NDZIMA YA CIGONDZO N.° 32
LISIMU 44 Mukhongelo wa munhu a karatekileko
Jehovha i lava lezvaku a vanhu vontlhe va ti sola
“Jehovha . . . a nga lavi lezvaku ku lova ni mun’we, kanilezvi i xuva lezvaku vontlhe va ti sola”. — 2 PED. 3:9.
LEZVI HI TO GONDZA
A ndzima leyi yi ta hi vhuna ku zwisisa ku zvi wula yini a ku ti sola, hikuyini ku lavekako niku Jehovha i va vhunisa kuyini a vanhu va tixaka tontlhe lezvaku va ti sola.
1. A kutisola zvi patsa yini?
LOKU hi maha zvilo zvo biha zva lisima a ku hi ti sola. Lomu ka Bhibhiliya, a munhu loyi a ti solako i cica maalakanyo yakwe xungetano hi mhaka yo kari, a cica mahanyela a tlhela a ti yimisela a ku a nga ha phindi ciwonho leco. — Wona gezu “Kutisola” ka Tlhamuselo wa magezu ya Bhibhiliya.
2. Hikuyini hontlheni zvi lavako ku hi gondza xungetano hi kutisola? (Nehemiya 8:9-11)
2 A vanhu vontlhe va fanele ku gondza xungetano hi kutisola. Hikuyini? Hakuva hontlheni ha wonha siku ni siku. Kota pswalo wa Adhamu na Evha, hontlheni hi thapelwe hi ciwonho ni kufa. (Rom. 3:23; 5:12) A ku na wa ku sala. Hambu vanhu lava va nga hi ni kukholwa ko hlamalisa, vo kota mupostoli Pawule, vonawu va wa lwisana ni ciwonho. (Rom. 7:21-24) Xana lezvo zvi wula ku contlhe cikhati hi fanele ku tshama na hi karatekile hi kota ya zviwonho zva hina? Ahihi, Jehovha i na ni wuxinji niku i lava lezvaku hi tsaka. Wona cikombiso ca vaJudha masikwini ya Nehemiya. (Lera Nehemiya 8:9-11.) Jehovha i wa nga lavi lezvaku va tiga hi kota ya zviwonho lezvi va nga mahile kale, kanilezvi i wa lava lezvaku va mu khozela na va tsakile. Jehovha wa zvi tiva lezvaku a ku ti sola zvi maha ku hi tsaka. Hikwalaho, wa hi gondzisa hi mhaka leyi. Loku hi ti sola ka zviwonho zva hina, hi nga tiyiseka lezvaku a Papayi wa hina wa wuxinji i ta hi tsetselela.
3. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?
3 Ka ndzima leyi, hi ta gondza xungetano hi kutisola. Hi ta wona zvilo zvinharu hi mhaka leyi. Co sangula, hi ta wona lezvi Jehovha a gondzisileko vaIzrayeli xungetano hi kutisola. Hi kulandzela, hi veka kupima ka lezvi Jehovha a mahileko kasi ku vhuna vawonhi lezvaku va ti sola. Hi magumo, hi ta bhula hi lezvi Jesu a gondzisileko vapizani vakwe xungetano hi kutisola.
ZVINI LEZVI JEHOVHA A GONDZISILEKO VAIZRAYELI XUNGETANO HI KUTISOLA?
4. Zvini lezvi Jehovha a nga gondzisa vaIzrayeli xungetano hi kutisola?
4 A cikhati leci Jehovha a nga va nyika milayo yakwe vaIzrayeli, i no maha civhumelwano navo, va tsumbisa lezvaku va ta mu ingisa. Loku va wa no simama ku ingisa milayo yakwe, Jehovha na a va vhikele ni ku va katekisa. Xungetano hi milayo leyo, i no va tiyisekisa, aku: “A cileletelo leci ndzi ku nyikako nyamutlha a ci karati ne a ci kule.” (Dhewu. 30:11, 16) Kanilezvi, loku va tsika ku mu ingisa — hi cikombiso, va khozela van’wani vanungungulu — Jehovha i wa nga ta ha va katekisa niku va wa ta xaniseka. Kanilezvi zvi wa nga ta wula lezvaku Jehovha i va tsikele magumo. Va wa ta ‘tlhelela ka Jehovha, a Nungungulu [wabye], va ingisa gezu gakwe’. (Dhewu. 30:1-3, 17-20) Hi magezu man’wani, va wa ta ti sola. Loku va maha lezvo, Jehovha i wa ta tshinela kabye a tlhela a va katekisa.
5. Jehovha kombisile kuyini lezvaku i wa nga tsukuli vanhu vakwe? (2 Tihosi 17:13, 14)
5 A vanhu va Jehovha va hlawulilweko va no tsika ku mu ingisa hi kuphindaphinda. Wutshan’wini ga ku khozela van’wani vanungungulu basi, va no tlhela va maha zvin’wani zvilo zvo tshisa. Hi kota ya lezvo, va no xaniseka. Kanilezvi Jehovha a nga tsukulangi vanhu vakwe vo kala ku ingisa. I no rumela vaphrofeti hi kuphindaphinda lezvaku va kuca vanhu a ku va ti sola va tlhelela kakwe. — Lera 2 Tihosi 17:13, 14.
6. Jehovha i va tirisisile kuyini vaphrofeti vakwe kasi ku gondzisa vanhu vakwe a lisima la ku ti sola? (Wona ni mufota.)
6 A kutala ka zvikhati, Jehovha i wa tirisa vaphrofeti vakwe kasi ku tlharihisa ni ku kawuka vanhu vakwe. Hi cikombiso, Nungungulu i wulile lezvi hi ku tirisa Jeremiya: “Wuya ka mina wena Izrayeli a hluwukileko . . . Ndzi nga ta mu cuwuka na ndzi zangarile hakuva ndzi tsumbekile . . . Ndzi nga ta tshama ni civiti kala kupindzuka. Ntsena lezvaku vhumela a nandzu wa wena, hakuva u tsikile ku ingisa Jehovha”. (Jer. 3:12, 13) Hi ku tirisa Joyeli, Jehovha i te: “Wuyani ka mina hi timbilu ta n’wina tontlhe”. (Joye. 2:12, 13) Hi ku tirisa Isaya, i wulile lezvi: ‘Mu ti basisa; mu susa a mitiro ya n’wina yo biha mahlweni ka mina; mu tsika ku maha zvakubiha’. (Isa. 1:16-19) Niku hi ku tirisa Ezekiyeli, Jehovha i wutisile lezvi: “Xana ndzo tsakiswa hi kufa ka wakubiha ke? . . . Xana a ndzi randzi ku a fularela a tindlela takwe a simama a hanya ke? A ndzi tsakiswi hi kufa ka ni wihi munhu . . . hikwalaho, hundzulukani mu hanya”. (Ezek. 18:23, 32) Jehovha i tsakisiwa hi ku a vanhu va ti sola hakuva i lava lezvaku va simama va hanya kala kupindzuka! Hikwalaho, Jehovha a nga rindzeli ku a vawonhi va cica na a nga mahi nchumu. A hi woneni zvin’wani zvikombiso zva lezvo.
A kutala ka zvikhati, Jehovha i tirisile vaphrofeti vakwe kasi ku vhuna vanhu vakwe vo kala kuingisa lezvaku va ti sola (Wona maparagrafo 6-7)
7. Zvini lezvi Jehovha a gondzisileko vanhu vakwe hi ku tirisa matimu ya muphrofeti Hoseya ni sati wakwe?
7 Wona lezvi Jehovha a nga va gondzisisa zvona vanhu vakwe hi ku tirisa cikombiso ca lisine ca Gomera, a sati wa muphrofeti Hoseya. Andzhako ka ku maha wubhayi, i no tsika Hoseya aya ka van’wani vavanuna. Xana zvi wa nga koteki ku a cica? Jehovha, loyi a lerako timbilu, i byelile Hoseya, aku: “Famba kambe u ya randza wasati loyi a randziwako hi mun’wani wanuna, loyi a mahako wubhayi, a ku khwatsi hi lezvi Jehovha a va randzisako zvona a vanhu va ka Izrayeli na vaya ka vanungungulu van’wani”. (Hos. 3:1; Mav. 16:2) Wona lezvaku a sati wa Hoseya i wa ha hi ciwonhweni ca hombe. Hambulezvo, Jehovha i byelile Hoseya lezvaku a mu tsetselela a tlhelelana naye. a Hi kufanana, Jehovha i wa nga tsikangi vanhu vakwe va ku nonoha timbilu. Hambu lezvi va nga maha zviwonho zva hombe, Jehovha i wa ha va randza niku i wa simama ku va rumelela vaphrofeti vakwe kasi va ti sola va cica mahanyela yabye. Xana a cikombiso leci ci komba lezvaku Jehovha, loyi a “hlolako timbilu”, i ta zama ku vhuna lava va simamako ku maha ciwonho ca hombe kasi va ti sola? (Mav. 17:3) A hi zvi woneni.
JEHOVHA I VA VHUNISA KUYINI A VAWONHI LEZVAKU VA TI SOLA?
8. Jehovha i mu vhunisile kuyini Kana lezvaku a ti sola? (Genesisi 4:3-7) (Wona ni mufota.)
8 Kana i wa hi matewula ya Adhamu na Evha. Yenawu i wa thapelwe hi ciwonho ni kubyekelela ka ku maha zvakubiha. A cin’wani kambe, a Bhibhiliya gi wula lezvi xungetano hi yena: ‘A mitiro yakwe yi wa bihile’. (1 Joh. 3:12) Kuzvilava lezvo hi zvona zvi nga maha ku Jehovha ‘a nga xalaliswi ne ni kutsongwani hi Kana ni munyikelo wakwe’ a cikhati leci a nga maha muphahlo. Wutshan’wini ga ku a cica, “Kana i no vhindluka hi zanga, a tsuva”. Zvini lezvi Jehovha a nga maha hi kulandzela? I no bhula na Kana. (Lera Genesisi 4:3-7.) Wona lezvaku Jehovha i wulawulile na Kana hi wunene a mu byela lezvaku i wa ta mu katekisa loku a maha zvazvinene a tlhela a mu tlharihisa hi mhango ya ciwonho. Mbuyangwana, Kana a nga ingisangi. A nga vhumelangi a ku vhuniwa hi Jehovha lezvaku a ti sola. Xana andzhako ka lezvo, Jehovha i nyimile ku vhuna van’wani vawonhi lezvaku va ti sola? Ne ni kutsongwani!
Jehovha i no vhuna Kana hi wunene, a mu nyika kutsumba a tlhela a mu tlharihisa hi mhango ya ciwonho (Wona paragrafo 8)
9. Jehovha i mu vhunisile kuyini Dhavhidha lezvaku a ti sola?
9 Jehovha i wa mu randza nguvhu Hosi Dhavhidha laha ka ku a mu vitana ku ‘munhu a tsakisako mbilu yakwe’. (Miti. 13:22) Kanilezvi Dhavhidha i mahile zviwonho zva hombe zvo patsa ku maha wubhayi ni ku daya. Hi kuya hi Nayo wa Mosi, Dhavhidha i wa fanele ku dawa. (Lev. 20:10; Mitse. 35:31) Hambulezvo, Jehovha i wa lava ku vhuna Dhavhidha a ku a ti sola. b I no rumela a muphrofeti wakwe, Natani, lezvaku aya ka Hosi Dhavhidha hambu lezvi ka ku Dhavhidha i wa nga se kombisa ne ni kutsongwani lezvaku wa ti sola. Natani i no tirisa mufananiso wu nga wa ta khumba a mbilu ya Dhavhidha. Dhavhidha i no khumbeka nguvhu, a ti sola. (2 Sam. 12:1-14) I no tsala lisimu lo khumba mbilu li kombako lezvi a nga ti solisa zvona. (Lis. 51, magezu ya laha hehla ka cipimo) A lisimu lelo li chavelela vawonhi vo tala nguvhu li tlhela li va kuca lezvaku va ti sola. Xana ha tsaka hi lezvi Jehovha a vhunileko a nandza gakwe Dhavhidha hi lirandzo lezvaku gi ti sola?
10. U ti zwisa kuyini hi lihlazva-mbilu la Jehovha ni kutsetselela kakwe laha a tirisanako ni vawonhi?
10 Jehovha a ciwonho i ci nyenya ni nkondzo. (Lis. 5:4, 5) Hambulezvo, wa zvi tiva lezvaku hontlheni hi vawonhi niku hi kota ya lirandzo leli a nga nalo hi hina, i boha ku hi vhuna ku lwisana ni ciwonho. Contlhe cikhati i zama ku vhuna hambu hi vawonhi va hombe lezvaku va ti sola va tshinela kakwe. A zvo ku hi tiyisa a kutiva lezvo! Laha hi ehleketako hi lihlazva-mbilu la Jehovha ni kutsetselela kakwe, hi ti yimisela ku simama hi tsumbekile kakwe ni ku hatlisela ku ti sola loku hi wonha. A hi woneni lezvi a bandla ga wuKristu gi gondzisilweko xungetano hi kutisola.
ZVINI LEZVI JESU A NGA GONDZISA VALANDZELI VAKWE XUNGETANO HI KU TI SOLA?
11-12. Zvini lezvi Jesu a gondzisileko vaingiseli vakwe xungetano hi kutsetselela ka Jehovha? (Wona wa kapa.)
11 Ka zana ga malembe go sangula Nguveni ya Hina, makunu ci wa hi cikhati ca ku Mesiya a chikela. Kota lezvi hi zvi wonileko ka ndzima yi hundzileko, Jehovha i tirisile Johani Mubhabhatisi na Jesu Kristu kasi ku gondzisa vanhu a lisima la kutisola. — Mat. 3:1, 2; 4:17.
12 Ndzeni ka ntiro wakwe, Jesu i gondzisile lava va nga mu ingisela xungetano hi kutsetselela ka Papayi wakwe. Jesu i mahile lezvo hi ndlela yo tsakisa nguvhu a cikhati leci a nga hlawutela mufananiso wa n’wana a nga pengile. A jaha lego gi no hlawula ku hanya wutomi go biha hi cikhati co kari. Hambulezvo, gi no “ti gondza” gi tlhela kaya. Zvini lezvi a papayi wakwe a nga maha? Jesu i te: “Na a ha hi kule, a papayi wakwe i no mu wona a mu zwela wusiwana, a tsutsuma a ya mu bharasara a mu pswopswa.” A n’wana loye i no kombela lezvaku a maha citiri ca papayi wakwe, kanilezvi a papayi wakwe i no wula lezvaku loyi i “n’wana” wa mina a tlhela a mu amukela laha kaya kakwe. A papayi wakwe i te: “I wa lahlekile, makunu i kumilwe”. (Luka 15:11-32) A cikhati leci Jesu a nga hi le tilweni na a nga seta laha misaveni, handle ko kanakana i wa wona Jehovha na a kombisa wuxinji ka vawonhi vo tala va nga ti sola. A hi ku tiyisa ni ku chavelela ka mufananiso lowu Jesu a wu tirisileko xungetano hi wuxinji ga Papayi wa hina, Jehovha!
I papayi loyi wa mufananiso wa Jesu a yako ka n’wana wakwe wo kala kuingisa aya mu bharasara, a cikhati leci a wuyako kaya. (Wona maparagrafo 11-12)
13-14. Zvini lezvi Pedro a nga gondza xungetano hi kutisola, niku zvini lezvi a gondzisileko van’wani hi mhaka leyo? (Wona ni mufota.)
13 Mupostoli Pedro i gondzile zvilo zvo tala ka Jesu xungetano hi kutisola ni kutsetselela. A kutala ka zvikhati, Pedro i wa lava kutsetselelwa, niku Jesu i no mu tsetselela hi matsenya. Hi cikombiso, andzhako ka loku Pedro a kanetile ku wa yi tiva Hosi yakwe hi makhati manharu, i no karateka nguvhu hi lezvi a nga mahile. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Kanilezvi, andzhako ka loku Jesu a vhuxilwe hi ka vafileko, i no woneka ka Pedro, kuzvilava na a hi yece. (Luka 24:33, 34; 1 Kor. 15:3-5) A zvi kanakanisi ku ka khati lego, Jesu tsetselele Pedro hi matsenya a tlhela a tiyisekisa mupostoli wakwe lezvaku i mu tsetselele.
14 Hi kota ya lezvi a nga zvi hanyile, Pedro makunu i wa zvi kota ku gondzisa van’wani hi kutisola ni kutsetselela. Ka khati go kari andzhako ka mubuzo wa Pentekosta, Pedro i ci vekele kanelo a citshungu ca vaJudha ci nga kholwiko, a ci tlhamusela lezvaku ci wa dele Mesiya. Hambulezvo, i no ci kuca hi lirandzo, aku: “Ti soleni, mu hundzuluka kasi a zviwonho zva n’wina zvi fela ku vhinyetelwa, kasi Jehovha a mu nyika zvikhati zva kuhumula”. (Miti. 3:14, 15, 17, 19) Pedro i no komba lezvaku a ku ti sola ku kuca muwonhi lezvaku a hundzuluka, a cica mahanyela yakwe yo biha ni maalakanyo yakwe, a hanya hi ndlela yiswa yi tsakisako Nungungulu. Mupostoli Pedro i kombile kambe lezvaku Jehovha i wa ta vhinyetela zviwonho zvabye kutani ku maha ku zvi nyamalala. Niku andzhako ka malembe yo tala, Pedro i no tiyisekisa maKristu, aku: “Jehovha . . . i kombisa lihlazva-mbilu hi n’wina hakuva a nga lavi lezvaku ku lova ni mun’we, kanilezvi i xuva lezvaku vontlhe va ti sola”. (2 Ped. 3:9) Hi nga wona a kutsumba ko saseka loku a maKristu ma nga hi nako loku ma maha ciwonho, hambu loku ci hi ciwonho ca hombe!
Hi lirandzo, Jesu i no tsetselela Pedro a tlhela a mu tiyisekisa lezvaku i wa mu tsetselele (Wona maparagrafo 13-14)
15-16. a) Pawule i gondzisile kuyini a ku tsetselela? (1 Timote 1:12-15) b) Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima yi landzelako?
15 Vanhu vatsongwani va lavako kutisola ni kutsetselelwa nguvhu a ku hundza Sawule wa le Tarsusi. Sawule i wa hi muxanisi wa hombe wa valandzeli vo randzeka va Kristu. A kutala ka maKristu kuzvilava ma wa alakanya ku a nga ta tshuka a cica. Hambulezvo, Jesu, loyi a vhuxilweko hi ka vafileko, i wa zvi tiva lezvaku Sawule a nga cica a tlhela a ti sola. Yena ni Papayi wakwe va wa wona matshamela ya manene laha ka Sawule. Jesu i te: “Ka mina, a wanuna loyi cibya ci hlawulilweko”. (Miti. 9:15) Jesu i tirisile cihlamaliso kasi ku vhuna Sawule lezvaku a ti sola. (Miti. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Andzhako ka ku ava muKristu, Sawule loyi a nga gumesa a tiviwa kota Pawule, a kutala ka zvikhati i wa kombisa nguvhu kubonga hi ndlela leyi a kombisilweko hi yona a wunene ni wuxinji. (Lera 1 Timote 1:12-15.) Pawule i te: “Nungungulu i ku kombisa tipswalo takwe na a lava lezvaku u ti sola”. — Rom. 2:4.
16 A cikhati leci Pawule a ngazwa mahungu ya cikarato co tshisa ca wubhayi legi gi nga hi kona bandleni ga wuKristu le Korinte, zvini lezvi a nga maha? I no maha zvilo hi ndlela yi hi gondzisako zva hombe hi kukawuka ka Jehovha ka lirandzo ni lisima la ku kombisa tipswalo. Hi ta bhula zvo engeteleka hi matimu lawo ka ndzima yi landzelako.
LISIMU 33 Rula ndzhwalo wa wena ka Jehovha
a Lezvo zvi no maheka khati gin’we basi. Nyamutlha, Jehovha a nga kurumeti lezvaku lava va wonhelwako hi ku mahelwa wubhayi va simama ni munhu loye. Hi lisine, Jehovha i kongomisile a N’wana wakwe lezvaku a tlhamusela lezvaku a nuna kutani sati, loyi wo kala nandzu, a nga tlhatlha wukati loku a mun’we wabye a maha wubhayi. — Mat. 5:32; 19:9.
b Wona ndzima “U nga vunekisa kuyini hi kutsetselela ka Jehova?” ka Murindzeli wa 01 ka Novembro wa 2012 paj. 23-27, par. 3-10.
