1-2. Zviyimo muni a kutala ka malandza ya Jehovha ma kumanako nazvo niku zvi ma khumbisa kuyini?

EHLEKETA hi zviyimo lezvi zva zvinharu: A makabye wo kari wa jaha i khomilwe mababyi ya hombe ma to mu maha a mbhela ntamu. A makabye wo kari wa cinuna a nga kwalomu ka 50 wa malembe ni ku hundza i luzile ntiro niku hambu lezvi a ti karatako a nga kumi wun’wani. A makabye wo tsumbeka wa cisati a khosaheleko a nga ha zvi koti ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha hi kota ya tanga.

² Loku u hi ka ciyimo co fana ni cin’we ca lezvi zvi hlawutelweko laha, kuzvilava u tizwa na u nga ha vhuni nchumu. A zviyimo lezvi zvi nga ku yivela litsako, zvi ku maha u tizwa hi ndlela ya hava, zvi tlhela zvi ku maha u nga zwanani khwatsi ni van’wani.

3. Sathani ni lava va kucetelwako hi yena va va khomisa kuyini vanhu?

³ A tiko legi gi kombisa a mawonela ya Sathani hi wutomi ga vanhu. Contlhe cikhati Sathani i khoma vanhu hi ndlela ya ku khwatsi hi loku va nga hi va lisima. I byelile Evha lezvaku i wa tava ni kutlhatlheka loku a nga ingisi Nungungulu, hambu lezvi a nga zvi tiva ku a hakhelo ya ku nga ingisi Nungungulu kufa. Sathani hi yena a wonelelako a mabhindzu, politika, ni tihlengeletano ta wukhongeli ga tiko legi. Hikwalaho, a zvi hlamalisi lezvi a vanyamabhindzu, ni vapolitika, ni varangeli va wukhongeli va kalako va nga kombisi cichavo hi wutomi ni lezvi va kalako va nga cheli kota hi a kutizwa ka vanhu.

4. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

⁴ Jehovha i lava lezvaku hi tizwa khwatsi, niku wa hi vhuna loku hi kumana ni zviyimo zvi nga mahako hi tizwa na hi nga hi va lisima. (Lis. 136:23; Rom. 12:3) A ndzima leyi yi ta wulawula hi lezvi Jehovha a hi vhunisako zvona ka zviyimo lezvi: 1) Loku  hi babya, 2) Loku hi hi zvisiwana, ni 3) loku a kukhosahala ku hi maha hi alakanya lezvaku a ku na nchumu wa lisima hi nga mahako ntirweni wa Jehovha. Hambulezvo, a kusangula a hi woneni ku hikuyini hi tiyisekako lezvaku a mun’we ni mun’wani wa hina wa lisima ka Jehovha.

5. Zvini zvi kombako lezvaku a vanhu va lisima ka Jehovha?

⁵ Hambu lezvi hi mahilweko hi ntshuri wa misava hiva lisima nguvhu. (Gen. 2:7) Wona a zvigelo zvo kari zvi hi mahako hi tiva ku hi va lisima ka Jehovha. I vangile vanhu hi ndlela yaku va zvi kota ku pimanyisa a matshamela yakwe. (Gen. 1:27) Hi ku maha lezvo, i mahile munhu hi ndlela yo hlawuleka a ku hundza a zvivangwa zvontlhe zva laha misaveni. — Lis. 8:4-8.

6. Cini cin’wani ci hi mahako hi ku Jehovha wa va nyika lisima a vanhu va nga mbhelelangiko?

⁶ Hambu andzhako ka loku Adhamu a wonhile Jehovha i simamile a va nyika lisima a vanhu. Hi va lisima nguvhu kakwe laha ka kuza a nyikela N’wana wakwe wo randzeka, Jesu, kota hakhelo ya ku tlhatlhisa ya zviwonho zva hina. (1 Joh. 4:9, 10) Hi ku tirisa a hakhelo ya ku tlhatlhisa, Jehovha i ta vhuxa lava va fileko hi kota ya ciwonho ca Adhamu — “lava vo lulama ni lava vo kala ku lulama.” (Miti. 24:15) A Mhaka yakwe yi komba lezvaku hi va lisima kakwe hambu loku hi babya, hi hi zvisiwana, kutani hi khosahele. — Miti. 10:34, 35.

7. Hi zvihi zvin’wani zvigelo zvi mahako a malandza ya Nungungulu ma kholwa lezvaku Jehovha wa ma nyika lisima?

⁷ Hi na ni zvigelo zvin’wani zvi hi mahako hi kholwa lezvaku Jehovha wa hi nyika lisima. I hi kokile hi tshinela kakwe niku i zvi wonile lezvi hi nga amukelisa zvona a mahungu ya ma nene. (Joh. 6:44) Laha hi nga sangula kutshinela ka Jehovha, yenawu i no tshinela ka hina. (Jak. 4:8) Jehovha i tlhela a ti karata a mbheta cikhati na a hi gondzisa, a komba lezvaku hi va lisima kakwe. Wa tiva lezvi a mun’we ni mun’wani wa hina a nga tshamisa zvona niku wa zvi tiva lezvi hi ngha chukwatisisako zvona a matshamela ya hina. Niku wa hi kawuka hakuva wa hi randza. (Mav. 3:11, 12) Hi nga wona a zvikombiso lezvi zva ntamu zvi kombako lezvaku Jehovha wa hi nyika lisima!

8. A magezu ma tsalilweko ka Lisimu 18:27-29 ma ma khumbisa kuyini a mawonela ya hina hi zvikarato?

⁸ A vokari va wa wona Hosi Dhavhidha kota munhu a nga vhuniko nchumu, kanilezvi yena i wa zvi tiva ku Jehovha i wa mu randza ni ku mu seketela. A ku ehleketa hi ndlela leyo, zvi khumbile lezvi Dhavhidha a nga ci wonisa zvona a ciyimo cakwe. (2 Sam. 16:5-7) Loku hi tizwa na hi nga vhuni nchumu kutani loku hi kumana ni zvikarato, Jehovha a nga hi vhuna a ku wona zvilo hi ndlela yo hambana, niku a nga hi vhuna a ku hlula a zvikarato. (Lera Lisimu 18:27-29.) Loku hi seketelwa hi Jehovha, ci hava ci nga hi tsikisako ku mu tirela hi kutsaka. (Rom. 8:31) Zvezvi a hi wone a zviyimo lezvi zvinharu zvi lavako ku hi alakanya lezvaku Jehovha wa hi randza niku hi nyika lisima.

9. A mababyi kuzvilava ma nga yi khumbisa kuyini a ndlela leyi hi ti wonako hi yona?

⁹ A mababyi ma nga khumba a ku tizwa ka hina ni ku hi maha hi ti wona na hi nga ha sizi nchumu. Kuzvilava hi nga ha dhana loku a van’wani va pola lezvaku ku na ni zvokari zvi kalako zvi nga hi fambele khwatsi kutani loku ku hi ku hi fanele ku tsumba van’wani lezvaku va hi vhuna. Hambu loku a van’wani va nga zvi tivi lezvaku ha babya, kuzvilava hi ngalwa ni kuwa tingana hi kota ya lezvi hi kalako hi nga ha zvi koti ku maha lezvi hi nga maha kale. Ka zvikhati lezvo zva zvikarato Jehovha wa hi tiyisa. Hi ndlela muni?

10. Hi kuya hi Mavingu 12:25, zvini zvi to hi vhuna loku hi babya?

 ¹⁰ A “gezu gi nene” gi nga humuta a moya wa hina loku hi babya. (Lera Mavingu 12:25.) Lomu ka Bhibhiliya, Jehovha i wulile a magezu ya ma nene ma hi alakanyisako lezvaku hi va lisima kakwe hambu loku hi babya. (Lis. 31:19; 41:3) Loku hi lera hi tlhela hi lerisisa a magezu lawo ma pimiselweko, Jehovha i ta hi vhuna ku hlula a kutizwa ka hava loku a mababyi ma hi vangelako.

11. A makabye wo kari i vhunisilwe kuyini hi Jehovha?

¹¹ Wona a cikombiso ca Jorge. A cikhati a nga ha hi n’wanana i khomilwe a wubabyi ga hombe gi nga kula hi kuhatlisa gi tlhela gi mu maha a tizwa na a nga vhuni nchumu. I wula lezvi: “Ndzi wa nga rindzelangi a ku ti zwisa lezvi ndzi nga ti zwisa zvona. Ndzi wa tizwa tingana hakuva a wubabyi ga mina gi wa maha vanhu va ndzi cuwuka nguvhu. A cikhati a wubabyi ga mina gi ngaya gi tshinga ndzi wa ehleketa hi lezvi a wutomi ga mina gi nga wa ta cicisa zvona. Ndzi wa karatekile niku ndzi khongotele Jehovha lezvaku a ndzi vhuna.” Jehovha i mu vhunisile kuyini? I wula lezvi: “Kota lezvi ndzi nga karatekile, hi khati ndzi wa gondza a mavhesi matsongwani basi ya bhuku ga Tisimu lawa ma kombako lezvaku Jehovha wa khatalela a malandza yakwe. Ndzi wa gondza mavhesi yalawa ya man’we zvikhati zvo tala hi siku, niku ma wa ndzi tiyisa ni ku ndzi chavelela. Hi ku famba ka cikhati a vanhu va no sangula ku zvi wona lezvaku ndzi wa hleka nguvhu. Va tlhela va wula lezvaku a mawonela ya mina ya ma nene ma wa va tiyisa. Ndzi zvi wonile ku Jehovha i hlamulile a mikhongelo ya mina! I ndzi vhunile ku cica ndlela leyi ndzi nga ti wona ha yona. Ndzi sangula ku veka kupima ka lezvi a Mhaka yakwe yi wulako xungetano hi lezvi yena a hi wonisako zvona hambu loku hi kari hi babya.”

12. Loku u kari u babya u nga maha yini kasi u vhuniwa hi Jehovha?

 ¹² Loku u kari u babya, tiyiseka lezvaku Jehovha wa zvi tiva lezvi zvi to humelela wutomini ga wena. Khongela u mu kombela civhuno kasi u zvi kota a ku gondza kuva ni mawonela ma nene hi lezvi zvi to ku humelela. Gondza Bhibhiliya kasi u kuma a magezu yo chavelela lawa Jehovha a ma wulileko. Veka kupima ka mavhesi lawa ma kombako a lisima leli Jehovha a nyikako a malandza yakwe. A cikhati u mahako lezvo, u ta zvi wona lezvaku Jehovha mu nene ka vontlhe lava va mu tirelako hi kutsumbeka. — Lis. 84:11.

13. A hloko ya ngango yi nga ti zwisa kuyini hi kota ya ku mbhelelwa hi ntiro?

¹³ A tihloko ta mingango ti xuva ku nyika a zviro zva mingango yabye zvontlhe zvi lavekako kasi va hanya. Kanilezvi, a hi nge hi cikombiso, a makabye wo kari wa cinuna i hlongolilwe ntirweni na a nga gohangi nchumu. I ti karata nguvhu kasi a kuma wun’wani ntiro kanilezvi a nga wu kumi. Hi kota ya lezvi zvi mu humelelako, a nga ha tizwa na a nga sizi nchumu. Zvi nga mu vhunisa kuyini a ku veka kupima ka zvitsumbiso zva Jehovha?

14. Hikuyini Jehovha a tatisako zvitsumbiso zvakwe?

¹⁴ Jehovha contlhe cikhati wa tatisa a zvitsumbiso zvakwe. (Jox. 21:45; 23:14) I maha lezvo hi kota ya zvigelo zvo tala. A co sangula hiku zvi ta khumba a vito gakwe ga gi nene kutani wumunhu gakwe. Jehovha i tsumbisile lezvaku i ta khatalela a malandza yakwe yo tsumbeka niku i zvi wona na zvi hi cikurumeta a ku tatisa a citsumbiso leco. (Lis. 31:1-3) A ku hundza lezvo, Jehovha i wa zvi tiva lezvaku hi wa ta karateka hi tlhela hi khunguvanyeka loku a nga khatali hi lava va lumbako ngango wakwe. I tsumbisa ku khatalela a zvilaveko zva hina zva nyama ni zva moya, niku a ku na nchumu wu to mu  tsandzekisa ku maha lezvo! — Mat. 6:30-33; 24:45.

15. a) Cikarato muni leci a maKristu ya zana ga malembe go sangula ma yimiseneko naco? b) Kutsumba muni loku a Lisimu 37:18, 19 li hi nyikako?

¹⁵ Loku hi alakanya lezvi zvi mahako Jehovha a tatisa a zvitsumbiso zvakwe, hi nga tiyiseka lezvaku i ta hi vhuna loku hi hi wusiwaneni. Wona a cikombiso ca maKristu ya zana ga malembe go sangula. A cikhati a bandla ga le Jerusalema gi nga sangula ku xanisiwa nguvhu, “vontlhe va [no] hangalaka . . . ku sala vapostoli voce”. (Miti. 8:1) Ehleketa hi lezvi lezvo zvi va khumbisileko zvona. Va sele wusiwaneni ga hombe! Kuzvilava a maKristu lawo ma luzile a mimiti yabye ni mabhindzu yabye. Hambulezvo, Jehovha a nga va tsikangi; ni ku wonawu a va luzangi litsako labye. (Miti. 8:4; Mah. 13:5, 6; Jak. 1:2, 3) Jehovha i vhunile a maKristu lawo yo tsumbeka niku i ta hi vhunawo. — Lera Lisimu 37:18, 19.

16. Ciyimo muni ci nga hi mahako hi ti wutisa ku xana Jehovha wa zvi nyika lisima lezvi hi mu mahelako ke?

¹⁶ Laha hi yaku hi khosahala, kuzvilava hi nga sangula ku tizwa na hi mu mahela zvitsongwani Jehovha. Hosi Dhavhidha kuzvilava i ti zwisile lezvo a cikhati leci a nga khosahala. (Lis. 71:9) Jehovha a nga hi vhunisa kuyini?

17. Zvini hi gondzako ka tshango ga makabye Jheri?

¹⁷ Wona a tshango ga makabye wa cisati waku hi Jheri. I wa rambilwe kuya ka cikola ca malungisela ya tiyindlu ti tiriselwako ku maha a mitiro ya Jehovha ci nga mahelwa ka Salawu ya Mufumo, kanilezvi i wa nga zvi lavi ku famba. I wa wula lezvi: “Ndzi khosahele seno ndzi felwe hi nuna, niku a ndzi na wutlhari ga ku Jehovha a nga gi tirisa. A ndzi vhuni nchumu.” Ka wusiku gi ngaca ku mahiwa cikola, i no chulula a mbilu yakwe ka Jehovha hi mukhongelo.  Loku gi cile, na a chikele Salawini ya Mufumo, i wa ha simama ku ti wutisa ku xana zva ringana a kuva laho ke. A cikhati a cikola ci nga kari ci famba, a makabye wo kari wa cinuna i khanyisile lezvaku a kutiyimisela ka hina ka ku lava ku gondzisiwa hi Jehovha hi gona a wutlhari ga lisima nguvhu hi nga nago. Jheri i wula lezvi: “Ndzi no tekela ku alakanya lezvaku phela a wutlhari lego ndzi nago! A cikhati ndzi nga pola lezvaku Jehovha i wo hlamula a mukhongelo wa mina ndzi no sangula kurila. I wo ndzi tiyisekisa lezvaku ndzi na ni nchumu wa lisima ndzi nga mu nyikako niku i wa ti yimisele ku ndzi gondzisa!” Loku a cuwuka ndzhako, Jheri i wula lezvi: “Ndzi yile cikoleni na ndzi karatekile ni ku mbhela ntamu, kanilezvi ndzi wuyile na ndzi hi ni kutsumba, na ndzi tiyile ndzi tlhela ndzi tizwa na ndzi hi wa lisima!”

18. A Bhibhiliya gi zvi kombisa kuyini lezvaku a cikhati leci hi yaku hi khosahala Jehovha wa ha simama ku zvi nyika lisima lezvi hi mu mahelako?

¹⁸ Laha hi khosahalako, a hi tiyisekeni lezvaku Jehovha i simama ava ni mitiro hi faneleko ku yi maha. (Lis. 92:12-15) Jesu i hi gondzisile lezvaku hambu loku lezvi hi mahako hi zvi wonisa ku khwatsi zvitsongwani, Jehovha wa zvi nyika lisima zvontlhe hi nga zvi mahako ntirweni wakwe. (Luka 21:2-4) Hikwalaho veka kupima ka lezvi u zvi kotako ku maha. Hi cikombiso, u nga bhula ni van’wani xungetano hi Jehovha, u khongelela a vamakabye va wena u tlhela u kuca van’wani lezvaku va simama va tiyile kukholweni. Jehovha i ku wona kota mutiri wakwe na ku nga hi lezvi u zvi kotako ku maha, kanilezvi hi kota ya kutiyimisela ka wena ka ku lava ku mu ingisa. — 1 Kor. 3:5-9.

19. Citiyisekiso muni leci Va Le Roma 8:38, 39 a hi nyikako?

¹⁹ A ho ku bonga hi lezvi hi khozelako Jehovha, a Nungungulu loyi hakunene a ma nyikako lisima a malandza yakwe! I hi vangile kasi hi maha kurandza kakwe, niku a wukhozeli ga lisine gi maha ku hi va ni litsako wutomini. (Kuv. 4:11) Hambu lezvi a tiko kuzvilava gi nga hi wonako na hi nga vhuni nchumu, Jehovha a nga hi wonisi lezvo. (Mah. 11:16, 38) Loku hi karateka hi kota ya mababyi, wusiwana, kutani kukhosahala, a hi alakanyeni lezvaku a ku na nchumu wu nga hi hambanisako ni lirandzo la Papayi wa hina wa le tilweni. — Lera Va Le Roma 8:38, 39.