1. Zvini zvi nga hi vhunako ku tsakela ku gondza a zviphrofeto zva Bhibhiliya?

 A JAHA go kari gaku hi Ben, gi wulile lezvi: “Ndza zvi randza ku gondza zviphrofeto.” A ku wenawu zva ku tsakisa? Kutani u alakanya ku a zviphrofeto zva Bhibhiliya zva karata ku zvi zwisisa? Kuzvilava u nga alakanya lezvaku a ku gondza zviphrofeto zva Bhibhiliya zva karata. Hambulezvo, loku wo tiva a cigelo ci mahileko ku Jehovha a zvi patsa lomu ka Mhaka yakwe, kuzvilava u nga sangula ku zvi randza.

2. Zvini hi to gondza ka ndzima leyi?

² Ka ndzima leyi, hi nga ta wulawula ntsena hi zvigelo zvi hi mahako hi gondza a zviphrofeto zva Bhibhiliya, kanilezvi hi ta tlhela hi wulawula hi lezvi hi nga gondzisako zvona a zviphrofeto. Hi kulandzela, hi ta wona zviphrofeto zvimbiri zva bhuku ga Dhaniyeli kasi hi wona lezvi hi nga vhunekisako zvona zvezvi hi ku zvi zwisisa.

3. Zvini hi faneleko ku maha kasi hi zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya?

³ Hi fanele ku kombela civhuno kasi hi zwisisa a ciphrofeto ca Bhibhiliya. Ehleketa hi mufananiso lowu. Hi nga ti alakanyela na u endzela a wutshamu go kala u nga gi tivi, hambulezvo, na u famba ni munghana wa wena a gi tivako khwatsi. Yena wa ku tiva khwatsi laha mu nga kona a tlhela a tiva lomu a ruwa gin’we ni gin’wani gi yako kona. Handle ko kanakana, zvi wa ta ku tsakisa nguvhu a ku famba zvin’we ni munghana wa wena! Hi ndlela yo fana, Jehovha wa zvi tiva khwatsi lezvi zvi to hi humelela cikhatini ci tako. Kasi hi zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya, hi fanele ku kombela civhuno ka Jehovha hi kutikoramisa. — Dan. 2:28; 2 Ped. 1:19, 20.

4. Hikuyini Jehovha a nga tsala zviphrofeto lomu ka Bhibhiliya? (Jeremia 29:11) (Wona a mufota)

 ⁴ A ku fana ni papayi wa munene, Jehovha i lava lezvaku a vana vakwe vava ni wumandziko go tsakisa. (Lera Jeremia 29:11.) Kanilezvi, a kuhambana ni vapswali van’wani, Jehovha wa hi byela lezvi zvi to maheka cikhatini ci tako hi ndlela yo mbhelela. I tsalile zviphrofeto ka Mhaka yakwe kasi hi ranga hi tiva a zvimaho zva lisima na zvi nga se maheka. (Isa. 46:10) A zviphrofeto zva Bhibhiliya zvinyikiwo zva lirandzo zvi tako hi ka Papayi wa hina wa le tilweni. Makunu hi nga tiyisekisa kuyini lezvaku zvi ta tatiseka?

5. Zvini lezvi a vaswa va nga gondzako ka cikombiso ca Max?

⁵ Le cikoleni, a vaswa va hina va randzelwe hi vanhu va nga ni cichavo citsongwani hi Bhibhiliya kutani va nga hava cichavo hi gona. Lezvi va zvi wulako ni lezvi va zvi mahako zvi nga maha a muswa wa muKristu a kanakanela lezvi a zvi kholwako. Wona cikombiso ca makabye Max. I wula lezvi: “Na ndza haya cikoleni ndzi sangulile ku ti wutisa ku lezvi a vapswali va mina va ndzi gondzisako lisine ke niku a Bhibhiliya gita hi ka Nungungulu hakunene.” Zvini va nga maha a vapswali vakwe? I wula lezvi: “Hambu lezvi va nga karatekile, va hlamulile hi ndlela yo rula.” A vapswali va Max va hlamulile a zviwutiso zvakwe hi ku tirisa Bhibhiliya. Yenawu Max i mahile cokari. I ngalo: “Ndzi no gondza zviphrofeto zva Bhibhiliya hi ndzoce ndzi tlhela ndzi bhulela a vaswa-kuloni lezvi ndzi nga zvi gondza.” Give gihi wuyelo ga kona? Max i wula lezvi: “Andzhako ka lezvo, ndzi no tiyiseka lezvaku a Bhibhiliya gita hi ka Nungungulu!”

6. Zvini u faneleko ku maha loku u hi ni kukanakana niku hikuyini?

⁶ A ku fana na Max, u nga tizwi nandzu loku u sangula ku kanakanela ku lezvi a Bhibhiliya gi wulako lisine. Hambulezvo, zva lisima ku maha cokari hi cihatla. A kukanakana ku fana ni kuchacharela. Loku ku mahelwa mihoni, ku nga wonha nchumu wa lisima hi kutsongwani-kutsongwani. Kasi ku susa a kukanakana loku ku nga wonhako a kukholwa ka wena, u fanele ku ti wutisa lezvi: ‘Ndza zvi kholwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako hi wumandziko?’ Loku u nga kholwi, u fanele ku gondza zviphrofeto zva Bhibhiliya lezvi makunu zvi tatisekileko. U nga zvi mahisa kuyini?

7. Cikombiso muni leci Dhaniyeli a hi vekeleko xungetano hi lezvi hi nga gondzisako zvona a zviphrofeto? (Danieli 12:10) (Wona a mufota.)

⁷ Dhaniyeli i hi vekele cikombiso ca cinene xungetano hi lezvi hi nga gondzisako zvona a zviphrofeto. I gondzile a zviphrofeto hi cigelo ca cinene. I wa lava ku tiva lisine. Dhaniyeli i wa ti koramisa, i wa zvi zwisisa ku Jehovha i ta mu vhuna ku zwisisa zviphrofeto loku a simama ava kusuhani naye a tlhela a mu ingisa. (Dan. 2:27, 28; lera Danieli 12:10.) Dhaniyeli i kombile lezvaku i wa ti koramisa hi ku tsumba ku Jehovha hi yena a ringanako ku mu vhuna. (Dan. 2:18) Dhaniyeli i wa gondza hi wukheta. I wa kambisisa a Mitsalo yi pimiselweko leyi yi nga hi kona cikhatini cakwe. (Jer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Dhaniyeli?

8. Hikuyini a vokari va kalako va nga kholwi lezvaku a zviphrofeto zva Bhibhiliya zvi ta tatiseka, kona zvini hi faneleko ku maha?

 ⁸ Hikuyini u gondzako a ciphrofeto ca Bhibhiliya? A cigondzo ca wena ca zviphrofeto zva Bhibhiliya ci kuciwa hi ku lava ku tiva lisine? Loku zvihi lezvo, Jehovha i ta ku vhuna. (Joh. 4:23, 24; 14:16, 17) Hambulezvo, a vokari va gondza a Bhibhiliya hi zvigelo zvin’wani. A van’wani va gondza Bhibhiliya kasi va kuma zvilo zvi kombako ku a giti hi ka Nungungulu. Hi ndlela leyo, va alakanya lezvaku a Bhibhiliya a giti hi ka Nungungulu, hi kota ya lezvo, va ti gemela hi voce ku hi zvihi zvi nga zvinene ni lezvi zvi nga zvahava ka vona. Hi kota ya lezvo, hi fanele ku gondza na hi hi ni kungo ginene. Ku ni tshamela gin’wani ga ginene gi lavekako kasi hi zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya.

9. I tshamela muni hi faneleko ku gi kombisa kasi hi zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya? Tlhamusela.

⁹ Ti koramise. Jehovha i tsumbisa ku vhuna lava va ti koramisako. (Jak. 4:6) Hi fanele ku khongela hi kombela a civhuno cakwe kasi hi zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya. Loku hi ti koramisa, hi ta vhumela a civhuno ci tako hi ka nandza go tsumbeka legi Jehovha a gi tirisako kasi gi hi nyika zvakuga zva moya hi cikhati ci faneleko. (Luka 12:42) Jehovha i Nungungulu a xaxametako khwatsi zvilo, hikwalaho, zva zwisiseka a kuva Jehovha a tirisa a cibuka cin’we kasi ci hi vhuna a ku zwisisa a lisine li nga ka Mhaka yakwe. — 1 Kor. 14:33; Efe. 4:4-6.

10. U gondzile yini ka matimu ya Esther?

¹⁰ Gondza hi ndlela ya wukheta. Hlawula ciphrofeto cin’we ci ku tsakisako u kambisisa cona kusangula. Hi lezvi a makabye wokari waku hi Esther a nga maha. Yena i wa lava nguvhu ku tiva zvotala xungetano hi zviphrofeto zvi nga wulawula hi kuta ka Mesiya. I wula lezvi: “A cikhati ndzi nga hi ni 15 wa malembe, ndzi no sangula ku kambisisa zvi eta kasi ndzi kuma citiyisekiso ca lezvaku a zviphrofeto lezvo zvi tsalilwe Jesu na a nga seta.” Lezvi a nga gondza xungetano hi mabhuku yo songiwa ya Bimbi Gofa zvi mu vhunile. I polile ku: “A zviphrofeto zvo kari zvi tsalilwe mahlweni ka Kristu, hikwalaho zvi wata hi ka Nungungulu.” Esther i wula lezvi: “Ndzi no lera a mahungu lawa hi makhati yo tala kasi ndzi ma zwisisa.” Kanilezvi i tsakile hi ku ngha a ti karatile. Andzhako ko gondza a zviphrofeto zvo tala hi wukheta, i wula lezvi: “Ndzi zvi wonile hi lawa ya mina mahlo a ku a Bhibhiliya a gi hembi.”

11. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku hi tiyiseka ku a Bhibhiliya a gi hembi?

¹¹ Loku hi wona lezvi a zviphrofeto zvokari zva Mhaka ya Nungungulu zvi nga tatisekisa zvona, zvi hi maha hi mu tsumba nguvhu Jehovha ni ndlela leyi a hi rangelako hi yona. A ku tsika lezvo, a zviphrofeto zva Bhibhiliya zvi hi vhuna ku simama hi rindzela zva mandziko na hi tsakile, hambu loku ho kumana ni zvikarato zvo tshamisa kuyini zvezvi. A hi nga woneni a zviphrofeto zvimbiri zvi tsalilweko hi Dhaniyeli zvi tatisekako zvezvi. A ku zvi zwisisa khwatsi zvi ta hi vhuna ku maha zviboho hi wutlhari.

12. A mikondzo ya ‘ciketse ci patsilweko ni wumba’ yi yimela yini? (Danieli 2:41-43)

¹² Lera Danieli 2:41-43. Ka noro lowu Dhaniyeli a nga tlhamusela hosi Nebhukadnezzare, a  mikondzo ya simbi leyi a hosi yi yi wonileko yi wa hi ya ‘ciketse ci patsilweko ni wumba.’ Loku hi fananisa a ciphrofeto leci ni zvin’wani ka mabhuku ya Dhaniyeli na Kuvhululelwa, hi chikelela magumo ya lezvaku a mikondzo yi yimela a Anglo-América, wu nga mufumo wa ntamu wa misava yontlhe nyamutlha. Na a wulawula hi mufumo lowu, Dhaniyeli i wula lezvaku ‘wu tava wa ntamu, kanilezvi a gin’wani tlhelo wu tava ni gome.’ Hikuyini wu nga ni gome? Hi ku a vanhu lava va yimelako wumba, va maha lezvaku a mufumo wu nga zvi koti ku kombisa hi kumbhelela a ntamu wa wona wo khwatsi i simbi. b

13. Zvilo muni zva lisima hi zvi gondzako ka ciphrofeto leci?

¹³ Hi gondza zvilo zva lisine ka tlhamuselo lowu wa noro, lowu Dhaniyeli a wu nyikileko xungetano hi mikondzo. A co sangula, a mufumo wa Anglo-América wu kombisile ntamu wa wona hi tindlela to kari. Hi cikombiso, a Estados Unidos ni Grã-Bretanha va kumekile ka ntlawa wa matiko lawa ma nga hlula ka yimpi yo sangula ni ya wumbiri ya misava yontlhe. Hambulezvo, a mufumo lowu wu mbhetilwe ntamu niku wu ta simama ku mbhetiwa ntamu hi kota ya kulwisana ku nga kona cikari ka zvisumbulwa zva matiko lawa ni mufumo. Ca wumbiri, a mufumo lowu wu tava wona wo gumesa wa misava yontlhe na Mufumo wa Nungungulu wu nga se fuvisa a mifumo yontlhe ya vanhu. Hambu lezvi a mifumo yin’wani yi tshukako yi vhukela a mufumo lowu wa misava yontlhe wa Anglo-América, yi nga ta tshuka yi teka citshamu ca wona. Ha tiyiseka ka lezvo hi ku a “ribye” gi yimela a Mufumo wa Nungungulu lowu wu to faya a mikondzo yi yimelako a Anglo-América. — Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. A ku zwisisa a ciphrofeto xungetano hi mikondzo ya simbi yi patsilweko ni wumba zvi hi vhunisa kuyini a ku maha zviboho hi wutlhari?

¹⁴ Wa kholwa ku a ciphrofeto ca Dhaniyeli xungetano hi mikondzo ya simbi ni wumba lisine ke? Loku zvi tshamisile lezvo, lezvo zvi ta khumba a ndlela leyi u hanyako hi yona. U nga ta veka kupima ka ku kuma mali yo tala kutani kuva ni titshomba to tala hakuva wa zvi tiva ku zvezvanyana a tiko legi go biha gi ta lovisiwa. (Luka 12:16-21; 1 Joh. 2:15-17) A ku zwisisa a ciphrofeto leci zvi ta ku vhuna a ku wona a lisima la ntiro wa kuchumayela ni kugondzisa. (Mat. 6:33; 28:18-20) Andzhako ka ku gondza a ciphrofeto leci, zvi ngo yini ku u ti wutisa lezvi: ‘A zviboho lezvi ndzi mahako zvi komba ku ndza kholwa ku a Mufumo wa Nungungulu zvezvanyana wu ta lovisa a mifumo yontlhe ya vanhu?’

15. Himani a ‘hosi ya le n’walungu’ ni “hosi ya le dzongeni” nyamutlha? (Danieli 11:40)

¹⁵ Lera Danieli 11:40. Dhaniyeli cipimo 11 i wulawula hi mifumo yimbiri yi palisanako. Loku hi fananisa a zviphrofeto lezvi ni zvin’wani lomu ka Bhibhiliya, hi chikelela a magumo yaku a ‘hosi ya le n’walungu’ i Rússia ni lava va ti patsako naye niku a ‘hosi ya le dzongeni’ mufumo wa ntamu wa misava yontlhe wa Anglo-América. c

16. A ‘hosi ya le n’walungu’ yi va khomisa kuyini a vanhu va Nungungulu?

¹⁶ A vanhu va Nungungulu va hanyako hasi ka mufumo wa ‘hosi ya le n’walungu’ va kumana ni kuvhukelwa ko kongoma ka hosi leyi. A Vakustumunyu vo kari va biwa va tlhela va vhalelwa paxweni hi kota ya kukholwa kabye. Hambu lezvi a vamakabye va hina va dzukiselwako hi yona, a kudzukisela loko ku tako hi ka ‘hosi ya  le n’walungu’ ku engetela a kukholwa kabye. Hi ndlela muni? Hi ku a vamakabye va hina va zvi tiva ku a kuvhukelwa loko ku tatisa a ciphrofeto ci nga ka bhuku ga Dhaniyeli. d (Dan. 11:41) A ku tiva lezvo zvi nga hi vhuna ku hi simama hi tsumbekile ka Jehovha.

17. Zvikarato muni lezvi a vanhu va Nungungulu va hanyako hasi ka mufumo wa “hosi ya le dzongeni” va kumanako nazvo?

¹⁷ Cikhatini ci nga hundza, a “hosi ya le dzongeni” yonawu yi vhukele a vanhu va Jehovha. Hi cikombiso, ndzeni ka khihlanya go sangula ga século 20, a vamakabye vo tala va vhalelwe hi kota ya ku nga vhumeli ku ti patsa ni tiko niku a vanana vo kari va Vakustumunyu va Jehovha va hlongolilwe cikoleni na ku nga hi na cigelo. Ka malembe ya seno, a malandza ya Jehovha ma hanyako hasi ka mufumo wa ‘hosi ya le dzongeni’ a kutsumbeka kabye ka Mufumo wa Nungungulu ka ringiwa hi tindlela tin’wani. Hi cikombiso, ka tikampanya ta mavhotu, a muKristu a nga ringiwa ku seketela a partidhu kutani kandidhato wo kari. A ngazi a chikela laha  ka kuya vhota, hambulezvo, lomu mbilwini yakwe a nga tshuka a ti byela ku: ‘loku ku wo ganya partidhu liyani!’ Kunene zva lisima a ku simama hi nga hi na tlhelo ka timhaka ta politika na ku nga hi ntsena hi zvimaho kanilezvi ni ka maalakanyo ya hina ni le mbilwini! — Joh. 15:18, 19; 18:36.

18. Hi fanele ku ku wonisa kuyini a kulwisana ku nga kona cikari ka ‘hosi ya le n’walungu’ ni “hosi ya le dzongeni”? (Wona a mufota.)

¹⁸ Lava va kalako va nga kholwi ka zviphrofeto zva Bhibhiliya va nga karateka nguvhu a cikhati va wonako a “hosi ya le dzongeni” na ‘yilwa’ ni ‘hosi ya le n’walungu.’ (Dan. 11:40) Hi wumbiri ga tona, a tihosi leti ti na ni mabhomba ma nga ni ntamu wa ku daya zvontlhe zvi hanyako laha misaveni. Kanilezvi ha zvi tiva ku Jehovha a nga ta vhumelela ku lezvo zvi maheka. (Isa. 45:18) Hikwalaho, wutshan’wini ga ku zvi hi karata, a ku nga zwanani ku nga kona cikari ka ‘hosi ya le n’walungu’ ni “hosi ya le dzongeni” ku tiyisa a kukholwa ka hina. Zvi hi tiyisekisa lezvaku a kugumesa ka tiko legi ku laha kusuhani nguvhu.

19. Zvini hi faneleko ku zvi tiva xungetano hi zviphrofeto zva Bhibhiliya?

¹⁹ A hi zvi tivi lezvi a zviphrofeto zvo kari zva Bhibhiliya zvi to tatisekisa zvona. Hambu muphrofeti Dhaniyeli i wa nga wu zwisisi a tlhamuselo wa zvontlhe lezvi a nga tsala. (Dan. 12:8, 9) Kanilezvi, a ku kala hi nga zvi tivi lezvi a ciphrofeto co kari ci to tatisekisa zvona a zvi wuli ku ci nga ta tatiseka. Handle ko kanakana, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha i ta hi byela lezvi hi faneleko ku zvi tiva hi cikhati ca kona, a ku fana ni lezvi a nga maha cikhatini ci nga hundza. — Am. 3:7.

20. Zviphrofeto muni zvo tsakisa hi to zvi wona ni ku tatiseka lokuloku, niku zvini hi faneleko ku simama ku maha?

²⁰ A kuhuwelelwa ka magezu “ku rulile, a matiko ma etlele” ku ta maheka. (1 Tes. 5:3) Hi kulandzela, a mifumo ya tiko yi ta vhukela a wukhongeli ga mawunwa yi tlhela yi gi lovisa. (Kuv. 17:16, 17) Hi kugumesa yi ta vhukela a vanhu va Nungungulu. (Ezek. 38:18, 19) A zvimaho lezvo zvi ta hi yisa ka yimpi yo gumesa ya misava, a yimpi ya Armagedhoni. (Kuv. 16:14, 16) Hi nga tiyiseka lezvaku a zvimaho lezvo zvi ta maheka zvezvanyana. Kala seyo, a hi simameni ku kombisa kubonga ka Papayi wa hina wa le tilweni hi ku veka kupima ka zviphrofeto zva Bhibhiliya ni ku vhuna van’wani a ku maha zvo fana.