1, 2. a) Cini ci vhunako vaswa va maKristu lezvaku va hlula Sathani ni madhimoni? (Wona mufota laha hehla.) b) Hi ta bhula hi yini ka ndzima leyi?

MUPOSTOLI Pawule i fananisile maKristu ni masochwa. Phela hi lomu ka kulwa yimpi niku hilwa ni valala va civiri! Kanilezvi a yimpi ya hina a hi ya kulwa ni vanhu; ya kulwa na Sathani ni madhimoni. Vata na valwa hi malembe yo tala niku va zvi kota nguvhu kulwa. Hikwalaho zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a hi nge hluli yimpini leyo, nguvhunguvhu loku ha hi vaswa. A vaswa va nga zvi kota ku hlula valala lavo va ntamu ke? Ina va nga zvi kota, niku va hlula! Hikuyini hi wulako lezvo? Hi lezvi va nyikwako ntamu hi Jehovha. Niku a ku fana ni masochwa ma nga trenariwa khwatsi, va ‘hloma matlhari wontlhe ya Nungungulu’ kasi va longa kulwa. — Gondza Va Le Efesusi 6:10-12.

² A cikhati leci Pawule a nga tirisa mufananiso lowu, kuzvilava i wa alakanya lezvi a masochwa ya vaRoma ma nga hlomisa zvona loku maya yimpini. (Mitiro 28:16) Ka ndzima leyi, hi ta wulawula hi mufananiso lowo wu to hi vhuna nguvhu. Hi ta tlhela hi wulawula hi lezvi a vaswa vo kari va wulako xungetano hi zvikarato ni mabhindzu ya ku hloma matlhari wontlhe ya moya.

3, 4. A lisine li nga lomu ka Bhibhiliya li fana ni libhandi la muRoma hi ndlela muni?

³ Gondza Va Le Efesusi 6:14. A libhandi la musochwa wa muRoma li wa hi ni tisimbi ti nga vhikela ciwunu cakwe. Ahandle ka lezvo, a zvikatawu zva ciketse lezvi zvi nga bohiwa zvi wa hi zvo bindza niku zvi wa faselwa ni libhandi lelo kasi a cikatawu leco ci nga gudlagudli. Niku a tibhandi to kari ti wa hi ni wutshamu go tiya go tlhomeka supadho. Loku a musochwa a ti fasile libhandi lelo i walwa na a nga chavi nchumu.

⁴ A ku fana ni libhandi lelo, a lisine leli hi gondzako lomu ka Mhaka ya Nungungulu la hi vhikela ka tigondzo ta mawunwa. (Johani 8:31, 32; 1 Johani 4:1) Niku laha hi yako hi engetela ku gondza ku randza lisine li nga ka Mhaka ya Nungungulu, zvi taya zvi hi olovela ku hanya hi matshinya ya milayo ya Nungungulu, kutani ku ambala ‘cikatawu ca hina ca ciketse’. (Lisimu 111:7, 8; 1 Johani 5:3) Ahandle ka lezvo, laha hi yako hi li zwisisa nguvhu a lisine lelo, hi ta zvi kota khwatsi ku li vhikela ka valala va hina. — 1 Pedro 3:15.

5. Hikuyini hi faneleko ku wulawula lisine contlhe cikhati?

⁵ Kota lezvi a lisine la Mhaka ya Nungungulu Li nga La lisima ka hina, hi ingisa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako hi tlhela hi wulawula lisine contlhe cikhati. A ku hemba gin’we ga matlhari gi tirisiwako nguvhu hi Sathani kasi ku phasa vanhu. A mawunwa ma bayisa a n’winyi wa wona ni loyi a ma kholwako. (Johani 8:44) Hikwalaho, hambu lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi nga hembi. (Va Le Efesusi 4:25) Lezvo a zvi olovi. Abigail a nga ni 18 wa malembe i ngalo: “Ka zvikhati zvin’wani zvi nga tshuka zvi wonekisa ku khwatsi a ku wulawula lisine a zvi vhuni, nguvhunguvhu loku ku hi lezvaku u ta huluka ka cikarato co kari loku u hemba.” * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Kanilezvi hikuyini contlhe cikhati a ti karatelako ku wulawula lisine? I ngalo: “Loku ndzi wulawula lisine, ndzi tshama ni livhalo li basileko mahlweni ka Jehovha. Niku lezvo zvi maha vapswali va mina ni vanghana va mina va ndzi tsumba.” Victoria, a nga ni 23 wa malembe i ngalo: “Loku u wulawula lisine u tlhela u yimela kukholwa ka wena, zvi nga ku vangela tixanisa to kari. Kanilezvi a mabhindzu u ma kumako a ma fananiswi ni nchumu: U maha munhu wa kutiya-hlana, u tizwa na u hi kusuhani nguvhu na Jehovha u tlhela u kombiwa cichavo hi lava va ku randzako.” Wa zvi wona ku hikuyini zvi nga zva lisima ku contlhe cikhati u boha ‘bhandi ga zvinene’ kutani ga lisine?

6, 7. Hikuyini a kululama ku fananiswako ni cikatawu ca ciketse?

⁶ Kuzvilava a cikatawu ca ciketse ca musochwa wa muRoma ci wa tolovela ku mahiwa hi ndlela yaku ci rendzelekela a cifuva cakwe ci tlhela ci mu tshama khwatsi. Ci wa mahiwa hi tisimbi ti nga faselwa laha ka bhebhe. A makatla yakwe ma wa vhaliwa hi tisimbi leti  tonawu ti nga faselwa laha ka bhebhe. A cikatawu leco ci wa maha ku a nga zvi koti ku ti ninganiza khwatsi, niku zvi wa lava ku a tshama hi ku cuwuka ku a tisimbi leto ta ha tshamile khwatsi ke. A cikatawu leco ci wa vhikela mbilu ni miri wontlhe kasi wu nga tlhaviwi hi supadho kutani paxa!

⁷ A milayo yo lulama ya Jehovha, leyi yi vhikelako “mbilu” ya hina kutani munhu wa hina wa le ndzeni, yi nga fananiswa ni cikatawu ca ciketse. (Mavingu 4:23) A musochwa i wa nga ta cicisa cikatawu cakwe ca ciketse hi cin’wani ci nga mahiwa hi tisimbi to kala ku tiya. Hi ndlela yo fana, hinawu a hi nge cici milayo yo lulama ya Jehovha hi yi vhaleta hi lezvi hi zvi wonako na zvi hi zvi nene hi mawonela ya hina. A hi na wutlhari go ringana ku vhikela mbilu ya hina. (Mavingu 3:5, 6) Hikwalaho hi fanele ku tshama hi ku wona ku a ‘cikatawu ca hina ca ciketse’ ca simama ci vhikela mbilu ya hina ke.

8. Hikuyini hi faneleko ku hanya hi matshinya ya milayo ya Jehovha?

⁸ Wa tshuka u zvi wonisa ku khwatsi a matshinya ya milayo ya Jehovha ma ku tsona kutlhatlheka kutani ku ku vhalela ku maha lezvi u zvi lavako? Daniel, a nga ni 21 wa malembe i ngalo: “A vagondzisi ni zvigondzani-kuloni va ndzi hleka hi lezvi ndzi hanyako hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. Hi cikhati co kari, ndzi no mbhelelwa hi kutsumba ndzi tlhela ndzi karateka nguvhu.” Kanilezvi i ti zwisa kuyini zvezvi? I ngalo: “Hi kugumesa ndzi wonile ku a ku hanya hi matshinya ya milayo ya Jehovha zva vhuna. A vokari va vanghana va mina va sangulile ku dzaha; a van’wani va tsika cikola. Lezvi va nga hanyisa zvona zvi wa vangisa wusiwana. Jehovha hakunene wa hi vhikela.” Madison, a nga ni 15 wa malembe i ngalo: “Ndzi kulula ndzi n’watseka kasi ndzi hanya hi matshinya ya milayo ya Jehovha wutshan’wini ga ku landzela lezvi a titanga ta mina ti alakanyako ku zva tsakisa.” Zvini a mahako? I ngalo: “Ndzi ti alakanyisa lezvaku ndzi rwele vito ga Jehovha niku Sathani i tirisa zviringo kasi ku hi phasa hi zvona. A cikhati ndzi hlulako, ndzi xalala nguvhu.”

9-11. a) Zvilato muni zvo fananisa lezvi a maKristu ma bohako? b) Zvini zvi to hi vhuna ku chumayela na hi nga chavi?

⁹ Gondza Va Le Efesusi 6:15. A musochwa wa muRoma i wa ngayi yimpini na a nga bohangi zvilato. A zvilato lezvo zvi wa mahiwa hi mabhebhe manharu, hikwalaho zvi wa tiyile nguvhu. Zvi wa tlhela zvi maha ku a musochwa zvi mu olovela ku famba hi zvona a nga ritimuki.

¹⁰ A zvilato lezvi a musochwa wa muRoma a nga boha zvi wa mu vhuna ku hlula yimpini, kanilezvi a zvilato zvo fananisa lezvi hina hi bohako zvi hi vhuna ku chumayela ‘mahungu yo saseka ya kurula’. (Isaya 52:7; Va Le Roma 10:15) Hambulezvo, ka zvikhati zvin’wani zvi lava kutiya-hlana kasi hi chumayela. Roberto, a nga ni 20 wa malembe i ngalo: “Ndzi wa chava ku chumayela zvigondzani-kuloni. Zvi wa ndzi dhanisa. Kanilezvi, loku ndzi cuwuka ndzhako, ndza ti laya hi lezvi  ndzi mahileko. Zvezvi zvi ndzi tsakisa nguvhu a ku chumayela titanga ta mina.”

¹¹ A vaswa vo tala va maKristu va wona ku a va chavi ku chumayela loku va rangile hi ku ti longisela na ka ha hi mahlweni. U nga maha yini kasi ku ti longisela? Julia, a nga ni 16 wa malembe i ngalo: “Ndzi tshama ndzi hi ni marevhista lomu ka paxta ya mina, ndzi tlhela ndzi ingisela mawonela ni lezvi a zvigondzani-kuloni zvi kholwako. Lezvo zvi ndzi vhuna ku alakanyela lezvi ndzi nga va vhunisako zvona. Loku ndzi ti longisele, ndza zvi kota ku bhula navo hi zvilo zvi to va vhuna.” Maria, a nga ni 23 wa malembe i ngalo: “Loku u kombisa wunene, u tlhela u ingisela khwatsi van’wani, u ta tiva lezvi a titanga ta wena ti yimisanako nazvo. Ndzi ti karatela ku lera mahungu wontlhe ma tsalelweko vaswa. Hikwalaho ndzi va leletela mahungu ma to va vhuna lomu ka Bhibhiliya kutani ka jw.org. A ku ti longisela khwatsi kasi ku chumayela zvi fana ni ku boha ‘zvilato’ zvi ku tshamako khwatsi.

12, 13. Mipaxa muni ya ndzilo leyi Sathani a yi tirisako?

¹² Gondza Va Le Efesusi 6:16. A musochwa wa muRoma i wa khoma citlhangu ca  hombe ca kwadhradhu. Ci wa mu sirelela kusukela lomu makatleni kala lomu ka madzolo, niku ci wa mu vhikela ka tisupadho, ni ka matlhari, ni ka mipaxa.

¹³ ‘Zvijulu’ muni zva ndzilo kutani mipaxa leyi Sathani a zamako ku ku fula hi yona? Kuzvilava i ku vhukela hi ku hembela Jehovha. Sathani i lava ku u alakanya ku Jehovha a nga ku randzi niku a ku na munhu a khatalako hi wena. Ida, a nga ni 19 wa malembe i ngalo: “Ndzi wa tshamela ku alakanya ku Jehovha i kule na mina niku a nga lavi ku ndzi maha munghana wakwe.” Zvini a mahako loku a ti zwisa lezvo? I ngalo: “A mitlhangano hi yona yi tiyisako kukholwa ka mina. Ndzi wa tolovela ku nga hlamuli mitlhanganweni, na ndzi ti byela ku i hava a tsakelako kuzwa hlamulo wa mina. Kanilezvi, zvezvi ndzi longisela mitlhangano ndzi tlhela ndzi ti karatela ku hlamula makhati mambiri kutani manharu. A zvi ndzi oloveli, kanilezvi ndza tsaka loku ndzi zvi kota. Niku a vamakabye va ndzi tiyisa nguvhu. Contlhe cikhati ndzi huma mitlhanganweni na ndzi tiva ku Jehovha wa ndzi randza.”

14. Hi gondza yini ka lezvi zvi nga humelela Ida?

¹⁴ A citlhangu ca musochwa a ci engeteli ku kula, ci tshama kwalaha ka kale. Kanilezvi kota lezvi hi zvi wonileko ka lezvi zvi nga humelela Ida, a kukholwa ku nga engetela ku kula kutani ku hunguka, ku nga tiya kutani ku mbhela ntamu. Hambulezvo, hi hina hi hlawulako. (Matewu 14:31; 2 Va Le Tesalonika 1:3) Kasi ku a ‘citlhangu ca hina ca kukholwa’ ci hi vhikela, hi fanele ku simama ku ci kulisa ni ku ci maha ci tiya nguvhu!

15, 16. A kutsumba ka hina ku fana ni ndlhondlha hi ndlela muni?

¹⁵ Gondza Va Le Efesusi 6:17. A musochwa wa muRoma i wa boha ndlhondlha kutani kapaseti kasi a vhikela hloko, ni nhamu, ni nghohe yakwe. Ka zvikhati zvin’wani a kapaseti lego gi wa mahiwa na gi ni cikhomu kasi a musochwa a zvi kota ku gi khoma.

¹⁶ A ku fana ni lezvi a ndlhondlha yi vhikelako wongo ga musochwa, a kutsumba ka hina ka “kuhanyiswa” ku vhikela maalakanyo ya hina. (1 Va Le Tesalonika 5:8; Mavingu 3:21) A kutsumba ku hi vhuna ku veka kupima ka zvitsumbiso zva Nungungulu ni ku nga mbheli ntamu hi kota ya zvikarato lezvi hi kumanako nazvo. (Lisimu 27:1, 14; Mitiro 24:15) Kanilezvi kasi ku a kutsumba loko ku hi vhikela, ku fanele kuva ka lisine ka hina. Hi fanele ku boha “ndlhondlha” hi nga yi weleli ntsena.

17, 18. a) Sathani a nga hi khohlisisa kuyini kasi hi tlhatlha ndlhondlha ya hina? b) Hi nga kombisisa kuyini lezvaku a hi vhumeli ku kalavelwa hi Sathani?

¹⁷ Xana Sathani a nga hi khohlisisa kuyini kasi hi tlhatlha ndlhondlha ya hina? Ehleketa hi lezvi a nga mu ringisa zvona Jesu. Sathani i wa zvi tiva ku Jesu i wa ta maha hosi ya misava. Hambulezvo i wa ta ranga hi ku xaniseka a tlhela a dawa. Andzhako ka lezvo, zvi wa ta lava ku a rindzela cikhati leci Jehovha a ci yimisileko kasi a maha Hosi. Hikwalaho Sathani i zamile ku mu byela zvilo a nga fanele ku maha kasi a hatlisa ku maha Hosi. Sathani i tsumbisile Jesu lezvaku loku o mu khozelanyana basi zvalezvo i wa ta fuma misava. (Luka 4:5-7) Wa zvi tiva kambe lezvaku Jehovha i hi tsumbisa zvilo zvo saseka misaveni yiswa. Kanilezvi zvi lava ku hi rindzela a kutatiseka ka zvitsumbiso lezvo, niku laha hi rindzelako hi nga ha kumana ni zvikarato zvo tala. Hikwalaho Sathani i hi vhululela ndlela ya kuva ni wutomi ga kutshamiseka zvezvi. I lava ku hi rangisa kutshamiseka ka hina, a  Mufumo wa Nungungulu hi wu siya ndzhako. — Matewu 6:31-33.

¹⁸ A vaswa vo tala va maKristu a va vhumeli ku kalavelwa hi Sathani. Hi cikombiso, Kiana, a nga ni 20 wa malembe i ngalo: “Ndza zvi tiva ku leci ci nga mbhetako zvikarato laha misaveni Mufumo wa Nungungulu ntsena. Xana a kutsumba kakwe ku ma khumbisa kuyini maalakanyo yakwe ni mahanyela yakwe? Zvi mu alakanyisa lezvaku a zvilo zva tiko legi zvi ta hundza. Wutshan’wini ga ku veka kupima kakwe ka mitiro ya kutihanyisa ya tiko legi, Kiana i tirisa cikhati cakwe ni ntamu kasi ku tirela Jehovha.

19, 20. Hi nga maha yini kasi hi engetela wutlhari ga hina ga ku tirisa a Mhaka ya Nungungulu?

¹⁹ A masochwa ya vaRoma ma wa tirisa tisupadho ta kwalomu ka 50 wa tisentimetro hi ku leha. A masochwa lawo ma wa zvi kota kulwa khwatsi hi tisupadho leto, hakuva ma wa tolovela ku ti tirisa ka mitiro yabye ya siku ni siku.

²⁰ Mupostoli Pawule i te a Mhaka ya Nungungulu yi fana ni supadho. Jehovha i hi nyikile supadho leyo. Kanilezvi hi fanele ku gondza ku yi tirisa khwatsi kasi ku vhikela kukholwa ka hina kutani ku cica maalakanyo ya hina. (2 Va Le Korinte 10:4, 5; 2 Timote 2:15) Hi nga engetelisa kuyini wutlhari ga hina? Sebastian, a nga ni 21 wa malembe i ngalo: “Ka cipimo cin’we ni cin’wani ndzi lerako lomu ka Bhibhiliya ndzi tsala vhesi gin’we. Ndzi xaxameta mavhesi lawo ka kadhernu wo kari.” Lezvo zvi mu vhuna ku ma zwisisa khwatsi a maalakanyo ya Jehovha. Daniel i engeta aku: “Laha ndzi lerako Bhibhiliya, ndzi tsala mavhesi ndzi wonako ku ndzi nga ma tirisa kasi ku vhuna vanhu kuchumayeleni. Ndzi polile ku a vanhu va tsakela nguvhu loku va wona ku ha gi randza nguvhu a Bhibhiliya ni ku wona ku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku va vhuna.”

21. Hikuyini hi nga faneliko ku chava Sathani ni madhimoni?

²¹ Kota lezvi hi zvi wonileko ka cikombiso ca vaswa hi wulawulileko hi vona ka ndzima leyi, a hi faneli ku chava Sathani ni madhimoni. Lisine ku va na ni ntamu, kanilezvi a ntamu wabye a wu hundzi lowu wa Jehovha. Niku va nga ta hanya kala kupindzuka. Ndzeni ka 1000 wa malembe va ta vhalelwa va nga ha khohlisi munhu, niku andzhako ka lezvo va ta loviswa. (Kuvhululelwa 20:1-3, 7-10) Ha mu tiva a nala wa hina, ni mano yakwe, ni kungo gakwe. Hi ku vhuniwa hi Jehovha, hi nga zvi kota ku mu hlula!