NDZIMA YA CIGONDZO N.° 2
LISIMU 132 Zvezvi hi mun’we
Vanuna, dzundzani vasati va n’wina
“Wenawu nuna, . . . mu dzundze”. — 1 PED. 3:7.
LEZVI HI TO GONDZA
Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a nuna a nga dzundzisako zvona a sati wakwe hi magezu ni mitiro.
1. Hi cihi cin’we ca zvigelo ci mahileko Jehovha a maha malulamiselo ya wukati?
JEHOVHA i “Nungungulu wo tsaka”, niku i lava ku hinawu hi tsaka. (1 Tim. 1:11) Wa hi nyika zvinyikiwo zvo tala zvi hi vhunako ku hi ti buza hi wutomi. (Jak. 1:17) A cin’we ca zvinyikiwo lezvo wukati. A cikhati leci a wanuna ni wasati va chadhako, vo hlambanya ku randzana, ku kombisana cichavo ni ku khatalelana. Loku a nuna ni sati va randzana khwatsi, hi wumbiri gabye va nga tsaka nguvhu. — Mav. 5:18.
2. Zvini zvi humelelako ka tikazali to tala nyamutlha?
2 A ya hava hi ku a tikazali to tala nyamutlha ta rivakelwa a zvitsumbiso lezvi ti nga maha ka siku legi ti nga chadha hi gona. Kota wuyelo ga kona, a va tsaki. A mubiko wa zvezvanyana wa Organização Mundial da Saúde wu komba lezvaku a vanuna vo tala vaba vasati vabye, ku va byela magezu yo tlhava ni ku va xanisa hi tindlela tin’wani. A nuna loyi a mahako lezvo a nga khoma khwatsi a sati wakwe loku va hi lomu ka vanhu, kanilezvi loku va hi voce le kaya a mu xanisa. A vanuna va sixtira pornografia kambe, niku lezvo zvi maha a sati a tizwa na a nga randziwi a tlhela a nga tsaki.
3. Zvini zvi nga mahako ku a vanuna va xanisa vasati vabye?
3 Zvini zvi mahako ku a vanuna vo kari va xanisa vasati vabye? Kuzvilava va wundlilwe hi papayi wa tihanyi hikwalaho va alakanya lezvaku a ku xanisa van’wani a zvi bihangi. A van’wani va kucetelwa hi mahanyela ya vanhu va lomu cipandzeni cabye, lava va vhuvhumisako maalakanyo ya hava ya ku “a wanuna loyi a nga ndota” i fanele ku tirisa ntamu kasi ku komba sati wakwe ku himani nkuku. A vavanuna vo kari a va gondzisiwangi a ku wonelela a kutizwa kabye kutani zanga yabye. A vokari va na ni mawonela ya hava hi vavasati ni kuhlengela masango hi kota ya ku tshamela ku sixtira pornografia. A mubiko lowo wu tlhelile wu wula lezvaku a ntungu wa COVID-19 wu engetele a zvikarato lezvo. Hi lisine, ka zvigelo zvontlhe lezvi hi zvi kumbukileko, ci hava ci vhumelelako nuna ku a xanisa a sati wakwe.
4. Zvini lezvi a vanuna va nga maKristu va faneleko ku ti wonela ka zvona, niku hikuyini?
4 A vanuna va nga maKristu va fanele ku ti wonela kasi va ngavi ni mawonela ya hava hi vavasati. a Hikuyini? A kutala ka zvikhati loku a munhu a tshama hi ku alakanya zvilo zvo kari i gumesa a zvi tatisa. Mupostoli Pawule i tlharihisile a maKristu ma totilweko lezvaku ma ‘tsika ku wumbiwa hi tiko legi”. (Rom. 12:1, 2) A cikhati leci Pawule a nga tsalela va le Roma, a bandla legi gi wa hi kona hi malembe yo tala. Hambulezvo, a magezu ya Pawule ma komba lezvaku a vokari ka bandla lego va wa ha simama ku wumbiwa hi mikhuwo ni maalakanyo ya tiko. Hi cigelo leco a nga va kuca lezvaku va cica a maalakanyo ni mahanyela yabye. A wusungukati lego ga tira ni ka vanuna va nga maKristu nyamutlha. A ya hava hi ku a vokari vabye va pimanyisa a maalakanyo ya tiko niku vaza va xanisa a vasati vabye. b Jehovha i rindzela ku a nuna a mu khomisa kuyini a sati wakwe? A hlamulo wa kona hi wu kuma ka mutsalo-tshinya wa ndzima leyi.
5. Hi kuya hi 1 Pedro 3:7, a nuna i fanele ku mu khomisa kuyini a sati wakwe?
5 Lera 1 Pedro 3:7. Jehovha i lava lezvaku a vanuna va dzundza vasati vabye. A ku dzundza ku wuliwa a ndlela leyi hi mu khomako hi yona a munhu loyi hi mu kombisako cichavo. A nuna loyi a dzundzako a sati wakwe i mu khoma hi ndlela ya yinene ni ya lirandzo. Ka ndzima leyi, hi ta wona lezvi a vanuna va nga va dzundzisako zvona a vasati vabye. Kanilezvi, a ku sangula a hi bhuleni hi zvilo zvo kari lezvi zvi chipisako vasati.
U NGA MAHI ZVILO ZVI CHIPISAKO A SATI WA WENA
6. Jehovha i ti zwisa kuyini hi wanuna loyi a xanisako a sati wakwe? (Va Le Kolosi 3:19)
6 Ku mu xanisa. Jehovha wa venga vanhu va tihanyi. (Lis. 11:5) Jehovha wa va venga nguvhu a vanuna lava va xanisako a vasati vabye. (Mala. 2:16; lera Va Le Kolosi 3:19.) Hi kuya hi mutsalo-tshinya wa hina, 1 Pedro 3:7, loku a nuna a nga mu khomi khwatsi a sati wakwe, zva khumba a wunghana gakwe na Nungungulu. Zvi nga chikela laha ka ku Jehovha a nga ingiseli mikhongelo yakwe.
7. Hi kuya hi Va Le Efesusi 4:31, 32, mawulawulela muni lawa a vanuna va faneleko ku ma potsa? (Wona ni “Tlhamuselo”.)
7 Ku mu byela magezu yo tlhava. A vanuna vo kari va xanisa vasati vabye hi ku va byela magezu yo kala ma nga hi manene ni magezu yo tlhava. Kanilezvi, Jehovha wa venga a “zanga, ni khulo, ni guwa, ni kurukatela”. c (Lera Va Le Efesusi 4:31, 32.) Jehovha izwa zvontlhe. Wa chela kota hi lezvi a nuna a wulawulisako zvona ni sati wakwe, hambu loku va hi voce lomu ndlwini. A nuna loyi wulawulako ni sati wakwe hi ndlela ya tihanyi a nga wonhi a wukati gakwe basi, kanilezvi i wonha ni wunghana gakwe na Nungungulu. — Jak. 1:26.
8. Jehovha i ti zwisa kuyini hi pornografia, niku hikuyini?
8 Ku sixtira pornografia. Jehovha i ti zwisa kuyini hi pornografia? I yi nyenya ni kondzo. Hikwalaho, a nuna loyi wonako zvithombe zvo kala ku hlazveka i wonha a wunghana gakwe na Jehovha niku i chipisa a sati wakwe. d Jehovha i lava lezvaku a vanuna va tsumbeka ka vasati vabye hi mitiro ni maalakanyo. Jesu i wulile lezvaku a wanuna loyi a cuwukako wasati mun’wani hi ku mu navela i sina a mahile wubhayi “mbilwini yakwe”. e — Mat. 5:28, 29.
9. Hikuyini Jehovha a zvi vengako ku a nuna a kurumeta sati wakwe ku hlengela masango hi ndlela yi mu chipisako?
9 Ku hlengela masango hi ndlela yi chipisako sati. A vanuna vo kari va kurumeta vasati vabye a ku hlengela masango hi ndlela ya ku va chipisa, lezvi zvi va mahako va tizwa na va nga basangi kutani na va nga randziwi. Jehovha wa zvi venga nguvhu zvilo lezvo ni mahanyela lawo yo kala ku kombisa lirandzo. I rindzela lezvaku a nuna a randza ni ku khatalela a sati wakwe a tlhela a kombisa cichavo hi ku tizwa kakwe. (Efe. 5:28, 29) Ahati loku a nuna wa muKristu a kari a chipisa ni ku xanisa sati wakwe kutani ku sixtira pornografia? A nga cicisa kuyini a maalakanyo ni mitiro yakwe?
NDLELA YA KU HLULA MAHANYELA YO KALA KU HLAZVEKA
10. A vanuna va nga vhunekisa kuyini hi cikombiso ca Jesu?
10 Zvini zvi nga vhunako vanuna a ku hlula mahanyela yo biha yo kota ku xanisa ni ku chipisa vasati vabye? Va nga ti karatela ku pimanyisa Jesu. Hambu lezvi ka ku Jesu a nga zangi a chadha, a ndlela leyi a nga khoma hi yona a vapizani vakwe cikombiso ci nene ca lezvi a vanuna va faneleko ku va khomisa zvona vasati vabye. (Efe. 5:25) Hi cikombiso, wona lezvi a vanuna va nga gondzako ka ndlela leyi Jesu a nga khoma hi yona a vapostoli vakwe ni lezvi a nga wulawulisa zvona navo.
11. Jesu i va khomisile kuyini a vapostoli vakwe?
11 Jesu i khomile vapostoli vakwe hi ndlela ya yinene ni ya cichavo. A nga zangi a va bhongela kutani ku va xanisa. Hambu lezvi a nga hi Hosi yabye, Jesu a nga zangi a lava ku kombisa a wuhosi gakwe hi ku tirisa ntamu. Wutshan’wini ga lezvo, i no va tirela hi ku ti koramisa. (Joh. 13:12-17) I byelile vapizani vakwe, aku: “Mu gondza ka mina hakuva ndzi rulile niku ndzi na ni mbilu ya kutikoramisa, mu ta humula”. (Mat. 11:28-30) Wona lezvaku Jesu i wa hi munhu wo rula. A munhu wo rula a hi ku o kala a nga hi na ntamu. Wutshan’wini ga lezvo, i na ni ntamu wa ku ti khoma. Loku a vhukiwa, i simama a rulile a tlhela a wonelela lezvi a ti zwisako zvona.
12. Jesu i wa wulawulisa kuyini ni van’wani?
12 Jesu i wa tirisa magezu yakwe kasi ku chavelela ni ku tiyisa van’wani. I wa nga tshuki a bhongela valandzeli vakwe. (Luka 8:47, 48) Hambu a cikhati leci a valala va nga mu rukatela va tlhela va zama ku mu vhuka, “a nga rukatelangiwo”. (1 Ped. 2:21-23) Ka zvikhati zvo kari, Jesu i wa miyela a ku hundza ku hlamula hi ndlela ya tihanyi. (Mat. 27:12-14) Hi nga wona a cikombiso leco co saseka a vekeleko vanuna va maKristu!
13. Kota lezvi zvi tsalilweko ka Matewu 19:4-6, a nuna a nga ‘namarelisa kuyini ka sati wakwe’? (Wona ni mufota.)
13 Jesu i gondzisile vanuna lezvaku va simama va tsumbekile ka vasati vabye. I wulile magezu ya Papayi wakwe, lawa yaku a nuna i fanele ku “namarela ka sati wakwe”. (Lera Matewu 19:4-6.) A gezu ga ciGreki gi tirisilweko laha ka ku “namarela”, hi kukongoma gi wula a “kola”. Hikwalaho, a lirandzo la nuna ni sati li fanele ku tiya nguvhu a ku khwatsi hi loku va no kolariwa zvin’we. Loku a mun’we wabye a maha nchumu wo kari wu bayisako a sati kutani nuna wakwe, hi wumbiri gabye va ta xaniseka. A nuna loyi a nga ni wunghana go tiya ni sati wakwe i ta potsa tontlhe tindlela ta pornografia. I ta tekela ku jikisa matihlo yakwe kasi ma nga “woni zvilo zvi nga vhuniko nchumu”. (Lis. 119:37) Hi lisine, i maha civhumelwano ni matihlo yakwe ca ku nga tshuki a cuwuka wasati mun’wani hi ndlela ya ku mu navela. — Joba 31:1.
A nuna wo tsumbeka i potsa ku sixtira pornografia (Wona paragrafo 13) g
14. Zvilo muni lezvi a nuna loyi a xanisako a sati wakwe a nga mahako kasi ku lulamisa a wunghana gakwe na Jehovha zvin’we ni sati wakwe?
14 A nuna loyi a bako a sati wakwe kutani ku mu byela magezu yo tlhava i fanele ku maha zvokari kasi ku lulamisa a wunghana gakwe na Jehovha zvin’we ni sati wakwe. Zvini a nga mahako? Co sangula: Ku tiva lezvaku i na ni cikarato ca hombe. A ku na nchumu ci nga fihlala ka Jehovha. (Lis. 44:21; Mutsh. 12:14; Mah. 4:13) Ca wumbiri: Ku nyima ku xanisa sati wakwe a tlhela a cica mahanyela yakwe. (Mav. 28:13) Ca wunharu: Ku kombela rivalelo ka sati wakwe ni ka Jehovha. (Miti. 3:19) A nga tlhela a kombela Jehovha lezvaku a mu nyika kuxuva ka ku cica ni ku mu vhuna ku wonelela a maalakanyo, magezu, ni zvimaho zvakwe. (Lis. 51:10-12; 2 Kor. 10:5; Filp. 2:13) Ca wumune: Lezvi a mahako zvi fanele ku yelana ni mikhongelo yakwe hi ku gondza ku venga a tihanyi tontlhe ni kurukatela. (Lis. 97:10) Ca wutlhanu: Ku tekela ku kombela civhuno ka madhota ya lirandzo ya bandla. (Jak. 5:14-16) Co gumesa: Ku ti vekela mixuvo yi to mu vhuna ku cica mahanyela lawo hi kufamba ka masiku. A vanuna lava va sixtirako a pornografia va nga landzela mazambo lawo. Jehovha i ta katekisa a kutikarata kabye ka ku cica mahanyela yabye. (Lis. 37:5) Kanilezvi, a zvi eneli a ku a nuna a potsa ku chipisa a sati wakwe basi. I fanele ku gondza ku dzundza a sati wakwe. A nga zvi mahisa kuyini?
LEZVI U NGA MU DZUNDZISAKO ZVONA A SATI WA WENA
15. A nuna a nga kombisa kuyini lirandzo ka sati wakwe?
15 Kombisa ku wa mu randza. A vamakabye lava va nga ni wukati go tsakisa, siku ni siku va maha nchumu wo kari lowu wu kombako a vasati vabye lezvi va va randzisako zvona. (1 Joh. 3:18) A nuna a nga kombisa lirandzo ka sati wakwe hi tindlela ta titsongwani to kota ku mu khoma woko kutani ku mu bharasara. Kuzvilava a nga mu rumelela mesaji a mu byela lezvaku “wa mu xuva” kutani ku mu wutisa ku “gi fambisa kuyini a siku”? Hi zvikhati zvo hambanahambana, kuzvilava a nuna a nga kombisa lirandzo lakwe hi ku tsalela a sati wakwe a magezu yo kari ma hlawulilweko khwatsi. A cikhati leci a nuna a mahako zvilo lezvo, o dzundza a sati wakwe ni ku tiyisa a wukati gabye.
16. Hikuyini a nuna a faneleko ku dzundza a sati wakwe?
16 Mu kombe lezvaku wa lisima. A nuna loyi a randzako a sati wakwe wa mu tiyisa a tlhela a mu maha a tizwa na a hi wa lisima. A yin’we ya tindlela ta ku maha lezvo ku a nuna a nga rivali ku bonga sati wakwe hi zvontlhe a mahako kasi ku mu seketela. (Kol. 3:15) A cikhati leci a nuna a dzundzako a sati wakwe hi mbilu yontlhe, i khumba mbilu yakwe. A sati i tizwa na a vhikelekile, na a randziwa ni ku dzundziwa. — Mav. 31:28.
17. A nuna a nga kombisa kuyini cichavo hi sati wakwe?
17 Mu kombise wunene ni cichavo. A nuna loyi a randzako a sati wakwe wa mu nyika lisima a tlhela a mu khatalela. I mu wona kota cinyikiwo ca lisima nguvhu ci tako hi ka Jehovha. (Mav. 18:22; 31:10) Kota wuyelo ga lezvo, i mu khoma hi ndlela ya yinene ni ya cichavo, hambu ka cikhati leci va hlengelako masango. A cikhati leci va hlengelako masango, a nga faneli ku mu kurumeta ku maha zvilo zvi mu mahako a tizwa na a nga tlhatlheki, ku kala ku kombisiwa lisima kutani ku wonha a livhalo lakwe. f A nuna i ta tlhela a ti karatela kuva ni livhalo li basileko mahlweni ka Jehovha. — Miti. 24:16.
18. Zvini lezvi a vanuna va faneleko ku ti yimisela ku maha? (Wona ni kwadru “ Mune wa tindlela ta kuva nuna wo kombisa cichavo.”)
18 Vanuna, tiyisekani lezvaku Jehovha wa ku wona niku wa ku nyika lisima a kutikarata ka n’wina ka ku dzundza vasati va n’wina ka zvontlhe wutomini ga n’wina. Ti yimiseleni ku dzundza vasati va n’wina hi ku potsa ku maha zvilo zvi va chipisako, ku va kombisa wunene ni cichavo ni ku va randza. A cikhati leci mu mahako lezvo, mu komba lezvaku ma va randza vasati va n’wina niku ma va nyika lisima. Dzundza a sati wa wena, niku u ta vhikela a wunghana ga lisima nguvhu — a wunghana ga wena na Jehovha. — Lis. 25:14.
LISIMU 131 “Lezvi Nungungulu a zvi tlhanganyisileko”
a A vanuna va nga vhuneka hi ku lera a ndzima “A vavasati u va khomisa lezvi Jehovha a va khomisako zvona?” yi nga ka Murindzeli wa Janeiro wa 2024.
b A vasati lava va xanisiwako hi vanuna vabye va nga vhuneka hi ku lera a ndzima “Ajuda para vítimas de violência doméstica” ka xaxameto wa tindzima ti nga ka jw.org ni ka JW Library® wu nga ka cipandze: “Mais Assuntos”.
c TLHAMUSELO: “A kurukatela” zvi patsa ku mu byela magezu yo tshisa a munhu wo kari kasi ku mu zwisa kubayisa kutani ku mu maha a tizwa na nga vhuni nchumu. Ni wahi mawulawulela yo kala kuhlazveka, yo chepeta kutani ya tihlamba, ma nga wuliwa ku magezu yo tlhava.
d Wona ndzima, “A pornografia pode destruir o seu casamento” lomu ka jw.org ni lomu ka JW Library.
e A sati loyi a nuna wakwe a wonako a pornografia a nga vhuneka hi ndzima “Loku a nuna kutani sati a wona pornografia” ka Murindzeli wa Agosto wa 2023.
f A Bhibhiliya a gi tlhamuseli ku hi tihi tindlela ti basileko kutani ti nga basangiko ta ku hlengela masango. A nuna ni sati va maKristu va fanele ku maha zviboho zvi kombako a kutiyimisela kabye ka ku mu nyika wudzundzo Jehovha, ku tsakisana vona vambiri ni ku simama ni livhalo li basileko. Hi lisine, a nuna ni sati a va faneli ku hlawutela van’wani a zvilo lezvi vona vambiri va mahako loku va hi voce.
g TLHAMUSELO WA MUFOTA: Vatiri-kuloni vo kala va nga hi Vakustumunyu va zamako ku kucetela makabye wokari lezvaku a wona revhista gabye ga pornografia.
