1. Hi nga tshama na Jehovha hi ndlela muni?

HA ZVI randza ku tshama ni vanhu hi va randzako. Hi cikombiso, a nuna ni sati va zvi randza nguvhu ku tshama zvin’we. A vaswa va zvi randza ku tshama ni vanghana vabye. Niku hontlheni ha tsaka hi kuva zvin’we ni vamakabye va hina. Kanilezvi a ku hundza zvontlhe lezvo, ha zvi randza nguvhu ku tshama ni Nungungulu wa hina. Hi nga maha lezvo hi ku khongela ka yena, ku gondza Mhaka yakwe, ni ku ehleketa hi kungo gakwe ni matshamela yakwe yo saseka. A cikhati leci hi ci mbhetako na Jehovha ca lisima nguvhu hakunene! — Lis. 139:17.

2. Zvikarato muni hi kumanako nazvo?

² Hambu lezvi hi zvi randzako ku tshama na Jehovha, a hi contlhe cikhati zvi olovako. Hi tshama hi khomekile. Lezvo zvi nga maha ku zvi hi karatela ku kuma cikhati ca ku maha mitiro ya moya. A ntiro wa kutihanyisa, ku khatalela ngango, ni mitiro yin’wani zvi nga hi gela nguvhu cikhati laha ka kuza zvi wonekisa ku khwatsi a ha hi na cikhati ca ku khongela, ku gondza kutani ku ehleketa.

3. Hi wihi a nchumu wun’wani wu nga hi gelako cikhati?

³ Ku na ni nchumu wun’wani wu nga hi gelako cikhati ca hina. Loku hi nga ti woneli, hi nga khomeka hi zvilo zva ku a zvi bihangi, kanilezvi zvi hi gela cikhati leci hi nga fanele ku  ci tirisela ku tshinela ka Jehovha. Hi cikombiso, zvi nene ku ti hungata. Kanilezvi a zvihungato lezvo, hambu loku zvi hi zvi nene, zvi nga tshuka zvi hi gela cikhati co tala laha ka kuza hi salelwa hi cikhati ci tsongwani ca ku maha mitiro ya moya. Hi fanele ku alakanya lezvaku a zvihungato a hi zvona zva lisima nguvhu wutomini. — Mav. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

⁴ Ka ndzima leyi, hi ta wona ku hikuyini hi faneleko ku tiva lezvi zvi nga zva lisima nguvhu wutomini. Hi ta tlhela hi wona ndlela ya ku ci tirisa khwatsi a cikhati ca hina na Jehovha ni lezvi hi nga vhunekisako zvona hi ku maha lezvo.

5. A ku ehleketa hi wusungukati gi nga ka Va Le Efesusi 5:15-17 zvi nga va vhunisa kuyini vaswa a ku maha zviboho zva zvinene wutomini?

⁵Maha zviboho zva zvinene wutomini. A kutala ka zvikhati a vaswa va ti wutisa ku va ta maha yini wutomini. Hi tlhelo gin’we, a vagondzisi ni maxaka ma nga kholwiko va nga va kuca ku vaya Univhersidhadhe kasi va kuma ntiro wu holelako khwatsi tikweni legi. Lezvo zvi wa ta va gela cikhati co tala. Hi tlhelo gin’wani, a vapswali ni vanghana lomu bandleni va nga va kuca ku va tirisa cikhati cabye kasi ku tirela Jehovha. Cini ci nga vhunako muswa a randzako Jehovha lezvaku a maha ciboho ca cinene? A nga vhuneka nguvhu hi ku lera Va Le Efesusi 5:15-17 a tlhela a ehleketa hi yena. (Lera.) Andzhako ka ku lera mavhesi lawa, a muswa a nga ti wutisa lezvi: ‘Hi zvihi “lezvi Jehovha a zvi randzako”? Ciboho muni ci to mu tsakisa? Hi cihi ciboho ci to ndzi vhuna ku ci tirisa khwatsi cikhati ca mina?’ Alakanya lezvaku “a masiku ma bihile” niku a tiko legi gi fumelwako hi Sathani gi ta lovisiwa lokuloku. Zvi tava wutlhari loku hi tirisa wutomi ga hina hi ndlela yi to maha ku Jehovha a xalala hi hina.

6. Zvini lezvi Mariya a nga hlawula, niku hikuyini a hlawulileko khwatsi?

⁶Tiva zva ku zvi rangisa wutomini. A zvikhati zvin’wani a ku tirisa khwatsi cikhati ca hina zvi patsa ku hlawula cikari ka zvilo zvimbiri zvo kala zvi nga bihangi. Lezvo hi nga zvi wona khwatsi ka lezvi zvi nga mahela ka siku go kari laha Jesu a nga endzela Mariya na Marta. Marta i wa tsakile nguvhu hi ku endzelwa hi Jesu laha ka kuza a sangula ku longisela zvakuga zvo hlawuleka. Kanilezvi Mariya i no ya tshama na Jesu a ingisela lezvi a nga kari a gondzisa. Lezvi Marta a nga kari a maha zvi wa nga bihangi, hambulezvo Jesu i te Mariya “i hlawulile ciavelo ca ci nene”. (Luka 10:38-42) Hi kufamba ka cikhati, Mariya kuzvilava i zvi rivakelwe lezvi a ngaga ka siku lego, kanilezvi hi nga tiyiseka lezvaku a nga tshukangi a zvi rivakelwa lezvi a nga gondza ka Jesu. A ku fana ni lezvi Mariya a nga ci nyika lisima a cikhati leco a nga ci mbheta na Jesu, hinawu ha ci nyika lisima a cikhati leci hi ci mbhetako na Jehovha. Hi nga ci tirisisa kuyini hi ndlela yi nene a cikhati leco?

7. Hikuyini a mukhongelo, ni cigondzo, ni kuehleketa zvi nga zva lisima?

⁷Tiva lezvaku a mukhongelo, ni cigondzo, ni kuehleketa zvi maha cipandze ca wukhozeli ga hina. Loku hi khongela, ho bhula ni Papayi wa hina wa le tilweni, loyi a hi randzako nguvhu. (Lis. 5:7) Loku hi gondza Bhibhiliya, hokwa wutivi ga Nungungulu, a nga Cibuka ca wutlhari gontlhe. (Mav. 2:1-5) Loku hi ehleketa, ho gayela hi matshamela yo saseka ya Jehovha  ni zvilo zvo saseka lezvi a lavako ku hi mahela hina ni vanhu vontlhe. Leyo i ndlela ya yinene nguvhu ya ku tirisa cikhati ca wena. Kanilezvi cini ci nga hi vhunako ku hi ci tirisa khwatsi a cikhati leco?

8. Hi gondza yini ka lezvi Jesu a nga ci tirisisa zvona a cikhati cakwe le ciwuleni?

⁸Loku zvi koteka, hlawula wutshamu go rula. Wona cikombiso ca Jesu. Na a nga se sangula ntiro wakwe wa laha misaveni, Jesu i mbhetile 40 wa masiku na a hi ciwuleni. (Luka 4:1, 2) Ka wutshamu lego go rula, Jesu i wa zvi kota ku khongela ka Jehovha a tlhela a ehleketa hi lezvi a Papayi wakwe a nga zvi rindzela ka yena. A ku maha lezvo, handle ko kanakana zvi mu longisele ku yimisana ni zviringo lezvi a nga lava ku kumana nazvo. A cikombiso leco ca Jesu ci nga ku vhunisa kuyini? Loku u tshama ka ngango wu nga ni vanhu vo tala, zvi nga tshuka zvi karata ku kuma wutshamu go rula laha kaya. Loku zvi hi lezvo, u nga lava wutshamu gin’wani go rula. Lezvo hi lezvi Julie a mahako loku a lava ku bhula na Jehovha hi mukhongelo. Yena ni nuna wakwe va hanya ka yindlu ya yitsongwani le França; zva karata ku a kuma ko tshama yece. I wula lezvi: “Hikwalaho ndziya park siku ni siku. Seyo ndza zvi kota ku tshama ndzoce, ndzi bhula na Jehovha na ndzi nga colopetelwi hi nchumu.”

9. Jesu i kombisile kuyini lezvaku wa gi nyika lisima a wunghana gakwe na Jehovha, hambu lezvi a nga tshama na a khomekile?

⁹ Jesu i wa tshama na a khomekile. Ni kwihi a ngaya, i wa landzelwa hi citshungu, niku vontlhe va wa lava ku wulawula na yena. Ka khati go kari, “a vanhu va dhoropa gontlhe va noya talelana laha nyangweni” na va lava ku mu wona. Hambulezvo, Jesu i no ti lavela cikhati ca ku khatalela wunghana gakwe na Jehovha. Ni mixo, na ka ha te phum, i no suka a ya “tshama yece” a bhula ni Papayi wakwe.— Mar. 1:32-35.

10-11. Hi kuya hi Matewu 26:40, 41, wusungukati muni legi Jesu a nga nyika vapizani vakwe le jardhim ya Getsemane, niku zvini zvi nga humelela?

¹⁰ Ka wusiku go gumesa, laha a nga kari a mbhetisela a ntiro wakwe wa laha misaveni, Jesu i no lava wutshamu go rula kambe kasi ku ehleketa ni ku khongela. I noya jardhim ya Getsemane. (Mat. 26:36) Ka cikhati leco, Jesu i no va nyika wusungukati ga lisima nguvhu a vapizani vakwe xungetano hi mukhongelo.

¹¹ Wona lezvi zvi nga humelela. Va chikele jardhim ya Getsemane hi phindzulani wa wusiku, kuzvilava na zvi hi kwalomo ka ma zero hora. Jesu i no kombela vapostoli lezvaku va “rindzela”, a suka a ya khongela. (Mat. 26:37-39) Kanilezvi laha a nga kari a khongela, va no etlela. A cikhati a nga wuya a ta va kuma na  va etlele, Jesu i no va tlharihisa kambe aku: “Tshamani na mu rindzele, mu khongela contlhe cikhati”. (Lera Matewu 26:40, 41.) I wa zvi tiva ku va karatekile nguvhu niku va karele. Jesu i no kombisa kuzwisisa, aku “a nyama a yi na ntamu.” I no famba kambe makhati mambiri a ya khongela, a wuya a ta va kuma na va etlele wutshan’wini ga ku khongela. — Mat. 26:42-45.

12. Zvini hi nga mahako loku a zvikhati zvin’wani hi tizwa na hi karatekile nguvhu kutani na hi karele nguvhu laha ka ku zvi hi karatela ku khongela?

¹²Hlawula cikhati ca cinene. Ka zvikhati zvin’wani, hi nga ha tizwa na hi karatekile nguvhu kutani na hi karele nguvhu laha ka ku zvi hi karatela ku khongela. Loku lezvo zvi ku humelela, zvi tive ku a hi wena wece. Zvini u nga mahako? A vokari va nga tolovela ku khongela ka Jehovha na vaya kuetleleni va polile ku zvi chukwana nguvhu a ku khongela ni gambo na va nga se karala nguvhu. A van’wani va polile ku va zvi kota khwatsi ku veka kupima loku va khongela na va tshamile, ku khizama kutani zvin’wani. Kanilezvi u nga kuyini loku u karatekile nguvhu kutani u mbhelile ntamu laha ka ku zvi ku karatela ku khongela? Byela Jehovha lezvi u ti zwisako zvona. Tiyiseka lezvaku a Papayi wa hina wa tipswalo i ta ku zwisisa. — Lis 139:4.

13. A michini yi nga hi colopetelisa kuyini ku bhula na Jehovha?

¹³U nga tsiki nchumu wu ku colopetela a cikhati u gondzako. A mukhongelo a hi wona woce wu hi vhunako ku tiyisa a wunghana ga hina na Jehovha. A ku gondza Mhaka ya Nungungulu ni kuya mitlhanganweni zvi nga hi vhuna ku tshinela ka Nungungulu. Zvi kona u nga mahako kasi u ci tirisa khwatsi a cikhati ca wena ca cigondzo ni cikhati u nga mitlhanganweni ya bandla? Ti wutise lezvi: ‘Cini ci tolovelako ku ndzi colopetela a cikhati ndzi nga mitlhanganweni kutani a cikhati ndzi zamako ku gondza?’ Ku ngava ku fonelwa kutani ku tsalelwa timesaji ka fone ya wena kutani muchini wun’wani? A vanhu vo tala nyamutlha va nazvo zvilo lezvo. A vakambisisi vo kari va wula lezvaku a cikhati hi zamako ku veka kupima, hi kuva ni fone laha kusuhani basi ho jujeka kupima. A mugondzisi wo kari wa psicologia i wulile lezvi: “A wu veki kupima ka lezvi u mahako. A kupima ka wena ko pengapenga.” Na yi nga se sangula a mitlhangano  ya cipandze kutani migotsovanyano, hi tolovela ku byeliwa lezvaku hi veka tifone ta hina hi ndlela ya ku ti nga colopeteli van’wani. Zvi ngo yini loku ho maha zvezvo ni cikhati hi nga hoce kasi a tifone ta hina ti nga hi colopeteli kutani ku hi tsemarisa mabhulo ya hina na Jehovha?

14. Hi kuya hi Va Le Filipi 4:6, 7, Jehovha i ta hi vhunisa kuyini ku veka kupima?

¹⁴Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku veka kupima. Loku u wona lezvaku a kupima ka wena ka pengapenga a cikhati u gondzako kutani u nga mitlhanganweni ya bandla, kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna. Loku u karatekile, zvi nga tshuka zvi nga olovi ku veka zvikarato zva wena hi tlhelo kasi u veka kupima ka zvilo zva moya, kanilezvi zva lisima ku u maha lezvo. Khongela u kombela kurula loku ku to hlayisa a mbilu ya wena ni “maalakanyo” ya wena. — Lera Va Le Filipi 4:6, 7.

15. Hi gihi a gin’we ga mabhindzu ya ku bhula na Jehovha?

¹⁵ Loku u ti nyika cikhati ca ku bhula na Jehovha, u mu ingisela u tlhela u ehleketa hi yena, u ta vhuneka nguvhu. Hi ndlela muni? Co sangula, u ta maha zviboho zva zvinene. A Bhibhiliya gi hi byela lezvi: “Hlengela ni tlhari, u tava tlhariwo”. (Mav. 13:20) Hikwalaho loku u ti nyika cikhati ca ku bhula na Jehovha, a Cibuka ca wutlhari, u ta tlhariha nguvhu. U ta zvi zwisisa khwatsi lezvi u nga mu tsakisisako zvona ni ndlela ya ku potsa ku mu khunguvanyisa.

16. A ku ti nyika cikhati ca ku bhula na Jehovha zvi hi vhunisa kuyini kuva vagondzisi va vanene?

¹⁶ Ca wumbiri, u tava mugondzisi wa munene. Loku hi gondza Bhibhiliya ni munhu, a gin’we ga makungo ya hina ya hombe ku mu vhuna ku a tshinela ka Jehovha. Laha hi bhulako nguvhu ni Papayi wa hina wa le tilweni, a lirandzo la hina hi yena li ta kula nguvhu niku hi ta zvi kota khwatsi a ku gondzisa zvigondzani zva hina lezvaku zvi mu randzawu. Lezvo zvi humelele ka Jesu. Loku a wulawula hi Papayi wakwe, i wa wulawula hi ndlela ya lirandzo laha ka kuza a vapizani vakwe va kuceka ku mu randzawu. — Joh. 17:25, 26.

17. Hikuyini a ku khongela ni ku gondza zvi hi vhunako ku tiyisa kukholwa ka hina?

¹⁷ Ca wunharu, a kukholwa ka wena ku ta tiya. Wona lezvi zvi humelelako loku u kombela Nungungulu lezvaku a ku rangela, a ku chavelela kutani ku ku vhuna. Khati ni khati a hlamulako a mikhongelo leyo, a kukholwa ka wena ko kula. (1 Joh. 5:15) Cini cin’wani ci nga hi vhunako ku tiyisa kukholwa ka hina? Cigondzo ca munhu wutsumbu. Alakanya lezvaku “a munhu i ranga hi kuzwa hi kona a kholwako.” (Rom. 10:17) Kanilezvi, kasi hiva  ni kukholwa ko tiya, ku laveka zvo hundza kuva ni wutivi. Zvini zvi lavekako?

18. Hikuyini hi faneleko ku ehleketa? Nyika cikombiso.

¹⁸ Hi fanele ku ehleketa hi lezvi hi gondzako. Wona cikombiso ca mutsali wa Lisimu 77. I wa karatekile hakuva i wa pimisa ku yena ni vaIzrayeli-kuloni va wa nga ha tsakelwi hi Jehovha. Lezvo zvi wa maha ku ni wurongo a nga gi kumi. (Mavhesi 2-8) Zvini a nga maha? I no byela Jehovha aku: ‘Ndzi ta ehleketa hi mitiro ya wena yontlhe, ndzi alakanyela hi zvimaho zva wena.’ (Vhesi 12) A mutsali wa lisimu leli i wa zvi tiva khwatsi lezvi Jehovha a nga mahele vanhu vakwe cikhatini ci hundzileko, kanilezvi makunu i wa ti wutisa lezvi: “Nungungulu i rivele kuva ni tipswalo ke? Kutani i tsikile ku hi hawukela hi kota ya zanga yakwe ke?” (Vhesi 9) A mutsali wa lisimu i no ehleketa hi mitiro ya Jehovha a tlhela a alakanya lezvaku Nungungulu i kombisile wuxinji ni tipswalo cikhatini ci hundzileko. (Vhesi 11) Give gihi wuyelo ga kona? A mutsali wa lisimu i no tiyiseka lezvaku Jehovha i wa nga ta tsika vanhu Vakwe. (Vhesi 15) Hi ndlela yo fana, a kukholwa ka wena ku ta tiya nguvhu loku u ehleketa hi lezvi Jehovha a mahelako vanhu vakwe ni lezvi a ku mahelako wena wutsumbu.

19. Hi vhunekisa kuyini kambe hi ku mbheta cikhati na hi bhula na Jehovha?

¹⁹ Ca wumune, ci nga cona ca lisima nguvhu, a lirandzo la wena hi Jehovha li ta kula. A lirandzo hi lona li to hi kuca ku ingisa Jehovha, hi ti tsona zvokari kasi ku mu tsakisa ni ku timisela ni cihi cikarato. (Mat. 22:37-39; 1 Kor. 13:4, 7; 1 Joh. 5:3) A ku na ca lisima nguvhu ku hundza kuva ni wunghana gi nene na Jehovha! — Lis. 63:1-8.

20. Zvini u to maha kasi u ci tirisa khwatsi a cikhati ca wena na Jehovha?

²⁰ Alakanya lezvaku a mukhongelo, ni cigondzo, ni kuehleketa zvi maha cipandze ca wukhozeli ga hina. A ku fana na Jesu, lava wutshamu go rula kasi ku bhula na Jehovha. Veka kule ni cihi ci nga ku colopetelako. Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku veka kupima loku u hi ka mitiro ya moya. Loku u ci tirisa khwatsi a cikhati ca wena zvezvi, Jehovha i ta ku chachazela hi wutomi ga pindzukelwa misaveni yakwe ya yiswa. — Mar. 4:24.