A VANHU vo tala va ma tiva a matimu yaku Jesu i belelwe cikari ka zvigevenga zvimbiri a tlhela a dawa laha mhandzeni. (Mat. 27:35-38) Hambulezvo, ku na ni kukanetisana xungetano hi kutsumbeka ka matimu ya Bhibhiliya ya lezvaku hi ndzhako ka cikhati a cirumbi ca Jesu ci longiselwe ci tlhela ci vekiwa cilahleni. — Mar. 15:42-46.

A vakaneti vo kari va tiIvhangeli va kanakana lezvaku a munhu wo kari wa ku dawa i wa ta vhumelelwa ku a lahliwa hi lahlela ga ginene go kota ku a vekiwa lomu cilahleni. A kuhambana ni lezvo, a vakaneti lavo va kholwa lezvaku zvi wonekisa ku khwatsi lava va nga dawa kota zvigevenga va wa khomiwa hi ndlela yo hambana. Ka revhista Smithsonian, a muhaxi wa mahungu, Ariel Sabar, i tlhamusele a ku hikuyini a vokari va nga ni mawonela lawo: “A kubelelwa ku wa hi tsayiselelo yi nga mahelwa lava va nga woniwa na va nga sizi nchumu niku a titlhari to kari ta monya a mawonela ya lezvaku a vaRoma va wa ta nyika a vanhu va ku dayiswa lezvo a wudzundzo ga ku lahliwa khwatsi.” A vaRoma va wa lava ku a zvigevenga zvi wisiwa tingana hi laha zvi ga koteka hi kona. Hikwalaho, a kutala ka zvikhati a zvirumbi zvabye zvi wa hayekiwa laha mhandzeni kasi zvi giwa hi zvihari zva khwati. Andzhako ka lezvo, lezvi zvi nga sala zvi wa tekiwa zvi hoxiwa cilahleni ca citshungu.

Hambulezvo, a vavhevhuleli va zvilo zva kale va wulile zvo hambana, hi wutsongwani ga kona xungetano hi marambu ya vaJudha vo kari lava va nga dawa. Hi 1968 ku vhevhulilwe a marambu ya wanuna a nga dawa ka zana ga malembe go sangula. Ma kumilwe ka cilahla co kari ci nga mahisa ku khwatsi ca ngango wa vaJudha, kusuhani ni Jerusalema. A marambu lawo ma kumilwe lomu ka bhokisa ga ku tshama marambu. Ka marambu lawo ku wa hi ni rambu ga cirendze. Gi wa belelwe laha ka bakwa hi cipikiri ca 11,5 sentimetro. Sabari i te ngalo: “A rambu lego ga cirendze gi nga hi ga wanuna wo kari waku hi Yehoxanani gi vhunile ku lulamisa a guwa legi gi nga hi kona xungetano hi kutsumbeka ka matimu ya tiIvhangeli ma wulawulako hi ku Jesu i lahlilwe lomu cilahleni. A rambu ga cirendze ga Yehoxanani cive cikombiso ca munhu a belelweko masikwini ya Jesu, loyi a vaRoma va nga vhumela ku a lahliwa hi lahlela ga ciJudha.”

Zva koteka ku ngha ku hi ni mawonela yo hambana xungetano hi lezvi Jesu a nga belelisilwe zvona laha mhandzeni hi kuya hi lezvi a rambu legi gi kombako. Kanilezvi a co tiya ku a zvigevenga zvo kari lezvi zvi nga dawa zvi wa lahliwa, zvi wa nga tsikiwi zvi no tlandlala. Hi lisine, lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi ku a cirumbi ca Jesu ci lahliwa lomu cilahleni lisine. A matimu ma seketela lezvi a Bhibhiliya gi wulako.

A ca lisima ka zvontlhe, Jehovha i wa phrofetile lezvaku Jesu i wa ta lahliwa cilahleni ca wanuna wo ganya niku i hava a nga vhalelako ku a mhaka ya Nungungulu yi tatiseka. — Isa. 53:9; 55:11.