1. A vanuna vo kari va rangela mingango yabye hi ku landza yini?

HI MAWONELA ya wena, hi yihi ndlela ya ku rangela khwatsi van’wani? Ahati ya ku rangela ngango ke? A vanuna vo kari va hanyisana ni va ngango wabye—sati ni vana vabye—hi ku landza mikhuwo, midhawuko yabye, ni lezvi vona va nga wundliswa zvona. Wona lezvi Yanita, wa le Europa, a wulako: “A vanhu va lomu ndzi hanyako kona ve a wasati a hi wa lisima niku i fanele ku woniwa kota citiri. A mawonela lawo ma noya hi ku chacharela.” A makabye wo kari wa le Estados Unidos i wula lezvi: “A vapapayi vo kari va gondzisa majaha yabye lezvaku va nga cheli kota hi mawonela ya wasati hakuva ni cihi leci a wasati a ci wulako ve a ci vhuni nchumu ni mawonela yabye kambe a hi ya lisima.” Hambulezvo, a mawonela lawo a ma yelani ni lezvi Jehovha a lavako ku a vavanuna va rangelisa zvona mingango yabye. (Wona mongo wa Marku 7:13.) Makunu, hi yihi ndlela ya ku a nuna a rangela khwatsi a ngango wakwe?

2. Zvini lezvi a hloko ya ngango yi faneleko ku zvi tiva? Hikuyini?

² Kasi a nuna a rangela khwatsi a ngango wakwe, i fanele ku ranga hi ku zwisisa lezvi Jehovha a zvi lavako ka yena. I fanele ku zvi tiva kambe a ku hikuyini Jehovha a nga maha ku kuva ni vokari va rangelako. A ca lisima ka zvontlhe, i fanele ku tiva ndlela ya ku pimanyisa a cikombiso ca Jehovha na Jesu. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku a wanuna a zvi tiva lezvo? Hi ku Jehovha i nyikile vavanuna a fanelo ya ku rangela mingango yabye niku i rindzela lezvaku va yi rangela khwatsi. — Luka 12:48b.

3. Ka 1 Va Le Korinte 11:3 zvini hi gondzako xungetano hi wuhloko?

³ Lera 1 Va Le Korinte 11:3. A vhesi legi, gi komba lezvi Jehovha a nga wu xaxametisa zvona a ngango wakwe le tilweni ni laha misaveni. Jehovha hi yena “hloko”, kutani ku, hi yena a rangelako  vontlhe. I yimisile vokari lezvaku va rangela van’wani. Hambulezvo va ta ti hlamulela ka Jehovha hi lezvi va rangelisako zvona. (Rom. 14:10; Efe. 3:14, 15) Hi cikombiso, i yimisile Jesu lezvaku a rangela bandla. Kanilezvi i ta ti hlamulela ka Jehovha hi lezvi a hi rangelisako zvona. (1 Kor. 15:27) Jehovha kambe i hlawulile nuna lezvaku a rangela sati ni vana vakwe. Kanilezvi a nuna i ta ti hlamulela ka Jehovha ni ka Jesu hi lezvi a rangelisako zvona a ngango wakwe. — 1 Ped. 3:7.

4. I fanelo muni leyi Jehovha na Jesu va nga nayo?

⁴ Kota Hloko ya ngango le tilweni ni laha misaveni, Jehovha i na ni fanelo ya ku yimisa milayo ya lezvi a vana vakwe va faneleko ku hanyisa zvona, ni ku hlola ku va hanya hi yona ke. (Isa. 33:22) Jesu kota hloko ya bandla, yenawu i na ni fanelo ya ku yimisa milayo lomu bandleni ni ku hlola ku ya landzelwa ke. — Gal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Zvini lezvi a nuna tlhelo papayi a nga ni fanelo yo zvi maha? A nga na fanelo yo maha yini?

⁵ A ku fana na Jehovha na Jesu, a nuna tlhelo papayi yenawu i na ni fanelo ya ku yimisa milayo laha ngangweni wakwe. (Rom. 7:2; Efe. 6:4) Hambulezvo, a nga faneli ku rangela hi kuya hi mawonela yakwe. A milayo leyi a yimisako yi fanele ku zwanana ni matshinya ya milayo ya Mhaka ya Nungungulu. (Mav. 3:5, 6) A nuna tlhelo papayi kambe a nga na fanelo ya ku veka milayo ka lava va nga lumbiko ngango wakwe. (Rom. 14:4) Loku a vana va kula kambe va huma miti, va ta simama ku mu kombisa cichavo; kanilezvi, a va ha rangelwi hi yena.— Mat. 19:5.

6. Hikuyini Jehovha a nga maha ku kuva ni vokari va rangelako?

⁶ Jehovha i yimisile vokari lezvaku va rangela hi ku randza ngango wakwe. Leco cinyikiwo ka hina. A ku kuva ni lava va rangelako zvi maha ku a zvilo zvontlhe laha ngangweni wa Jehovha zvi famba hi fanelo ni nayo wu tlhela wu hanya hi kurula. (1 Kor. 14:33, 40) Loku zvi wa nga tiveki a ku hi mani a rangelako, a zvilo laha ngangweni wa Jehovha zvi wa nga ta famba khwatsi ne ku wa nga tava ni litsako. Hi cikombiso, zvi wa nga ta tiveka ku hi mani a tsemako mhaka a maha ciboho co gumesa, niku hi mani a faneleko ku maha lezvi zvi bohilweko.

7. Hi kuya hi Va Le Efesusi 5:25, 28, Jehovha i lava lezvaku a nuna a mu khomisa kuyini a sati wakwe?

⁷ Loku ku hi lezvaku lezvi Nungungulu a nga zvi maha zvi nene, zva ku a wanuna ava yena a rangelako ngango, makunu, hikuyini a vavasati vo tala va ti zwako na vo fumelwa va tlhela va nga khomiwi khwatsi hi vanuna vabye? Hi ku a vavanuna vo tala nyamutlha va kanyisa milayo ya Jehovha xungetano hi mingango, va landzela mikhuwo ni zvihena zva lomu va hanyako kona. Kuzvilava va xanisa vasati vabye hi ku fela ku ti tsakisa. Hi cikombiso, a nuna a nga ya hi ku fumela sati wakwe ni ku mu xanisa na a ku hi kona a to tizwa na a hi wanuna kutani kasi a van’wani vaku, “liya i ndota, a hi yo hlakana hi yona.” A nga ti byela lezvi: ‘A ndzi nge kurumeti sati wa mina a ku a ndzi randza. Kanilezvi ndzi lava ku a ndzi chava.’ Niku a nga londzowota ku fumela sati wakwe futsi hi ku tiva ku wa mu chava. * A vavanuna va nga ni mawonela lawo va tlhela va maha zvilo lezvo va chipisa vavasati, va tlhela vava susela wudzundzo legi va nga nago; lezvo zvi bihile niku zvi lwisana ni lezvi Jehovha a zvi lavako. — Lera Va Le Efesusi 5:25, 28.

8. Hi yihi ndlela ya ku a wanuna a gondza ku rangela khwatsi a ngango wakwe?

⁸ A wanuna a nga gondza ku rangela khwatsi a ngango wakwe hi ku pimanyisa lezvi Jehovha na Jesu va rangelisako zvona. Wona matshamela mambiri basi lawa Jehovha na Jesu va ma kombisako ni lezvi a nuna tlhelo papayi a nga ma kombisisako zvona ka sati ni ka vana vakwe.

9. Jehovha i kombisa kutikoramisa hi ndlela muni?

⁹ Kutikoramisa. Jehovha hi yena a nga ni wutivi ni wutlhari a ku hundza vontlhe. Hambulezvo, wa demba ndleve a ingisela mawonela ya malandza yakwe. (Gen. 18:23, 24, 32) Wa vhumela ku lava a va rangelako va nyika mawonela kambe. (1 Tih. 22:19-22) Jehovha i mbhelele. Hambulezvo zvezvi, a nga rindzeli ku hi maha zvilo zvo mbhelela. Wutshan’wini ga lezvo, i vhuna vanhu vo kala ku mbhelela lezvaku zvi va fambela khwatsi ntirweni wakwe ni ku tlhela va tsaka. (Lis. 113:6, 7) A Bhibhiliya giza giku Jehovha “muvhuni”. (Lis. 27:9; Mah. 13:6) Hosi Dhavhidha i wa zvi tiva lezvaku a ntiro wa hombe lowu a nga nyikilwe i zvi kotile ku maha ntsena hi lezvi Jehovha a nga ti koramisa a mu vhuna. — Lis. 54:4.

10. Jesu i kombisile kutikoramisa hi ndlela muni?

¹⁰ Wona cikombiso ca Jesu: Hambu lezvi a nga hi Hosi ni Mugondzisi wa vapizani vakwe, i va hlambisile mikondzo. Hikuyini Jehovha a nga maha ku a mhaka leyi yi tsaliwa lomu ka Bhibhiliya? Handle ko kanakana, a cin’we ca zvigelo i wa fela ku a tihloko ta mingango, ni van’wani, va wona cikombiso ca ku ci landzela. Yena Jesu futsi i te: “Ndzi mu nyikile cikombiso, kasi na n’winawu mu fela ku maha kota lezvi ndzi mahileko ka n’wina.” (Joh. 13:12-17) Hambu lezvi Jesu a nga hi Hosi, i wa nga rindzeli ku a van’wani va mu tirela. Kanilezvi, i no va tirela yena. — Mat. 20:28.

11. A nuna tlhelo papayi a nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca ku ti koramisa ca Jehovha na Jesu?

¹¹ Lezvi hi gondzako: A nuna tlhelo papayi a nga kombisa kutikoramisa hi tindlela to hambanahambana. Hi cikombiso, a nga rindzeli ku a sati ni vana vakwe va maha zvilo zvo mbhelela. I demba ndleve a ingisela mawonela ya va ngango wakwe, hambu loku ma hambana  ni lawa ya yena. Marley, a hanyako Estados Unidos, i wula lezvi: “Mina ni nuna wa mina ha tshuka hiva ni mawonela yo hambana. Hambulezvo, ndza zvi wona ku wa ndzi kombisa cichavo a tlhela a ndzi nyika lisima hakuva loku a lava ku maha ciboho wa ndzi wutisa mawonela a tlhela a ma hlola khwatsi na a nga se maha ciboho leco.” A nuna a ti koramisako kambe wa maha mitiro ya laha kaya, hambu loku lomu mugangeni a mitiro leyo yi woniwa kota ya cisati. Hambulezvo, zvi nga tshuka zvi karata. Hikuyini? A makabye wokari wa ku hi Rachel i wula lezvi: “Lomu ndzi tako hi kona, loku a wanuna a vhuna sati wakwe ku hlazva zvibya kutani ku swiyela muti, a vavhizinyu ni maxaka ve i dzan’wan’wa. Va li laha ka muti lowuya a sati hi yena nkuku.” Loku ku hi lezvaku lomu u hanyako kona a vanhu va zvi wonisa lezvo zvilo, alakanya lezvaku Jesu i va hlambisile mikondzo a vapizani vakwe, hambu lezvi a ntiro lowo wu nga mahiwa hi citiri. A nuna tlhelo papayi wa mu nene, a nga karateki hi lezvi a vanhu va to mu wonisa zvona. Kanilezvi, i ti karatela ku tsakisa sati ni vana vakwe. Ahandle ka kutikoramisa, i tshamela muni kambe gi lavekako kasi a wanuna a rangela khwatsi a ngango wakwe?

12. Zvini lezvi Jehovha na Jesu va nga maha hi ku hi randza?

¹² Lirandzo. Zvontlhe lezvi Jehovha a zvi mahako, i kuciwa hi lirandzo. (1 Joh. 4:7, 8) I kombisa lirandzo hi ku hi hlayisa hi tlhelo ga moya hi ku tirisa Bhibhiliya ni hlengeletano yakwe. Wa hi chavelela timbilu ta hina hi ku hi tiyisekisa lezvaku wa hi randza. Ahati hi tlhelo ga nyama ke? I ‘hi nyika zvontlhe hi ti buzako hi zvona na a nga feleli.’ (1 Tim. 6:17) Loku hi phazama, wa hi kawuka; kanilezvi a nga tsiki ku hi randza. I hi nyikile hakhelo ya ku tlhatlhisa kambe hi ku hi randza. Jesu ke? Ne u nga wuli! I hi randzile nguvhu laha ka kuza a vhumela kufa, a fela hina. (Joh. 3:16; 15:13) A ci kona ci nga mahako ku Jehovha na Jesu va tsika ku randza lava va tsumbekako kabye. — Joh. 13:1; Rom. 8:35, 38, 39.

13. Hikuyini zvi nga zva lisima a ku a nuna tlhelo papayi a kombisa lirandzo ka sati ni vana vakwe? (Wona ni kwadru: “ Kota wanuna a ha hi ku chadhako, u nga maha yini kasi a sati wa wena a ku kombisa cichavo?”)

¹³ Lezvi hi gondzako: Zvontlhe lezvi a nuna  tlhelo papayi a zvi mahako i fanele ku zvi maha hi ku kuciwa hi lirandzo. Hikuyini lezvo zvi nga zva lisima? Mupostoli Johani i zvi hlamulisile lezvi: “Loyi a nga randziko a makabye wakwe loyi a mu wonako, a nga zvi koti ku randza Nungungulu loyi a nga mu woniko.” (1 Joh. 4:11, 20) Hi kukongoma hi nga zvi wulisa lezvi: A nuna tlhelo papayi loyi a lavako ku pimanyisa Jehovha na Jesu, i ta hlayisa ngango wakwe hi tlhelo ga moya, hi tlhelo ga nyama, a tlhela a khatalela kutizwa kabye. (1 Tim. 5:8) I ta gondzisa a tlhela a kawuka vana vakwe. I ta tlhela a ti karatela ku maha zviboho zvi dzundzako Jehovha zvi tlhela zvi vhuna ngango wakwe. Zvezvi, a hi bhuleni hi zvilo lezvi hi cin’we cin’we hi tlhela hi wona lezvi a hloko ya ngango yi nga mu pimanyisisako zvona Jehovha na Jesu.

14. A nuna tlhelo papayi a nga wu hlayisisa kuyini ngango hi tlhelo ga moya?

¹⁴ Ku hlayisa ngango hi tlhelo ga moya. Jesu i pimanyisile a Papayi wakwe hi ku va hlayisa khwatsi hi tlhelo ga moya lava a nga va rangela. (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34) A nuna tlhelo papayi, yenawu i fanele ku rangisa ku hlayisa ngango hi tlhelo ga moya. (Deut. 6:6-9) I maha lezvo hi ku ti karatela ku yena ni va ngango wakwe va gondza Bhibhiliya, vaya mitlhanganweni, va chumayela mahungu ya ma nene, va aka wunghana na Jehovha va tlhela va gi tiyisa.

15. Hi yihi yin’we ya tindlela ta ku a nuna tlhelo papayi a khatalela a kutizwa ka va ngango wakwe?

¹⁵ Ku khatala hi lezvi va ti zwisako zvona. Jehovha i wulile kubaseni aku wa mu randza Jesu. (Mat. 3:17) Jesu i wa tolovela ku komba vapizani vakwe a ku wa va randza, hi magezu ni mitiro. Lezvo zvi mahile ku vonawu va wula va tlhela va komba a ku va mu randza. (Joh. 15:9, 12, 13; 21:16) A nuna tlhelo papayi, yenawu a nga zvi kombisa hi mitiro lezvaku wa mu randza sati wakwe ni vana vakwe; a nga maha lezvo hi ku va vhuna ku tiva a Mhaka ya Nungungulu. I fanele ku va byela ku wa va randza niku va lisima ka yena. Loku zvi ringana kambe, a nga va dzundza mahlweni ka van’wani.— Mav. 31:28, 29.

16. Zvini zvin’wani a hloko ya ngango yi faneleko ku maha? Zvini a faneleko ku ti wonela ka zvona?

¹⁶ Ku hlayisa ngango hi tlhelo ga nyama. Jehovha i hlayisile vaIzrayeli hi tlhelo ga nyama, hambu a cikhati leci a nga kari a va tsayisa hi ku kala ku ingisa. (Deut. 2:7; 29:5) Ni nyamutlha wa hi nyika lezvi zvi lavekako kasi hi hanya. (Mat. 6:31-33; 7:11) Jesu yenawu i va nyikile ca kuga lava va nga mu landzela. (Mat. 14:17-20) I tlhelile a hanyisa votala va nga babya. (Mat. 4:24) Kasi a wanuna a nga ni ngango a tsakisa Jehovha, i fanele ku wu hlayisa hi tlhelo ga nyama. Hambulezvo, i fanele ku ti wonela. A nga faneli ku pela hi hloko ntirweni wa ku ti hanyisa laha ka kuza a nga ha khatali hi kutizwa ni wumoya ga va ngango wakwe.

17. Jehovha na Jesu va gondzisa va tlhela va kawuka hi ndlela muni?

 ¹⁷ Ku gondzisa ngango. Jehovha wa hi gondzisa a tlhela a hi luleka, na a mahela ku zvi hi fambela khwatsi. (Mah. 12:7-9) Jesu i pimanyisa a Papayi wakwe, a va gondzisa hi lirandzo lava a va rangelako. (Joh. 15:14, 15) A nga va nyenyeleti; kanilezvi i kombisa wunene kambe. (Mat. 20:24-28) A nga rivali lezvaku a hi mbhelelangi niku a zvi hi karateli a ku maha zvihoxo. — Mat. 26:41.

18. Zvini lezvi a nuna tlhelo papayi a rangelako khwatsi a ngango wakwe a nga zvi rivaliko?

¹⁸ A nuna tlhelo papayi a pimanyisako Jehovha na Jesu a nga rivali lezvaku a sati ni vana vakwe a va mbhelelangi. A nga va “zangareli” ti nga teki. (Kol. 3:19) Wutshan’wini ga lezvo, loku va phazama, i tirisa tshinya gi nga ka Va Le Galatiya 6:1, a zama ku va wuyisa ndleleni “hi moya wa kurula”, na a alakanya lezvaku yenawu a nga mbhelelangi. A ku fana na Jesu, wa zvi tiva ku a ndlela ya yi nene ya ku gondzisa, ku va vekela cikombiso. — 1 Ped. 2:21.

19-20. A nuna tlhelo papayi a nga mu pimanyisisa kuyini Jehovha na Jesu loku a lava ku maha zviboho?

¹⁹ Ku maha zviboho zvi to vhuna ngango wontlhe. Jehovha i maha zviboho zvi to vhuna van’wani. Hi cikombiso, i zvi wonile zvi hi chukwana ku maha zvivangwa zvi hanyako kasi zvonawu zvizwa litsako la ku hanya; i wa nga maheli ku ku vhuneka yena. I hava a nga mu kurumeta ku nyikela N’wana wakwe kasi ku susa zviwonho zva hina. I mu nyikele kasi ku vhuna hina. Jesu yenawu i mahile zviboho zvi vhunileko van’wani. (Rom. 15:3) Hi cikombiso, laha a nga karele nguvhu, i no tsika ku humula, a gondzisa vanhu. — Mar. 6:31-34.

²⁰ A nuna tlhelo papayi wa mu nene wa zvi tiva lezvaku a nchumu wo karata a faneleko ku maha, ku maha zviboho zva zvi nene zvi to vhuna ngango wakwe; niku leyo a nga yi woni yi hi mhaka yo hlakana. Hikwalaho, i zama ku nga mahi zviboho hi kuya hi lezvi a ti zwisako zvona kutani na a nga hi na zvigelo zvo zwala. Kanilezvi, i vhumela ku gondzisiwa hi Jehovha kasi a maha zvibho zva zvi nene. * (Mav. 2:6, 7) Lezvo zvi ta mu vhuna ku zama ku maha zviboho zvi to vhuna van’wani, na ku nga hi lezvi zvi to vhuna yena. — Filp. 2:4.

21. Zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima yi landzelako?

²¹ Jehovha i ti nyikile ntiro wo karatanyana a tihloko ta mingango, niku i rindzela ku ti wu maha khwatsi. Hambulezvo, loku a nuna a zama ku landzela cikombiso ca Jehovha na Jesu, i tava hloko ya yi nene ya ngango. Loku a sati yenawu a wu maha khwatsi a ntiro wakwe, va ta tsaka laha ngangweni wabye. A sati i fanele ku wu wonisa kuyini a ntiro wa ku rangela ngango, lowu Jehovha a nyikileko wanuna? Kona zvikarato muni a kumanako nazvo? A zviwutiso lezvi zvi ta hlamuliwa ka ndzima yi landzelako.