NDZIMA YA CIGONDZO N.° 48
LISIMU 97 A munhu i hanya hi Mhaka ya Nungungulu
Zvini hi gondzako ka cihlamaliso ca Jesu ca tipawa?
“Mina ndzi pawa ya wutomi. Ni wihi loyi a tako ka mina a nga ta hazwa ndlala”. — JOH. 6:35.
LEZVI HI TO GONDZA
Hi ta kambisisa matimu ma nga ka Johani, cipimo 6, ma tlhamuselako lezvi Jesu a nga mahisa zvona cihlamaliso ca tipawa ni tinjhanjhi a gisa citshungu ca hombe niku hi ta wona lezvi hi nga gondzako ka matimu lawo.
1. A tipawa ti wa hi ni lisima muni cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya?
A TIPAWA hi tona ti nga giwa nguvhu cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya. (Gen. 14:18; Luka 4:4) Kunene, ti wa hi ta lisima nguvhu laha ka kuza a Bhibhiliya gi tirisa gezu pawa kasi ku wula zvakuga laha zvi yileko. (Mat. 6:11) Jesu i tirisile tipawa ka zvihlamaliso zvakwe zva zvimbiri zvo tiveka nguvhu. (Mat. 16:9, 10) A cin’we ca zvihlamaliso lezvo ci ka Johani, cipimo 6. Laha hi kambisisako matimu lawa hi ta wona zvigondzo lezvi hi nga zvi tirisako nyamutlha.
2. Hi ka ciyimo muni ku nga hi ni cilaveko ca hombe ca zvakuga?
2 Andzhako ka loku a vapostoli va Jesu va gumesile ku chumayela, Jesu i no famba navo hi ngalava va tsemakanya Bimbi ga Galileya kasi va ya humula. (Mar. 6:7, 30-32; Luka 9:10) Va noya ka wutshamu ga ciwula le Bhetsaidha. Hambulezvo, a citshungu ci no tekela ku chikela ci va randzela. Jesu a nga va chepetangi. Kanilezvi, hi wunene i no ti nyika cikhati ca ku va gondzisa xungetano hi Mufumo ni ku hanyisa lava va nga babya. Laha gi ngaya gi phuma a vapizani va no karateka hi ku a vanhu vontlhe lavayani va wa taga yini. A vokari ka citshungu leco kuzvilava va wa hi ni zvakuganyana, kanilezvi a kutala kabye va wa fanele kuya zvidhoropaneni va ya xava zvakuga. (Mat. 14:15; Joh. 6:4, 5) Zvini lezvi Jesu a nga maha?
CIHLAMALISO CA TIPAWA
3. Jesu i zvi khatalelisile kuyini a zvilaveko zva citshungu? (Wona wa kapa.)
3 Jesu i no va byela lezvi a vapostoli vakwe: “Va nga fambi; va nyikeni zvakuga n’wina.” (Mat. 14:16) Leco ci wa hi cikarato, hakuva laho ku wa hi ni 5000 wa vavanuna. Niku loku hi patsa ni vavasati ni vanana, kuzvilava ku wa hi ni 15 000 wa vanhu va nga lava ku gisiwa. (Mat. 14:21) Andrewu i te: “Ku na ni mufanyana laha a nga ni ntlhanu wa tipawa ta sevhadha ni zvinjhanjhana zvimbiri. Kanilezvi, zvi ta siza yini ka vanhu vo talisa lezvi ke?” (Joh. 6:9) A tipawa ta sevhadha ti wa tolovela ku giwa hi zvisiwana ni van’wani, niku a zvinjhanjhana kuzvilava zvi wa hi zva ku cheliwa munyu zvi anekiwa (tibakayawu). Hambulezvo, lezvi a mufana loye a nga hi nazvo zvi wa nga eneli a ku gisa vanhu vo tala.
Jesu i khatalele a zvilaveko zva vanhu, a zva nyama ni zva moya (Wona paragrafo 3)
4. Zvini hi nga gondzako ka Johani 6:11-13? (Wona ni mifota.)
4 Na a lava ku kombisa wunene ka citshungu, Jesu i no va byela lezvaku va tshama hi mitlawa byanyini. (Mar. 6:39, 40; lera Johani 6:11-13.) Hi gondza lezvaku Jesu i no bonga Papayi wakwe hi kota ya tipawa ni tinjhanjhi. Hi ku maha lezvo, Jesu i wo komba lezvaku Nungungulu hi yena munyiki wa zvakuga ni ku i wa bonga zvakuga lezvo. Lezvo zvi hi alakanyisa ku hi pimanyisa cikombiso ca Jesu ca ku hi khongela na hi nga sega hambu loku hi hi hoce kutani lomu ka vanhu. Andzhako ka lezvo, Jesu i no byela vapizani vakwe lezvaku va avela zvakuga niku a vanhu va noga va xura. A zvakuga lezvo zvi tlhelile zvi sala niku Jesu i wa nga lavi lezvaku zvi xakelwa. Hikwalaho, Jesu i no laya lezvaku ku hlengeletelwa lezvi zvi nga sele kasi zvi giwa ka cikhati cin’wani. Jesu i hi vekele cikombiso ci nene loku zvita mhakeni ya ku tirisa titshomba ta hina hi wutlhari. Loku u hi mupswali, zvi ngo yini a ku vhuxeta a matimu lawa ni vana va wena mu tlhela mu bhula hi lezvi mu gondzako ka wona xungetano hi mukhongelo, ku amukela vapfhumba ni ku hana.
Ti wutise lezvi: ‘Ndza landzela a cikombiso ca Jesu ca ku khongela na ndzi nga sega?’ (Wona paragrafo 4)
5. Zvini lezvi a citshungu ci nga lava ku maha andzhako ka ku wona cihlamaliso ca Jesu, kanilezvi zvini lezvi Jesu a nga gumesa a maha?
5 A vanhu va no hlamala nguvhu hi ndlela leyi Jesu a nga va gondzisa hi yona ni zvihlamaliso lezvi a nga maha. A ku tiva lezvaku Mosi i wa tsumbisile ku Nungungulu i wa ta yimisa muphrofeti wo hlawuleka kuzvilava zvi va mahile va ti wutisa ku: ‘Xana Jesu hi yena muphrofeti loye?’ (Dhewu. 18:15-18) Loku ku hi lezvo, kuzvilava lezvo zvi va mahile va zvi wonisa ku Jesu i wa tava hosi ya yinene nguvhu, yi nga wa ta zvi kota a ku va nyika zvakuga a vanhu vontlhe. Hi kota ya lezvo, a citshungu ci wa lava ku “mu kurumeta ku maha hosi yabye”. (Joh. 6:14, 15) Loku Jesu i wa no vhumelela ku lezvo zvi maheka, na a ti patsile ka politika ya vaJudha lava va nga fumelwa hi vaRoma. Xana Jesu i vhumele? A hi zva ku mahiwa hi Jesu. Hi gondza lezvaku ‘i no nyemuka aya citsungeni’. Makunu, hambu lezvi a nga kurumetiwa hi van’wani, Jesu a nga ti patsangi ka politika. Hi nga wona cikombiso ca cinene leci Jesu a hi vekeleko!
6. Hi nga zvi kombisa kuyini lezvaku hi lava ku landzela cikombiso ca Jesu? (Wona ni mufota.)
6 Zvi laha kubaseni lezvaku a van’wani va nga ta hi kombela ku hi maha cihlamaliso ca tipawa kutani ku hanyisa lava va babyako hi cihlamaliso, ne va nga ta hi kombela ku hi maha hosi yabye. Kanilezvi va nga hi kuca ku hi patseka ka politika hi ku vhota kutani ku komba lezvaku ha seketela wokari va alakanyako lezvaku i ta chukwatisa tiko. Hambulezvo, a cikombiso ca Jesu ci dlunyatekile. Jesu i alile ku ti nghenisela ka politika, hi ndzhako ka cikhati a tlhela a wula lezvi: “A Mufumo wa mina a hi wa tiko legi.” (Joh. 17:14; 18:36) A maKristu nyamutlha ma maha khwatsi hi ku pimanyisa a maalakanyo ya Jesu ni lezvi a mahileko. A ku fana na Jesu, hi seketela, ni ku huwelela hi tlhela hi khongelela Mufumo wa Nungungulu. (Mat. 6:10) A hi tlheleni ka matimu ya Jesu ya cihlamaliso ca tipawa hi wona zvin’wani hi nga gondzako.
Jesu i va vekele cikombiso a valandzeli vakwe hi ku nga ti ngheniseli ka politika ya vaJudha kutani ya vaRoma (Wona paragrafo 6)
“LEZVI ZVI NGA MAHEKILE HI TIPAWA”
7. Zvini lezvi Jesu a nga maha, niku zvini lezvi a vapostoli va nga maha andzhako ka lezvo? (Johani 6:16-20)
7 Andzhako ka loku Jesu a gisile citshungu, a vapostoli vakwe va no suka laho va tlhela Kapernawume hi ngalava, kanilezvi yena i noya citsungeni kasi a potsa ku a citshungu ci mu maha hosi. (Lera Johani 6:16-20.) A cikhati leci a vapostoli va nga kari va famba hi ngalava ku no vhuka bhubhutsa kuva ni mavingo ya hombe. Jesu i noya kabye na a famba hi le hehla ka mati. Niku i no vitana mupostoli Pedro lezvaku yenawu famba hi le hehla ka mati. (Mat. 14:22-31) Zvalezvi Jesu a nga nghena lomu ngalaveni a moya wu no nyima. A vapizani va no hlamala, va wula lezvi: “Hakunene u N’wana wa Nungungulu.” a (Mat. 14:33) Hambulezvo, va wa nga se ku wona a kuyelana ka cihlamaliso leco ni leci ci nga mahekile na va hi ni citshungu. Marku i engetela mhaka leyi: “[A vapostoli] va no hlamala nguvhu, hakuva a va zvi zwisisangi lezvi zvi nga mahekile hi tipawa, kanilezvi a timbilu tabye ti wa ha vhalekile ti nga zwisisi”. (Mar. 6:50-52) Kunene, a va ku zwisisangi a ku kula ka ntamu lowu Jehovha a nga nyikile Jesu kasi ku maha zvihlamaliso. Andzhako ka lezvo, Jesu i no tlhela a wulawula hi cihlamaliso ca tipawa ni ku komba lezvi hi gondzako.
8-9. Zvini lezvi a citshungu ci nga zvi lava nguvhu ka Jesu? (Johani 6:26, 27)
8 A citshungu leci Jesu a nga ci gisile ci wa veka kupima ka ku tatisa zvilaveko zvabye zva nyama ni ku xuva kabye basi. Hi ndlela muni? Ka siku gi nga landzela va no wona lezvaku Jesu ni vapostoli vakwe va wa fambile. Hikwalaho, a citshungu ci no khilela tingalava to kari ti ngata hi Tibheriya ciya Kapernawume ci ya lava Jesu. (Joh. 6:22-24) Xana va wa yela nguvhu a ku yazwa zvin’wani xungetano hi Mufumo? Ahihi. Leci va nga ci alakanya ku wa hi ku tatisa zvilaveko zvabye zva nyama; va wa lava tipawa. Hi zvi tivisa kuyini?
9 Wona lezvi zvi nga humelela neti va nga kuma Jesu kusuhani ni Kapernawume. Jesu i no va byela zvi ku dlunya lezvaku a kungo gabye ku wa hi ku tatisa a zvilaveko zvabye zva nyama zva cikhatana. I wa zvi tiva lezvaku va wa ‘gile tipawa va xura’ hi “zvakuga lezvi zvi mbhelako”. Hikwalaho, i no va kuca lezvaku va tirela “zvakuga lezvi zvi simamako kala wutomini ga pindzukelwa”. (Lera Johani 6:26, 27.) Jesu i wulile lezvaku a Papayi wakwe i wa ta va nyika zvakuga lezvo. A cikhati leci va ngazwa lezvaku ku na ni zvakuga zvi nga va nyikako wutomi ga pindzukelwa kuzvilava zvi va hlamalisile nguvhu! I zvakuga muni zvaku zvi nga zvi kota ku maha lezvo niku lava va nga ingisela Jesu va wa ta zvi kumisa kuyini?
10. Hi wihi “ntiro wa Nungungulu” lowu a vanhu va nga fanele ku gondza hi wona?
10 Kuzvilava a vaJudha lavo va wa alakanya lezvaku va wa fanele ku maha zvokari kasi va ringanelwa hi ku kuma zvakuga lezvo. Kuzvilava va wa alakanya ku va wa fanele ku maha “mitiro” ya Nayo wa Mosi. Hambulezvo, Jesu i no va byela lezvi: “A ntiro wa Nungungulu hi lowu wa kuva mu kombisa kukholwa ka loyi a mu rumeleko.” (Joh. 6:28, 29) A ku kombisa kukholwa ka muyimeli wa Nungungulu zva laveka kasi hi kuma “wutomi ga pindzukelwa”. Kunene, Jesu i wa sina a wulawulile hi mhaka leyo. (Joh. 3:16-18, 36) Niku hi ndzhako ka cikhati i va byelile zvin’wani xungetano hi lezvi va nga kumisako zvona a wutomi ga pindzukelwa. — Joh. 17:3.
11. Zvini zvi kombileko lezvaku a vaJudha va wa ha simama ku veka kupima ka zvakuga? (Lisimu 78:24, 25)
11 A vaJudha lavo a va vhumelangi a gondzo ya Jesu xungetano hi ‘ntiro wuswa wa Nungungulu’. Va no mu wutisa lezvi: “Ciwoniso muni u to maha kasi hi fela ku ci wona hi kholwa ka wena ke?”(Joh. 6:30) Va no wula lezvaku a vakokwani vabye masikwini ya Mosi va wa nyikiwa mana, lawa ma nga hi zvakuga zvabye zva siku ni siku. (Neh. 9:15; lera Lisimu 78:24, 25.) Zvi laha kubaseni lezvaku va wa ha simama ku veka kupima ka zvakuga. Va tsandzekile ni ku kombela Jesu lezvaku a va tlhamusela a cikhati leci a nga wulawula hi “pawa ya lisine ya le tilweni”, leyi a kuhambana ni mana, yi nyikako wutomi ga pindzukelwa. (Joh. 6:32) Va wa veka nguvhu kupima ka ku khatalela zvilaveko zvabye zva nyama laha ka kuza va nga cheli kota hi lisine la moya leli Jesu a nga zama ku va gondzisa. Zvini hi gondzako ka matimu lawa?
ZVINI ZVI FANELEKO KUVA ZVA LISIMA NGUVHU KA HINA?
12. Jesu i kombisile kuyini lezvi zvi nga zva lisima nguvhu?
12 Hi kuma cigondzo ca lisima nguvhu ka Johani, cipimo 6. Lezvi zvi faneleko kuva zva lisima nguvhu zvilaveko zva hina zva moya. Alakanya lezvaku Jesu i wulile mhaka leyo a cikhati leci a nga ala a ciringo ca Sathani. (Mat. 4:3, 4) Niku ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni, i khanyisile a lisima la ku tiva a cilaveko ca hina ca moya. (Mat. 5:3) Hikwalaho, hi nga ti wutisa lezvi: ‘A mahanyela ya mina ma komba lezvaku ndzi rangisa ku tatisa zvilaveko zva mina zva moya a ku hundza lezvi zva nyama?’
13. a) Hikuyini zvi kalako zvi nga bihangi a ku ti buza hi zvakuga? b) Zvini lezvi Pawule a hi tlharihisileko? (1 Va Le Korinte 10:6, 7, 11)
13 A zvi bihangi a ku khongelela zvilaveko zva hina zva nyama ni ku ti buza hi zvona. (Luka 11:3) A ntiro lowu wu hi vhumelelako ku ‘higa ni kunwa’, wu neha litsako niku cinyikiwo ci tako “hi canjeni ga Nungungulu wa lisine”. (Mutsh. 2:24; 8:15; Jak. 1:17) Hambulezvo, hi fanele ku ti wonela kasi a zvilo zva nyama zvi ngavi zvona zva lisima nguvhu wutomini ga hina. Mupostoli Pawule i khanyisile mhaka leyo a cikhati leci a nga tsalela a maKristu ma nga hanya kusuhani ni kulovisiwa ka Jerusalema ni tempele. I wulawulile hi cikombiso ca hava ca vaIzrayeli a cikhati leci va nga hi ciwuleni ni lezvi va mahileko a cikhati leci va nga hi kusuhani ni Citsunga ca Sinayi. I tlharihisile maKristu lezvaku ma “nga naveli a zvilo zvo biha, a ku khwatsi hi [vaIzrayeli] va nga zvi navela”. (Lera 1 Va Le Korinte 10:6, 7, 11.) A vaIzrayeli va tsikile a kuxuva kabye ka ku lava zvakuga ku cica a zvihlamaliso zva Jehovha zviva “zvilo zvo biha”. (Mitse. 11:4-6, 31-34) A cikhati leci va nga khozela a cihon’wana ca ouro va waga, vanwa, va tlhela va ti buza hi ku tsaka. (Ekso. 32:4-6) Pawule i kumbukile matimu yabye kota citlharihiso ca maKristu ma nga hanya kusuhani ni kulovisiwa ka Jerusalema ni tempeli hi 70 Nguveni ya Hina. Hinawu hi hanya kusuhani ni kulovisiwa ka tiko legi, hikwalaho zva lisima a ku ingisa wusungukati ga Pawule.
14. Xungetano hi zvakuga, zvini hi zvi rindzelako misaveni yiswa?
14 A cikhati leci Jesu a nga hi byela ku hi khongelela “zvakuga zva siku legi”, i tlhelile a hi gondzisa ku khongelela lezvaku a kurandza ka Nungungulu ku mahiwa “le tilweni ni laha misaveni konawu”. (Mat. 6:9-11) U alakanya ku a misava yi ta tshamisa kuyini cikhatini leco? A Bhibhiliya gi komba lezvaku a kungo ga Nungungulu xungetano hi misava gi patsa zvakuga zva zvinene. Hi kuya hi Isaya 25:6-8, ku tava ni zvakuga zvo tala zva zvinene Mufun’weni wa Nungungulu. A Lisimu 72:16 li prhofetile lezvi: “A timbewu ti ta pfuna nguvhu laha misaveni; le hehla ka zvitsunga ti ta pfuna nguvhu.” Xana wa zvi donela mari a ku tirisa timbewu to kari kasi ku bhika zvakuga u zvi randzako kutani zvakuga zvaku a wu se tshuka uga? A cin’wani kambe, u ta ti buza hi mihandzu ya zvivhina lezvi u to byala. (Isa. 65:21, 22) Niku a vanhu vontlhe laha misaveni va ta ti buza hi zvilo lezvo zvo hlamalisa.
15. Zvini lezvi lava va to vhuxiwa hi ka vafileko va tova ni thomo ga ku gondza? (Johani 6:35)
15 Lera Johani 6:35. Zvini zvi rindzelwako hi vanhu lava va ngaga tipawa ni tinjhanjhi leti Jesu a va nyikileko? A cikhati ku to vhuxiwa vafileko, kuzvilava u ta tiva vokari vabye. Hambu loku va nga kombisangi kukholwa cikhatini leco, kuzvilava va ta vhuxiwa. (Joh. 5:28, 29) A vanhu lavo zvi ta lava ku va gondza a tlhamuselo wa magezu ya Jesu, yaku: “Mina ndzi pawa ya wutomi. Ni wihi loyi a tako ka mina a nga ta hazwa ndlala, ni loyi a kombisako kukholwa ka mina a nga ta hazwa tora.” Va fanele ku kombisa kukholwa ka hakhelo ya kutlhatlhisa ya Jesu, va kholwa lezvaku i nyikele wutomi gakwe hi kota ya vona. Ka cikhati leco, ku tava ni tsima ga ku gondzisa lava va to vhuxiwa hi ka vafileko a ku patsa ni zvivanana zvontlhe zvi to pswaliwa seyo. Hi nga alakanyela lezvi zvi to tsakisisa zvona a ku patseka tsimeni lego! A ku vhuna van’wani lezvaku vava ni wunghana na Jehovha zvi ta tsakisa nguvhu a ku hundza kuga zvakuga zvo nandziha lezvi hi to ti buza hi zvona misaveni yiswa.
16. Zvini hi to zvi kambisisa ka ndzima yi landzelako?
16 Hi kambisisile cipandze ca matimu ma nga ka Johani, cipimo 6, kanilezvi Jesu i wa ha hi ni zvotala zva ku gondzisa xungetano hi “wutomi ga pindzukelwa”. A vaJudha lava Jesu a nga wulawula navo va wa fanele ku ingisela khwatsi lezvi a nga gondzisa, niku hinawu hi fanele ku maha lezvo. Ka ndzima yi landzelako, hi ta simama ku kambisisa Johani, cipimo 6.
LISIMU 20 U hi nyikile N’wana wa wena wo randzeka
a Kasi ku gondza zvin’wani xungetano hi matimu lawa yo tsakisa, wona bhuku Jesu i ndlela, ni lisine, ni wutomi, paj. 131, ni bhuku Pimanyisa a kukholwa kabye, paj. 185.
