1-2. A vapswali va fanele ku ti zwisa kuyini a cikhati leci a vana vabye va mahako zviwutiso xungetano hi Jehovha ni Bhibhiliya?

 A VANHU vo tala va kholwa lezvaku a kuva mupswali i ntiro wa cikhati contlhe. Loku u hi mupswali wa vanana vatsongwani, ha ku bonga hi ntiro wa hombe lowu u wu mahako kasi ku aka kukholwa ko tiya ka vana va wena. (Dhewu. 6:6, 7) Laha a n’wana wa wena a yako a kula, kuzvilava a nga sangula ku ku wutisa zviwutiso zva lisima xungetano hi lezvi hi zvi kholwako zvi seketelwako lomu ka Bhibhiliya a ku patsa ni milayo ya Bhibhiliya ya mahanyela.

² Kuzvilava u nga alakanya lezvaku a n’wana wa wena i maha zviwutiso lezvo hi ku ngha a nga hi na kukholwa ko tiya ka Nungungulu ni Bhibhiliya. Hambulezvo, hi lisine, laha a vanana va yako va kula zvi lava ku va maha zviwutiso kasi va tiyisa kukholwa kabye. (1 Kor. 13:11) Hikwalaho, a ku na cigelo ca ku karateka. A cikhati leci va mahako zviwutiso, u nga tirisa cikhati leco kasi ku va vhuna ku ehleketa zvi eta. Lezvo zvi ta va vhuna ku tiyisa kukholwa kabye ka Nungungulu ni Bhibhiliya.

3. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a vapswali va nga vhunisako zvona a n’wana kutani vana vabye a ku hlakulela kukholwa ko tiya ka Nungungulu ni Bhibhiliya, ku va vhuna ku zwisisa lezvi a ku ingisa milayo ya Jehovha xungetano hi zvazvinene ni zvakubiha zvi va vhunisako zvona ni ku gondza lezvi va nga va tlhamuselisako zvona van’wani lezvi va zvi kholwako. Hi ta tlhela hi bhula hi ku kuyini zvi nga zvinene a ku a vanana va maha zviwutiso niku hi ta gumesa hi bhula hi mitiro leyi mu nga mahako ni vanana va n’wina yi to mu vhuna ku mu bhula xungetano hi lezvi hi zvi kholwako.

 VHUNA VANA VA WENA A KU HLAKULELA KUKHOLWA KO TIYA KA NUNGUNGULU NI BHIBHILIYA

4. Zviwutiso muni lezvi a vanana va nga vako nazvo niku hikuyini?

⁴ A vapswali va maKristu va zvi tiva lezvaku a vana vabye a va nge kumi kukholwa ko tiya ntsena hi lezvi vona va nga ni kukholwa. Phela a va pswaliwangi na va hi ni kukholwa ka Jehovha. A vana vabye vonawu. Hikwalaho, a vana va wena va nga sangula ku ti wutisa zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Cini ci ndzi kholwisako lezvaku Nungungulu i kona? Xana ndzi nga kholwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako? Hi lisine, a Bhibhiliya gi hi kuca ku tirisa ‘ntamu wa kupima ka hina’ ni ku ‘hlola a zvilo zvontlhe’. (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Hambulezvo, u nga va vhunisa kuyini a vana va wena kasi ku tiyisa kukholwa kabye?

5. Zvini lezvi a vapswali va nga mahako kasi ku hlakulela kukholwa kabye ka Bhibhiliya? (Va Le Roma 12:2)

⁵ Kuca a vana va wena lezvaku va zvi wona hi voce lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi wulako lisine. (Lera Va Le Roma 12:2.) Loku a vana va wena va ku maha zviwutiso, londzowota cikhati leco kasi ku va komba lezvi va nga yi kumisako zvona mihlamulo hi ku tirisa tiferamenta ta hina ta ku kambisisa hi tona, to kota Índice das Publicações da Torre de Vigia ni Bhuku go kambisisa hi gona ga Vakustumunyu va Jehovha. Lomu ka Bhuku go kambisisa hi gona, laha ka hloko ya mhaka yi nge “Bhibhiliya” a ngaya laha ka ku “Gita hi ka Nungungulu” kasi ku wona zvikombiso zvi kombako lezvaku a Bhibhiliya a hi bhuku ga ginene basi gi tsalilweko hi vanhu. Wutshan’wini ga lezvo, i “mhaka ya Nungungulu”. (1 Tes. 2:13) Hi cikombiso, a nga kambisisa xungetano hi tiko ga kale ga Asiriya ni ga Ninivha. Cikhatini ci hundzileko, a titlhari to kari ti wulile lezvaku a tiko ka Ninivha a gi tshukangi giva kona. Kanilezvi, kwalomu ka va 1850 ku vhevhulilwe zvilo zvo kari zva tiko galego, lezvi zvi kombileko lezvaku a matimu ya Bhibhiliya lisine. (Zef. 2:13-15) Kasi ku wona mahungu man’wani xungetano hi lezvi a kulovisiwa ka tiko ga Ninivha ku tatisileko zvona a ciphrofeto co kari ca Bhibhiliya, a nga wona a ndzima “U wa zvi tiva?”, ka Murindzeli wa Novembro wa 2021. Kuca n’wana wa wena lezvaku a fananisa lezvi a mabhuku ya hina ma wulako ni lezvi a tindzima tin’wani to tsumbeka ti wulako. Lezvo zvi ta vhuna a n’wana wa wena lezvaku a tiyisa kukholwa kakwe ka lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako lisine.

6. A vapswali va nga va vhunisa kuyini a vana vabye a ku wona lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako lisine? Nyika cikombiso. (Wona ni mufota.)

⁶ Vhuna vana va wena a ku wona zvikombiso zva lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi wulako lisine. A vapswali va ni malungelo yo tala ya ku bhula ni vana vabye xungetano hi Bhibhiliya kutani hi kukholwa ka Nungungulu. U nga gondzisa vana va wena xungetano hi zvilo lezvo loku mu endzela matshamu yo kota muzewu, parki kutani matshamu man’wani ya ravi ga Vakustumunyu va Jehovha. Hi cikombiso, a cikhati leci mu  endzelako muzewu, kani hi civiri kutani hi lomu ka internet, u nga vhuna vana va wena a ku wona a zvilo zvo hlamalisa zva matimu ya Bhibhiliya ni zvilo zvin’wani zvi nga tiyisako kukholwa kabye ka lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako lisine. Xana a n’wana wa wena a zvi tiva lezvaku a vito ga Nungungulu ka kumeka ka ribye ga kale nguvhu gi nga ni 3 000 wa malembe, gi tiviwako ku i Ribye ga Mowabhi? A Ribye ga Mowabhi gi kona le Muzewu ya Louvre le Paris, a França. A Ribye go fananisa ga Mowabhi gonawu ga kombisiwa ka cipandze “A Bhibhiliya ni vito ga Nungungulu” le Tsindza ga Misava Yontlhe ga Vakustumunyu va Jehovha, le Warwick, a Nova Iorque. A Ribye ga Mowabhi gi komba lezvaku Hosi Mexa wa le Mowabhi i vhukele a hosi ya Izrayeli. Lezvo zva zwanana ni lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako. (2 Tih. 3:4, 5) Loku a vana va n’wina va zvi wona hi lawa yabye lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako lisine, a kukholwa kabye ka tiya nguvhu. — Fananisa na 2 Kronekele 9:6.

7-8. a) Zvini hi gondzako ka matshamela yo saseka ya ntumbuluko? Nyika cikombiso. (Wona ni mufota.) b) Zviwutiso muni zvi nga vhunako a n’wana wa wena a ku tiyisa a kukholwa kakwe ka Muvangi?

⁷ Kuca vana va wena a ku ehleketa hi lezvi Jehovha a zvi vangileko. A cikhati leci u fambako ni vana va wena lomu khwatini kutani lomu parki, vhuna vana va wena a ku wona zvilo zvo hlamalisa zva ntumbuluko lezvi zvi tshamako hi ku phindaphinda. Hikuyini? A kuphindaphinda loku cikombiso ca wutlhari ga wokari loyi a zvi vangileko. Hi cikombiso, a titlhari ta siensia ti gondzile matshamela ya zvilo zvo kari zva espiral (cipiringi) hi malembe yo tala. A tlhari yo kari ya Biologia, ya ku hi Nicola Fameli, yi tlhamusela lezvaku loku u hlaya a ntsengo wa ma espiral ka nchumu wo kari wa ntumbuluko, u ta wona a ntsengo walowu wa wun’we. Lezvo hi lezvi va zvi vitanako ku i sequência de Fibonacci. A matshamela lawo ya espiral hi nga ma wona ka zvilo zvo tala zvo kota magalaxia yo kari, ka matshamela ya zvihari zvokari va nge ma náutilo, ka matluka ya tisinya to kari ni ka zvitsangi zva girassol. a

⁸ Laha a n’wana wa wena a yako a gondza zvin’wani xungetano hi siensia le cikoleni, i ta pola a milayo yo tala yi rangelako zvilo zva ntumbuluko. Hi cikombiso, a thosa ni thosa ga hunguva gi wumbiwa hi kuya hi milayo ya ntumbuluko yi tiviwako ku ma fractais. A milayo ya fractal ya kumeka kambe ka zvilo zvin’wani zva ntumbuluko. Kanilezvi, hi mani a yimisileko a milayo leyo leyi yi mahako ku a zvilo zvi tira hi ndlela yo saseka? Laha a n’wana wa wena a yako a ehleketa nguvhu hi zvilo lezvi Jehovha a zvi vangileko, zvi ta mu vhuna ku ava ni kukholwa ko tiya ka lezvaku Nungungulu hi yena a nga vanga a zvilo zvontlhe. (Mah. 3:4) Ka zvikhati zvo kari, wutisa a n’wana wa wena a ciwutiso leci: “Loku ku hi Nungungulu a hi vangileko, xana zvi wa nga ta zwala a ku chikelela magumo ya lezvaku i tlhelile a hi nyika milayo ya mahanyela ya lezvi hi nga mahako kasi hi tsaka?” U nga gumesa u mu byela  lezvaku a milayo leyo ya lisima yi lomu ka Bhibhiliya.

VHUNA VANA VA WENA KU ZWISISA LEZVI A KU INGISA MILAYO YA JEHOVHA XUNGETANO HI ZVAZVINENE NI ZVAKUBIHA ZVI VA VHUNISAKO ZVONA

9. Zvini zvi nga mahako ku a n’wana a maha zviwutiso zva lisima xungetano hi milayo ya Bhibhiliya ya mahanyela?

⁹ Loku a n’wana wa wena a ku maha zviwutiso xungetano hi lezvi a Bhibhiliya gi nge zvi bihile, zama ku pola ku hikuyini a mahako zviwutiso lezvo. Xana o kala a nga zvi tsumbi lezvaku lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako lisine? Kutani o kala a nga zvi tivi lezvi a nga va tlhamuselisako zvona a kukholwa kakwe a van’wani? Ka ciyimo cin’we ni cin’wani, u nga vhuna n’wana wa wena a ku yi nyika lisima a milayo ya Jehovha ya mahanyela hi ku gondza a bhuku Ti buze hi wutomi kala kupindzuka!  b

10. U nga va vhunisa kuyini a vana va wena a ku ehleketa hi wunghana gabye na Jehovha?

¹⁰ Kuca vana va wena lezvaku va gi nyika lisima a wunghana gabye na Jehovha. A cikhati leci u va gondzisako Bhibhiliya a vana va wena, zama ku koka kupima kabye hi ku va maha zviwutiso zva ku lava ku tiva mawonela ni mifananiso yi nga ka bhuku Ti buze hi wutomi kala kupindzuka! (Mav. 20:5) Hi cikombiso, a cigondzo 8 ci fananisa Jehovha ni munghana wo khatala loyi a hi nyikako zvialakanyiso zvi hi vhikelako zvi tlhela zvi hi vhuna. Andzhako ka ku bhula hi 1 Johani 5:3, u nga mu wutisa lezvi: “A ku tiva ku Jehovha i fana ni munghana loye wa munene, zvi hi maha hi zvi wonisa kuyini lezvi a hi byelako ku hi maha?” Leco ci nga woneka na ci hi ciwutiso ca citsongwani, kanilezvi ci nga maha ku a n’wana wa wena a wona milayo ya Jehovha kota cikombiso ca lirandzo lakwe. — Isa. 48:17, 18.

11. U nga mu vhunisa kuyini a n’wana wa wena a ku ma nyika lisima matshinya ya milayo ya Bhibhiliya? (Mavingu 2:10, 11)

¹¹ Bhulani hi lezvi a ku hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya zvi hi vhunisako zvona. A cikhati leci mu lerako a Bhibhiliya kutani cikhati leci mu gondzako mutsalo wa siku, bhulani hi lezvi a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma vhunisako zvona a ngango wa n’wina. Hi cikombiso, a n’wana wa wena wa ma wona mabhindzu ya kuva munhu wa zvigingi ni wo tsumbeka? (Mah. 13:18) U nga tlhela u khanyisa kambe lezvi a ku hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya zvi hi vhikelisako zvona hi tlhelo ga nyama ni ga kutizwa. (Mav. 14:29, 30) A ku bhula hi matshinya lawo zvi ta vhuna n’wana wa wena a ku engetela ku gi nyika lisima a wusungukati ga Bhibhiliya. — Lera Mavingu 2:10, 11.

12. A papayi wo kari i mu vhunisa kuyini a n’wana wakwe ku ma nyika lisima a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya?

¹² A papayi wo kari wa le França wa ku hi Steve i tlhamusela lezvi yena ni sati wakwe va mu vhunisako zvona a n’wana wabye wa jaha, Ethani, a ku wona a lirandzo la Jehovha ka milayo yakwe. I wula lezvi: “Hi mu wutisa ku: ‘Hikuyini Jehovha a lavako lezvaku hi ingisa a tshinya legi ga nayo? A tshinya legi ga nayo gi zvi kombisisa kuyini lezvaku wa hi randza? Zvini zvi to humelela loku u nga gi ingisi?’” A mabhulo lawo ma vhunile Ethan a kuva ni kukholwa ko tiya ka lezvaku lezvi Jehovha a wulako zvinene. Steve i tlhela aku: “A kungo ga hina ku vhuna Ethan a ku wona lezvaku a wutlhari ga Bhibhiliya gi nene nguvhu a ku hundza legi ga vanhu.”

13. A vapswali va nga va vhunisa kuyini a vana vabye a ku tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya? Nyika cikombiso.

¹³ Gondzisa n’wana wa wena ku a tirisa a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Hi cikombiso, zvi nga maha a n’wana wa wena na a nyikilwe a T.P.C ya ku lera a bhuku go kari. A bhuku lego gi nga nyika maalakanyo ya lezvaku a vanhu lava va mahako zvilo zvo biha zvo kota wubhayi  kutani vanhu va tihanyi hi nga va pimanyisa. U nga kuca n’wana wa wena a ku ehleketa hi lezvi a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma wulako hi zvilo lezvo. (Mav. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Filp. 4:8) Lezvo zvi nga mu longisela ku a nyika wukustumunyu ka mugondzisi kutani ka zvigondzani-kuloni a cikhati leci a to kombisa a T.P.C yakwe.

LONGISELA A N’WANA WA WENA KASI KU A YIMELA LEZVI A ZVI KHOLWAKO

14. Tigondzo muni ti nga chavisako a vaswa va maKristu, niku kuyini?

¹⁴ Ka zvikhati zvo kari a vaswa va maKristu va tshuka va chava a ku yimela lezvi va zvi kholwako. Va nga tshuka va chava loku ku sangula ku bhuliwa hi gondzo ya evholusawu. Hikuyini? A vagondzisi vabye va nga tlhamusela a evholusawu hi ndlela yi kholwisako. Loku u hi mupswali, u nga va vhunisa kuyini a vana va wena ku tiyiseka lezvaku lezvi va zvi kholwako lisine?

15. Zvini zvi nga vhunako a muswa a nga muKristu a ku tiyiseka khwatsi hi lezvi a zvi kholwako?

¹⁵ Vhuna n’wana wa wena a ku a tiyiseka khwatsi ku lezvi a zvi kholwako lisine. A n’wana wa wena a nga faneli ku tizwa tingana hi kota ya lezvi a kholwako lezvaku a zvilo zvontlhe zvi no vangiwa. (2 Tim. 1:8) Hikuyini? A mhaka ku a titlhari to tala ta siensia tonawu ta zvi zwisisa lezvaku a wutomi a gi no halahala giva kona. A titlhari leto ta wona zvikombiso zva lezvaku ku na ni munhu wo kari wo tlhariha loyi a vangileko zvilo zvo hlamalisa lezvi zvi hanyako. Hi kota ya lezvo, a ti kholwi ka gondzo ya evholusawu leyi yi gondzisiwako ka zvikola zvo tala misaveni yontlhe. A n’wana wa wena a nga tiyisa a kukholwa kakwe hi ku ehleketa hi zvigelo lezvi zvi kholwisileko a vamakabye van’wani lezvaku a wutomi gi no vangiwa. c

16. A vapswali va nga mu vhunisa kuyini a n’wana wabye a ku yimela a kukholwa kakwe ka Muvangi? (1 Pedro 3:15) (Wona ni mufota.)

¹⁶ Longisela a n’wana wa wena a ku yimela kukholwa kakwe ka Muvangi. (Lera 1 Pedro 3:15.) Kuzvilava wena ni n’wana wa wena mu nga vhuxeta zvin’we a tindzima ti nga ka jw.org ti wulawulako hi ku vangiwa ka zvilo ni evholusawu. Hi kulandzela, a n’wana wa wena a nga hlawula a mhaka leyi a wonako ku yi nga kholwisa van’wani lezvaku ku na ni Muvangi, mu gumesa mu vhuxeta zvi buvha. Mu alakanyise ku a zvi lavi ku aza a kanetisana ni zvigondzani-kuloni. Mu kuce ku a tlhamusela mhaka hi ndlela yo olova loku a munhu loye hakunene a zvi lava ku ingisela. Hi cikombiso, a cigondzani-kuloni ci nga wula lezvi: “Mina ndzi kholwa basi lezvi ndzi zvi  wonako hi matihlo, niku a ndzi se tshuka ndzi mu wona Nungungulu.” A muswa wa muKristu a nga hlamula aku: “Hi nga ti alakanyela na u hi lomu khwatini ka ku a ku tshami munhu u gumesa u wona a hlowo yo akiwa hi maribye. U wa ta alakanya yini hi hlowo leyo? Loku ku hi ku a hlowo leyo yi zvi veka laha kubaseni lezvaku ku na munhu wo kari a nga yi maha, a ha ha wuli hi zvilo zvontlhe lezvi zvi nga kona wuakweni gontlhe!”

17. A vapswali va nga mu vhunisa kuyini a n’wana wabye a ku hlota tindlela ta ku bhulela van’wani a lisine la Bhibhiliya? Tlhamusela.

¹⁷ Kuca a n’wana wa wena lezvaku a lavetela tindlela ta ku bhulela van’wani a lisine la Bhibhiliya. (Rom. 10:10) U nga fananisa a kutikarata loku a ku mahako kasi ku bhulela van’wani lezvi a zvi kholwako ni kutikarata loku ku lavekako kasi ku chaya muzka. A cigondzani ci sangula hi ku gondza ku chaya a manota yo olova. Hi kufamba ka cikhati, zvi sangula ku ci olovela a ku chaya muzka. Hi kufanana, a muswa a nga muKristu a nga sangula mabhulo hi ndlela yo olova nguvhu. Hi cikombiso, a nga wutisa a cigondzani-kuloni aku: “U wa zvi tiva ku a kutala ka zvilo lezvi a titlhari ti zvi mahako ti zvi kopiyara ka zvilo zva ntumbuluko? Khwatsi ndzi ku komba a vhidhio leyi yo tsakisa.” Andzhako ka ku mu komba a vhidhio yi nga ka cipandze Zvi no vangiwa ke?, a muswa loye a nga wula lezvi: “Loku ku hi ku a titlhari ta kuma wudzundzo hi kota ya zvilo lezvi ti zvi kopiyarako ka zvilo zva ntumbuluko, himani a faneleko ku dzundziwa hi lezvi hi zvi wonako ka ntumbuluko?” A ku sangula mabhulo hi ndlela leyo yo olova zvi nga kuca cigondzani-kuloni ku ci navela ku gondza zvin’wani hi Jehovha.

SIMAMA KU VHUNA A N’WANA WA WENA KU TIYISA KUKHOLWA KAKWE

18. A vapswali va nga simamisa kuyini ku tiyisa a kukholwa ka vana vabye ka Nungungulu?

¹⁸ Hi hanya ka tiko legi ti teleko hi vanhu va kalako va nga kholwi ka Jehovha. (2 Ped. 3:3) Hikwalaho, laha n’wina vapswali mu gondzako Bhibhiliya ni vana va n’wina va kuceni ku va gondza a mahungu lawa ma to va vhuna ku va engetela ku kombisa cichavo hi Mhaka ya Nungungulu ni milayo yakwe ya mahanyela. Va vhuneni ku ehleketa nguvhu ni ku tiyisa a kukholwa kabye ka Jehovha hi ku bhula hi lezvi Jehovha a zvi vangileko. Va vhuneni ku va zwisisa a zviphrofeto zva Bhibhiliya lezvi zvi sinako zvi tatisekile. A ca hombe ka zvontlhe, khongelani zvin’we ni vana va n’wina mu tlhela mu va khongelela. Loku mu maha lezvo, mu nga tiyiseka lezvaku Jehovha i ta katekisa a kutikarata ka n’wina ka ku vhuna a vana va n’wina a ku tiyisa a kukholwa kabye. — 2 Kro. 15:7.