1, 2. a) Hikuyini hi tiyisiwako hi vamakabye lava va simamako ku chumayela ka zvipandze lezvi a vanhu vo tala va kalako va nga tsakeli? (Wona mufota laha hehla.) b) Zvini lezvi Jesu a nga wula xungetano hi ku chumayela “tikweni” gakwe? (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

SERGIO na Olinda i nuna ni sati va nga maphayona le Estados Unidos. Hi wumbiri gabye va na ni 80 wa malembe ni ku hundza. Ka malembana lawa, zva va karatela ku famba hi kota ya zvipandzela. Hambulezvo, kota lezvi va tako na va zvi maha hi malembe yo tala, hi ma 7 hora vaya ka gin’we ga matshamu ku hundza-hundzako nguvhu vanhu lomu dhoropeni gabye. Vaya va tshama kusuhani ni laha parajini ya zvibhomba va nyikela mabhuku ka lava va hundzako hi laho. A kutala ka vanhu a va khatali hi vona, kanilezvi Sergio na Olinda va nyima ka wutshamu lego va tlhela va n’wayitela vanhu vontlhe va va cuwukako. Neti zviku dhina, vo khumuka va hletelana vaya kaya. Loku giku n’we, hi cikhati caleci ca ma 7 hora va tlhela kambe parajini leyo. Hi vhiki va chumayela 6 wa makhati ka cipandze ca ni mixo, ndzeni ka lembe.

² A ku fana na Sergio na Olinda, ku na ni vamakabye vo tala vo  tsumbeka lava va chumayelako lomu cipandzeni cabye hi malembe yo tala, hambu loku a vanhu vo tala va nga tsakeli. Kuzvilava wenawu u chumayela ka cipandze co fana ni leco. Loku zvi tshamisile lezvo, ha ku dzundza, hakuva u timisela u tlhela u simama ku chumayela hambu lezvi zvi kalako zvi nga olovi. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) A cikombiso ca wena ca tiyisa vamakabye vo tala, hambu lava va nga ni malembe na va tirela Jehovha. Wona lezvi a vawoneleli vo kari va cipandze va wulileko. A mun’we ni mun’wani wabye i te: “Loku ndzi chumayela ni vamakabye lavo vo tsumbeka, a cikombiso cabye ci ndzi nyika ntamu. A kutsumbeka kabye ka ndzi kuca ku timisela ku tlhela ku ndzi tiyisa hlana ntirweni wa kuchumayela. A cikombiso cabye ca tangalisa a mbilu ya mina.”

3. Zviwutiso muni zva zvinharu hi to wulawula hi zvona ka ndzima leyi, niku hikuyini?

³ Ka ndzima leyi hi ta hlamuliwa zviwutiso zvinharu: Cini ci nga tshukako ci hi mbheta ntamu? Zvi wula yini a ku pswala mihandzu? Cini ci to hi vhuna ku simama hi pswala mihandzu hi kutimisela? A ku tiva mihlamulo ya zviwutiso lezvi zvi ta hi kuca ku simama hi maha ntiro wa kuchumayela lowu Jesu a hi nyikileko.

4. a) Xana Pawule i ti zwisile kuyini hi lezvi a vaJudha vo tala va nga kala ku tsakela mahungu yo saseka? b) Hikuyini a nga ti zwisa lezvo?

⁴ Wa tshuka u mbhela ntamu hi lezvi a vanhu va lomu cipandzeni ca n’wina va kalako va nga khatali hi mahungu ya Mufumo? Loku zvi tshamisile lezvo, u ta zvi zwisisa lezvi mupostoli Pawule a nga ti zwisa zvona. I mbhetile cipimo ca 30 wa malembe na a chumayela, niku i vhunile vanhu vo tala lezvaku va maha maKristu. (Mitiro 14:21; 2 Va Le Korinte 3:2, 3) Hambulezvo, a nga zvi kotangi ku vhuna vaJudha vo tala lezvaku va maha maKristu. Wutshan’wini ga lezvo, a kutala ka vona va alile ku ingisela Pawule, niku a vokari va zile va mu xanisa. (Mitiro 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Xana Pawule i ti zwisile kuyini hi lezvi va nga kala ku tsakela mahungu yo saseka? I te: ‘Ndzi na ni wusiwana ga hombe ni kubayisa ku nga mbheliko lomu mbilwini ya mina.’ (Va Le Roma 9:1-3) Hikuyini a nga ti zwisa lezvo? Hi lezvi a nga randza ku chumayela ni ku randza vanhu. Pawule i wa khatala nguvhu hi vaJudha niku a nga tsakangi a cikhati va nga ala a tipswalo ta Nungungulu.

5. a) Cini ci hi kucako ku chumayela? b) Hikuyini zvi zwisisekako a ku tshuka hi mbhela ntamu ka zvikhati zvin’wani?

⁵ A ku fana na Pawule, hi chumayela vanhu hakuva ha khatala hi vona niku hi lava ku va vhuna. (Matewu 22:39; 1 Va Le Korinte 11:1) Ha zvi tiva lezvaku a ku tirela Jehovha hi yona ndlela ya yi nene ya ku hanya. Niku hi lava ku vhuna van’wani lezvaku vonawu va hanyela co ci tiva! Lezvo hi zvona zvi hi mahako hi simama ku va kuca ku gondza lisine hi Jehovha ni kungo gakwe xungetano hi vanhu. Zvi fana ni loku hi va yisela a cinyikiwo co saseka hi gumesa hi va khongotela, hiku: ‘Amukelani, ho kombela.’ Hikwalaho, loku va ala cinyikiwo leco, zva zwisiseka loku hizwa ‘kubayisa ka mbilu’, a ku fana na Pawule. A kubayisa loko, a ku vangiwi hi kota ya ku vhumala kukholwa, kanilezvi hi lezvi hi randzako vanhu hi mbilu yontlhe. Hikwalaho, hambu loku hi mbhela ntamu ka zvikhati zvin’wani, hi simama hi chumayela. Kuzvilava hi fana na Elena, loyi a nga phayona hi 25 wa malembe ni ku hundza.  I ngalo: “Zva ndzi karatela ku chumayela. Hambulezvo, a ku na ntiro wun’wani waku ndzi nga wu fananisa ni ntiro wa kuchumayela.”

6. Ciwutiso muni hi to hlamuliwa zvezvi?

⁶ Hikuyini hi nga tiyisekako lezvaku hi nga pswala mihandzu ntirweni wa kuchumayela ni ka gihi wutshamu hi chumayelako ka gona? Kasi ku kuma hlamulo wa ciwutiso leci ca lisima, a hi bhuleni hi mifananiso yimbiri ya Jesu leyi a nga wulawula hi cilaveko ca ku ‘pswala mihandzu’. (Matewu 13:23) A mufananiso wo sangula wu wulawula hi civhina.

7. a) Ka mufananiso wa Jesu, himani a “murimi,” ni ‘civhina,’ ni “maravi”? b) Ciwutiso muni ha ha lavako ku hlamuliwa?

⁷ Gondza Johani 15:1-5, 8. Ka mufananiso lowu, Jesu i tlhamusele lezvaku Jehovha “murimi,” a ‘civhina’ hi yena Jesu niku a vapizani vakwe “maravi.” * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Hi kulandzela, Jesu i byelile vapostoli vakwe aku: ‘Dhadhani wa mina wa dhumiswa hi lezvi, lezvaku mu pswala mihandzu yo tala, mu maha vapizani va mina.’ Makunu, zvi wula yini ku pswala mihandzu? Ka mufananiso lowu, Jesu a nga wulangi hi kukongoma ku cini a mihandzu leyo, hambulezvo i nyikile mahungu ma hi vhunako ku kuma hlamulo wa ciwutiso leco.

8. a) Ka mufananiso wa Jesu, hikuyini a ku ‘pswala mihandzu’ zvi kalako zvi nga wuli ku maha vapizani vaswa? b) Jehovha i hi kombela ku maha zvilo zva tshamela muni?

⁸ Jesu i wulile lezvi xungetano hi Papayi wakwe: ‘Ni gihi ravi gi nga ka mina, legi gi nga pswaliko mihandzu, wa gi tsema.’ Hi magezu man’wani, hi ngava malandza ya Jehovha ntsena loku hi pswala mihandzu. (Matewu 13:23; 21:43) Hikwalaho, ka mufananiso lowu a ku pswala mihandzu a zvi wuli ku maha vapizani vaswa. (Matewu 28:19) Loku zvi wa hi lezvo, a Timboni to tsumbeka leti ti kalako ti nga se vhuna wokari lezvaku a maha mupizani wa Jesu ti wa ta fana ni maravi lawa ma kalako ma nga pswali mihandzu. Kanilezvi, a zvi tshamisangi lezvo! Hikuyini? Hi lezvaku a hi nge kurumeti vanhu lezvaku va maha vapizani. Jehovha munhu wa lirandzo. A nga tshuki a hi kombela ku maha nchumu hi kalako hi nga wu koti ku maha. I hi kombela ku maha ntsena lezvi hi zvi kotako. — Dhewuteronome 30:11-14.

9. a) Hi pswalisa kuyini mihandzu? b) Mufananiso muni hi to wulawula hi wona zvezvi?

⁹ Makunu, zvi wula yini a ku pswala mihandzu? Zvi wula ntiro waku hontlheni hi nga wu maha. I ntiro muni lowu Jehovha a nyikileko malandza yakwe wontlhe? Ku chumayela mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) (Matewu 24:14) A mufananiso wa Jesu wa mubyali wa yi dlunyatisa khwatsi mhaka leyi. Zvalezvi a hi wulawuleni hi mufananiso lowo.

10. a) Himani a mbewu ni misava ka mufananiso wa Jesu? b) A lihlanga la trigo li pswala yini?

¹⁰ Gondza Luka 8:5-8, 11-15. Ka mufananiso wa mubyali, Jesu i tlhamusele lezvaku a mbewu i “mhaka ya Nungungulu,” kutani mahungu ya Mufumo wa Nungungulu. A misava ku wuliwa mbilu ya munhu. A mbewu leyi yi nga wela ka misava yo saseka yi humesile timitsu, yi hluka yi maha sinya ya hombe. Hi kulandzela, yi “pswala hi ka 100”. Loku a sinya leyo li wa hi lihlanga la trigo, li wa ta pswala  mihandzu muni? Li wa ta pswala zvihlangana zva trigo? Ahihi. Li wa ta pswala timbewu, leti hi kufamba ka cikhati ti nga wa ta kula ti maha tihlanga ta trigo. Ka mufananiso lowu, a mbewu yin’we yi pswala a 100 wa timbewu. Xana lezvo zvi hi gondzisa yini hi ntiro wa hina wa kuchumayela?

11. a) A mufananiso wa mubyali wu hi gondzisa yini xungetano hi ntiro wa hina wa kuchumayela? b) Hi pswalisa kuyini timbewu tiswa?

¹¹ A cikhati leci a vapswali va hina va maKristu kutani Timboni tin’wani ti nga hi gondzisa hi khati go sangula xungetano hi Mufumo wa Nungungulu, zvi wa ku khwatsi vo byala mbewu ka misava yo saseka. A va no ku tsaka a cikhati va nga wona lezvaku hi vhumele a mahungu lawo. A mbewu leyo yi simamile ku kula laha kuza yi pswala mihandzu. A ku fana ni lihlanga la trigo leli li nga kumbukiwa kusanguleni li kalako li nga pswali zvihlangana zva zviswa, kanilezvi a timbewu ta tiswa, hinawu a hi pswali a vapizani vaswa, kanilezvi a timbewu tiswa. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Hi zvi mahisa kuyini lezvo? Contlhe cikhati hi bhulako ni van’wani xungetano hi Mufumo wa Nungungulu, zvi fana ni loku hi engetela ni ku xwanya timbewu leto ti byalilweko mbilwini ya hina. (Luka 6:45; 8:1) Hikwalaho, laha hi simamako hi chumayela a mahungu ya Mufumo wa Nungungulu, ho ‘pswala mihandzu hi kutimisela’.

12. a) Hi gondza yini ka mufananiso wa Jesu wa civhina ni wa mubyali? b) Lezvo zvi ku maha u ti zwisa kuyini?

¹² Hi gondza yini ka mufananiso wa Jesu wa civhina ni wa mubyali? Hi gondza lezvaku a ‘ku pswala mihandzu’ a zviyi hi loku a vanhu va tsakela a mahungu lawa hi chumayelako kutani va nga tsakeli. Zviya hi kuva hi simama ku chumayela kutani ku nga simami. Pawule i wulile zvilo zvo fana a cikhati a ngaku: ‘Mun’we ni mun’wani i ta amukela a hakhelo yakwe khwatsi hi mitiro yakwe.’ (1 Va Le Korinte 3:8) Jehovha i ta hi chachazela hi ntiro wa hina, na ku nga hi mihandzu ya kona. Matilda, a nga phayona hi cipimo ca 20 wa malembe i ngalo: “Zva ndzi tsakisa a ku tiva lezvaku Jehovha wa katekisa a kutikarata ka hina.”

13, 14. Hi kuya hi bhuku ga Va Le Roma 10:1, 2, cini ci nga maha Pawule a nga tsiki ku chumayela?

¹³ Cini ci to hi vhuna ku ‘pswala mihandzu hi kutimisela’? A hi woneni cikombiso ca Pawule.  Ha zvi tiva ku Pawule i mbhelile ntamu hi kota ya lezvi a vaJudha va nga ala ku amukela a mahungu ya Mufumo. Hambulezvo, a nga tshukangi a tsika ku chumayela. I tlhamusele lezvi a nga ti zwisa zvona xungetano hi vaJudha lavo a cikhati a ngaku: ‘A kuxuva ka mbilu ya mina, ni mukombelo wa mina ka Nungungulu ha vona, hi lezvaku va hanyiswa. Hakuva ndza va mahela wukustumunyu lezvaku va pangamela Nungungulu, kanilezvi na va nga zvi mahi hi kutiva.’ (Va Le Roma 10:1, 2) Makunu, hikuyini Pawule a nga simama a chumayela?

¹⁴ Co sangula, Pawule i te leci ci nga mu kuca ku chumayela vaJudha ‘kuxuva ka mbilu yakwe’. I wa lava lezvaku va hanyiswa. (Va Le Roma 11:13, 14) Ca wumbiri, i kumbukile ‘mukombelo wakwe ka Nungungulu ha vona.’ Pawule i khongotele Jehovha kasi a vhuna vaJudha hi mun’we mun’we lezvaku va amukela mahungu ya Mufumo. Ca wunharu, i te: “Va pangamela Nungungulu.” Pawule i wa wona zva zvi nene ka vanhu niku i wa zvi wona ku va nga tirela Jehovha. I wa zvi tiva ku a vaJudha lavo vo hiseka va wa ta maha vapizani vo hiseka va Kristu, a ku fana na yena.

15. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Pawule? Nyika zvikombiso.

¹⁵ Hi nga mu pimanyisisa kuyini Pawule? Co sangula, hi fanele ku hlota lava hakunene a timbilu tabye ti longileko ku amukela ‘wutomi ga pindzukelwa.’ Ca wumbiri, hi khongotela Jehovha lezvaku a vhuna vanhu va timbilu ti nene lezvaku va ingisela a cikhati hi va  chumayelako. (Mitiro 13:48; 16:14) Hi zvalezvo a mahako Silvana, a nga phayona hi cipimo ca 30 wa malembe. I ngalo: “Na ndzi nga se suka ndziya kuchumayeleni, ndzi khongela ka Jehovha ndzi kombela lezvaku a ndzi vhuna kuva ni mawonela ma nene.” Hi tlhela hi khongelela ku a tingilozi ti hi vhuna a ku kuma vanhu va ti yimiseleko ku ingisela. (Matewu 10:11-13; Kuvhululelwa 14:6) Robert, a nga phayona hi cipimo ca 30 wa malembe ni ku hundza i ngalo: “A ku tira ni tingilozi leti ti zvi tivako lezvi zvi humelelako a mingango zva tsakisa.” Ca wunharu, hi ti karatela ku wona zva zvi nene ka vanhu ni ku wona ku va nga tirela Jehovha. Carl, a nga dhota gi bhabhatisilweko kwalomo ka 50 wa malembe ndzhako i ngalo: “Ndzi cuwuka zvilo zvi nga kombako a kutsakela ka munhu, zvo kota ku n’wayitela, kutlhatlheka lomu nghoheni, kutani loku a maha ciwutiso co zwala.” Loku hi maha lezvo, hi nga ‘pswala mihandzu hi kutimisela’ a ku fana na Pawule.

16, 17. a) Hi gondza yini ka Mutshawuteli 11:6? b) A ntiro wa hina wu nga va khumbisa kuyini lava va hi wonako?

¹⁶ A hi faneli ku rivala lezvi a ntiro wa kuchumayela wu nga va khumbisako zvona vanhu, hambu loku zvi wonekisa ku khwatsi ne mun’we a nga khatali hi mahungu ya hina. (Gondza Mutshawuteli 11:6.) A vanhu va hi wona. Va zvi wona ku hi ambala hi ndlela ya yi nene niku hi vanhu va cichavo ni va cinghana. Lezvo zvi nga ha va hlamalisa, niku hi kufamba ka cikhati hambu lava va nga hi ni mawonela ya hava hi hina va nga ha sangula kuva ni mawonela ma nene hi hina. Sergio na Olinda va zvi wonile lezvo.

¹⁷ Sergio i ngalo: “Hi kota ya mababyi, hi nyimile kuya ka wutshamu lego ku hundza-hundzako nguvhu vanhu hi cikhati co kari. A cikhati hi nga vhuxetela, a vahundzi va ndlela va hi wutisile ku: ‘Zvini zvi nga humelela? Hi wa mu vilela.’” Olinda i engetela lezvi na a n’wayitela: “A vafambisi va zvibhomba va wa hi tlakusela mawoko na va hi kwalomu ka zvibhomba zvabye, va banguleka vaku: ‘Tirani khwatsi!’ Ka zvikhati zvin’wani va wa kombela a marevhista ya hina.” Sergio na Olinda va hlamalile nguvhu a cikhati a wanuna wo kari a ngata laha ka cikarinyana cabye ca wukustumunyu, a ta va nyika zvitsangi, a tlhela a va bonga hi ntiro lowu va wu mahako.

18. Hikuyini u ti yimiseleko ku ‘pswala mihandzu hi kutimisela’?

¹⁸ Laha u yako u nga “humuti a woko ga wena” hi ku bhulela van’wani a Mufumo wa Nungungulu, u maha cipandze ca lisima ca ku nyika ‘wukustumunyu matikweni wontlhe’. (Matewu 24:14) A ca lisima ka zvontlhe, hi lezvaku u ta kuma litsako la hombe hi ku tiva ku u tsakisa Jehovha. Yena i randza vontlhe lava va ‘pswalako mihandzu hi kutimisela’!