1-2. Ku wa hi mani Zadhoki? (1 Kronekele 12:22, 26-28)

 EHLEKETA hi ciyimo leci: Ku wa tlhangene citshungu ca ku hundza 340 000 wa vavanuna kasi ku yimisa Dhavhidha lezvaku ava Hosi ya Izrayeli. Hi masiku manharu, a vavanuna lavo va no tshama lomu zvitsungeni zva maribye kusuhani ni Hebroni. Va wa bhula, va tsaka, va tlhela va yimbelela tisimu ta ku dhumisa Jehovha. (1 Kro. 12:39) Cikari ka citshungu leco ku wa hi ni jaha ga ku hi Zadhoki, ga ku kuzvilava a vanhu vo tala va wa nga zvi poli ku gi kona. Hambulezvo, Jehovha i wa mu wona ku i kona niku i wa lava ku hi zvi tiva lezvaku i wa hi kona seyo. (Lera 1 Kronekele 12:22, 26-28.) Ku wa hi mani Zadhoki?

² Zadhoki i wa hi mupristi a nga tira nguvhu na Abhiyatari, a Mupristi wa Hombe. Hi yena kambe a muwoni loyi a nga zvi kota ku pola a kurandza ka Nungungulu niku i wa hi ni wutlhari ga hombe nguvhu. (2 Sam. 15:27) A vanhu va waya ka Zadhoki loku va lava wusungukati ga wutlhari. A cin’wani kambe, i wa hi wanuna wa kutiya-hlanha. Ka ndzima leyi hi ta veka kupima ka kutiya-hlanha loku Zadhoki a nga hi nako.

3. a) Hikuyini a vakhozeli va Jehovha va faneleko ku tiya-hlanha? b) Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

³ Masikwini lawa yo gumesa, Sathani i vhukela nguvhu a malandza ya Nungungulu. (1 Ped. 5:8) Hi fanele ku tiya-hlanha laha hi rindzelako Jehovha kasi a lovisa Sathani ni tiko gakwe go biha. (Lis. 31:24) A hi woneni tindlela tinharu leti hi nga pimanyisako hi tona a kutiya-hlanha ka Zadhoki.

SEKETELA MUFUMO WA NUNGUNGULU

4. Hikuyini a vanhu va Jehovha va faneleko kutiya-hlanha kasi va seketela Mufumo wa Nungungulu? (Wona ni mufota.)

⁴ Kota vanhu va Jehovha, hi seketela Mufumo wa Nungungulu  hi mbilu yontlhe, kanilezvi a kutala ka zvikhati zvi lava a kutiya-hlanha. (Mat. 6:33) Hi cikombiso, tikweni legi go biha, hi fanele kutiya-hlanha kasi hi hanya hi milayo ya Jehovha ni ku chumayela mahungu ya manene ya Mufumo. (1 Tes. 2:2) Niku a kutala ka zvikhati zvi lava kutiya-hlanha kasi hi simama ku nga ti ngheniseli ka zvilo zva politika laha a tiko legi gi yako gi biha nguvhu. (Joh. 18:36) A kutala ka vanhu va Jehovha va luza zvilo zvabye, va biwa kutani ku vhalelwa hi kota ya ku ala ku ti nghenisela ka politika kutani kuya wusochweni.

---

5. Hikuyini Zadhoki a nga fanele kutiya-hlanha kasi ku seketela Dhavhidha?

⁵ Zadhoki a nga yangi Hebroni kasi ku ya tsakela kuyimisiwa ka Dhavhidha kota Hosi basi. I yile seyo na a hi ni matlhari yakwe niku i wa longile kulwa. (1 Kro. 12:38) Zadhoki i wa ti yimisele ku famba na Dhavhidha yimpini ni kulwa ni valala va Izrayeli. Kuzvilava Zadhoki i wa nga hi na wutlhari ga hombe ga kulwa tiyimpi, kanilezvi i wa hi ni kutiya-hlanha.

6. Dhavhidha i mu vekelisile kuyini cikombiso ca kutiya-hlanha Zadhoki? (Lisimu 138:3)

⁶ A mupristi wo kota Zadhoki i gondzile kwihi a kuva ni kutiya-hlanha? Zadhoki i wa randzelwe hi vavanuna va ntamu ni va kutiya-hlanha. A zvi kanakanisi ku i vhunekile hi cikombiso cabye. Hi cikombiso, a cikombiso ca Dhavhidha ca kutiya-hlanha a ‘rangela Izrayeli’ lomu tiyimpini ci kucile a vaIzrayeli vontlhe lezvaku va mu seketela hi mbilu yontlhe. (1 Kro. 11:1, 2) Contlhe cikhati Dhavhidha i wa tsumba Jehovha kasi a mu vhuna kulwa ni valala vakwe. (Lis. 28:7; lera Lisimu 138:3.) Zadhoki i wa hi ni zvin’wani zvikombiso zva zvinene nguvhu tlhelweni gakwe — ku nga vavanuna vo kota Jehoyadha ni n’wana wakwe wa nhenha, Bhenaya, ni 22 wa tihosana ta tixaka leti ti nga tsutsumile tita tlhelweni Dhavhidha. (1 Kro. 11:22-25; 12:26-28) A vavanuna lavo vontlhe va wa ti yimisele a ku seketela a wuhosi ga Dhavhidha.

7. a) Zvikombiso muni zva kutiya-hlanha zva masikwini ya hina hi nga gondzako ka zvona? b) Kota lezvi zvi kombisiwako lomu ka vhidhio, zvini u gondzako ka cikombiso ca makabye Nsilu?

 ⁷ A cikhati leci hi gondzako hi zvikombiso zva lava va seketeleko wuhosi ga Jehovha hi kutiya-hlanha, ha kuma ntamu ni ku tiya-hlanha. A Hosi ya hina, Jesu Kristu, yi alile hi kutiya a kucetelo wa ku ti nghenisela ka politika ya tiko legi ga Sathani. (Mat. 4:8-11; Joh. 6:14, 15) Jesu contlhe cikhati i wa tsumba a ntamu wa Jehovha. Ku na ni zvikombiso zvo tala nguvhu kambe zva masikwini ya hina zva vaswa lava va alileko kuya wusochweni kutani ku ti nghenisela ka zvilo zva politika. Zvi ngo yini a ku gondza matshango lawo lomu ka jw.org? a

VHUNA VAMAKABYE VA WENA

8. Hi rini zvi nga lavako ku a madhota ma tiya-hlanha kasi ku khatalela zvilaveko zva vamakabye vabye?

⁸ A vanhu va Jehovha va zvi randza a ku vhunana. (2 Kor. 8:4) Kanilezvi ka zvikhati zvin’wani zvi lava kutiya-hlanha kasi ku maha lezvo. Hi cikombiso, loku ku hi ni yimpi, a madhota ya lomu cipandzeni leco ma zvi zwisisa lezvaku a vamakabye va lava ku tiyisiwa ni ku seketelwa, kuzvilava ni ku vhuniwa hi tlhelo ga moya ni ga nyama. Hi kota ya ku randza vamakabye, a madhota ma veka wutomi gabye mhangweni kasi ku khatalela zvilaveko lezvo zva vamakabye. (Joh. 15:12, 13) Mhakeni leyi, va landzela cikombiso ca Zadhoki ca kutiya-hlanha.

9. Kota lezvi zvi tsalilweko ka 2 Samueli 15:27-29, zvini lezvi Dhavhidha a nga byela Zadhoki lezvaku a maha? (Wona ni mufota.)

⁹ A wutomi ga Dhavhidha gi wa hi mhangweni. A n’wana wakwe, Absalome, i wa lava ku wutla a wuhosi. (2 Sam. 15:12, 13) Zvi wa lava ku Dhavhidha a suka Jerusalema hi cihatla! I no byela malandza yakwe, aku: “Sukani hi tsutsuma, hakuva a nga kona a to pona ka Absalome.” (2 Sam. 15:14) A cikhati leci a malandza yakwe ma nga kari ma suka, Dhavhidha i no alakanya lezvaku ku wa fanele ku sala wokari kasi a mu  tivisa makungo ya Absalome. Hikwalaho, Dhavhidha i no ruma Zadhoki ni vapristi van’wani lezvaku va tlhela Jerusalema kasi va ya maha zvipiyawu. (Lera 2 Samueli 15:27-29.) A vavanuna lavo zvi wa lava ku va ti wonela nguvhu. Lezvi Dhavhidha a nga byela vapristi lavo lezvaku va maha zvi wa hi ni mhango. Hi nga alakanyela lezvi Absalome — a wanuna wa tihanyi ni wa ku ti kokela gakwe, a nga vhukela a papayi wakwe — a nga wa ta maha ka Zadhoki ni vapristi lava van’wani loku i wa no zvi pola lezvaku va wo ti maha zvipiyawu kasi ku vhikela Dhavhidha!

---

10. Zadhoki ni lava a nga hi navo va mu vhikelisile kuyini Dhavhidha?

¹⁰ Dhavhidha i no kombela Zadhoki ni mun’wani munghana wakwe wo tsumbeka, Huxayi, lezvaku va mu vhuna ku tatisa makungo yo kari. (2 Sam. 15:32-37) Lezvi Huxayi a nga landzela khwatsi lezvi Dhavhidha a nga mu byela, Absalome i no mu tsumba nguvhu. Huxayi i no mu byela tipulani ta lezvi a nga fanele ku mu dhumelisa zvona Dhavhidha. Lezvo zvi wa ta vhula ndlela ya ku Dhavhidha a ti longisela kulwa. Hi kulandzela, Huxayi i no tivisa Zadhoki na Abhiyatari a makungo ya Absalome. (2 Sam. 17:8-16) Makunu, a vavanuna lavo va vambiri va no zvi kota ku rumela mahungu ka Dhavhidha. (2 Sam. 17:17) Hi ku vhuniwa hi Jehovha, Zadhoki ni vapristi lava van’wani va no maha ntiro wa lisima kasi ku vhikela a wutomi ga Dhavhidha. — 2 Sam. 17:21, 22.

11. Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kutiya-hlanha ka Zadhoki a cikhati leci hi vhunako vamakabye?

¹¹ Loku hi kombeliwa lezvaku hi vhuna vamakabye va hina ndzeni ka cikarato cokari, hi nga kombisa kuyini kutiya-hlanha ko fana ni loku ka Zadhoki? 1) Landzela zvileletelo. Ka zviyimo lezvo, zva lisima ku simama hi bohene. Ingisa zvileletelo lezvi zvi tako hi ka hofisa ya n’wina ya ravi. (Mah. 13:17) A madhota ma fanele ku vhuxeta hi kukhandzakanya a zvileletelo zva lomu cipandzeni xungetano hi ku ti longisela mhango yo kari, ma tlhela ma vhuxeta zvileletelo zva hlengeletano xungetano hi lezvi zvi faneleko ku mahiwa loku ku lava ku  humelela mhango yo kari. (1 Kor. 14:33, 40) 2) Tiya-hlanha kanilezvi ti wonele. (Mav. 22:3) Ranga hi ku ehleketa na u nga se maha cokari. U nga ti veki mhangweni na ku nga hi na cigelo. 3) Tsumba Jehovha. Alakanya lezvaku Jehovha wa khatala nguvhu hi kuhlayiseka ka wena ni ka vamakabye. A nga ku vhuna lezvaku u vhuna vamakabye na u hlayisekile.

12-13. Zvini u gondzileko ka tshango ga Viktor na Vitalii? (Wona ni mufota.)

¹² Wona tshango ga Viktor na Vitalii, a vamakabye vambiri lava va nga tira ku nyikela zvakuga ni mati ka vamakabye le Ucrânia. Viktor i wula lezvi: “Hi wa famba kontlhe hi lavetela zvakuga. A kutala ka zvikhati ku wa dhuwulelwa kusuhani ni laha hi nga hi kona. A makabye wo kari i no nyikela zvakuga zva lomu citolo cakwe. A munyikelo lowo wu vhunile vahuweleli vo kari lezvaku vava ni lezvi va nga zvi lava kasi ku hanya hi cikhati co kari. Laha hi nga kari hi pakela a zvakuga lezvo lomu ka kamiyawu wa hina, ku nowa bhomba ka pfhuka wa 20 wa timetro ni laha hi nga hi kona. Ndzeni ka siku, ndzi wa khongotela Jehovha lezvaku a ndzi nyika kutiya-hlanha loku ndzi nga ku lava kasi ku vhuna vamakabye.”

¹³ Vitalii i wula lezvi: “Zvi wa lava kutiya-hlanha ka hombe. A liendzo la mina lo sangula li mbhetile 12 wa tihora. Lomu ndleleni ndzi wo khongela ka Jehovha.” Vitalii i wa hi ni kutiya-hlanha, kanilezvi i wa ti wonela kambe. I engeta aku: “Ndzi no simama ku khongela ka Jehovha ndzi kombela wutlhari ni ku tiva kugumelwa. Ndzi wa famba basi hi lomu ka maruwa lawa ma nga vhumelelwa hi wuhosi. Ndzi vhunekile nguvhu hi ku zvi wona hi lawa ya mina lezvi a vamakabye va nga tirisa zvona hi wumun’we. Va wa suselela lezvi zvi nga vhala ruwa, va hlengeletela zvakuga kasi ku nyika van’wani, va tlhela va nyika na hinawu a zvakuga ni ka ku tshama kona a cikhati leci hi nga fambafamba.”

---

SIMAMA KU TSUMBEKA KA JEHOVHA

14. Loku a wokari hi mu randzako a nga tsumbeki ka Jehovha zvi nga hi khumbisa kuyini?

¹⁴ A cin’we ca zvikarato zva hombe hi nga kumako nazvo ku a xaka ga hina kutani munghana wa hina wa hombe a tsika Jehovha. (Lis. 78:40; Mav. 24:10) A lirandzo leli hi nga nalo hi munhu loye li nga maha ku zvi karata a ku vhumela a ciyimo leco. Loku ku hi lezvaku u kumana ni ciyimo leco co bayisa, a cikombiso ca kutsumbeka ka Zadhoki ci nga ku tiyisa.

15. Hikuyini zvi nga lava ku Zadhoki ava ni kutiya-hlanha kasi a simama a tsumbekile ka Jehovha? (1 Tihosi 1:5-8)

¹⁵ Zadhoki i simamile a tsumbekile ka Jehovha a cikhati leci Abhiyatari, a munghana wakwe wa hombe, a nga hlawula kungatsumbeki. Lezvo zvi humelele magumo ya kufuma ka Dhavhidha. Laha Dhavhidha a nga hi kusuhani ni kufa, a n’wana wakwe, Adhonija, i zamile ku wutla citshamu ca wuhosi, leci Jehovha a nga tsumbisile Solomoni. (1 Kro. 22:9, 10) Abhiyatari i no seketela Adhonija. (Lera 1 Tihosi 1:5-8.) Hi ku maha lezvo, Abhiyatari i wo kombisa kungatsumbeki, na ku nga hi ka Dhavhidha basi kanilezvi ni ka Jehovha! Hi nga alakanyela lezvi Zadhoki zvi nga mu swirisa zvona niku mu khunguvanyisa! Hi cipimo ca 40 wa malembe, Zadhoki na Abhiyatari va wa tirile zvin’we kota vapristi. (2 Sam. 8:17) Va wa hlayisa zvin’we “a arke ga Nungungulu”. (2 Sam. 15:29) Kusanguleni, hi wumbiri gabye va wa seketele a wuhosi ga Dhavhidha va tlhela va maha zvin’wani zvo tala ntirweni wa Jehovha. — 2 Sam. 19:11-14.

16. Zvini kuzvilava zvi vhunileko Zadhoki a ku simama a tsumbekile?

¹⁶ Zadhoki i simamile a tsumbekile ka Jehovha hambu lezvi Abhiyatari a nga kala ku tsumbeka ka Jehovha. Dhavhidha a nga tshukangi a kanakanela kutsumbeka ka Zadhoki. A cikhati leci a makungo ya Adhonija ma nga poleka,  Dhavhidha i no hlawula Zadhoki, na Natani, na Bhenaya lezvaku va tota Solomoni kota hosi. (1 Tih. 1:32-34) A kuva zvin’we ni vakhozeli vo tsumbeka va Jehovha, vo kota Natani ni van’wani lava va seketeleko Hosi Dhavhidha, hi zvona zvi nga tiyisa Zadhoki zvi tlhela zvi mu kuca. (1 Tih. 1:38, 39) A cikhati leci Solomoni a ngava hosi, i no ‘yimisa Zadhoki a kuva mupristi cikhundleni ca Abhiyatari’. — 1 Tih. 2:35.

17. U nga mu pimanyisisa kuyini Zadhoki loku a wokari u mu randzako a hlawula kungatsumbeki ka Jehovha?

¹⁷ U nga mu pimanyisisa kuyini Zadhoki? Loku a munhu wo kari u mu randzako a hlawula kungatsumbeki ka Jehovha, wena komba Jehovha lezvaku u hlawula ku tsumbeka ka Yena. (Jox. 24:15) Jehovha i ta ku nyika ntamu ni kutiya-hlanha loku u ku lavako. Khongela ka Jehovha u tlhela u simama kusuhani ni vanghana lava va tsumbekako kakwe. Jehovha wa ku nyika lisima a kutsumbeka ka wena niku i ta ku chachazela. — 2 Sam. 22:26.

18. Zvini u gondzako ka tshango ga Marco na Sidse?

¹⁸ Wona cikombiso ca Marco ni sati wakwe, Sidse, lava a vanhanyana vabye va vambiri va tsikileko lisine. Marco i wula lezvi: “Kusukela ka siku legi a vana va wena va pswaliwako, u va randza nguvhu. U maha zvontlhe kasi ku va vhikela timhango. Hikwalaho, a cikhati leci va hlawulako ku tsika Jehovha zvi pandza nguvhu mbilu.” I simama aku: “Kanilezvi Jehovha wa hi vhuna ku timisela. I maha lezvaku a cikhati leci ndzi mbhelileko ntamu, a sati wa mina a hi ni ntamu, niku a cikhati leci yena a mbhelileko ntamu, mina ndzi hi ni ntamu.” A sati wa kona i engeta aku: “Hi wa nga ta zvi kota ku timisela loku Jehovha i wa nga hi nyiki ntamu hi wu lavako. Ndzi wa lwisana ni maalakanyo ya ku ti byela lezvaku ku wa hi nandzu wa mina, hikwalaho ndzi no byela Jehovha lezvi ndzi nga ti zwisa zvona. Andzhako ka cikhati citsongwani, a makabye wo kari ku nga hundza malembe yo tala na ndzi nga se mu wona, i no tshinela laha ndzi nga hi kona, a ndzi bharasara, aku: ‘Sidse, alakanya lezvaku a hi nandzu wa wena!’ Hi ku vhuniwa Jehovha, ndza zvi kota ku simama ndzi tsakile laha ndzi mu tirelako.”

19. Zvini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁹ Jehovha i lava lezvaku vontlhe lava va mu khozelako va hi ni kutiya-hlanha ko fana ni loku ka Zadhoki. (2 Tim. 1:7) Hambulezvo, a nga lavi lezvaku hi tsumba ntamu wa hina; i lava lezvaku hi tsumba yena. Hikwalaho, a cikhati leci u kumanako ni ciyimo ci lavako lezvaku u tiya hlanha, tsutsumela ka Jehovha. Tiyiseka lezvaku i ta ku maha u tiya hlanha a ku fana na Zadhoki! —1 Ped. 5:10.