1. Loku a wasati a alakanyela ku chadha, i fanele ku ranga hi ku kuma mihlamulo ya zviwutiso muni?

A MAKRISTU wontlhe ma rangelwa hi Jesu Kristu, loyi a nga murangeli wo mbhelela. Hambulezvo, loku a muKristu wa wasati a chadha i sangula ku rangelwa hi wanuna wo kala ku mbhelela. Lezvo zvi nga tshuka zvi bindza. Hikwalaho, loku a wasati a alakanyela ku chadha, zvi nene a ku ranga hi ku ti wutisa lezvi: “Cini ci kombako ku a makabye loyi i ta wu rangela khwatsi a ngango? Wa rangisa ntiro wa Jehovha wutomini gakwe? Loku a mihlamulo ku hi ‘ahihi’, cini ci ndzi mahako ndzi alakanya ku loku hi chadhile i ta hi vhuna ku simama hi randza Jehovha?” A hi lezvo basi, zvi lava ku a tlhela a ti wutisa lezvi: ‘Matshamela muni ndzi nga nawo, ma to maha ku a wukati ga hina gi famba khwatsi? Ndzi munhu wa ku hana ni wa lihlazva-mbilu ke? Ndzi ni wunghana go tiya na Jehovha?’ (Mutsh. 4:9, 12) Loku a wasati a maha ciboho ca ci nene na a nga se chadha, zvi nga maha ku ava ni wukati ga gi nene a tlhela a tsaka.

2. Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

² Ku ni maKristu ya cisati ya talela ga cima ma vekako cikombiso ci nene hi ku ti koramisa ma ingisa vanuna vabye. Ha va dzundza nguvhu a vamakabye lavo! A ho ku tsaka hi ku tirela Jehovha na hi hi zvin’we ni vavasati lavo vo tsumbeka! Ka ndzima leyi, hi ta hlamula zviwutiso lezvi zva zvinharu: (1) Zvikarato muni lezvi a vavasati va chadhileko va kumanako nazvo? (2) Hikuyini a sati a zvi wonako zvi hi chukwana ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe? (3) Mhakeni ya ku ti koramisa ni ku ingisa, a maKristu ma chadhileko — nuna ni sati — ma nga gondza yini ka cikombiso ca Jesu, ca Abhigayili, ni ca Mariya mamani wa Jesu?

3. Hikuyini vontlhe lava va chadhileko va kumanako ni zvikarato?

³ A wukati cinyikiwo co mbhelela ci tako hi ka Nungungulu; kanilezvi hina vanhu a hi mbhelelangi. (1 Joh. 1:8) Hi cigelo leco a Mhaka ya Nungungulu yi tlharihisako lava va chadhako lezvaku va tava ni zvikarato, lezvi yi zvi vitanako ku ‘kuxaniseka kuhanyeni.’ (1 Kor. 7:28) Wona zvikarato zvokari lezvi a sati a nga kumanako nazvo.

4. Cini ci nga mahako ku a sati a zvi wonisa ku a ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe zvi maha ku a ku khwatsi a nga vhuni nchumu?

⁴ Kuzvilava hi kota ya lezvi a nga wundliswa zvona, a sati a nga tshuka a zvi wonisa ku a ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe zvi maha ku a ku khwatsi a nga vhuni nchumu. Marisol wa le Estados Unidos i wula lezvi: “Lomu ndzi nga kulela kona, a vavasati va wa tshamela ku byeliwa lezvaku a va hambani hi nchumu ni vavanuna. Ndza zvi tiva ku Jehovha i hlawulile nuna lezvaku a rangela laha ngangweni niku i lava ku a sati a ti koramisa a ingisa nuna wakwe. Kanilezvi, zva karata a ku contlhe cikhati ndzi ingisa nuna wa mina hakuva a tiko gi kucetela zvin’wani.”

5. Mawonela muni ya hava lawa a vavanuna vo kari va nga nawo hi vavasati?

⁵ Ka zvikhati zvin’wani, zva koteka ku a wasati na a chadhile ni wanuna a ti byelako ku yena wanuna i na ni lisima ku hundza wasati. A makabye wo kari wa le América do Sul, wa ku hi Ivon, i wula lezvi: “Lomu ka hina, a wanuna hi yena a rangako aga. A ntiro wa vanhanyana ku bhika, ni ku swiyela ni ku hlazva; kanilezvi a majaha, mo tirelwa hi mamani ni vamakabye vabye va vanhanyana. Va byeliwa ku ‘valumuzana’ va laha mutini.” A makabye wo kari wa cisati, wa le Azia, i wula lezvi: “Ka lirimi la hina ku ni vingu gi kombako ku a wasati a zvizi zvi lava ku ava ni wutivi kutani wutlhari ga ku maha zvilo. Va pswalelwe ku maha mitiro ya laha kaya basi, ne a va faneli ku va byela mawonela yabye a vanuna vabye.” A mawonela lawo a ma yelani ne ni kutsongwani ni lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisa. A wanuna loyi a nga ni mawonela lawo, i xanisa sati wakwe, a nga zvi koti ku pimanyisa Jesu, ne a nga mu tsakisi Jehovha. — Efe. 5:28, 29; 1 Ped. 3:7.

6. Zvini lezvi a sati a faneleko ku maha kasi a tiyisa wunghana gakwe na Jehovha?

⁶ Kota lezvi zvi wulilweko ka ndzima yi nga hundza, Jehovha i lava lezvaku a vanuna va hlayisa mingango yabye hi tlhelo ga nyama ni ga moya. (1 Tim. 5:8) Hambulezvo, ka mitiro yo tala leyi a sati a yi mahako, i fanela ku ti nyika cikhati ca ku lera a Mhaka ya Nungungulu, a ehleketa hi yona, a tlhela a khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe. Lezvo zvi nga tshuka zvi karata. Phela a sati i tshama a khomekile. Hikwalaho, a nga ti wona na a nga hi na cikhati ne ntamu wa ku zvi maha lezvo. Hambulezvo, i fanele ku ti nyika cikhati futsi. Hikuyini? Hakuva Jehovha i lava ku a mun’we ni mun’wani wa hina ava ni wunghana go tiya naye. — Miti. 17:27.

7. Cini ci to vhuna sati ku a maha lezvi Jehovha a zvi lavako?

⁷ Zva zwisiseka a ku a sati zvi nga tshuka zvi lava ku a kulula a n’watseka kasi a ti koramisa a ingisa nuna wakwe wo kala ku mbhelela. Kanilezvi, loku a zvi tiva a tlhela a zvi zwisisa a ku hikuyini a Mitsalo yi nge i fanele ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe, zvi ta mu olovela a ku maha lezvi Jehovha a zvi lavako.

8. Hi kuya hi lezvi zvi wuliwako ka Va Le Efesusi 5:22-24, hikuyini a sati a zvi wonako zvi hi chukwana ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe?

⁸ A sati i zvi wona zvi hi chukwana ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe hi ku hi zvalezvi  Jehovha a lavako ku a maha. (Lera Va Le Efesusi 5:22-24.) Wa mu tsumba Jehovha, a Papayi wakwe wa le tilweni, hakuva wa zvi tiva ku loku Jehovha aza a mu ruma ku maha nchumu, hi ku wa zvi tiva ku ci ta mu vhuna niku contlhe cikhati i kuciwa hi lirandzo. — Deut. 6:24; 1 Joh. 5:3.

9. Mabhindzu muni ma nga kona loku a sati a ti koramisa a ingisa nuna wakwe?

⁹ A tiko gi kuca vavasati lezvaku va chepeta milayo ya Jehovha, giku loku a sati a ti koramisa a ingisa o ti chipisa. A zvi kanakanisi a ku lava va vhuvhumisako a mawonela lawo a va mu tivi Nungungulu wa hina wa lirandzo. Phela Jehovha i wa nga ta va vekela nayo wu va chipisako a vanhanyana vakwe a va randzako nguvhu. A muKristu loyi a kululako a n’watseka a maha lezvi Jehovha a zvi lavako ka yena kota sati i vhuna ngango wakwe lezvaku wuva ni kurula. (Lis. 119:165) Lezvo zvi vhuna nuna wakwe, ni vana vabye, na yena n’winyi.

10. Zvini hi nga gondzako ka magezu ya Carol?

¹⁰ A sati a ti koramisako a ingisa nuna wakwe, hambu lezvi a nga kala ku mbhelela, i komba lezvaku i randza Jehovha a tlhela a mu kombisa cichavo, ku nga yena a nga yimisa wanuna lezvaku a rangela ngango. Carol, a tshamako América do Sul, i wula lezvi: “Ndza zvi tiva ku a nuna wa mina i ta phazama. Ndza zvi tiva kambe ku lezvi ndzi mahako loku a phazama zvokari, zvi komba ku ndza gi nyika lisima a wunghana ga mina na Jehovha kutani ahihi. Makunu, ndzi ti karatela ku simama ndzi ti koramisa ndzi mu ingisa ni loku a phazama, hi ku ndzi lava ku tsakisa a Papayi wa mina wa le tilweni.”

11. Cini ci vhunako makabye Aneese a kuva munhu wo tsetselela? Hi nga gondza yini ka lezvi a nga wula?

¹¹ Loku a sati a ti zwisa ku a nuna wakwe a nga na mhaka ni lezvi a ti zwisako zvona ni lezvi zvi mu karatako, zvi nga mu karatela ku ti koramisa a mu ingisa. Hambulezvo, wona lezvi a mahako Aneese loku zvi maheka lezvo. I wula lezvi: “Ndzi zama ku nga zangari ndzi veka civiti. Ndzi ti alakanyisa lezvaku hontlheni ha phazama. Ndzi ti karatela ku mu tsetselela zvi hundza, a ku fana na Jehovha. Neti ndzi mu tsetselela, ndzo kuma kurula.” (Lis. 86:5) A kutala ka zvikhati, a sati a zvi tivako ku tsetselela a zvi mu karateli ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe.

12. A Bhibhiliya gi wulawula hi vanhu va tshamela muni?

¹² A vokari va nga zvi wonisa ku loyi a ti koramisako a ingisa cidiya. Kanilezvi, lezvo a hi lisine. A Bhibhiliya gi wulawula hi vanhu vo tala va ku ti koramisa va ingisa, ni vo tiya hlanha. Wona lezvi hi nga gondzako ka cikombiso ca Jesu, ca Abhigayili, ni ca Mariya.

13. Hikuyini Jesu a vhumelako ku rangelwa hi Jehovha? Tlhamusela.

¹³ Jesu i rangelwa hi Jehovha. Kanilezvi lezvo a zvi wuli ku o kala a nga tivi kutani a nga hi na wutlhari. Lezvi a nga gondzisa, zvo olova ni zvo dlunyateka, zvi komba ku i wa tiva nguvhu. (Joh. 7:45, 46) Jehovha i kombile ku wa zvi tiva ku Jesu wa tiva nguvhu hi ku vhumela ku tira naye laha a nga kari a vanga tilo ni misava ni zvontlhe zvi nga kona. (Mav. 8:30; Mah. 1:2-4) Cima Jesu a vhuxiwa kambe, Jehovha i mu ‘nyikile ntamu wontlhe le tilweni ni laha misaveni.’ (Mat. 28:18) Hambu lezvi Jesu a tivako ku maha zvilo zvo tala, wa ha vhumela ku rangelwa hi Jehovha. Hikuyini? Hi ku wa mu randza a Papayi wakwe. — Joh. 14:31.

14. (a) A nuna a nga gondza yini ka lezvi Jehovha a va wonisako zvona vavasati (b) Ahati ka lezvi zvi wuliwako ka Mavingu 31 ke?

¹⁴ Lezvi a vanuna va nga gondzako: A kuza Jehovha a lava ku a sati a rangelwa hi nuna wakwe a hi ku i no wona ku a wanuna wa lisima ku hundza wasati. Lezvo i zvi kombisile khwatsi hi ku hlawula vavasati ni vavanuna lezvaku va fuma na Jesu. (Gal. 3:26-29) Jehovha i kombile lezvaku wa mu tsumba Jesu, a N’wana wakwe, hi ku mu nyika wuhosi go kari. A wanuna a tivako yenawu i ta tsika sati wakwe a maha zviboho zvo kari. A Bhibhiliya ga tlhamusela zvilo zva zvi nene zvi mahiwako hi wasati wo tlhariha. Hi cikombiso, a nga wonelela mitiro ya laha laya, a xava simu ni ku gi xavisa, ni ku maha mabhindzu. (Lera Mavingu 31:15, 16, 18.) A sati a hi khumbi yo kala yi nga hi na fanelo yo nyika mawonela. Kanilezvi, a nuna wakwe wa mu tsumba a tlhela a ingisela mawonela yakwe. (Lera Mavingu 31:11, 26, 27.) Loku a nuna a kombisa wunene ni cichavo ka sati wakwe hi ndlela leyo, a sati i ta mu ingisa na a xalele nguvhu.

15. A vasati va nga gondza yini ka cikombiso ca Jesu?

¹⁵ Lezvi a vasati va nga gondzako: Hambu lezvi Jesu a mahileko zvilo zva hombe, a nga tizwi na a hi wa lahasi hi ku ti koramisa a ingisa Jehovha. (1 Kor. 15:28; Filp. 2:5, 6) Ni sati loyi a landzelako cikombiso ca Jesu, a nga ta tizwa na a hi wa lahasi loku a ti koramisa a ingisa nuna wakwe. I ta vhunetela nuna wakwe na ku nga hi lezvi a mu randzako basi, kanilezvi nguvhunguvhu hi ku randza Jehovha ni ku mu kombisa cichavo.

16. Hi kuya hi 1 Samueli 25:3, 23-28, zvikarato muni lezvi Abhigayili a kumeneko nazvo? (Wona mufota wa kapa.)

¹⁶ Abhigayili i wa hi ni nuna wa ku hi Nabhali. Nabhali i wa hi wanuna wa gondoro, wa matshandza ni wo kala ku bonga. Hambulezvo, Abhigayili a nga tekangi hi le yo tsema, a huma ka wukati lego. Loku i wa no zvi lava, na a no vhala lowu wa yena, a tsika Dhavhidha ni masochwa yakwe va ta daya nuna wakwe. Kanilezvi, i no maha lezvi a nga zvi kota kasi ku vhikela Nabhali ni va ngango wakwe wontlhe. Hi nga alakanyela kutiya-hlanha loku ku nga laveka kasi Abhigayili aya ka 400 wa masochwa va nga hi ni matlhari yabye, a vhuna Dhavhidha hi cichavo lezvaku a zvi pimisa khwatsi lezvi a nga lava ku zvi maha! I zile a vhumela ni ku rwala nandzu wa nuna wakwe. (Lera 1 Samueli 25:3, 23-28.) Dhavhidha i no tekela ku zvi zwisisa lezvaku Jehovha i wo tirisa wasati loyi wo tiya hlanha lezvaku a mu nyika wusungukati gi nga laveka kasi a nga mahi cihoxo ca hombe.

17. A vanuna va nga gondza yini ka matimu ya Dhavhidha na Abhigayili?

 ¹⁷ Lezvi a vanuna va nga gondzako: Abhigayili i wa hi wasati wo tiva. Dhavhidha i no kombisa wutlhari a ingisela wusungukati gakwe. Lezvo zvi mu vhunile ku a nga dayi vanhu vo kala nadzo. Ni nyamutlha, a nuna wo tlhariha yenawu i ta ehleketa khwatsi hi mawonela ya sati wakwe loku a lava ku maha zviboho zva lisima. Kuzvilava a mawonela ya sati ma nga mu vhuna ku maha zviboho zva zvi nene.

18. Zvini lezvi a vasati va nga gondzako ka cikombiso ca Abhigayili?

¹⁸ Lezvi a vasati va nga gondzako: A sati a randzako Jehovha a tlhela a mu kombisa cichavo, a nga wu vhuna nguvhu a ngango wakwe, hambu loku a nuna wakwe a nga tireli Jehovha kutani loku a nga hanyi hi matshinya yakwe ya milayo. A sati wo tiva a nga zvi randzi a hlota tindlela ta ku tlhatlha wukati na ku nga hi na cigelo hi kuya hi mitsalo. Wutshan’wini ga lezvo, i ta zama ku kuca nuna wakwe lezvaku a gondza xungetano hi Jehovha hi ku mu kombisa cichavo ni ku mu ingisa. (1 Ped. 3:1, 2) Hambu loku a nuna wakwe a nga cici a vhumela lisine, Jehovha wa tsaka nguvhu hi ku wona sati na a ingisa nuna wakwe a tlhela a mu kombisa cichavo.

19. A sati i ala ku ingisa nuna wakwe loku a mu kombela ku maha yini?

¹⁹ Hambu lezvi a muKristu a chadhileko a ti koramisako ka nuna wakwe, a nga seketeli nuna wakwe loku a mu kombela ku maha zvilo zvi tshovako matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Hi cikombiso, loku a nuna wakwe a nga hiko muKristu a tshuka a mu ruma ku a hemba, a yiva, kutani ku maha nchumu wo kari wu nga tsakisiko Jehovha, a nge vhumeli. A maKristu wontlhe, a ku patsa ni vamakabye va cisati va chadhileko, a ku ranga va fanele ku ingisa Jehovha Nungungulu. Loku a makabye wa cisati a rumiwa ku maha zvilo zvi tshovako matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, i fanele ku ala, a tlhamusela hi ndlela ya yi nene a ku hikuyini a nga vhumeliko ku maha lezvi a mu rumako.— Miti. 5:29.

20. Hi zvi tivisa kuyini lezvaku Mariya i wa hi ni wunghana go tiya na Jehovha?

²⁰ Mariya i wa hi ni wunghana go tiya nguvhu na Jehovha. Zvi laha kubaseni a ku i wa yi tiva khwatsi a Mhaka ya Nungungulu. Laha a nga kari a bhula na Elizabheti, a mamani wa Johani  Mubhabhatisi, i kumbukile Mitsalo ya ciHebheru 20 wa makhati ni kuhundza. (Luka 1:46-55) Ehleketa hi mhaka leyi kambe: Hambu lezvi Mariya a nga hi lomu ko lava ku chadha na Josefa, a ngilozi ya Jehovha a yi rangangi hi ku ya wulawula na Josefa! Yi no tekela ku ya wulawula na Mariya hi ku kongoma, yi mu byela ku i wa ta pswala a N’wana wa Nungungulu. (Luka 1:26-33) Jehovha i wa mu tiva khwatsi Mariya, niku i wa tiyiseka ku i ta mu randza a tlhela a mu khatalela khwatsi a N’wana wakwe. Handle ko kanakana, Mariya i simamile ava ni wunghana go tiya na Jehovha hambu andzhako ka loku Jesu a file, ni loku a vhuxilwe aya tilweni. — Miti. 1:14.

21. Zvini lezvi a vanuna va nga gondzako ka lezvi Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi Mariya?

²¹ Lezvi a vanuna va nga gondzako: A nuna wa wutlhari wa tsaka loku a sati wakwe a yi tiva khwatsi a Mitsalo. A nga rurumeli a chava ku a sati wakwe a nga mu tekela wuhloko. Wa zvi zwisisa khwatsi ku a sati a gi tivako khwatsi Bhibhiliya ni matshinya ya gona ya milayo a nga wu vhuna nguvhu a ngango wabye. A cin’wani hi ku hambu loku a sati a gondzile ku pala nuna, a nuna wakwe hi yena a faneleko ku rangela ka wukhozeli ga ngango ni ka mitiro yin’wani ya moya. — Efe. 6:4.

22. Zvini lezvi a vasati va nga gondzako ka Mariya?

²² Lezvi a vasati va nga gondzako: A sati i fanele ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe. Kanilezvi, i fanele ku maha zvontlhe a zvi kotako kasi ku tiyisa kukholwa kakwe. (Gal. 6:5) Hikwalaho, i fanele ku ti xavela cikhati kasi a ti mahela cigondzo cakwe ni ku ehleketa hi lezvi a zvi gondzako. Lezvo zvi ta mu vhuna ku a simama ku randza Jehovha, a mu kombisa cichavo a tlhela a xalala hi ku ti koramisa a ingisa nuna wakwe.

23. A vasati lava va ti koramisako va ingisisa vanuna vabye va vhunekisa kuyini? A ngango wabye ni bandla zvi vhunekisa kuyini?

²³ A vasati va ti koramisako va ingisa vanuna vabye hi ku randza Jehovha va ta tsaka nguvhu a ku hundza lava va nga ingisiko a lulamiselo ga Jehovha xungetano hi lava va rangelako. Lava va ti koramisako va veka cikombiso ci nene ka majaha ni vanhanyana. Lezvi va mahako kambe zvi maha ku laha ngangweni ni laha bandleni kuva ni lirandzo ni kurula. (Tit. 2:3-5) Inyamutlha, a kutala ka lava va tirelako Jehovha vavasati. (Lis. 68:11) Hontlheni, vavanuna kutani vavasati, hi nga vhunetela ku laha bandleni kuva ni litsako. A ndzima yi landzelako yi ta komba lezvi hi nga zvi mahisako zvona lezvo.