1. Andzhako ka kuva Adhamu na Evha va wonhile, zvini lezvi Jehovha a nga sangula ku zvi tivekisa hi nala wa hina?

ADHAMU i wa zvi tiva ku a nyoka a yi wulawuli. Hikwalaho a cikhati a ngazwa ku yi wulawulile na Evha, kuzvilava i alakanyile ku kuve civangwa co kari ca moya ci nga wulawula naye. (Genesisi 3:1-6) Adhamu na Evha va wa nga ci tivi civangwa leco. Kanilezvi Adhamu i hlawulile ku nyima ni civangwa leco co kala a nga ci tivi a tsika ku ingisa Papayi wakwe wa lirandzo. (1 Timote 2:14) Kusukela kwalaho, Jehovha i sangulile ku tivekisa nala loye wo biha a tlhela a tsumbisa lezvaku i wa ta loviswa. Ka cikhati caleco, i tlhelile a wula lezvaku a civangwa leco ca moya ci nga wulawulile na Evha hi ku tirisa nyoka ci wa ta vhukela vontlhe va randzako Nungungulu. — Genesisi 3:15.

2, 3. Ci ngava cigelo muni ci nga maha ku Jehovha a nga tlhamuselangi zvotala xungetano hi Sathani, na Mesiya a nga se chikela?

² Jehovha i wa nga se hi byela vito ga ngilozi leyo yi nga tsika ku mu ingisa. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) I tivekisile vito ga ngilozi leyo andzhako ka kuva ku hundzile 2500 wa malembe Adhamu na Evha na va tsikile ku mu ingisa. (Joba 1:6) A ngilozi leyo yi  tiviwa hi cikhundla caku “Sathani,” ci wulako ku “Mukaneti.” Mabhuku manharu ntsena ya Mitsalo ya ciHebheru ma wulawulako hi Sathani, ku nga bhuku ga 1 Kronekele, ni ga Joba ni ga Zakariya. Hikuyini ku nga wulawuliwa kutsongwani hi nala loyi, na Mesiya a nga se chikela?

³ Jehovha a nga tlhamuselangi zvotala xungetano hi Sathani lomu ka Mitsalo ya ciHebheru. Hikuyini? Hakuva a kungo ga Mitsalo ya ciHebheru ku wa hi ku vhuna vanhu lezvaku va tiva Mesiya va tlhela va mu landzela. (Luka 24:44; Va Le Galatiya 3:24) A cikhati leci Mesiya a nga chikela, Jehovha i tirisile yena ni vapizani vakwe kasi ku tlhamusela zvilo zvo tala lezvi hi zvi tivako xungetano hi Sathani ni tingilozi leti ti nga ti patsa naye. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Lezvo zva fanela, hakuva Jehovha i ta tirisa Jesu ni vatotilweko lezvaku va lovisa Sathani ni valandzeli vakwe. — Va Le Roma 16:20; Kuvhululelwa 17:14; 20:10.

4. Hikuyini hi nga faneliko ku chava Sathani?

⁴ Mupostoli Pedro i tlhamusela Sathani kota “nghala leyi yi dzumako”, Johani i mu vitana ku i “nyoka” niku hi “drako”. (1 Pedro 5:8; Kuvhululelwa 12:9) Kanilezvi a hi faneli ku mu chava Sathani. A ntamu wakwe wa gumelwa. (Gondza Jakobe 4:7.) Ha vhikelwa hi Jehovha, na Jesu, ni tingilozi to tsumbeka. Hi ku vhuniwa hi vona hi nga zvi kota kulwa ni nala wa hina. Hambulezvo, hi fanele ku tiva mihlamulo ya zviwutiso zvinharu zva lisima: Sathani i na ni kucetelo wa hombe ku ya chikela kwihi? I khohlisa vanhu hi ndlela muni? Niku zvini a zvi tsandzekako ku maha? A hi kumeni mihlamulo ya zviwutiso lezvi ni ku wona lezvi hi gondzako ka yona.

5, 6. Hikuyini a tihosi ta misava ti kalako ti nga zvi koti ku mbheta zvikarato zva vanhu?

⁵ A tingilozi to tala ti no ti patsa na Sathani ti tsika ku ingisa Nungungulu. Na wu nga seta Ntalo, Sathani i ringile tingilozi to kari kasi ti hlengela masango ni vavasati. A Bhibhiliya gi tlhamusela lezvo hi ndlela yo fananisa loku giku drako loyi a ngawa hi le tilweni i kokile cipandze ca wunharu ca tinyeleti. (Genesisi 6:1-4; Judha 6; Kuvhululelwa 12:3, 4) A cikhati leci a tingilozi leto ti nga ti hambanisa ni ngango wa Nungungulu, ti wo yima na Sathani kasi ava hosi ya tona. A hi faneli ku alakanya ku a tingilozi leto to kala ku ingisa i ntlawa wo kala ku xaxametwa. Lomu ku hanyako madhimoni, Sathani i ti wumbele mufumo wakwe na a pimanyisa lezvi a Mufumo wa Nungungulu wu nga zvona. I ti mahile hosi, a tlhela a xaxameta madhimoni, a ma nyika ntamu, a tlhela a ma maha tihosi ta misava. — Va Le Efesusi 6:12.

⁶ Sathani i tirisa hlengeletano yakwe kasi ku wonelela mifumo yontlhe ya misava. A zvi hi kanakanisi lezvo, hakuva i kombile Jesu a “mifumo yontlhe ya misava”, a guma aku: ‘Ndzi ta ku nyika wontlhe lowu ntamu, ni  kungangamela ka matiko lawa; hakuva zvi nyikilwe ka mina; ndzi zvi nyika ka loyi ndzi randzako ku mu nyika zvona.’ (Luka 4:5, 6) Lisine ku a mifumo yo tala ya va mahela zva zvi nene vanhu va yona, niku a tihosi to kari ti xuva nguvhu ku vhuna vanhu. Kanilezvi a ku na hosi yaku yi nga mbheta zvikarato zva vanhu. — Lisimu 146:3, 4; Kuvhululelwa 12:12.

7. Ahandle ka ku tirisa mifumo basi, Sathani i tirisa wukhongeli ga mawunwa ni mabhindzu ya misava hi ndlela muni? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁷ Sathani ni madhimoni va tlhela va tirisa wukhongeli ga mawunwa ni mabhindzu ya misava kasi ku khohlisa “tiko gontlhe”, kutani vanhu vontlhe. (Kuvhululelwa 12:9) Sathani i tirisa wukhongeli ga mawunwa kasi ku hangalasa mawunwa xungetano hi Jehovha, niku i tlhela a zama ku fihla ni vito ga Nungungulu. (Jeremiya 23:26, 27) Kota wuyelo ga kona, a vanhu vo kari va timbilu ti nene va alakanyako ku va khozela Nungungulu hi lisine va khozela madhimoni. (1 Va Le Korinte 10:20; 2 Va Le Korinte 11:13-15) Sathani i tirisa mabhindzu ya misava kambe kasi ku hangalasa mawunwa, yo kota lawa yaku a mali ni titshomba zvi maha vanhu va tsaka. (Mavingu 18:11) Lava va kholwako mawunwa lawo va tirisa wutomi gabye kasi va tirela “Mamona” kutani titshomba, wutshan’wini ga ku tirela Nungungulu. (Matewu 6:24) Hambu loku va tshukile va randza Nungungulu, a lirandzo labye hi titshomba li kula nguvhu laha ka kuza a lirandzo labye hi Nungungulu li n’walala. — Matewu 13:22; 1 Johani 2:15, 16.

8, 9. a) Zvilo muni zva zvimbiri hi gondzako ka lezvi Adhamu na Evha va nga maha, ni lezvi zvi nga mahiwa hi tingilozi to kala ku ingisa? b) Hikuyini zvi nga zvi nene a kuva hi tiva ku hi Sathani a fumako misava?

⁸ Ku na ni zvilo zvimbiri zva lisima hi gondzako ka lezvi Adhamu na Evha va nga maha, ni lezvi zvi nga mahiwa hi tingilozi to kala ku ingisa. Co sangula, hi gondza lezvaku ku na ni matlhelo mambiri ntsena ma nga kona, niku hi fanele ku hlawula gin’we. Hi nga hlawula kuva tlhelweni ga Jehovha kutani kuva tlhelweni ga Sathani. (Matewu 7:13) Ca wumbiri, hi gondza ku lava va yimako tlhelweni ga Sathani va tshovela mihandzu ya cikhatanyana. Adhamu na Evha va kumile ntamu wa ku ti hlawulela zva zvi nene ni zvo biha. Niku a madhimoni ma kumile ntamu wo kari hehla ka mifumo ya vanhu. (Genesisi 3:22) Kanilezvi contlhe cikhati a ku yima tlhelweni ga Sathani zvi neha hlomulo. A zvi bhindzuli nchumu! — Joba 21:7-17; Va Le Galatiya 6:7, 8.

⁹ Hikuyini zvi nga zvi nene a kuva hi tiva ku hi Sathani a fumako misava? Lezvo zvi hi vhuna kuva ni mawonela yo ringanisela hi tihosi ta misava ni ku hi kuca ku chumayela mahungu yo saseka. Ha zvi tiva ku Jehovha i lava ku hi kombisa cichavo ka tihosi. (1 Pedro 2:17) I rindzela ku hi ingisa milayo ya tihosi leto loku yi nga lwisani ni matshinya yakwe ya milayo. (Va Le Roma 13:1-4) Kanilezvi ha zvi tiva kambe lezvaku hi fanele ku simama hi nga ti ngheniseli ka politika kutani ku yima tlhelweni ga partidhu yo kari kutani hosi yo kari. (Johani 17:15, 16; 18:36) Kota lezvi hi zvi tivako ku Sathani i zama ku fihla vito ga Jehovha ni ku mu chakisa, hi maha zvontlhe  hi zvi kotako kasi ku gondzisa vanhu a lisine xungetano hi Nungungulu. Hi tizwa matshandza hi ku vitaniwa hi vito gakwe ni ku gi tirisa. A kurandza Jehovha zva lisima nguvhu a ku hundza ku randza mali kutani titshomba. — Isaya 43:10; 1 Timote 6:6-10.

10-12. a) Sathani a ngava a tirisile mitlhamu kasi ku phasa tingilozi to kari hi ndlela muni? b) Hi gondza yini ka lezvi a tingilozi leto ti nga maha?

¹⁰ Sathani i tirisa tipulani zvi karatako ku huluka ka tona kasi ku khohlisa vanhu. Kasi ku va kuca ku maha lezvi a zvi lavako, a zvikhati zvin’wani i tirisa mitlhamu kasi ku va phasa hi yona kutani ku va dzukisela.

¹¹ Sathani i tirisile ntlhamu kasi ku phasa tingilozi to tala nguvhu. Zvi nga maha na a tshamile a ti cuwukisela hi cikhati co leha kasi a tiva ku a nga maha yini kasi ku ti phasa. A tingilozi to kari ti phasilwe hi kunavela ti hlengela masango ni vavasati. A vana va tingilozi leto va wa hi vanhu vo chavisa nguvhu va nga hi ni xapi. (Genesisi 6:1-4) Ahandle ko tirisa wubhayi kasi ku phasa tingilozi leto, kuzvilava Sathani i tlhelile a ti tsumbisa ku ti wa ta fuma vanhu. Hi ndlela leyo, zva koteka ku Sathani a zamile ku nghenelela kutatisekeni ka ciphrofeto ca Jehovha xungetano hi ‘pswalo wa wasati’. (Genesisi 3:15) Kanilezvi Jehovha a nga mu tsikangi a maha lezvo. I nehile Ntalo, lowu wu nga thinda makungo yakwe wontlhe zvin’we ni lawa ya madhimoni.

¹² Hi gondza yini ka mhaka leyi? Hi gondza lezvaku a wubhayi ni matshandza mitlhamu ya ntamu. A tingilozi leti ti nga yima na Sathani ti tshamile malembe yo tala le tilweni zvin’we na Nungungulu wutsumbu! Hambulezvo, a kutala ka tona ti nghenelwe hi kunavela ka hava, niku a kunavela loko ku gumile ku kula nguvhu. Contlhe cikhati hi fanele ku alakanya lezvaku hambu loku hi hi ni malembe na hi tirela Jehovha, hi nga sangula kuva ni kunavela ka hava mbilwini ya hina. (1 Va Le Korinte 10:12) Hikwalaho hi fanele ku tshama hi ku hlola mbilu ya hina hi susa ni wahi maalakanyo yo kala kuhlazveka ni matshandza! — Va Le Galatiya 5:26; gondza Va Le Kolosi 3:5.

13. I ntlhamu muni wun’wani lowu Sathani a wu tirisako, niku hi nga potsisa kuyini ku phasiwa hi wona?

¹³ A ntlhamu wun’wani lowu Sathani a wu  tirisako kunavela ku tiva zvilo zvi mahiwako hi madhimoni. Inyamutlha i maha vanhu va tsakela zvilo lezvo hi ku tirisa wukhongeli ga mawunwa ni zvihungato. A mafilmi, ni mihlakano ya zvibelabela, ni zvihungato zva matshamela man’wani zvi nga maha zvilo lezvo zviku khwatsi zva tsakisa. Hi nga potsisa kuyini ku phasiwa hi ntlhamu lowu? A hi faneli ku rindzela ku a hlengeletano ya Jehovha yi hi nyika xaxameto wa zvihungato zva zvi nene ni zvo biha. Hi fanele ku gondzisa livhalo la hina kasi hi zvi kota ku hlawula zvihungato zva zvi nene lezvi zvi kalako zvi nga lwisani ni matshinya ya milayo ya Jehovha. (Mahebheru 5:14) Niku loku a lirandzo la hina hi Nungungulu “li nga hi na kuxengetela”, hi ta hlawula zvihungato zva zvi nene. (Va Le Roma 12:9) A munhu wa kukhohlisa i wula lezvi a maha lizviya. Hikwalaho a cikhati hi hlawulako zvihunganto, hi fanele ku ti wutisa ku: ‘Ndza landzela matshinya ya milayo lawa ndzi gondzisako van’wani lezvaku va ma landzela ke? Loku a zvigondzani zva mina zva Bhibhiliya kutani vanhu ndzi va chumayelako va wona zvihungato ndzi zvi hlawulako va wa ta alakanya yini?’ Loku hi hanya hi matshinya ya milayo lawa hi gondzisako van’wani, zvi ta hi olovela ku potsa ku phasiwa hi mitlhamu ya Sathani. — 1 Johani 3:18.

14. Sathani i zamisa kuyini ku hi dzukisela, niku hi nga yimisa kuyini hi tiyile?

¹⁴ Sathani i zama ku hi dzukisela kambe kasi hi chava hi tsika ku tsumbeka ka Jehovha. Hi cikombiso, a nga ha kucetela mifumo lezvaku yi beletela ntiro wa hina wa kuchumayela. A nga ha tirisa vatiri-kuloni kutani zvigondzani-kuloni kasi ku hi poyila hi lezvi hi hanyako hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. (1 Pedro 4:4) A nga ha kucetela maxaka ya hina ma kalako ma nga hi maKristu, lezvaku ma hi betela kuya mitlhanganweni na ma alakanya ku mo hi vhuna. (Matewu 10:36) Hi nga maha yini kasi hi yima hi tiyile laha Sathani a zamako ku hi dzukisela? Loku Sathani a hi vhukela a hi faneli ku hlamala hakuva ha zvi tiva ku ilwa na hina. (Kuvhululelwa 2:10; 12:17) Niku hi fanele ku alakanya kambe lezvaku Sathani i wula ku hi tirela Jehovha ntsena loku a zvilo zvi hi fambela khwatsi kanilezvi loku hi kumana ni zvikarato hi ta fularela Jehovha. (Joba 1:9-11; 2:4, 5) Hi kugumesa,  contlhe cikhati hi fanele ku kombela Jehovha lezvaku a hi nyika ntamu. Alakanya lezvaku Jehovha i tava na wena contlhe cikhati. — Mahebheru 13:5.

15. Sathani a nga zvi kota ku hi kurumeta ku maha zvilo hi kalako hi nga zvi lavi ke? Tlhamusela.

¹⁵ Sathani a nga zvi koti ku kurumeta vanhu lezvaku va maha zvilo va kalako va nga zvi lavi. (Jakobe 1:14) A vanhu vo tala a va zvi tivi lezvaku va yima na Sathani. Kanilezvi loku a munhu a gondza lisine, i fanele ku hlawula ku i ta yima na Jehovha kutani na Sathani. (Mitiro 3:17; 17:30) Loku hi ti yimisela ku ingisa Jehovha, Sathani a nge zvi koti ku daya kutsumbeka ka hina. — Joba 2:3; 27:5.

16, 17. a) Zvini zvin’wani lezvi Sathani ni madhimoni va zvi tsandzekako ku maha? b) Hikuyini hi nga faneliko ku chava ku khongela ka Jehovha hi gezu go tlakuka?

¹⁶ Ku ni zvin’wani lezvi Sathani ni madhimoni va zvi tsandzekako ku maha. Hi cikombiso, a Bhibhiliya a gi wuli ku va zvi wona lezvi zvi nga lomu maalakanyweni kutani mbilwini ya hina. Hi Jehovha na Jesu ntsena va zvi wonako. (1 Samuweli 16:7; Marku 2:8) Makunu hi fanele ku chava ku loku hi wulawula kutani ku khongela hi gezu go tlakuka, Sathani ni madhimoni yakwe va tazwa lezvi hi wulako va guma va zvi tirisa kasi ku hi vhukela? Ahihi. Hikuyini? Alakanyela lezvi: A hi chavi ku maha zva zvi nene ntirweni wa Jehovha hi ku Sathani a nga hi wona. Hi ndlela yo fana, a hi faneli ku chava ku khongela hi gezu go tlakuka hi lezvi Sathani a to hizwa. A cin’wani kambe, a Bhibhiliya gi wulawula hi zvikhati zvo tala laha a vanhu va Jehovha va nga khongela hi gezu go tlakuka, niku a hi se gondza mahungu ma wulako ku va wa chava ku Sathani i ta zvizwa. (1 Tihosi 8:22, 23; Johani 11:41, 42; Mitiro 4:23, 24) Loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku tsakisa Nungungulu, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha a nga ta tsika Sathani a daya kuzwanana ka hina Naye hambu ko humelela yini. — Gondza Lisimu 34:7.

¹⁷ Hi fanele ku tiva nala wa hina, kanilezvi a hi faneli ku mu chava. Hambu lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hi ku vhuniwa hi Jehovha hi nga mu hlula Sathani! (1 Johani 2:14) Loku hi mu kaneta, i ta suka ka hina. (Jakobe 4:7; 1 Pedro 5:9) Inyamutlha, zvi wonekisa ku khwatsi Sathani i lambela nguvhu vaswa kasi ku wonha kuzwanana kabye na Jehovha. Va nga zvi kotisa kuyini kulwa ni kuvhukela ka Sathani? Ka ndzima yi landzelako hi ta bhula hi mhaka leyi.