1-2. A muKristu i fanisa kuyini ni predhio go leha nguvhu? (1 Va Le Korinte 15:58)

 KUMBHELENI ka 1970, ku no sangula ku akiwa a predhio go leha nguvhu ga 60 wa maandari le Japão, dhoropeni ga Tóquio. Lava va nga gi wona va wa ti wutisa ku gi ta zvi kotisa kuyini a ku simama gi tiyile lezvi ku talako kuva ni kutsekatseka ka misava dhoropeni lego. Cini ci nga wa ta gi vhuna? Va gi akile gi tiya nguvhu kanilezvi na gi olova kambe kasi gi nga khungumuki hambu loku gi ninginiswa hi zvitsekatseka. A maKristu ma fana ni predhio lego go leha nguvhu. Hi ndlela muni?

² A muKristu i fanele ku tiya a ku nde lezvo na a olova. I fanele ku tiya a nga tsekatseki loku zvi yelana ni ku ingisa a milayo ya Jehovha ni matshinya yakwe ya milayo. (Lera 1 Va Le Korinte 15:58.) I tshama na a longile ku “ingisa” niku a nga hambunyeti nayo. Hambulezvo, i fanele ku “olova” kutani ku ringanisela loku a ciyimo ci vhumela kutani zvi lava ku a maha lezvo. (Jak. 3:17) A muKristu a gondzileko kuva munhu wo olova i ta potsa kuva munhu wo woma nguvhu hloko kutani wo vhumelela zvontlhe. Ka ndzima leyi, hi ta wona ku zvini hi nga mahako kasi hi nga tsekatseki. Hi ta tlhela hi wona a ntlhanu wa tindlela leti Sathani a zamako hi tona ku hi tsandzekisa a ku simama hi nga tsekatseki niku hi ta gondza lezvi hi nga lwisanisako zvona ni tindlela leto.

3. Milayo muni yi nga ka Mitiro 15:28, 29 hi nyikiwako hi Munyiki wa milayo?

³ Jehovha hi yena yece a nga ni fanelo ya ku yimisa milayo niku contlhe cikhati i yimisa milayo yi olovako ku a vanhu vakwe va yi zwisisa. (Isa. 33:22) Hi cikombiso, a hubye yi fumako ya zana ga malembe go sangula yi kombile a tindlela tinharu leti  a maKristu ma faneleko ku tiya ma ku nde hi tona: 1) hi ku ala ku khozela zvifananiso, va khozela Jehovha ntsena, 2) hi ku kombisa cichavo hi kubasa ka nkhata, ni 3) hi ku ingisa a nayo wa Bhibhiliya wa ku tsika wubhayi. (Lera Mitiro 15:28, 29.) A maKristu nyamutlha ma simamisa kuyini ma ingisa Jehovha ka zvilo lezvo zva zvinharu?

4. Hi khozela Jehovha ntsena hi ndlela muni? (Kuvhululelwa 4:11)

⁴ Ha ala ku khozela zvifananiso, hi khozela Jehovha ntsena. Nungungulu i layile vaIzrayeli lezvaku va fanele ku khozela yena ntsena. (Deut. 5:6-10) A cikhati leci Jesu a nga ringiwa hi Sathani, i kombile zvi ku dlunya lezvaku hi fanele ku khozela Jehovha ntsena. (Mat. 4:8-10) Hikwalaho, a hi khozeli a zvifananiso zvi tirisiwako hi wukhongeli, ne a hi khozeli vanhu. Hi cikombiso, a hi woni a varangeli va wukhongeli, kutani vafumeli va politika, kutani vabeli va bhola, kutani vamahi va mafilmi, kutani vachayi kota vanungungulu. Hi yima hi ku nde tlhelweni ga Jehovha hi tlhela hi khozela ntsena loyi a nga “vanga zvilo zvontlhe”. — Lera Kuvhululelwa 4:11.

5. Hikuyini hi ingisako a nayo wa Jehovha xungetano hi kubasa ka nkhata?

⁵ Hi ingisa a nayo wa Jehovha xungetano hi kubasa ka wutomi ni nkhata. Hikuyini? Hakuva Jehovha i hi byela lezvaku a nkhata wu yimela wutomi, legi gi nga cinyikiwo co hlawuleka ci taku hi kakwe. (Lev. 17:14) A cikhati leci Jehovha a nga chusa vanhu lezvaku vaga a nyama ya zvihari, i va byelile lezvaku va ngagi nkhata. (Gen. 9:4) I no phinda a cileletelo leco a cikhati leci a nga nyika vaIzrayeli a Nayo wa Mosi. (Lev. 17:10) I no byela a hubye yi fumako ya zana ga malembe go sangula lezvaku yi laya a maKristu wontlhe a ku ma “tsika . . . nkhata”. (Miti. 15:28, 29) Hi yima hi ku nde, hi nga tsekatseki hi ingisa a cileletelo leco loku hi maha zviboho zvi yelanako ni matirelwa ya mababyi. b

6. Kutikarata muni hi ku mahako kasi hi ingisa a nayo wa Bhibhiliya wa ku nga mahi wubhayi?

⁶ Hi ingisa a nayo wa Bhibhiliya wa ku tsika wubhayi. (Mah. 13:4) Hi ku tirisa mawulawulela yo fananisa, mupostoli Pawule i hi layile a ku “daya” a zviro zva miri wa hina. Lezvo zvi wula ku hi fanele ku kulula hi n’watseka kasi hi tsika ni kwihi kunavela ka hava. A hi cuwuki ne ku maha ni wihi nchumu wu nga wa ta hi yisa wubhayini. (Kol. 3:5; Joba 31:1) Loku hi ringiwa ku maha nchumu wo biha, hi tekela ku potsa ku pimisa kutani ku maha ni wihi nchumu wu nga wa ta wonha a wunghana ga hina na Nungungulu.

7. Hi fanele ku ti yimisela ku maha yini niku hikuyini?

⁷ Jehovha i rindzela lezvaku hi mu ‘ingisa hi timbilu ta hina tontlhe’. (Rom. 6:17) A zvileletelo lezvi a hi nyikako zvi mahela ku vhuna hina niku a hi nge zvi koti ku zvi cica. (Isa. 48:17, 18; 1 Kor. 6:9, 10) Hi ti karatela ku ingisa Jehovha niku hi ti zwisa ku khwatsi muyimbeleli wa tisimu, loyi a ngaku: ‘Ndzi koramisile a mbilu ya mina a ku maha milayo ya wena, ku kala ku chikela magumelweni.’ (Lis. 119:112) Hambulezvo, Sathani i ta zama ku hi tsandzekisa ku yima hi tiya. Tipulani muni a ti tirisako?

8. Sathani i ku tirisisa kuyini a kuvhukela kasi ku hi tsandzekisa ku yima hi tiya?

⁸ Kuvhukela. Sathani i tirisa tixanisa ni kudzukisela kasi ku hi tsekatsekisa. A kungo gakwe ku hi “khadamula”, kasi ku wonha a wunghana ga hina na Jehovha. (1 Ped. 5:8) A maKristu ya zana ga malembe go sangula ma  wa dzukiselwa, ma biwa ma tlhela ma dawa hi lezvi ma nga ti yimisele ku yima ma tiya ma nga tsekatseki. (Miti. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Sathani wa ha tirisa a kuvhukela kala ni nyamutlha. Lezvo zva woneka khwatsi ka lezvi va xanisiswako zvona a vamakabye va hina le Rússia ni ka man’wani matiko ni ka lezvi a mun’we ni mun’wani a vhukeliswako zvona hi vakaneti.

9. Nyika cikombiso ci kombako lezvaku hi fanele ku ti wonela kasi hi nga phasiwi hi tipulani ta Sathani.

⁹ Tipulani. Ahandle ka ku hi vhukela hi kukongoma Sathani wa tirisa “mano” kambe. (Efe. 6:11) Wona lezvi zvi humeleleko a makabye wo kari wa ku hi Bob loyi a nga bhaxarile cipitali kasi a mahiwa operasawu ga hombe nguvhu. I no byela a vadhokodhela lezvaku i wa nga ta tshuka a vhumela ku cheliwa nkhata hambu loku zvi no yini. A dhokodhela wa ku maha operasawu i no kombisa cichavo hi ciboho cakwe. Hambulezvo, na ku kiyela kutsongwani kasi a mahiwa operasawu, a dhokodhela wa ku tlhava anestezia i noya a ya vhuxela Bob, a maxaka yakwe na ma sukile ma tlhela kaya. I no byela Bob lezvaku kuzvilava i wa nga ta cheliwa nkhata kanilezvi a vadhokodhela va wa ta veka nkhata laha ka kusuhani kasi loku wu laveka va tekela ku mu chela. Kuzvilava a dhokodhela loye i wa pimisa ku Bob i ta cica ciboho cakwe lezvi a nga sele yece. Kanilezvi Bob i simamile a tiyile, a wula lezvaku i wa nga ta vhumela ku cheliwa nkhata hambu loku zvi no yini.

10. Hikuyini a mawonela ya vanhu va nga ingisiko milayo ya Nungungulu ma nga ni mhango? (1 Va Le Korinte 3:19, 20)

¹⁰ Mawonela ya lava va nga ingisiko milayo ya Nungungulu. Loku hi wona zvilo hi mawonela ya vanhu lava va nga ingisiko a milayo ya Nungungulu, hinawu hi nga sangula ku kanyisa Jehovha ni milayo yakwe. (Lera 1 Va Le Korinte 3:19, 20.) A kutala ka zvikhati, a “wutlhari ga tiko legi” gi kucetela vanhu lezvaku va nga ingisi Nungungulu. A maKristu yo kari ya le Pergamumi ni le Tiyatira ma wa pimanyisa a vanhu lava ma nga gamekene navo lava va nga maha wubhayi ni ku khozela zvifananiso. Jesu i rumele wusungukati go bindza ka mabandla lawo hi lezvi ma nga vhumelela wubhayi. (Kuv. 2:14, 20) Nyamutlha konawu, a vanhu lava hi gamekeneko navo va nga zama ku hi kucetela ku vhumela a mawonela yabye. A maxaka ya hina ni lava hi tivanako navo va nga zama ku hi kholwisa ku a milayo ya Jehovha ya bindza nguvhu niku zvi wa tava chukwana a ku tsika ku hanya hi yona. Hi cikombiso, va nga wula ku a hi zva lisima a kuva ni mahanyela yo hlazveka ni ku lezvi a Bhibhiliya gi wulako xungetano hi wubhayi zvi hundzelwe.

11. Laha hi simamako hi tiyile, zvini hi faneleko ku zvi potsa?

¹¹ Ka zvikhati zvin’wani hi nga zvi wonisa ku khwatsi a zvileletelo lezvi Jehovha a hi nyikako a zvi dlunyateki khwatsi. Hi nga ringiwa ku ‘maha zvo hundza lezvi zvi tsalilweko’. (1 Kor. 4:6) A varangeli va wukhongeli va masikwini ya Jesu va wa hi ni nandzu wa ciwonho leco. Va wa va rwexa a mindzhwalo yo bindza a vanhu va nyalidede hi ku engetela a milayo yabye laha ka Nayo. (Mat. 23:4) Jehovha i hi nyika zvileletelo zvo dlunyateka hi ku tirisa a Mhaka yakwe ni hlengeletano yakwe. A hi na cigelo ca ku engetela zvinaywanaywana ka zvileletelo lezvi a hi nyikako. (Mav. 3:5-7) Hikwalaho, a hi mahi zvo hundza lezvi zvi tsalilweko lomu ka Bhibhiliya ne a hi yimisi milayo ka makholwa-kulori ka zvilo zvi yelanako ni livhalo.

12. Sathani i ku vhuvhumisisa kuyini a ‘kukhanganyisa’?

¹² Kukanganyisa. Sathani i tirisa “kukanganyisa” ni “mikhuwo ya vanhu” kasi ku hambukisa vanhu ni ku va hambanisa. (Kol. 2:8) Ka zana ga malembe go sangula, lezvo zvi wa patsa a tifilozofia ti seketelwako ka mawonela ya vanhu, ni tigondzo ta ciJudha ti nga seketelwiko ka Bhibhiliya, ni gondzo ya lezvaku a maKristu  ma fanele ku ingisa a Nayo wa Mosi. A mawonela lawo ma wa kanganyisa vanhu hakuva ma wa va tsawukanisa na Jehovha, a Cibuka ca lisine ca wutlhari. Nyamutlha, Sathani i tirisa zvihaxa mahungu ni ma redes sociais kasi ku hangalasa a zvilo zva mavalivali. I tirisa kambe a mahungu ya mawunwa ma haxiwako hi varangeli va politika. Hi zvi wonile nguvhu lezvo cikhatini ca ntungu wa COVID-19. c A kuhambana ni vanhu lava va nga ingisela a mahungu yo kala kutsumbeka, a Vakustumunyu va Jehovha va ponile ku karateka na ku nga hi na cigelo hakuva va wa ingisa a zvileletelo zvi ngata hi ka hlengeletano ya hina. — Mat. 24:45.

13. Hikuyini hi faneleko ku ti wonela ka zvilo zvi nga vhuniko nchumu?

¹³ Zvilo zvi nga vhuniko nchumu. Hi fanele ku veka kupima ka hina ka “lezvi zvi nga zva lisima nguvhu”. (Filp. 1:9, 10) A zvilo zvi nga vhuniko nchumu zvi nga hi gela cikhati co tala zvi tlhela zvi hi colopetela a ku maha zvilo zvi vhunako. A zvilo zva siku ni siku, zvo kota kuga, kunwa, kuhlakana, ni ntiro zvi nga maha zvilo zvi nga vhuniko nchumu loku hi zvi rangisa wutomini ga hina. (Luka 21:34, 35) Ahandle ka lezvo, siku ni siku hizwa mahungu ma wulawulako hi zvitereka ni mabhulo ya politika. Hi fanele ku ti wonela kasi hi nga hambukisiwi hi mahungu lawo. Loku hi nga mahi lezvo hi nga sangula ku yima ni tlhelo go kari lomu maalakanyweni ya hina ni mbilwini ya hina. Sathani i tirisa tontlhe a tipulani leto kasi a hi tsikisa ku maha zvilo zva zvinene. A hi woneni lezvi hi nga lwisako zvona ni tipulani takwe hi simama hi tiyile.

14. Zvini zvi nga hi vhunako a ku simama hi tiyile tlhelweni ga Jehovha?

¹⁴ Ehleketa hi leci ci nga ku maha u ti nyikela ka Jehovha u tlhela u bhabhatiswa. Wena u bile a mazambo lawo hakuva u wa lava kuva tlhelweni ga Jehovha. Ehleketa hi leci ci nga ku kholwisa ku u li kumile a lisine. U no gondza hi Jehovha, u sangula ku mu kombisa cichavo ni ku mu randza kota Papayi wa wena wa le tilweni. U kombisile ku kholwa niku lezvo zvi ku kucile a ku ti sola. U tsikile ku maha a zvilo lezvi  Jehovha a zvi vengako u sangula ku maha lezvi zvi mu tsakisako. U te hefu a cikhati leci u nga tiva ku Jehovha i ku tsetselele. (Lis. 32:1, 2) U no sangula kuya mitlhanganweni ya bandla, u bhula ni van’wani hi zvilo zvo saseka lezvi u zvi gondzileko. Kota muKristu a ti nyikeleko ni ku bhabhatiswa, zvezvi u kari u famba ndleleni ya wutomi niku u maha zvontlhe u zvi kotako kasi u nga luzi thomo ga ku famba hi yona. — Mat. 7:13, 14.

15. Hikuyini a ku gondza ni ku ehleketa zvi nga zva lisima?

¹⁵ Gondza a Mhaka ya Nungungulu u tlhela u ehleketa hi yona. A ku fana ni lezvi a sinya yi nga simamako yi tiyile loku a timitsu ta yona ti zimile khwatsi, hi nga simama hi tiyile loku a kukholwa ka hina ku zimile timitsu Mhakeni ya Nungungulu. A cikhati leci a sinya yi yako yi kula, a timitsu ta yona tiya ti zima khwatsi ti tlhela ti nava nguvhu. Laha hi gondzako a Bhibhiliya hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi gondzako, hi tiyisa a kukholwa ka hina hi tlhela hi engetela a ku tsumba ku a tindlela ta Jehovha tinene. (Kol. 2:6, 7) Ehleketa hi lezvi a zvileletelo zva Jehovha, ni wurangeli gakwe, ni kuvhikela kakwe ku ma vhunisileko zvona a malandza yakwe cikhatini ci nga hundza. Hi cikombiso, Ezekiyeli i no cuwukisela khwatsi a cikhati leci a ngilozi yi nga kari yi suselela a tipimo ta tempeli ya lomu ka muwoniso. A muwoniso lowo wu tiyisile Ezekiyeli niku wu hi gondzisa lezvi hi nga mahako kasi hi zvi kota ku hanya hi milayo ya Jehovha ya wukhozeli gi basileko. d (Ezek. 40:1-4; 43:10-12) Hinawu hi nga vhuneka loku hi ti nyika cikhati ca ku gondza ni ku ehleketa hi zvilo zvo eta zvi nga ka Mhaka ya Nungungulu.

16. A kuva ni mbilu yo tiya zvi mu vhikelisile kuyini Bob? (Lisimu 112:7)

¹⁶ Tiyisa a mbilu ya wena. Hosi Dhavhidha i wulile lezvaku i wa nga ta tshuka a tsika ku randza Jehovha, a cikhati leci a nga yimbelela, aku: “A mbilu ya mina yi tiyile, Nungungulu.” (Lis. 57:7) Hinawu hi ngava ni mbilu yi tiyileko, yi tsumbako Jehovha hi kumbhelela. (Lera Lisimu 112:7.) Wona lezvi lezvo zvi mu vhunisileko zvona Bob, loyi a kumbukilweko le hehla. A cikhati leci a nga byeliwa ku va wa ta veka  nkhata laha ka kusuhani kasi loku wu tshuka wu laveka va tekela ku mu chela, i no tekela ku va hlamula aku: ‘Loku mu alakanya ku mu ta tshuka mu ndzi chela nkhata, ndzi ta huma zvezvi laha cipitali’. Hi ndzhako ka cikhati, Bob i te: “Ndzi wa nga kanakani ne kukarateka.”

17. Hi gondza yini ka tshango ga Bob? (Wona ni mufota.)

¹⁷ Bob i tiyile a ku nde hakuva i wa sina a mahile ciboho co tiya na a nga seya cipitali. Co sangula, i wa xuva ku tsakisa Jehovha. Ca wumbiri, i gondzile khwatsi lezvi a Bhibhiliya ni mabhuku ma seketelwako ka Bhibhiliya ma wulako xungetano hi wutomi ni nkhata. Ca wunharu, i wa kholwa ku a ku ingisa a zvileletelo zva Jehovha zvi ta mu nehela a makatekwa ya pindzukelwa. Hinawu hi nga zvi kota kuva ni mbilu yi tiyileko hambu ho kumana ni ciringo co tshamisa kuyini.

18. A cikombiso ca Bharake ci hi gondzisisa kuyini a ku tsumba Jehovha? (Wona mufota wa kapa.)

¹⁸ Tsumba Jehovha. Wona lezvi Bharake a nga hlulisa zvona yimpini hi ku tsumba zvileletelo zva Jehovha. Hambu lezvi lomu tikweni ku nga hi hava a citlhangu kutani tlhari, Jehovha i mu leletele ku a yalwa ni buthu ga vaKhanani gi nga hlomile khwatsi, legi a hosana ya kona ku nga hi Sisera. (Val. 5:8) Muphrofeti Dhebhora i no byela Bharake lezvaku a relela aya libalangeni a ya tlhangana na Sisera ni tikareta takwe ta 900. Laha libalangeni zvi wa ta karatela a vaIzrayeli a kulwa ni tikareta leti ti tsutsumako. Hambu lezvi Bharake a nga zvi tiva lezvo, i no ingisa. Laha a masochwa ma nga kari ma relela a citsunga ca Tabhora, Jehovha i no nisa vhula hi le tilweni. A tikareta ta Sisera ti no njibela lomu madhakeni, Jehovha a mu nyika kuhlula Bharake. (Val. 4:1-7, 10, 13-16) Hi kufanana, Jehovha i ta hi nyika kuhlula loku hi mu tsumba hi tlhela hi tsumba a zvileletelo lezvi a hi nyikako hi ku tirisa a hlengeletano yakwe. — Deut. 31:6.

19. Hikuyini u lavako ku simama u tiyile u ku nde?

¹⁹ Loku ha ha hanya tikweni legi ga Sathani hi ta simama kulwa kasi hi zvi kota a ku simama hi tiyile. (1 Tim. 6:11, 12; 2 Ped. 3:17) A hi ti yimiseleni ku hi nga tsekatsekiswi hi kuvhukela, ni tipulani, ni mawonela ya lava va nga ingisiko milayo ya Nungungulu, ni kukanganyisa, ni zvilo zvi nga vhuniko nchumu. (Efe. 4:14) Wutshan’wini ga lezvo, ngha hi tiya hi ku nde, hi nga tsekatseki kukhozeleni ka hina Jehovha, hi ku nde ku ingiseni ka hina zvileletelo zvakwe. Kanilezvi ka cikhati caleci ca cin’we, hi fanele kuva vanhu vo olova. Ka ndzima yi landzelako, hi ta wona ku Jehovha na Jesu zvikombiso zvo mbhelela zva vanhu vo olova hi ndlela muni?