1. Kota lezvi zvi tsalilweko ka Lisimu 18:46, Dhavhidha i fananisile Jehovha ni yini?

 HI HANYA tikweni legi a zvikarato zva citshuketi zvi nga colopetelako kutani ku cica a wutomi ga hina gontlhe. A ho ku bonga hi lezvi hi nga tsumbako Jehovha Nungungulu kasi ku hi vhuna. Ka ndzima yi hundzileko, hi alakanyisilwe lezvaku Jehovha i Nungungulu a hanyako ni ku contlhe cikhati i longile ku hi vhuna. A cikhati leci a hi vhunako, zvi hi tiyisekisa lezvaku “Jehovha wa hanya!” (Lera Lisimu 18:46.) Hambulezvo, andzhakunyana ka ku tsala magezu lawa, Dhavhidha i wulile lezvaku Nungungulu i “ribye ga mina”. Hikuyini Dhavhidha a fananisileko Jehovha, a Nungungulu a hanyako, ni nchumu wo kala wu nga hanyi — a ribye?

2. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi xungetano hi magezu ya Dhavhidha ya ku Jehovha i “ribye ga mina”?

² Ka ndzima leyi, hi ta wona ku hikuyini Jehovha a wuliwako ku i ribye ni ku lezvo zvi hi gondzisa yini xungetano hi yena. Hi ta tlhela hi gondza ku Jehovha hi nga mu wonisa kuyini kota Ribye ga hina. Hi kugumesa, hi ta bhula hi lezvi hi nga ma pimanyisisako zvona a matshamela ya Jehovha.

HIKUYINI JEHOVHA A NGA RIBYE?

3. Hi ka zviyimo muni a Bhibhiliya gi tirisako a gezu “ribye”? (Wona wa kapa.)

³ A Bhibhiliya gi tirisa a gezu “ribye” hi ndlela yo fananisa kasi ku hi vhuna ku zwisisa a matshamela lawa Jehovha a nga nawo. A kutala ka zvikhati, a gezu “ribye” gi kumeka ka matshamu lawa ma mu dzundzako kota Nungungulu wo kala a nga fani ni van’wani. A khati go sangula Jehovha a wuliwako ku i “Ribye”, hi ka Deuteronome 32:4. Ka mukhongelo wakwe, Hana i wulile lezvaku a ku na “gin’wani ribye go fana ni Nungungulu wa hina”. (1 Sam. 2:2) Habhakuka i vitanile Jehovha ku i ‘Ribye ga mina’. (Hab. 1:12) A mutsali wa Lisimu 73 i vitanile Nungungulu ku i “ribye ga mbilu ya mina”. (Lis. 73:26) Niku Jehovha wutsumbu i ti wulile lezvaku i ribye.  (Isa. 44:8) A hi bhuleni hi matshamela manharu ma mahako Jehovha a fana ni ribye, ni ku wona lezvi hi nga mahako kasi Jehovha ava “Ribye ga hina.” — Deut. 32:31.

4. Jehovha i khokhola hi ndlela muni? (Lisimu 94:22)

⁴ Jehovha i khokhola. A kufana ni lezvi a ribye ga hombe gi nga vhikelako munhu ka bhubhutsa go chavisa, Jehovha wa hi vhikela loku hi kumana ni zviyimo zvi hi chavisako. (Lera Lisimu 94:22.) Wa hi vhikela a tlhela a hi vhalela ku hi nga xaniseki kala kupindzuka. Niku i tlhela a hi tsumbisa zvo hundza lezvo, ku nga ku lovisa zvontlhe zvi colopetelako a kurula ni kuvhikeleka ka hina. — Ezek. 34:25, 26.

5. Jehovha a ngava ribye ga hina ga Wuchavelo hi ndlela muni?

⁵ A yin’we ya tindlela hi mahako Jehovha ava ribye ga hina ga Wuchavelo ku khongela kakwe. A cikhati leci hi khongelako, Jehovha i hi nyika “kurula ka Nungungulu” loku ku hlayisako a timbilu ta hina ni maalakanyo ya hina. (Filp. 4:6, 7) Wona cikombiso ca makabye wo kari wa ku hi Artem, a nga vhalelwe hi kota ya kukholwa kakwe. I no xuxisiwa makhati yo tala hi mulamuli a nga zangarile nguvhu loyi a nga mu xanisa a tlhela a mu dzukisela. Artem i wulile lezvi: “Ndzi wa karateka nguvhu contlhe cikhati leci a mulamuli loye a nga ndzi xuxisa. . . . Contlhe cikhati ndzi wa khongela ka Jehovha. Ndzi wa kombela ku a ndzi nyika kurula mbilwini ya mina a tlhela a ndzi nyika wutlhari. A tipulani ta mulamuli loye a ti tirangi laha ka mina. . . . Hi ku vhuniwa hi Jehovha zvi wa ku khwatsi hi loku ndzi hi le ndzhako ka ribye.”

6. Hikuyini contlhe cikhati hi nga tsumbako Jehovha? (Isaya 26:3, 4)

⁶ Jehovha wa tsumbeka. A ku fana ni ribye ga ku a gi suki laha gi nga kona, Jehovha contlhe cikhati i kona kasi ku hi vhuna. Hi nga mu tsumba hakuva ‘i ribye ga pindzukelwa’. (Lera Isaya 26:3, 4.) Contlhe cikhati i ta simama kuva kona kasi a tatisa zvitsumbiso zvakwe, a ingisela mikhongelo ya hina ni ku hi nyika civhuno ci lavekako. Hi nga tsumba Jehovha kambe hakuva wa tsumbeka ka lava va mu tirelako. (2 Sam. 22:26) A nga ta tshuka a rivala lezvi hi zvi mahako ni ku contlhe cikhati i ta hi chachazela. — Mah. 6:10; 11:6.

7. Zvini hi to zvi wona a cikhati leci hi tsumbako Jehovha? (Wona ni mufota.)

⁷ Hi maha ku Jehovha ava ribye ga hina a cikhati leci hi mu tsumbako hi kumbhelela. Ha tsumba ku loku hi mu ingisa hambu ka zvikhati zvo nonoha, hi ta vhuneka. (Isa. 48:17, 18) Laha hi wonako lezvi a hi seketelisako zvona, hi engetela lezvi hi mu tsumbisako zvona. Hi ndlela leyo, hi tava hi longile ku yimisana ni zvikarato lezvi zvaku hi Jehovha basi a nga hi vhunako ku zvi timisela. A kutala ka zvikhati, ka zviyimo lezvi zva a ku na munhu mun’wani a nga hi vhunako, hi tekela ku zvi wona lezvi Jehovha a tsumbekisako zvona. A makabye wo kari, wa ku hi Vladimir, i wula lezvi: “A cikhati leci ndzi nga vhalelwe ndzi ti zwile na ndzi hi kusuhani nguvhu na Nungungulu. Ndzi gondzile ku mu tsumba nguvhu Jehovha hakuva ndzi wa hi ndzoce niku ndzi wa nga hi na ndlela ya ku wonelela a ciyimo ca mina.”

8. a) Hikuyini hi nga wulako lezvaku Jehovha a nga cici? b) Hi vhunekisa kuyini hi kuva na Nungungulu kota ribye ga hina? (Lisimu 62:6, 7)

 ⁸ Jehovha a nga cici. A ku fana ni ribye ga hombe, Jehovha i tiyile niku a nga cici. A nga cicacici matshamela yakwe niku a nga ndlengandlengi ka kungo gakwe. (Mala. 3:6) A cikhati leci Adhamu na Evha va nga hluwuka le Edheni, Jehovha a nga cicangi a kungo gakwe hi vanhu. A ku khwatsi hi lezvi mupostoli Pawule a tsalileko, Jehovha “a nga zvi koti ku ti ala”. (2 Tim. 2:13) Lezvo zvi wula ku kani cini ci humelelako, kutani zvini lezvi a van’wani va mahako, Jehovha a nga ta tshuka a cica matshamela yakwe, ni kungo gakwe kutani milayo yakwe. Kota lezvi Jehovha a kalako a nga tshuki a cica, zvikhatini zva zvikarato hi nga hlota ku a hi ponisa ni ku a hi vhuna ku timisela. — Lera Lisimu 62:6, 7.

9. U gondza yini ka tshango ga Tatyana?

⁹ Hi maha ku Jehovha ava ribye ga hina hi ku veka kupima ka lezvi a tshamisileko zvona ni ku tshama na hi ehleketa hi kungo gakwe. A ku maha lezvo zvi nga hi vhuna ku simama na hi rulile hi tlhela hi tsumbeka a cikhati leci hi timiselako zvikarato. (Lis. 16:8) Hi zvalezvo zvi nga humelela makabye wo kari wa ku hi Tatyana, a nga vhalelwe laha kaya kakwe hi kota ya ku kholwa kakwe. I wula lezvi: “Ndzi wa tizwa na ndzi hi ndzoce. Kusanguleni zvi wa ndzi bindzela nguvhu. A kutala ka zvikhati ndzi wa mbhela ntamu.” Hambulezvo, a cikhati leci a nga wona lezvi a cikarato cakwe ci nga yelanisa zvona na Jehovha ni kungo gakwe, i zvi kotile ku timisela ni ku tlhela a tiya. I wula lezvi: “A ku zwisisa lezvaku hikuyini lezvo zvi nga kari zvi humelela zvi ndzi vhunile ku alakanya lezvaku ndzi wa hi ka ciyimo leco hi kota ya Jehovha. Lezvo zvi ndzi vhunile ku ndzi nyima ku ehleketa nguvhu hi mina wutsumbu.”

10. Jehovha a ngava Ribye ga hina zvezvi hi ndlela muni?

¹⁰ Ka masiku lawa ma tako, hi ta kumana ni zvikarato zvi to lava lezvaku hi mu tsumba nguvhu Jehovha a ku hundza kale. Zvezvi cikhati ca ku hi tiyisa a kutsumba ka hina ka lezvaku Jehovha i ta hi nyika ni cihi ci lavekako kasi hi timisela hi kutsumbeka. Hi nga zvi mahisa kuyini lezvo? Lera matimu ya Bhibhiliya u tlhela u lera a matshango ya Vakustumunyu va Jehovha va masikwini ya hina. Wona lezvi Nungungulu a nga kombisisa zvona a matshamela yakwe yo fana ni ribye kasi ku vhuna malandza yakwe. Ehleketa nguvhu hi matimu lawo. A ku maha lezvo zvi nga ku vhuna ku u maha Jehovha ava Ribye ga wena.

PIMANYISA MATSHAMELA YA JEHOVHA

11. Hikuyini hi lavako ku pimanyisa matshamela ya Jehovha yo fana ni ribye? (Wona ni kwadru “Mixuvo leyi a vaswa va nga ti vekelako”.)

¹¹ Hi wonile lezvi Jehovha a fanisako zvona ni ribye. Zvezvi a hi woneni lezvi hi nga ma pimanyisisako zvona a matshamela yakwe yo fana ni ribye. Loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku pimanyisa matshamela ya Jehovha hi nga tiyisa vamakabye lomu bandleni. Hi cikombiso, Jesu i chulile Simoni a ku hi Khefasi (zvi hundzuluselwako zvi ku “Pedro”) zvi wulako ku “Cipandze ca Ribye”. (Joh. 1:42) Lezvo zvi komba lezvaku Pedro i wa tava cibuka ca kuchavelela ni  ku tiyisa bandla. A madhota ya bandla ma tlhamuselwa kota ‘ndzhuti wa ribye ga hombe’. Lezvo zvi komba lezvi ma vhikelisako zvona a vamakabye lava va nga lomu bandleni. (Isa. 32:2) Kunene, a bandla ga vhuneka nguvhu loku hontlheni hi pimanyisa matshamela ya Jehovha yo fana ni ribye. — Efe. 5:1.

12. Tlhamusela tindlela leti hi nga vako wuchavelo hi tona ka vamakabye.

¹² Maha wuchavelo ka vamakabye. Ka zvikhati zvin’wani, hi nyika vamakabye va hina a wuchavelo go kongoma loku ku humelela mhango ya ntumbuluko, gujeguje ya politika kutani yimpi. Laha a zviyimo zva ‘masiku yo gumesa’ zvi yako zvi jima hi hloko, a zvi kanakanisi lezvaku hi vhululekelwa hi tindlela to tala ta ku hi vhunana. (2 Tim. 3:1) Niku hi ta chavelela vamakabye hi tlhela hi va kombisa lirandzo. A yin’we ya tindlela hi nga mahako hi yona lezvo ku va maha va tizwa na va amukelwa hi mandla mambiri Salawini ya Mufumo, hi maha ku lomu bandleni kuva wutshamu ga lirandzo ni ga ku tiyisana. Hi hanya ka tiko ga biha, go kala lirandzo, gi teleko hi zvikarato. Hikwalaho, a cikhati leci a vamakabye va tako mitlhanganweni hi lava ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku va maha va tizwa na va randziwa, na va pepile ni ku vhikeleka.

13. A madhota ma mahisa kuyini wuchavelo ka vamakabye? (Wona ni mufota.)

¹³ A madhota ma ngava wuchavelo ka vamakabye lava va welweko hi bhubhutsa go kongoma kutani go fananisa. Loku ku humelela timhango kutani mababyi ya citshuketi, a madhota ma tekela ku maha cokari kasi ku vhuna vamakabye. Ma tlhela ma va vhuna kambe hi tlhelo ga moya. A vamakabye va ta tizwa na va tlhatlhekile a ku kombela civhuno ka dhota loku gi tiveka kota munhu wa munene, wa ku ingisela khwatsi van’wani a tlhela a zama ku zwisisa lezvi va ti zwisako zvona. A matshamela lawo ma maha van’wani va tizwa na va randziwa, lezvi zvi mahako ku zvi va olovela a ku va tirisa ni gihi wusungukati  gi seketelwako ka Bhibhiliya legi va nyikiwako hi madhota. — 1 Tes. 2:7, 8, 11.

14. Hi nga zvi kombisa kuyini lezvaku ha tsumbeka?

¹⁴ Tsumbeka. Hi lava ku a van’wani va tsumba lezvaku hi longile ku va vhuna, nguvhunguvhu zvikhatini zva zvikarato. (Mav. 17:17) Zvini hi nga mahako kasi a van’wani va hi tsumba? Hi fanele ku ti karatela ku kombisa a matshamela ya Nungungulu contlhe cikhati. Hi cikombiso, hi fanele ku ti karatela ku contlhe cikhati hi maha lezvi hi tsumbisako hi tlhela hi ti karatela ku zvi maha hi cikhati leci hi tsumbisileko. (Mat. 5:37) Loku hi tiva wokari a lavako ku vhuniwa, hi fanele ku mu vhuna. A cin’wani, hi fanele ku tiyiseka lezvaku a zviavelo zva hina hi zvi maha hi kuyelana ni zvileletelo lezvi hi nyikilweko.

15. A bandla gi vhunekisa kuyini loku a madhota ma tsumbeka?

¹⁵ A madhota yo tsumbeka ma vhuna bandla. Hi ndlela muni? Loku a vamakabye va tiva lezvaku va nga fonela dhota ni ka cihi cikhati va lavako civhuno, zvi maha ku va nga karateki nguvhu. A vamakabye kambe va tizwa na va khatalelwa khwatsi a cikhati va tivako lezvaku a madhota  ma ti yimisele ku va vhuna. A cikhati leci a madhota ma nyikako wusungukati gi seketelwako ka Bhibhiliya ni ka mabhuku ya nandza go tsumbeka, wutshan’wini ga ku seketela wusungukati lego ka mawonela yabye wutsumbu, a vamakabye va ma tsumba. A vamakabye kambe va tsumba madhota lawa ma kalako ma nga hlawuteli van’wani a timhaka tabye wutsumbu ma tlhela ma maha lezvi ma tsumbisako.

16. Loku hi namarela ka lezvi zvi nga zvinene, hi vhunekisa kuyini hina wutsumbu ni van’wani?

¹⁶ Contlhe cikhati maha kululama. Hi ngava cikombiso ci nene ka van’wani loku hi namarela ka lezvi zvi nga zvinene hi tlhela hi maha zviboho zvi seketelwako ka matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. A cikhati leci hi gondzako a mhaka ya Nungungulu hi tlhela hi tiyisa a kukholwa ka hina, hi ta tsumbeka nguvhu kakwe ni ka milayo yakwe. Zvi ta hi olovela a ku pola tigondzo ni mawonela ma kalako ma nga yelani ni maalakanyo ya Jehovha niku hi nga ta ma pimanyisa. (Efe. 4:14; Jak. 1:6-8) A kukholwa ka hina ka Jehovha ni ka zvitsumbiso zvakwe ku hi vhuna ku hi simama hi rulile a cikhati leci hi zwako mahungu ya hava. (Lis. 112:7, 8) Niku ha zvi kota ku vhuna lava va welweko hi zvikarato. — 1 Tes. 3:2, 3.

17. Zvini zvi vhunako madhota a ku mava cikombiso ci nene ka vamakabye?

¹⁷ A madhota ma fanele ku tiva ku ti khoma ka zvontlhe ma mahako, ma hi ni kupima ku nene, ma tiva ku xaxameta khwatsi zvilo ma tlhela ma hi vanhu vo olova. A vavanuna lavo cikombiso ci tiyisako van’wani, niku va tiyisa bandla hi ku ‘landzela khwatsi a mhaka yi tsumbekileko’. (Tit. 1:9; 1 Tim. 3:1-3) Hi cikombiso cabye ni ntiro wabye wa wurisi, a madhota ma vhuna a vamakabye lezvaku vava kona mitlhanganweni, ntirweni wa kuchumayela ni ku maha cigondzo cabye wutsumbu hi kukhandzakanya. A cikhati leci a vamakabye va kumanako ni zvikarato zvi va mahako va karateka, a madhota ma maha zvotala kasi ku va tiyisa hi ku va vhuna ku va veka kupima ka Jehovha ni kungo gakwe.

18. Hikuyini hi lavako ku dhumisa Jehovha hi tlhela hi tshama nguvhu kusuhani naye ku hundza kale? (Wona ni kwadru “Ndlela ya ku tshama kusuhani nguvhu na Jehovha”.)

¹⁸ Andzhako ka ku gondza hi matshamela ya Jehovha yo hlamalisa, hi nga wula zvo fana ni lezvi Hosi Dhavhidha a wulileko, zvaku: ‘A khesiwe Jehovha, a ribye ga mina’. (Lis. 144:1) Jehovha contlhe cikhati hi nga mu tsumba. Wutomini ga hina gontlhe, hambu loku hi khosahele, hi na ni cigelo ca ku wula ku: Jehovha “hi yena ribye ga mina”, na hi tsumba lezvaku contlhe cikhati i ta hi vhuna ku hi simama hi tsumbekile kakwe. — Lis. 92:14, 15.