1. Hikuyini u gi bongako nguvhu a Bhibhiliya?

 A HO KU mu bonga nguvhu Jehovha hi kota ya lezvi a hi nyikileko Bhibhiliya! Lomu ka Bhibhiliya, i hi nyika wusungati ga wutlhari legi gi nga hi vhunako ku tiva co maha laha hi kumanako ni zvikarato. I tlhela a hi nyika kutsumba ko tsakisa ka cikhati ci tako. A ca lisima nguvhu, Jehovha i tirisa Bhibhiliya kasi ku hi vhuna ku tiva matshamela yo tala ya wumunhu gakwe. A cikhati leci hi ehleketako hi matshamela yakwe yo hlamalisa, a timbilu ta hina ta khumbeka nguvhu niku hi kuceka ku tshinela kakwe hi ku hlakulela wunghana ga hombe naye. — Lis. 25:14.

2. Jehovha i ti tivekisile hi tindlela muni ka vanhu?

² Jehovha i lava lezvaku a vanhu va mu tiva. Cikhatini ci hundzileko i ti tivekisile ka vanhu hi ku tirisa miloro, miwoniso a ku patsa ni tingilozi. (Mitse. 12:6; Miti. 10:3, 4) Kanilezvi, hi wa nga ta gondza hi miloro leyo, miwoniso ni mahungu ya tingilozi loku zvi wa nga tsaliwangi. Hi zvalezvo zvi nga maha ku Jehovha a hlawula vavanuna kasi ku “tsala lomu ka bhuku” zvontlhe lezvi a nga lava ku hi zvi tiva. (Jer. 30:2) Kota lezvi ‘a ndlela ya Nungungulu yi mbheleleko’, hi nga tiyiseka lezvaku a ndlela leyi a wulawulako hi yona na hina yi nene nguvhu niku ya vhuna. — Lis. 18:30.

3. Zvini lezvi Jehovha a nga maha kasi a Bhibhiliya gi nga ciciwi kala nyamutlha? (Isaya 40:8)

³ Lera Isaya 40:8. Ku hundza malembe yo tala a Mhaka ya Nungungulu na yi va nyika wusungukati ga ginene a vanhu vo tsumbeka. Lezvi ku nga ku ne phepha gin’we ga Mitsalo yo sangula a ga ha hi kona nyamutlha, hi lezvi a Mitsalo leyo yi tsalilweko kale nguvhu lomu ka maphepha lawa ma nga guma ma bhola hi kufamba ka cikhati, zvi kotekisa kuyini ku a Mitsalo ya ha vhuna vanhu kala nyamutlha? Jehovha i no maha zvontlhe zvi nga laveka kasi a vanhu va tshama hi ku kopiyara a Mitsalo yo basa. Hambu  lezvi va nga hi vanhu vo kala ku mbhelela, va wa zama hi tindlela tontlhe kasi va nga mahi zvihoxo. Hi cikombiso, xungetano hi Mitsalo ya ciHebheru, a tlhari yo kari yi tsalile lezvi: “Hi nga wula na hi tiyile lezvaku a ku na bhuku gin’wani gi tsalilweko cikhatini ci nga hundza gi kopiyarilweko khwatsi a ku fana ni [Mitsalo ya ciHebheru].” Hikwalaho, hambu lezvi a Bhibhiliya gi nga ga kale, ni lezvi gi nga tsaliwa ka maphepha ma bholako hi kufamba ka cikhati ni lezvi gi nga kopiyarelwa hi vanhu vo kala ku mbhelela, hi nga tiyiseka lezvaku lezvi hi lerako lomu ka Bhibhiliya ga hina nyamutlha, hi zvalezvi zvi ngata hi ka N’winyi wa gona, Jehovha.

4. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

⁴ “A zvinyikiwo zvontlhe zvo saseka ni zvinyikiwo zvontlhe zvo mbhelela” zvita hi ka Jehovha. (Jak. 1:17) A Bhibhiliya cin’we ca zvinyikiwo zva zvinene nguvhu lezvi Jehovha a hi nyikileko. A cinyikiwo ci komba zvokari hi loyi a hi nyikako: Ci komba lezvaku wa hi tiva khwatsi niku wa zvi tiva lezvi zvi lavekako ka hina. Zvi tshamisile zvezvo ni ka loyi a nga hi nyika Bhibhiliya. Loku hi kambisisa a cinyikiwo leci, hi gondza zvotala xungetano hi Jehovha. Hi pola lezvaku wa hi tiva khwatsi ni lezvi zvi lavekako ka hina. Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a Bhibhiliya gi hi vhunisako zvona ku tiva matshamela manharu ya Jehovha: Ku nga wutlhari gakwe, kululama kakwe ni lirandzo lakwe. A hi sanguleni hi ku wona lezvi a Bhibhiliya gi hi vhunisako zvona a ku wona wutlhari ga Jehovha.

5. Hi yihi a yin’we ya tindlela leti a Bhibhiliya gi hi vhunako hi tona a ku wona wutlhari ga Nungungulu?

⁵ Jehovha wa zvi tiva ku hi lava wusungukati gakwe ga wutlhari. A cinyikiwo cakwe, a Bhibhiliya, ci tele hi wutlhari gakwe futsi. A wusungukati ga Bhibhiliya ga va vhuna nguvhu a vanhu. Ga cica wutomi ga vanhu. A cikhati leci a mabhuku ya gona yo sangula ma nga tsaliwa, Mosi i byelile vanhu va Jehovha, a vaIzrayeli, aku: Leti ‘a hi timhaka [to kala ku vhuna nchumu] ka n’wina; kanilezvi wutomi ga n’wina.’ (Deut. 32:47) Lava va nga wa ta ingisa Mitsalo, zvi wa ta va fambela khwatsi va tlhela vava ni litsako wutomini gabye. (Lis. 1:2, 3) Hambu lezvi a Mhaka ya Nungungulu yi tsalilweko kale, ya ha simama kuva ni ntamu wa ku vhuna vanhu wutomini gabye. Hi cikombiso, lomu ka jw.org, ka tindzima “A Bhibhiliya ga cica wutomi ga vanhu”, u ta kuma matshango ya 50 wa vanhu ni kuhundza, lava va zvi kotileko ku cica wutomi gabye hi ku vhuniwa hi Bhibhiliya, va komba lezvaku hakunene a Mhaka ya Nungungulu ya ‘tira cikari ka . . . lava va kholwako’ nyamutlha. — 1 Tes. 2:13.

6. Hikuyini hi nga wulako lezvaku a Bhibhiliya gi hambene ni mabhuku lawa man’wani?

⁶ A ku na bhuku gi fanako ni Bhibhiliya. Hikuyini? Hakuva Jehovha, a N’winyi wa bhuku legi, i Nungungulu wa ntamu-wontlhe, i kona kala kupindzuka niku a ku na munhu a nga ni wutlhari go fana ni legi ga yena. A kutala ka mabhuku ma simama ku leriwa hambu loku a n’winyi wa kona a file; hambulezvo a wusungukati ga wona a gi toloveli ku vhuna vanhu va tinguva tontlhe. Kanilezvi, a wusungukati gi nga lomu ka Bhibhiliya ga vhuna contlhe cikhati. Gi vhunile vanhu va tinguva tontlhe. Laha hi lerako a bhuku lego go basa hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi gondzako, a N’winyi wa gona i tirisa moya wakwe wo basa kasi ku hi vhuna ku wona lezvi hi nga gi tirisisako zvona a wusungukati lego wutomini ga hina. (Lis. 119:27; Mala. 3:16; Mah. 4:12) Kunene, a N’winyi wa Bhibhiliya — Loyi a hanyako contlhe cikhati, i zvi lava nguvhu a ku ku vhuna. Lezvo zvi hi kuca ku hi gi lera hi kukhandzakanya.

7. A Bhibhiliya gi va tlhanganisisile kuyini a vanhu va Nungungulu cikhatini ci hundzileko?

⁷ A ndlela yin’wani yo hlamalisa leyi a Bhibhiliya gi hi vhunako hi yona ku wona wutlhari ga  Nungungulu hi lezvi gi nga ni ntamu wa ku vhuna vanhu vakwe lezvaku va zwanana. A cikhati leci a vaIzrayeli va nga nghena Tikweni ga Citsumbiso, va tatile wutshamu ga hombe nguvhu. A vokari va wa hi vakukuti va tinjhanjhi, a van’wani va wa hi vafuyi niku a van’wani va wa hi varimi. A vaIzrayeli va nga tshama ka cipandze co kari kuzvilava zvi wa ta va olovela a ku tsika ku khatalela a vaIzrayeli-kuloni lava va nga tshama ka cipandze cin’wani ca tiko. Kanilezvi Jehovha i no maha malulamiselo ya lezvaku a vaIzrayeli va tlhangana zvin’we ka zvimaho zvo hambanahambana kasi vazwa a Mhaka yakwe yi tsalilweko na yi leriwa ni ku tlhamuselwa. (Deut. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Hi nga alakanyela lezvi a muIzrayeli wo tsumbeka a nga kari a ti zwisa zvona loku a chikela Jerusalema a wona vakhozeli-kuloni, va talela ga cima, va ngata hi ka matshamu yo hambanahambana ya tiko! Hi ndlela leyo, Jehovha i vhunile vaIzrayeli, a vanhu vakwe, lezvaku va simama vava ni wumun’we. Hi ndzhako ka cikhati, ku no yimisiwa bandla ga wuKristu, legi gi nga wumbiwa hi vavanuna ni vavasati va nga wulawula tirimi to tala. A vokari va wa hi vanhu vo tiveka nguvhu niku a van’wani va wa hi vanhu va nyalidede. A vokari va wa ganyile niku a van’wani va wa hi zvisiwana. Kanilezvi, hi kota ya lezvi va nga randza Mitsalo, va wa zwanana laha va nga kari va khozela Nungungulu wa lisine. Lava va ngava maKristu hi ndzhako ka cikhati, va wa ta zwisisa a Mhaka ya Nungungulu hi ku vhuniwa hi maKristu-kuloni ni ku tlhangana zvin’we navo. — Miti. 2:42; 8:30, 31.

8. A Bhibhiliya gi va tlhanganisisa kuyini a vanhu va Jehovha nyamutlha?

 ⁸ A Nungungulu wa hina wa wutlhari wa ha simama ku gondzisa ni ku tlhanganisa a vanhu vakwe hi ku tirisa Bhibhiliya. A Bhibhiliya cibuka ca zvakuga zva moya lezvi hi ti buzako hi zvona. Ha tlhangana zvin’we hi ku khandzakanya mitlhanganweni ya bandla, mitlhanganweni ya cipandze ni migotsovanyanweni kasi hi ingisela Mitsalo na yi leriwa ni ku tlhamuselwa. A Bhibhiliya i feramenta ya lisima nguvhu leyi Jehovha a yi tirisako kasi ku vhuna a vanhu vakwe ku va ‘mu tirela hi mbilu yin’we’. — Zef. 3:9.

9. I tshamela muni gi lavekako kasi ku zwisisa mahungu ya Bhibhiliya? (Luka 10:21)

⁹ A hi woneni a cikombiso cin’wani ca wutlhari ga Jehovha. Ku na ni zvipandze zvokari zva Mitsalo zvi tsalilweko hi ndlela ya ku zvi nga zvisisiwa ntsena hi vanhu va ku ti koramisa. (Lera Luka 10:21.) Matshanwini wontlhe, a vanhu va lera Bhibhiliya. Hi kuya hi lezvi a tlhari yo kari yi zvi wulileko, a Bhibhiliya “a go leriwa nguvhu ntsena, kanilezvi gi leriwa nguvhu hi wukheta a ku hundza mabhuku man’wani laha ma yileko.” Kanilezvi ntsena vanhu va ku ti koramisa hi kumbhelela hi vona va gi zwisisako va tlhela va hanya hi lezvi gi zvi wulako. — 2 Kor. 3:15, 16.

10. Hi yihi a ndlela yin’wani leyi a Bhibhiliya gi hi vhunako hi yona a ku wona wutlhari ga Jehovha?

¹⁰ Hi gondza a wutlhari ga Jehovha lomu ka Bhbhiliya hi ndlela yin’wani kambe. Jehovha a nga tirisi Mitsalo kasi ku hi gondzisa kota ntlawa basi, kanilezvi i tlhela a yi tirisa kasi ku hi gondzisa ni ku hi chavelela hi mun’we mun’we. A cikhati hi lerako a Mhaka ya Jehovha, hi nga wona lezvaku wa khatala hi mun’we ni mun’wani wa hina. (Isa. 30:21) Kota malandza ya Jehovha, ha tshuka hi kumana ni zvikarato, hi tsutsumela ka Mitsalo hi ya lera vhesi zvi wonekisako ku khwatsi gi tsalelwe hina! Wena a zvi se ku humelela ke? Kunene a Bhibhiliya ga khumba timbilu ta vanhu va talela ga cima. Zvi kotekisa kuyini ku giva ni mahungu ma yelanako khwatsi ni ciyimo ca wena? Lezvo zvi koteka ntsena hi ku a N’winyi wa gona hi yena a nga ni wutlhari ga hombe wuakweni gontlhe. — 2 Tim. 3:16, 17.

11. Nungungulu i kombisile kuyini lezvaku a nga na cihlawulela a cikhati leci a Bhibhiliya gi nga tsaliwa?

¹¹ A kululama i tshamela gin’wani ga Jehovha. (Deut. 32:4) Gi yelana khwatsi ni ku ngavi ni cihlawulela, niku Jehovha a nga na cihlawulela futsi. (Miti. 10:34, 35; Rom. 2:11) A tshamela gakwe go kala kuva ni cihlawulela gi wonekile khwatsi ka tirimi leti ti nga tirisiwa kasi ku tsala a Bhibhiliya. A 39 wa mabhuku yo sangula ya Bhibhiliya ma tsalilwe hi ciHebheru, a lirimi leli a vanhu va Nungungulu zvi nga va olovela ku li zwisisa cikhatini leco. Hambulezvo, cikhatini ca maKristu yo sangula, a vanhu vo tala va wa wulawula ciGreki; hikwalaho a 27 wa mabhuku yo gumesa ya Bhibhiliya ma tsalilwe hi ciGreki. Jehovha a nga gemangi lezvaku a Mhaka yakwe yi wa fanele ku tsaliwa hi lirimi lin’we basi. Nyamutlha laha misaveni ku na ni vanhu va kwalomu ka 8 wa tibhiliyoni, va wulawulako tirimi to tala. A vanhu vontlhe lavo va nga zvi kotisa kuyini ku gondza xungetano hi Jehovha?

12. Hi yihi a yin’we ya tindlela leti Danieli 12:4 a tatisekako hi tona masikwini lawa yo gumesa?

¹² Hi ku tirisa muphrofeti Dhaniyeli, Jehovha i tsumbisile lezvaku masikwini yo gumesa, a “wutivi [ga lisine]”, gi kumekako lomu ka Bhibhiliya, gi wa ta ‘endzeleka.’ A vanhu vo tala va wa ta gi zwisisa a Bhibhiliya. (Lera Danieli 12:4.) A cin’we ca lezvi zvi mahako ku a wutivi lego gi endzeleka i ntiro wa kuhundzulusela, ni ku humesiwa ni ku phakela maBhibhiliya ni mabhuku man’wani ma seketelwako ka gona. Misaveni yontlhe, a Bhibhiliya hi gona bhuku gi hundzuluselweko nguvhu gi tlhela gi hangalaka nguvhu ka wontlhe. Ka zvikhati zvin’wani, a maBhibhiliya ma hundzuluselweko hi tikoponi  ta ku maha mabhindzu ma dhura nguvhu. Kala zvezvi, a vanhu va Jehovha va hundzulusele Bhibhiliya gontlhe kutani hi cipandze hi 240 wa tirimi ni kuhundza, niku ni wihi a gi lavako a nga gi kuma mahala. Lezvo zvi maha ku a vanhu va matiko wontlhe va gondza va tiva ‘mahungu ya ma nene ya Mufumo’, a magumo na ma nga se chikela. (Mat. 24:14) A Nungungulu wa hina wo lulama i lava ku a vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona va mu tiva hi ku lera Bhibhiliya. I maha lezvo hi ku wa hi randza nguvhu hontlheni.

13. Hikuyini hi nga wulako ku a Bhibhiliya gi hi vhuna ku zwisisa ku Jehovha wa hi randza? (Johani 21:25)

¹³ A Bhibhiliya gi hi vhuna ku zwisisa lezvaku a tshamela ga tshinya ga Jehovha lirandzo. (1 Joh. 4:8) Ehleketa hi lezvi Jehovha a nga hlawula ku zvi tsaliwa lomu ka Bhibhiliya ni lezvi zvi nga kala ku tsaliwa. I mahile ku kuva ni lezvi hakunene hi zvi lavako kasi hiva ni wunghana naye, hi hanya na hi tsakile zvezvi ni ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Ahandle ka lezvo, lezvi a hi randzako, a nga chusangi ku ku tsaliwa zvilo zvo tala ku hundza lezvi hi nga wa ta zvi kota ku zvi zwisisa. — Lera Johani 21:25.

14. Lezvi zvi nga lomu ka Bhibhiliya zvi hi vhunisa kuyini a ku engetela ku zvi wona ku Nungungulu wa hi randza?

¹⁴ Jehovha kambe i kombisa ku wa hi randza hi ku hi gondzisa hi ndlela yi hi nyikako wudzundzo. Lomu ka Bhibhiliya, a nga hi nyikangi lista ya lezvi hi faneleko ku maha ni lezvi hi nga faneliko — ni cihi wutomini ga hina a hi vekela nayo — a ku khwatsi hi loku hi nga pimisi. Kanilezvi, i tirisa matimu ya vanhu va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya, zviphrofeto zva gona zvo khumba mbilu, ni wusungukati ga gona ga gi nene kasi ku  hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene. Lezvo zvi maha ku a Mhaka yakwe yi hi kuca ku hi mu randza hi tlhela hi mu ingisa hi kuzvirandza.

15. a) A Bhibhiliya gi kombisa kuyini lezvaku Jehovha wa khatala hi hina? b) Hi kuya hi mufota, zvikombiso muni zva lomu ka Bhibhiliya lezvi a n’wanana loyi, ni muswa ni makabye a khosaheleko va ehleketako hi zvona? (Gen. 39:1, 10-12; 2 Tih. 5:1-3; Luka 2:25-38)

¹⁵ A Bhibhiliya gi komba ku Jehovha wa khatala nguvhu hi hina. Hi ndlela muni? A Mhaka yakwe yi tele hi matimu ma khumbako a kutizwa ka vanhu. Hi nga zwisisa lezvi a vanhu lava a Bhibhiliya gi wulawulako hi vona va ti zwisileko zvona hakuva vonawu va wa hi vanhu vo “fana na hina”. (Jak. 5:17) A ca hombe ka zvontlhe, loku hi ehleketa hi lezvi Jehovha a nga va khomisa zvona a vanhu vo fana na hina, hi ta zvi kota ku zwisisa khwatsi lezvaku “Jehovha i na ni tipswalo ta hombe ni wuxinji.” — Jak. 5:11.

16. Zvini hi gondzako xungetano hi Jehovha a cikhati leci hi lerako lomu ka Bhibhiliya hi vanhu va mahileko zvihoxo? (Isaya 55:7)

¹⁶ A Bhibhiliya gi komba a lirandzo la Jehovha hi hina hi ndlela yin’wani kambe. A Mitsalo yi hi tiyisekisa lezvaku Nungungulu wa hina a nga ta hi tsukula loku hi maha zvihoxo. A vaIzrayeli va wonhele Jehovha hi kuphindaphinda; hambulezvo, a cikhati va nga ti sola hi mbilu yontlhe, Nungungulu i no va tsetselela. (Lera Isaya 55:7.) A maKristu yo sangula wonawu ma wa zvi tiva lezvaku Jehovha wa ma randza nguvhu. Hi ku pimiselwa, mupostoli Pawule i no khongotela makholwa-kuloni lezvaku ma ‘tsetselela ni ku chavelela’ loyi a hanyileko ciwonho ca hombe a guma a ti sola. (2 Kor. 2:6, 7; 1 Kor. 5:1-5) A zvo ku tsakisa lezvi Jehovha a nga kala ku tsukula vanhu vakwe hi kuva va mahile zvihoxo! Wutshan’wini ga lezvo, i no va vhuna hi lirandzo, a va kawuka a tlhela a va ramba lezvaku va tlhela vava vanghana vakwe. I tsumbisa ku maha zvo fana ka vawonhi vontlhe va ti solako nyamutlha. — Jak. 4:8-10.

17. Hikuyini a Bhibhiliya ci nga cinyikiwo co hlamalisa?

¹⁷ Jehovha i hi nyikile cinyikiwo co saseka. Hikuyini a Mhaka yakwe hi hlamalisako? Kota hi zvi wonileko, a Bhibhiliya gi hi vhuna ku wona wutlhari gakwe, kululama kakwe ni lirandzo lakwe. A Bhuku legi gi komba lezvaku Jehovha i lava lezvaku hi mu tiva. I lava ku hiva vanghana vakwe.

18. Hi nga kombisa kuyini lezvaku ha gi bonga nguvhu a Bhibhiliya, a ‘cinyikiwo co saseka’ leci Jehovha a hi nyikileko?

¹⁸ A hi lavi ku hlakana hi Mhaka ya Nungungulu, a ‘cinyikiwo co saseka’ leci a hi nyikileko. (Jak. 1:17) A hi simameni ku kombisa kubonga hi cinyikiwo leci. Hi nga maha lezvo hi ku khongela, hi gi lera ni ku ehleketa hi lezvi hi lerako. Laha hi mahako lezvo, hi nga tiyiseka lezvaku, a N’winyi wa gona, i ta katekisa a kutikarata ka hina niku hi ta “kuma wutivi ga Nungungulu.” — Mav. 2:5.