1, 2. Zvini lezvi a makabye wo kari a nga zvi pola laha kakwe, niku i mahile yini hi zvona?

ROBERT i bhabhatisilwe na a hi ni 15 wa malembe, kanilezvi a lisine wu wa nga hi wona nchumu wo ranga wutomini gakwe. I ngalo: “Ndzi wa nga mahi zvobiha, kanilezvi ndzi wo maha zvilo kasi ku tatisa nayo basi. Ndzi wa wonekisa ku khwatsi ndzi tiyile hi tlhelo ga moya: ndzi waya mitlhanganweni yontlhe ndzi tlhela ndzi teka wuphayona go vhunetela ka tihweti to kari ta lembe. Kanilezvi ci kona ci nga kiyela.”

² Robert i wa nga zvi tivi ku cini ci kiyelako. I ci polile andzhako ka loku a chadhile. Yena ni sati wakwe va wa hlakana hi ku wutisana zvilo zva lomu ka Bhibhiliya. A sati wakwe i wa gi tiva khwatsi Bhibhiliya, hikwalaho zvi wa nga mu karateli ku hlamula. Kanilezvi a kutala ka zvikhati Robert i wa nga wu tivi hlamulo. Zvi wa tlhela zvi mu dhanisa. I ngalo: “Zvi wo khwatsi hi loku ndzi nga tivi nchumu. Ndzi no sangula ku gayela ndziku, ‘Ndzi ta mahisa kuyini hloko ya sati wa mina hi tlhelo ga moya? Ndzi fanele ku maha cokari.’” Hi zvalezvo a nga maha. I bika lawa: “Ndzi gondzile Bhibhiliya, ndzi gi gondza kambe, ndzi tlhela  ndzi gondza kambe, hi kona zvi nga woneka ku zviya kwihi. A ca lisima nguvhu ka zvona hi ku zvi tiyisile nguvhu a wunghana ga mina na Jehovha.”

3. a) Hi gondza yini ka matimu ya Robert? b) Timhaka muni ta lisima hi to wulawula hi tona zvezvi?

³ A matimu ya Robert ma hi gondzisa mhaka ya lisima. Ma komba ku hi ngava ni wutivi go kari ga Bhibhiliya hi tlhela hiya mitlhanganweni yontlhe ni kuchumayeleni, kanilezvi na hi nga hi na kupima ka moya. Hambu loku ku hi ku hi sina hi bile mazambo kasi hiva ni kupima ka moya, hi nga tshuka hi pola ku ha ha fanele kuba man’wani mazambo. (Va Le Filipi 3:16) Ka ndzima leyi, hi ta hlamula zviwutiso zvinharu zva lisima: 1) Cini ci to hi vhuna ku tiva ku hi na ni kupima ka moya kutani a hi nako? 2) Zvini hi nga mahako kasi hi tiya nguvhu hi tlhelo ga moya? 3) A wumoya go tiya gi nga hi vhunisa kuyini wutomini ga hina ga siku ni siku?

4. A wusungukati legi gi nga ka Va Le Efesusi 4:23, 24 giya ka vamani?

⁴ A cikhati hi nga sangula ku tirela Nungungulu, hi cicile zvilo zvi nga khumba wutomi ga hina gontlhe. Lezvo a zvi mbhelangi ka siku hi nga bhabhatiswa. A Bhibhiliya gi li hi fanele ku ‘mahiwa la’vaswa a moyeni wa kupima ka hina.’ Hi ciGreki, a magezu lawa yaku “mu mahiwa la’vaswa” ma wula zvilo zvaku a zvi nyimi ku maheka. Hikwalaho, hi fanele ku simama hi mahiwa la’vaswa kupimeni ka hina. (Va Le Efesusi 4:23, 24) Kota vanhu vo kala ku mbhelela, hi fanele ku simama hi cica. Hambu loku hi hi ni malembe yo tala na hi tirela Jehovha, hi fanele ku simama hi tiyisa wunghana ga hina naye. — Va Le Filipi 3:12, 13.

5. Zviwutiso muni zvi to hi vhuna ku tiva ku hi na ni kupima ka moya ke?

⁵ Kani hi vaswa, kani hi khosahele, hontlheni hi fanele ku ti hlola khwatsi. Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Ndza ti wona na ndzi engetela kuva ni kupima ka moya ke? Ndzaya ndzi fana na Kristu? A mahanyela ya mina ni lezvi ndzi mahako loku ndzi hi mitlhanganweni zvi komba yini hi mina? A mabhulo ya mina ma komba yini xungetano hi lezvi ndzi zvi nyikako nguvhu lisima wutomini? A longoloko wa mina wa cigondzo, ni mabohela ya mina, ni lezvi ndzi ti sasekisisako zvona, ni lezvi ndzi mahako loku ndzi nyikwa wusungukati zvi komba yini hi mina? Ndzi maha yini loku ndzi ringwa ku maha nchumu wo biha? Xana ndzi buvhile kota muKristu?’ (Va Le Efesusi 4:13) A zviwutiso lezvi zvi nga hi vhuna ku wona ku hi kulile kuya chikela kwihi hi tlhelo ga moya.

6. Cini kambe ci to hi vhuna ku tiva ku hi na ni kupima ka moya ke?

⁶ A zvikhati zvin’wani a hi nge zvi poli hi hoce ku a hi na kupima ka moya. Mupostoli Pawule i tlhamusele lezvaku a munhu wa nyama a nga zvi poli ku a mahanyela yakwe a ma mu tsakisi Nungungulu. Kanilezvi a munhu a  nga ni kupima ka moya wa ku zwisisa a kupima ka Nungungulu. Wa zvi tiva ku Jehovha a nga ma tsakeli a mahanyela ya nyama. (1 Va Le Korinte 2:14-16; 3:1-3) A madhota ma nga ni kupima ka Kristu ma hatla ma zvi pola loku a vamakabye va sangula kuva ni mahanyela ya nyama, ma zama ku va vhuna. Loku a madhota ma zama ku ku vhuna, u ta vhumela civhuno leco, u cica lezvi zvi lavekako ke? Loku hi vhumela, hi ta komba lezvaku hakunene ha zvi lava ku tiya hi tlhelo ga moya. — Mutshawuteli 7:5, 9.

7. Hi zvi tivisa kuyini lezvaku a wutivi ga Bhibhiliya a hi gona goce gi mahako munhu ava ni kupima ka moya?

⁷ A kuva ni wutivi ga Bhibhiliya basi a zvi wuli ku hi na ni kupima ka moya. Hosi Solomoni i wa tiva zvotala hi Jehovha, niku a magezu ya yena ya wutlhari ma tlhelile ma tsaliwa lomu ka Bhibhiliya. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, a wunghana gakwe na Jehovha gi mbhelile ntamu, a tsika ku tsumbeka. (1 Tihosi 4:29, 30; 11:4-6) Maku, ahandle ka wutivi ga Bhibhiliya zvini zvin’wani zvi lavekako? Hi fanele ku simama hi tiyisa a kukholwa ka hina. (Va Le Kolosi 2:6, 7) Hi nga zvi mahisa kuyini?

8, 9. a) Cini ci to hi vhuna ku tiyisa a kukholwa ka hina? b) Hi gihi a kungo ga hina a cikhati hi gondzako ni ku ehleketa? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁸ Ka zana ga malembe go sangula, Pawule i kucile maKristu lezvaku maya mahlweni ma lwela ku buvha. (Mahebheru 6:1) Hi nga gi landzelisa kuyini a wusungukati lego nyamutlha? A yin’we ya tindlela ta lisima ku gondza a bhuku ‘Tshamani lirandzweni la Nungungulu’. Lezvo zvi ta ku vhuna ku zwisisa matirisela ya matshinya ya milayo ya Bhibhiliya wutomini ga wena. Loku ku hi ku u sina u gondzile bhuku lego, ku na ni mabhuku man’wani yaku ma nga ku vhuna ku tiyisa kukholwa ka wena. (Va Le Kolosi 1:23) Hi fanele ku ehleketa kambe hi lezvi hi gondzako hi tlhela hi kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna ku wona ndlela ya ku zvi tirisa.

⁹ A cikhati hi gondzako ni ku ehleketa, hi fanele ku zvi maha hi kungo ga ku lezvo zvi hi maha hi xuva nguvhu ku tsakisa Jehovha ni ku mu ingisa. (Lisimu 40:8; 119:97) Hi fanele ku potsa ni cihi leci ci nga hi mahako hi nga kuli hi tlhelo ga moya. — Titusi 2:11, 12.

10. Zvini lezvi a vaswa va nga mahako kasi ku tiyisa a wumoya gabye?

 ¹⁰ Loku u hi muswa, u na ni mixuvo ya moya ke? A makabye wo kari a tirako Bheteli i tolovela ku bhula ni vaswa lava va lavako ku bhabhatiswa mitlhanganweni ya cipandze. I va wutisa ku mixuvo muni ya moya va nga nayo. A votala i va kuma na va mahile khwatsi makungo ya lezvi va lavako ku mu tirelisa zvona Jehovha. A vokari va lava ku nghenela ntiro wa cikhati contlhe kutani ku rura vaya lomu ku nga ni cilaveko ca hombe ca vahuweleli. Kanilezvi a van’wani a va ci kumi co hlamula. A ku lavo vo ti wona na va nga hi na cilaveko ca ku ti vekela mixuvo ya moya? Loku u hi muswa, ti wutise lezvi: ‘Xana ndziya mitlhanganweni ni kuchumayeleni hi ku lava ku tsakisa vapswali va mina basi? Kutani ndzi na ni wunghana ga mina wutsumbu na Nungungulu?’ Hi lisine, kani hi vaswa kani hi va hombe, hontlheni hi fanele kuva ni mixuvo ya moya. A mixuvo leyo yi ta hi vhuna ku tiyisa wumoya ga hina. — Mutshawuteli 12:1, 13.

11. a) Zvini hi faneleko ku maha kasi hiva ni kupima ka moya? b) Cikombiso muni ca lomu ka Bhibhiliya hi faneleko ku ci tekelela?

¹¹ Andzhako ka ku wona lezvi hi faneleko ku zvi chukwatisa, hi nga zvi maheli mihoni. Leyo i mhaka ya kufa ni kuhanya. (Va Le Roma 8:6-8) Jehovha wa zvi tiva ku a hi mbhelelangi, niku wa hi nyika moya wakwe wa ku basa kasi wu hi vhuna. Hambulezvo, hi fanele ku ti karata. Makabye John Barr, a nga hi ciro ca Hubye yi Fumako, i tshukile a  wulawula hi Luka 13:24, aku: “A votala va tsandzeka hi ku kala va nga ti karati khwatsi kasi ku kuma ntamu.” Hi fanele ku tekelela Jakobe, a nga pfinyana ni ngilozi kala a kuma makatekwa. (Genesisi 32:26-28) A ku gondza Bhibhiliya zva tsakisa, kanilezvi hi nga alakanyi ku a Bhibhiliya gi ta hi hungatela ku khwatsi i bhuku ga tikaringani. Hi fanele ku ti karata kasi ku kuma titshomba ta lisine leti ti to hi vhuna.

12, 13. a) Cini ci to hi vhuna ku maha lezvi hi byeliwako ka Va le Filipi 2:5? b) A cikombiso ca Pedro ni wusungukati gakwe zvi nga hi vhunisa kuyini? c) Zvini u nga mahako kasi u tiya hi tlhelo ga moya? (Wona a kwadru “ Zvilo zvi to ku vhuna ku kula hi tlhelo ga moya.”)

¹² Loku hi ti karatela ku kula hi tlhelo ga moya, a moya wa ku basa wu ta hi vhuna ku cica a kupima ka hina. Hi kutsongwani-kutsongwani, hi nga gumesa hi kuva ni kupima kun’we na Kristu. (Va Le Filipi 2:5) A moya wa ku basa wu nga hi vhuna ku hlongola kunavela ka hava hi tlhela hi hlakulela matshamela ma tsakisako Nungungulu. (Va Le Galatiya 5:16, 22, 23) Loku hi pola ku ha rangisa titshomba kutani kutitsakisa, hi nga mbheli ntamu. Hi fanele ku simama hi kombela moya wa ku basa ka Jehovha kasi wu hi vhuna ku veka kupima ka zvilo zvi faneleko. (Luka 11:13) Alakanya mupostoli Pedro. A hi cikhati contlhe a nga hi ni kupima ko fana ni ka Kristu. (Matewu 16:22, 23; Luka 22:34, 54-62; Va Le Galatiya 2:11-14) Kanilezvi a nga mbhelangi ntamu, niku Jehovha i mu vhunile. Hi kutsongwani-kutsongwani, Pedro i gondzile kuva ni kupima ko fana ni ka Kristu. Hinawu hi nga zvi kota.

¹³ Hi ndzhako ka masiku, Pedro i kumbukile matshamela yo kari ma to hi vhuna. (Gondza 2 Pedro 1:5-8.) Hi fanele ku ti karatela ku hlakulela a kutikhoma, kutimisela, lirandzo la wumakabye, ni matshamela man’wani ya ma nene. Siku ni siku hi nga ti wutisa lezvi: ‘I tshamela muni ndzi nga gi hlakulelako nyamutlha kasi ndzi tiya hi tlhelo ga moya?’

14. A kuva ni kupima ka moya zvi ta gi khumbisa kuyini a wutomi ga hina?

¹⁴ Loku hi hi ni kupima ko fana ni ka Kristu, zvi ta woneka ka lezvi hi ti khomisako zvona le ntirweni kutani cikoleni, lezvi hi wulawulisako zvona, ni lezvi hi mahisako zvona zviboho siku ni siku. A zviboho zva hina zvi ta komba ku hi ti karatela ku pimanyisa Kristu. A munhu a nga ni kupima ka moya a nga lavi ku tsika nchumu wu wonha kuzwanana kakwe na Jehovha. Loku hi ringwa ku maha nchumu wo biha, a wumoya ga hina gi hi vhuna ku ti khoma. Loku hi lava ku maha ciboho, hi ta ranga hi ku nyima hi ti wutisa lezvi: ‘Matshinya muni ya milayo yaku ma nga ndzi vhuna? Kristu i wa ta maha yini ka ciyimo leci? Zvini zvi to tsakisa Jehovha?’ Hi fanele ku ti toloveta kuva ni kupima loko. Hikwalaho, a hi woneni zviyimo zvo kari zvaku hi nga tshuka hi kumama nazvo. Ka cin’we ni cin’we ca zvona, hi ta wona tshinya ga nayo ga Bhibhiliya gaku gi nga hi vhuna ku maha ciboho ca wutlhari.

15, 16. A kuva ni kupima ko fana ni ka Kristu zvi nga hi vhunisa kuyini ku maha zviboho zva wutlhari xungetano a) hi munhu wo chadha naye? b) hi mahlawulela ya vanghana?

¹⁵ Munhu wo chadha naye. A tshinya ga nayo hi gi kuma ka 2 Va Le Korinte 6:14, 15. (Gondza.) Pawule i zvi vekile kubaseni lezvaku a vanhu va nga ni kupima ka moya va wona zvilo hi ndlela yo hambana ni lava va nga ni kupima ka nyama. A tshinya legi ga nayo gi  nga ku vhunisa kuyini ku hlawula munhu wo chadha naye?

¹⁶ Mahlawulela ya vanghana. A tshinya ga nayo hi gi kuma ka 1 Va Le Korinte 15:33. (Gondza.) A munhu a nga ni kupima ka moya a nga ta maha wunghana ni vanhu va to daya kukholwa kakwe. Ehleketa hi lezvi u nga tirisisako zvona a tshinya legi ga nayo ka zviyimo zvo hambanahambana. Hi cikombiso, gi nga ku vhunisa kuyini ku maha ciboho xungetano hi mabhulo ya ku tirisa Internet? Gi nga ku vhunisa kuyini ku maha ciboho xungetano hi ku bela migemi ni vanhu vo kala u nga va tivi lomu ka Internet?

17-19. A kuva munhu wa moya zvi ta ku vhunisa kuyini a) ku potsa mitiro yo kala ku nyawula? b) ku ti vekela mixuvo yi nene? c) ku lulamisa mazunga?

¹⁷ Mitiro yi to daya wumoya ga hina. Hi kuma citlharihiso ca ntamu ka Mahebheru 6:1. (Gondza.) Zvini a ‘mitiro yi fileko’ leyi hi faneleko ku yi potsa? Mitiro yo kala ku nyawula leyi yi kalako yi nga hi vhuni ku tiya hi tlhelo ga moya. A citlharihiso leci ci nga hi vhuna ku hlamula zviwutiso zvo kota lezvi: ‘A ntiro lowu wa vhuna kutani a wu nyawuli? Zva ringana ku gi nghenela bhindzu legi? Hikuyini ndzi nga faneliko ku ti patsa ni vanhu va zamako ku cica ciyimo ca tiko?’

¹⁸ Mixuvo ya moya. Ka Kanelo ya le Citsungeni, Jesu i hi nyikile wusungukati ga gi nene xungetano hi mixuvo. (Matewu 6:33) A munhu a nga ni kupima ka moya i rangisa Mufumo wutomini gakwe. A tshinya legi ga nayo gi ta hi vhuna ku hlamula zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Ndziya univhersidhadhe loku ndzi mbheta cikola ke? Xana ndzi nga vhumela a ntiro lowu?’

¹⁹ Mazunga. A wusungukati legi Pawule a nga nyika maKristu ya le Roma gi nga hi vhuna loku hi hambene kuvila ni van’wani. (Va Le Roma 12:18) Hi pimanyisa Kristu, hikwalaho hi ti karatela ku ‘tshama hi kurula ni vanhu vontlhe’. Hi maha yini loku hi nga zwanani ni wokari? Zva hi karatela kuzwa lezvi a munghana a wulako? Kutani ha tiviwa kota vanhu va hlotako kurula? — Jakobe 3:18.

20. Hikuyini u lavako ku simama u kula hi tlhelo ga moya?

²⁰ A zvikombiso lezvi zvi komba lezvi a matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ma hi vhunisako zvona ku maha zviboho zvi kombako ku hi rangelwa hi moya wa Nungungulu. Loku hi hi ni kupima ka moya, hi tava ni litsako ni kuxalala wutomini. Robert, hi nga wulawula hi yena le kusanguleni, i ngalo: “Andzhako ka loku ndzi mahile wunghana go tiya na Jehovha, ndzive nuna wa mu nene ni papayi wa mu nene. Zvi ndzi engetele litsako kambe.” Loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi simama ku kula hi tlhelo ga moya, hinawu hi ta kuma mabhindzu yo tala. Hi tava ni litsako la hombe zvezvi, niku cikhatini ci tako hi ta kuma a ‘wutomi legi gi nga wutomi hizvinene’. — 1 Timote 6:19.