1. Cini ci vhunako a vanhu va Jehovha a ku va simama va mu khozela hambu lezvi va kumanako ni zvikarato?

 A BHIBHILIYA gi wula lezvi xungetano hi masiku lawa hi hanyako ka wona: “Zvikhati zva zvikarato” zvo nonoha a ku zvi timisela. (2 Tim. 3:1) Ahandle ka zvikarato lezvi a vanhu vontlhe va kumanako nazvo tikweni legi, a vanhu va Jehovha va kumana ni kuvhukelwa ni kuxanisiwa. Zvini zvi hi vhunako a ku simama hi khozela Jehovha hambu lezvi hi kumanako ni zvikarato lezvi? A cigelo ca hombe hi ku ha zvi tiva lezvaku Jehovha i “Nungungulu loyi a hanyako”. — Jer. 10:10; 2 Tim. 1:12.

2. Jehovha i Nungungulu a hanyako hi ndlela muni?

² Jehovha munhu wa lisine a hi vhunako loku hi kumana ni zvikarato a tlhela a hlota tindlela ta ku hi seketela. (2 Kro. 16:9; Lis. 23:4) A ku wona Jehovha kota Nungungulu loyi a hanyako zvi nga hi vhuna a ku hlula ni cihi cikarato hi nga kumanako naco. Wona lezvi a ku tiva lezvo zvi mu vhunisileko zvona Hosi Dhavhidha.

3. Dhavhidha i wa wula yini a cikhati a nga ku ‘Jehovha wa hanya’?

³ Dhavhidha i wa mu tiva Jehovha niku i wa mu tsumba. A cikhati leci a nga hlongoliselwa hi valala, a ku patsa na Hosi Sawule, Dhavhidha i khongele ka Jehovha a kombela lezvaku a mu vhuna. (Lis. 18:6) Andzhako ka loku Nungungulu a hlamulile mukhongelo wakwe a tlhela a mu tlhatlhisa, Dhavhidha i wulile lezvi: ‘Jehovha wa hanya!’ (Lis. 18:46) Hi magezu lawa, Dhavhidha i wa nga wuli basi ku Nungungulu i kona. A bhuku go kari gi wula lezvaku Dhavhidha i wo komba lezvi a nga mu tsumbisa zvona Jehovha “kota nungungulu a hanyako loyi contlhe cikhati a mahako cokari kasi ku vhuna vanhu vakwe”. Kunene, Dhavhidha i zvi wonile hi lawa yakwe lezvaku a Nungungulu wakwe wa hanya, niku a ku tiva lezvo zvi tiyisile a kutiyimisela kakwe  ka ku tirela ni ku dhumisa Jehovha. — Lis. 18:28, 29, 49.

4. Hi vhunekisa kuyini hi ku wona Jehovha kota Nungungulu a hanyako?

⁴ A kutiyiseka lezvaku Jehovha i Nungungulu a hanyako zvi nga hi vhuna a ku hi mu tirela hi kuhiseka. Zvi hi nyika ntamu wa ku timisela zvikarato zvi tlhela zvi hi kuca a ku simama hi tira hi kutikarata ntirweni wakwe. Niku zvi hi vhuna ku hi ti yimisela ku simama kusuhani na Jehovha.

A NUNGUNGULU A HANYAKO I TA KU TIYISA

5. Zvini zvi nga hi nyikako kutsumba loku hi kumana ni zvikarato? (Va Le Filipi 4:13)

⁵ Hi ta zvi kota a ku timisela ni cihi cikarato, kani ca hombe kutani citsongwani, loku hi alakanya lezvaku Jehovha wa hanya niku i longile ku hi khatalela. A ku tsika lezvo, a ku na cikarato ci nga tsandzako Nungungulu wa hina. I Nungungulu wa ntamu wontlhe, niku a nga hi nyika ntamu wa ku timisela. (Lera Va Le Filipi 4:13.) Hikwalaho, hi na ni zvigelo zvo zwala zva ku hi timisela zvikarato zva hina na hi hi ni kutsumba. A ku wona lezvi Jehovha a hi vhunisako zvona ka zvikarato zva zvitsongwani zvi hi tiyisekisa lezvaku i ta hi vhuna kambe ka zvikarato zva hombe.

6. A cikhati leci Dhavhidha a nga hi jaha, zviyimo muni zvi engeteleko lezvi a nga mu tsumbisa zvona Jehovha?

⁶ Wona zviyimo zvimbiri zvi engeteleko lezvi Dhavhidha a nga mu tsumbisa zvona Jehovha. A cikhati leci Dhavhidha a nga hi murisi wa jaha, ku nota a urso ni nghala zvi ta khoma a tiyivhu ta papayi wakwe. Ka makhati wontlhe ya mambiri, Dhavhidha i no tiya hlanha a hlongolisela zvihari lezvo a ponisa a tiyivhu. Kanilezvi Dhavhidha a nga alakanyangi lezvaku i mahile lezvo hi ntamu wakwe wutsumbu. I wa zvi tiva lezvaku hi Jehovha a nga mu vhuna. (1 Sam. 17:34-37) Dhavhidha a nga tshukangi a zvi rivala a zviyimo lezvo zva zvimbiri. A ku ehleketa hi zviyimo lezvo, zvi mu vhunile a ku tiyiseka lezvaku a Nungungulu loyi a hanyako i ta mu tiyisa cikhatini ci tako.

7. A kuva ni mawonela ma nene zvi mu vhunisile kuyini Dhavhidha a ku alwa na Goliyate?

⁷ Hi ndzhako ka cikhati, kuzvilava na a ha hi muswa, Dhavhidha i noya lomu a vaIzrayeli va ngalwa kona. Seyo i noya wona lezvaku a masochwa ma chava nguvhu hi kota ya lezvi a cihotlovila ca muFilistiya ca ku hi Goliyate ci nga humele kasi ku ‘kanyisa a yimpi ya ka Izrayeli’. (1 Sam. 17:10, 11) A masochwa ma wa chava nguvhu hi lezvi ma nga veka nguvhu kupima ka cihotlovila ni ka lezvi a nga kari a rukatela lomu wugovelweni. (1 Sam. 17:24, 25) Hambulezvo, Dhavhidha i wa wona a ciyimo leco hi ndlela yin’wani. Dhavhidha i wa zvi tiva lezvaku a cikhati leci Goliyate a nga rukatela a butho ga ka Izrayeli, hi lisine i wa rukatela a ‘butho ga Nungungulu a hanyako’. (1 Sam. 17:26) Dhavhidha i wa ehleketa hi Jehovha. I wa tsumba lezvaku Nungungulu loyi a nga mu vhunile a cikhati leci a nga hi murisi i wa ta mu vhuna kambe a ku hlula a ciyimo leco. Na a tsumba lezvaku Nungungulu i ta mu vhuna, Dhavhidha i nolwa na Goliyate a tlhela a mu hlula! — 1 Sam. 17:45-51.

8. Zvini zvi nga tiyisako kutsumba ka hina loku hi kumana ni zvikarato? (Wona ni mufota.)

⁸ Hinawu hi nga hlula zvikarato loku hi alakanya lezvaku a Nungungulu loyi a hanyako i longile ku hi vhuna. (Lis. 118:6) Hi tiyisa kutsumba ka hina hi ku wona lezvi a mahileko cikhatini ci nga hundza. Lera matimu ya Bhibhiliya ma ku alakanyisako lezvi Jehovha a nga ponisisa zvona vakhozeli vakwe. (Isa. 37:17, 33-37) A cin’wani kambe, lera kutani ku sixtira mahungu lomu ka saite ya hina ya jw.org ma kombako lezvi Jehovha a va vhunisako zvona a vamakabye va hina masikwini ya hina. Ahandle ka lezvo, alakanya makhati lawa Jehovha a ku  vhunileko. U nga karateki loku ku nga hi na ciyimo co hlamalisa ca ku fana ni kulwa ni urso kutani nghala. Hikuyini? A mhaka hi lezvaku Jehovha i ku mahele zvilo zvo tala wutomini ga wena! I ku kokile lezvaku uva munghana wakwe. (Joh. 6:44) Niku hambu zvezvi, u simama uva lisineni ntsena hi lezvi a ku vhunako. Mu kombele lezvaku a ku vhuna ku alakanya makhati lawa a hlamulileko mikhongelo ya wena — a ku vhuna hi cikhati leci u nga zvi lava nguvhu ku vhuniwa kutani a ku seketela zvikhatini zva zvikarato. A ku ehleketa hi zviyimo lezvi zvi nga tiyisa a kutsumba ka wena ka lezvaku Jehovha i ta simama ku ku vhuna.

9. Hi fanele ku zvi wonisa kuyini a zvikarato zva hina? (Mavingu 27:11)

⁹ A ku wona Jehovha kota Munhu wo hanya zvi ta hi vhuna ku wona zvikarato zva hina hi ndlela ya yinene. Hi ndlela muni? Lezvo zvi hi vhuna ku hi sangula ku wona zvikarato zva hina kota cipandze ca mhaka ya hombe leyi yi nga kona cikari ka Jehovha na Sathani. Dhiyabho i wula lezvaku loku hi kumana ni zvikarato hi ta fularela Jehovha. (Joba 1:10, 11; lera Mavingu 27:11.) Kanilezvi loku hi yimisana ni zvikarato zva hina hi ndlela ya yinene, hi komba lirandzo la hina hi Jehovha hi tlhela hi komba lezvaku Dhiyabho muhembi. Xana wa kumana ni cikarato ca ku vhukelwa hi mufumo, cikarato ca timali, ku hlamuliwa hi ndlela ya hava kuchumayeleni kutani zvikarato zvin’wani? Loku zvi tshamisile lezvo, alakanya lezvaku a ciyimo ca wena ci ku nyika lungelo ga ku maha mbilu ya Jehovha yi tsaka. Alakanya kambe lezvaku, Jehovha a nga ta tshuka a ku tsika u ringiwa ku hundza lezvi u zvi kotako ku zvi timisela. (1 Kor. 10:13) Jehovha i ta ku nyika ntamu wa ku timisela.

A NUNGUNGULU A HANYAKO I TA KU CHACHAZELA

10. Zvini lezvi a Nungungulu a hanyako a to mahela vakhozeli wakwe?

¹⁰ Jehovha, Muchachazeli wa lava va mu khozelako. (Mah. 11:6) I hi nyika kurula ni litsako zvezvi niku i ta hi nyika wutomi ga pindzukelwa cikhatini ci tako. Hi nga veka kutsumba ka hina ka Jehovha, na hi tiyiseka lezvaku  i na ni kuxuva ni ntamu wa ku hi chachazela. Niku a kutiyiseka loko ku ta hi kuca a ku hi tshama na hi khomekile wukhozelini ga hina, a ku khwatsi hi lezvi a malandza ya Nungungulu ma mahileko cikhati ci nga hundza. Lezvo zvi humelele ka Timote wa zana ga malembe go sangula. — Mah. 6:10-12.

11. Zvini zvi kucileko Timote lezvaku a tira hi kutikarata lomu bandleni? (1 Timote 4:10)

¹¹ Lera 1 Timote 4:10. Timote i wa tsumba a Nungungulu loyi a hanyako. Hikwalaho, i wa hi ni cigelo co zwala ca ku ti karata ni ku ti tsitsirita. Zvini a nga maha? Mupostoli Pawule i kucile Timote lezvaku a kula kota mugondzisi kuchumayeleni ni lomu bandleni. Timote i tlhelile a byeliwa lezvaku ava cikombiso ci nene ka makholwa-kuloni, a vaswa ni vanhu va hombe. Niku i wa nyikilwe zviavelo zvo kari zvo karata, zvi nga patsa a ku nyika wusungukati go tiya kanilezvi na gi hi nga lirandzo ka lava zvi nga laveka. (1 Tim. 4:11-16; 2 Tim. 4:1-5) Timote i wa tiyiseka lezvaku hambu loku ka zvikhati zvin’wani a ntiro wakwe wu nga woniwi kutani wu nga nyikiwi lisima hi van’wani, Jehovha i wa ta mu chachazela. — Rom. 2:6, 7.

12. Zvini zvi kucako madhota lezvaku ma tshama ma khomekile ntirweni wabye? (Wona ni mufota.)

¹² Ni nyamutlha, a madhota ma nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa wu wona niku wa wu nyika lisima a ntiro wabye wa wunene. Ahandle ka tiendzo ta wurisi, ni ku gondzisa, ni ku chumayela, a madhota yo tala ma vhunetela a ntiro wa ku aka ni wa ku lamulela timhango. A man’wani ma tira ka Mitlawa ya ku Vhuxela Vababyi kutani ka Tikometi ti Tirisanako ni Zvipitali. A madhota lawo ma ti nyiketelako ka mitiro leyi ma wona bandla kota lulamiselo ga Jehovha, na ku nga hi hlengeletano ya vanhu. Hi kota ya lezvo, va tira hi mihefemulo yontlhe ka zviavelo zvabye na va tiyiseka hi kumbhelela lezvaku Nungungulu i ta va chachazela hi lezvi va mahako. — Kol. 3:23, 24.

13. Jehovha i ti zwisisa kuyini hi kutikarata loku hi ku mahako ntirweni wakwe?

¹³ A hi hontlheni hi nga vako madhota. Kanilezvi hontlheni hi na ni nchumu wa ku hi nga  nyika Jehovha. A Nungungulu wa hina wa tsaka nguvhu a cikhati leci hi ti karatelako ku mu tirela. Wa yi wona a minyikelo leyi hi mahako kasi ku seketela ntiro wa misava yontlhe, hambu loku yi hi yitsongwani. Wa tsaka nguvhu kambe loku hi ti karatela a ku hlula a tingana ta hina hi tlakusa woko hi hlamula mitlhanganweni niku wa tsaka loku a zvihoxo zva van’wani hi zvi mita ni mari hi va tsetselela. Hambu loku u zvi wonisa ku khwatsi a wu zvi koti ku maha zvotala lezvi u nga zvi xuva, tsumba lezvaku Jehovha wa zvi nyika lisima lezvi u zvi kotako ku maha. Jehovha wa ku randza hi kota ya lezvo, niku i ta ku chachazela. — Luka 21:1-4.

SIMAMA KUVA KUSUHANI NI NUNGUNGULU A HANYAKO

14. A kuva kusuhani na Jehovha zvi hi vhunisa kuyini a ku simama hi tsumbekile? (Wona ni mufota.)

¹⁴ Loku hi wona Jehovha kota munhu wa lisine zvi ta hi olovela a ku simama hi tsumbekile kakwe. Hi zvalezvo zvi nga humelela ka Josefa. I no ala hi kutiya a ku maha wubhayi. Nungungulu i wa hi munhu wa lisine kakwe, niku i wa nga lavi ku mu zangarisa. (Gen. 39:9) Kasi Jehovha ava munhu wa lisine ka hina hi fanele ku ti nyika cikhati ca ku khongela ni ku gondza Mhaka yakwe. Hi ndlela leyo, a wunghana ga hina naye gi ta kula. A ku fana na Josefa, loku hi hi ni wunghana go tiya na Jehovha, hi nga ta lava ku maha nchumu wu to mu zangarisa. — Jak. 4:8.

15. Zvini hi gondzako ka lezvi zvi nga humelela vaIzrayeli le ciwuleni? (Mahebheru 3:12)

¹⁵ Lava va rivalako lezvaku Jehovha i Nungungulu a hanyako zva olova ku va ti tsawukanisa naye. Wona lezvi zvi humeleleko vaIzrayeli a cikhati leci va nga hi ciwuleni. Va wa zvi tiva lezvaku Jehovha i kona, kanilezvi va no sangula ku kanakana lezvaku i wa ta va khatalela. Va noza va wutisa ku: ‘Xana Jehovha i kona cikari ka hina, kutani a nga kona ke?’ (Ekso. 17:2, 7) Hi kota ya lezvo, va no hluwukela Nungungulu. A zvi kanakanisi lezvaku hina a hi lavi ku landzela a mahanyela yabye ya kungaingisi, lawa ma nga citlharihiso ka hina. — Lera Mahebheru 3:12.

16. Zvini zvi nga ringako a kukholwa ka hina?

 ¹⁶ A tiko legi gi maha lezvaku zvi hi karatela a ku simama hiva kusuhani na Jehovha. A vanhu vo tala a va vhumeli lezvaku Nungungulu i kona. A kutala ka zvikhati, lava va kanyisako zvileletelo zva Nungungulu va wonekisa ku khwatsi a wutomi ga va fambela khwatsi. A cikhati leci hi wonako lezvo na zvi maheka, a kukholwa ka hina ku nga tshuka ku ringiwa. Hambu lezvi ka ku hi wa nga ta kaneta a ku Nungungulu i kona, hi nga ha sangula ku ti wutisa ku xana i ta hi vhuna ke. A mutsali wa Lisimu 73 yenawu i ti wutisile zvo fana. I wa wona lava va nga hi matlhelweni yakwe na va tshova milayo ya Nungungulu kanilezvi a wutomi gi simama ku va fambela khwatsi. Hikwalaho, i no sangula ku ti wutisa ku xana zva vhuna a ku tirela Nungungulu ke. — Lis. 73:11-13.

17. Zvini zvi to hi vhuna ku hi tshama kusuhani na Jehovha?

¹⁷ Zvini zvi gumesileko zvi vhuna a muyimbeleli wa lisimu leli lezvaku a cica mawonela yakwe? I no ehleketa hi lezvi zvi to humelela lava va rivalako Jehovha. (Lis. 73:18, 19, 27) I no tlhela a ehleketa hi mabhindzu ma kumiwako hi ku tirela Nungungulu. (Lis. 73:24) Hinawu hi nga ehleketa hi makatekwa lawa Jehovha a hi nyikako. Alakanyela lezvi a wutomi ga hina gi nga wa ta tshamisa zvona loku hi wa nga tireli Jehovha. A ku maha lezvo zvi ta hi vhuna a ku hi namarela ka mahanyela ya hina yo tsumbeka, niku a ku fana ni muyimbeleli wa tisimu hinawu hi ta wula hiku: ‘Zvi ndzi sasekele a ku tshama kusuhani na Nungungulu’. — Lis. 73:28.

18. Hikuyini hi nga faneliko ku chava lezvi zvi to humelela cikhatini ci tako?

¹⁸ Hi nga zvi kota a ku hlula ni cihi cikarato hi nga kumanako naco masikwini lawa yo gumesa hakuva hi “malandza ya Nungungulu wa lisine a hanyako”. (1 Tes. 1:9) A Nungungulu wa hina Munhu wa lisine a mahako cokari kasi ku vhuna malandza yakwe. I kombile lezvaku i wa hi zvin’we ni malandza yakwe cikhatini ci nga hundza niku i zvin’we na hina nyamutlha. Zvezvanyana ku ta sangula a kuxaniseka ka hombe laha misaveni. Kanilezvi hi nga tava hoce. (Isa. 41:10) Ngha hontlheni hi “wula na hi tiyile hiku: ‘Jehovha hi yena muvhuni wa mina; ndzi nga ta chava nchumu. A munhu a nga ndzi maha yini ke?’” — Mah. 13:5, 6.