva khwatsi a lirimi leli va gondzako cikoleni, na ku nga hi lirimi la mabeleko la vapswali vabye. Loku lezvo zvi humelela, a tihloko ta mingango ti fanele ku ehleketa khwatsi hi mhaka leyo ti tlhela ti khongela ti kombela wutlhari ka Jehovha kasi a ti vhuna ku maha ciboho ca ci nene, leci ci to vhuna vana vabye a kuva ni wunghana go tiya na Jehovha ni vanhu vakwe. Zvi ta lava ku a vapswali va gondzisa vana vabye a lirimi labye la mabeleko kutani ku cica vaya ka bandla gi tirisako lirimi leli a vana vabye va li zwisisako khwatsi. Kani hi cihi ciboho a hloko ya ngango yi ci mahako, a bandla legi a hlawulako kuya ka gona gi fanele ku va amukela khwatsi, va va kombisa cichavo va tlhela va va maha va tizwa na va hi va lisima.

20. Hi nga va kombisa kuyini cichavo a vamakabye va hina va gondzako lirimi la liswa?

²⁰ Hi kota ya zvigelo zvontlhe lezvi hi bhulileko hi zvona, zva woneka ku ka mabandla yo tala ku tava ni vamakabye va wako va vhuka na va gondza lirimi liswa. A vamakabye lavo, zvi nga va karatela a ku wula lezvi va zvi pimisako. Hambulezvo, loku hi nga cuwuki ntsena lezvi va wulawulisako zvona a lirimi lelo la liswa, hi ta wona a lirandzo labye hi Jehovha ni lezvi va zvi lavisako zvona a ku mu tirela. Loku hi cuwuka matshamela lawo ya ma nene, hi ta va kombisa nguvhu cichavo hi tlhela hi va nyika nguvhu lisima a vamakabye va hina. Hi nga ta wula ku “a ndzi ku lavi”, hi lezvi va nga wulawuliko khwatsi a lirimi la hina basi.

21-22. I thomo muni ga hombe legi hi nga nago?

²¹ Jehovha i hi nyikile a lungelo ga lisima nguvhu ga kuva ni ntiro bandleni gakwe. Kani hi vavanuna, kani hi vavasati kani hi chadhile kani a hi chadhangi kani hi vaswa kani hi kulile hi tanga kani ha wulawula khwatsi a lirimi lo kari kutani ahihi, hi va lisima ka Jehovha ni ka van’wani.— Rom. 12:4, 5; Kol. 3:10, 11.

²² A hi simameni ku tirisa zvilo zvo tala zva zvi nene hi zvi gondzileko ka mufananiso wa miri wa munhu, lowu Pawule a tsalileko. Lezvo zvi ta hi vhuna ku tiva lezvi hi nga mahako kasi hi tiyisa vamakabye va hina. Zvi ta tlhela zvi hi vhuna ku va kombisa cichavo ni ku va nyika nguvhu lisima a vamakabye va hina contlhe cikhati.