1. Zvikarato muni lezvi a malandza yo kari ya Jehovha kuzvilava ma lwisanako nazvo?

KU NI cikarato ca hombe u lwisanako naco zvezvi ke? Ku ngava lezvaku ku ni wokari lomu bandleni a nga ku mahela zva hava? (Jak. 3:2) Wa poyilelwa hi vatiri-kuloni kutani zvigondzani-kuloni hi lezvi u tirelako Jehovha? (1 Ped. 4:3, 4) Ku na ni maxaka ma zamako ku ku tsikisa kuya mitlhanganweni kutani ku chumayela ke? (Mat. 10:35, 36) Loku u kumana ni cikarato co bindza nguvhu, u nga tshuka u zvi wonisa ku i chukwana ku zvi tsika ku tirela Jehovha. Kanilezvi, kani cikarato muni u kumanako naco, tiyiseka lezvaku Jehovha i ta ku nyika wutlhari ga ku lwisana naco ni ntamu wa ku ci timisela.

2. Hi kuya hi Va Le Roma 15:4, a ku lera Mhaka ya Nungungulu zvi nga hi vhunisa kuyini?

² Jehovha i mahile lezvi zvi nga laveka kasi lomu ka Bhibhiliya kuva ni matimu ma kombako lezvi a vanhu vo kala kumbhelela vo kota hina va nga zvi timiselisako zvona a zvikarato. Hikuyini a nga maha lezvo? Kasi hi gondza ka cikombiso cabye. Lezvo zvi yelana ni lezvi mupostoli Pawule a nga tsala ka Va Le Roma 15:4. (Lera.) A ku gondza matimu lawo zvi nga hi chavelela zvi tlhela zvi hi nyika ku tsumba. Hambulezvo, kasi hi vhuneka, a Bhibhiliya a hi faneli ku gi lera basi. Hi fanele ku tsika Mitsalo yi cica kupima ka hina yi tlhela yi khumba mbilu ya hina. Hi cikombiso, zvini hi nga mahako loku hi lava wusungukati kasi hi lwisana ni cikarato co kari hi kumanako naco? Hi nga maha 4 wa zvilo; zvi nga lezvi: (1)  Ku khongela, (2) Ku alakanyela, (3) Ku ehleketa hi lezvi hi lerako, ni (4) Ku zvi tirisa. A hi woneni lezvi zvi patsekako ka cin’we ni cin’wani. * Andzhako ka lezvo, hi ta wona lezvi hi nga zvi mahisako zvona kasi hi gondza zvokari ka zvilo zvi humeleleko wutomini ga Hosi Dhavhidha ni ga mupostoli Pawule.

3. Na u nga se sangula ku lera Bhibhiliya, zvini u faneleko ku maha? Hikuyini u faneleko ku maha lezvo?

 ³ (1) Ku khongela. Na u nga se sangula ku lera Bhibhiliya, kombela Jehovha kasi a ku vhuna ku wona lezvi u nga vhunekisako zvona hi lezvi u lavako ku lera. Hi cikombiso, loku u lava wusungukati ga ku lwisana ni cikarato u kumanako naco, kombela Jehovha kasi a ku vhuna ku kuma matshinya ya milayo ma to ku vhuna ku tiva co maha. — Filp. 4:6, 7; Jak. 1:5.

4. Zvini u nga mahako kasi a matimu lawa u lerako ma hanya?

⁴ (2) Ku alakanyela. Jehovha i hi nyikile nchumu wo hlamalisa — a ku zvi kota ku alakanyela zvilo! Kasi a matimu lawa u lerako ma hanya, zama ku alakanyela lezvi a ciyimo ca kona ci nga tshamisile zvona, u ti wona na ku hi wena zvi nga ku humelela. Zama ku wona lezvi kuzvilava a nga zvi wona kutani lezvi a nga ti zwisa zvona.

5. Zvi wula yini a ku ehleketa, kona u nga zvi mahisa kuyini?

⁵ (3) Ku ehleketa hi lezvi hi lerako. A ku ehleketa ku nyima u pimisa khwatsi hi lezvi u lerako ni lezvi u nga ma tirisisako zvona a mahungu lawo. Zvi ku vhuna ku tlhavinyeta khwatsi a mongo ni mongo ni ku zvi zwisisa khwatsi lezvi u lerako. A ku ehleketa zvi fana ni zvakuga zvo nandziha. Ahandle ka loku u patsetele a tikhanakhana tontlhe ti lavekako u guma u bhika, a wu nge zvizwi lezvi zvi nandzihisako zvona. Kasi u kota ku ehleketa khwatsi, u nga ha zama ku kuma mihlamulo ya zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Loyi a matimu lawa ma wulawulako hi yena, zvini a nga maha kasi a lulamisa cikarato cakwe? Jehovha i mu vhunisile kuyini? Lezvi ndzi nga zvi gondza zvi nga ndzi vhunisa kuyini a ku timisela zvikarato zva mina?’

6. Hikuyini hi faneleko ku tirisa lezvi hi zvi gondzako?

⁶ (4) Ku zvi tirisa. Jesu i te loku hi nga zvi tirisi lezvi hi gondzako, hi fana ni munhu a akako yindlu yakwe lomu ka civhunyi. A munhu loye i tira yi nga chayi. Kanilezvi, o ti mbhetela sikira hi ku funya! Hikuyini? Hakuva loku kuna vhula, kuta tindambi, kuta cingulo zvi taba yindlu, yi gumesa yiku hohlo. (Mat. 7:24-27) Hinawu, loku hi khongela, hi alakanyela, hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi lerako, kanilezvi hi nga zvi tirisi lezvi hi nga gondza, hi tava hi xakele zvontlhe lezvi hi nga maha. Loku a kukholwa ka hina ku ringwa hi zvikarato kutani hi tixanisa, ku nga tava ku tiyile laha ka kuza ku hi vhuna ku timisela. Kanilezvi, loku hi lera hi tlhela hi tirisa lezvi hi zvi gondzako, hi ta maha zviboho zva zvi nene wutomini ga hina, hi kuma kurula, hi tlhela hi tiyisa kukholwa ka hina. (Isa. 48:17, 18) Zvezvi a hi woneni lezvi hi gondzako ka lezvi zvi humeleleko wutomini ga Hosi Dhavhidha, na hi tirisa 4 wa zvilo lezvi hi bhulileko hi zvona.

7. Matimu ya mani hi to ma kambisisa zvezvi?

⁷ Ku ni munghana kutani xaka gi nga ku mahela zva hava, loyi u nga ha mu tsumbiko hi kota ya lezvo? Loku a hi kona, u ta vhuneka nguvhu hi matimu lawa hi lavako ku ma kambisisa zvezvi, ya lezvi Hosi Dhavhidha a nga mahelwa hi n’wana wakwe Absalome, loyi a nga jikela a papayi wakwe a zama ku mu wutlela wuhosi. — 2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14.

8. Zvini u nga mahako kasi Jehovha a ku vhuna?

⁸ (1) Ku khongela. Na u alakanya lezvi zvi nga maheka ka matimu lawa, byela Jehovha lezvi u ti zwisako zvona hi wubihi legi u mahelwako. (Lis. 6:6-9) Mu byele hi kukongoma futsi, u tlhela u mu kombela ku a ku vhuna ku wona matshinya ma to ku vhuna ku tiva co maha kasi u lwisana ni cikarato leco.

9. Zvini zvi nga humelela Dhavhidha na Absalome?

⁹ (2) Ku alakanyela. Pimisa khwatsi hi lezvi  zvi nga maheka ka matimu lawa, u tlhela u zama ku alakanyela lezvi Hosi Dhavhidha zvi nga mu khumbisa zvona. Hi nga zvi alakanyela: Absalome, a n’wana wa Dhavhidha, i no tira malembe yo tala a zama ku xenga timbilu ta vanhu kasi va mu randza. (2 Sam. 15:7) Laha Absalome a nga wona ku makunu cikhati ci nene, i no rumela zvipiyawu lomu Izrayeli kasi ku kucetela vanhu lezvaku va mu vhumela kota hosi yabye. I zile a kucetela na Ahitofeli, a munghana wa hombe wa Dhavhidha, lezvaku a ti patsa navo va jikela Dhavhidha. Absalome i no ti yimisa kota hosi, a zama ku khoma Dhavhidha a daya, loyi a nga babya zva mahati ka cikhati leco. (Lis. 41:1-9) Dhavhidha i no pola cikungo ca Absalome a guma a tsutsuma lomu Jerusalema a ya tumbela. A masochwa ya Absalome ni ya Dhavhidha ma no guma ma kumana malwa. Lava va nga vhukela Dhavhidha va no hluliwa, Absalome a dawa.

10. Zvini lezvi Hosi Dhavhidha a nga kala ku maha hambu lezvi a nga hi cikaratweni?

¹⁰ Makunu, hi nga alakanyela lezvi Dhavhidha a nga ti zwisa zvona a cikhati leci zvontlhe lezvo zvi nga kari zvi maheka. Dhavhidha i wa mu randza Absalome a tlhela a tsumba Ahitofeli. Hambulezvo, vontlhe va vambiri, va nga hi vanghana vakwe, va no mu jikela va tlhela va zama ku mu daya! A hi kubayisa ka zvona! Zvi wa koteka ku Dhavhidha a mbhela ntamu a nga ha tsumbi munhu, a ti byela ku a vanghana vakwe vontlhe va ti patsile na Absalome. Zvi wa koteka ku a lava ku ti songela cikhumba na ca ha tsakama, a zama ku ti tsutsumelana yece a huma lomu tikweni. Kutani ku a rereka a kondla mawoko. Kanilezvi Dhavhidha a nga mahangi ne cin’we ca lezvo. I nolwa ni cikarato kala a ci hlula. Cini ci nga mu vhuna?

11. Zvini a nga maha Dhavhidha a cikhati a nga kumana ni cikarato?

¹¹ (3) Ku ehleketa hi lezvi hi lerako. Ka matimu lawa, hi kuma matshinya ma hi vhunako ku lwisana ni zvikarato. Zama ku hlamula ciwutiso leci: “Zvini lezvi Dhavhidha a nga maha kasi ku hlula cikarato leci?” Dhavhidha a nga jujekangi kupima, a tsutsumela ku maha ciboho co kala ci nga hi ci nene, ne a nga karatekangi laha ka ku a tsandzeka ni ku maha ciboho, kuzvilava a tama ku, ‘ndzi ta sina.’ Kanilezvi, i no khongela ka Jehovha kasi a mu vhuna. I kombele vanghana vakwe kambe kasi va mu vhuna, a tlhela a tekela ku maha lezvi a nga ti mahele ciboho. Hambu lezvi zvi nga mu bayisa nguvhu, a nga tsikangi ku tsumba vanghana vakwe ne a nga va vekelangi civiti. I no simama ku tsumba Jehovha ni vanghana vakwe.

12. Jehovha i mu vhunisile kuyini Dhavhidha?

¹² Ahati Jehovha ke, i mu vhunisile kuyini Dhavhidha? Loku u kambisisanyana, u ta pola lezvaku Jehovha i mu nyikile ntamu wa ku timisela a cikarato leci. (Lis. 3:1-8; magezu ya laha hehla ka cipimo) Jehovha i katekisile zviboho lezvi Dhavhidha a nga maha a tlhela a vhuna vanghana vakwe vo tsumbeka a cikhati va ngalwa va vhikela hosi yabye.

13. U nga mu pimanyisisa kuyini Dhavhidha loku a wokari a ku mahela zvilo zvo bayisa? (Matewu 18:15-17)

¹³ (4) Ku zvi tirisa. Ti wutise lezvi: ‘Ndzi nga mu pimanyisisa kuyini Dhavhidha?’ Loku u hi ka cikarato co fana ni leci, kuzvilava zvi nga lava ku u hatla u ci lulamisa. Hi kuya hi ciyimo ca kona, kuzvilava zvi nga lava ku u maha lezvi Jesu a nga wula ka Matewu 18, kutani ku tirisa a tshinya ga kona. (Lera Matewu 18:15-17.) Kanilezvi, u nga mahi ciboho hi matloti hi kuzwa mbilu ku bayisa. Kombela Jehovha a ku nyika kurula ni ku ku vhuna ku tiva lezvi u faneleko ku maha. U nga kanakaneli a vanghana va wena. Vhumela a ku va ku vhuna. (Mav. 17:17) A ca hombe ka zvontlhe, landzela wusungukati legi Jehovha a ku nyikako lomu ka Mhaka yakwe. — Mav. 3:5, 6.

14. 2 Timote 1:12-16; 4:6-11, 17-22 a nga ku tiyisa loku u hi ka zviyimo muni?

¹⁴ A maxaka ya wena ma ku xanisa hi lezvi u tirelako Jehovha ke? U hanya ka tiko legi a mufumo wu nga mu tsikiko mu tirela Jehovha na mu tlhatlhekile kutani va hi nyenyako ni nkondzo? Loku zvi hi lezvo, kuzvilava u nga tiyisiwa hi ku lera 2 Timote 1:12-16 ni 4:6-11, 17-22. * Pawule i tsalile mavhesi lawa na a hi paxweni.

15. Zvini u nga kombelako Jehovha?

¹⁵ (1) Ku khongela. Na u nga se lera matimu ya Pawule ma nga ka mavhesi lawa, mu byele a cikarato ca wena Jehovha ni lezvi u ti zwisako zvona. Mu byele hi kukongoma futsi. Tlhela u mu kombela ku a ku vhuna ku pola matshinya ya milayo ma to ku vhuna ku tiva lezvi u faneleko ku maha ka cikarato leci u kumanako naco.

16. Pawule i wa hi ka ciyimo muni?

¹⁶ (2) Ku alakanyela. Ti wone na ku hi wena Pawule. Ka cikhati leco, i wa bohilwe hi machini lomu paxweni le Roma. Lego gi wa nga hi khati go sangula. Kanilezvi ka khati legi, i wa zvi tiva ku a nga ta pona, i wa ta dawa. Ku ni vanghana vo kari va mu tsikileko kambe. A miri wakwe kambe wu nga ha lavi nchumu, i wa noya hi ku hohlo. — 2 Tim. 1:15.

17. Zvini lezvi Pawule a nga kala ku maha hambu lezvi a nga hi cikaratweni?

¹⁷ Pawule na a vekile kupima ka lezvi zvi nga hundza, a alakanya ku loku i wa no hlawula zvilo zvo hambana kuzvilava na nga khon’wangi. Kuzvilava na a kwatele a vavanuna va dhistrito ya Azia lava va nga mu tsika, kuzvilava a tlhela a nga ha va tsumbi a vanghana vakwe lava van’wani. Kanilezvi a nga mahangi ne cin’we ca lezvo. Hikuyini Pawule a nga simama ku va tsumba a vanghana vakwe lava van’wani a tlhela a tsumba ku Jehovha i ta mu chachazela?

18. Zvini a nga maha Pawule a cikhati a nga kumana ni cikarato?

¹⁸ (3) Ku ehleketa hi lezvi hi lerako. Zama ku hlamula ciwutiso leci: “Zvini lezvi Pawule a nga maha kasi ku hlula cikarato leci?” Hambu lezvi Pawule a nga kari a zvi wona ku i lava kufa, a nga rivalangi leyi yi nga mhaka ya lisima — a ku dhumisa Jehovha. I tlhelile a simama ku lava tindlela ta ku tiyisa van’wani. I tsumbile Jehovha hi ku khongela ka yena hi kukhandzakanya. (2 Tim. 1:3) Wutshan’wini ga ku veka kupima ka lava va nga mu tsika, i ti karatele ku kombisa kubonga ka vanghana vakwe va nga simama ku tsumbeka va mu vhuna. Ahandle ka lezvo, i no simama ku gondza a Mhaka ya Nungungulu. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) A ca hombe ka zvontlhe, i wa tiyiseka hi mbilu yontlhe a ku Jehovha na Jesu va mu randza. Va wa hi zvin’we naye niku va wa ta mu chachazela hi ntiro a wu mahileko hi kutsumbeka.

19. Jehovha i mu vhunisile kuyini Pawule?

¹⁹ Jehovha i wa sina a mu byelile Pawule lezvaku i wa ta xanisiwa hi kota ya kuva muKristu. (Miti. 21:11-13) Makunu, Jehovha i mu vhunisile kuyini Pawule? I hlamulile mikhongelo yakwe. A gumesa a mu nyika ntamu hi kufamba ka cikhati. (2 Tim. 4:17) Pawule i wa tiyiseka lezvaku i wa ta wu kuma a nchachazelo lowu a nga wu tirele hi ntamu wontlhe. Jehovha i tlhelile a kuca vanghana va Pawule vo tsumbeka lezvaku va mu vhuna.

20. Hi kuya hi Va Le Roma 8:38, 39, cini ci nga vhuna Pawule a ku timisela zvikarato? U nga mu pimanyisisa kuyini?

²⁰ (4) Ku zvi tirisa. Ti wutise lezvi: ‘Ndzi nga mu pimanyisisa kuyini Pawule?’ A ku fana na Pawule, hinawu hi rindzela lezvaku hi ta tshuka hi xanisiwa hi kota ya kukholwa ka hina. (Mar. 10:29, 30) Kasi hi simama ku tsumbeka  loku hi xanisiwa, hi fanele ku tsutsumela ka Jehovha hi mukhongelo hi tlhela hi gondza Bhibhiliya hi kukhandzakanya. Contlhe cikhati hi fanele ku alakanya lezvaku a nchumu wa lisima hi nga mahako ku dzundza Jehovha. A cin’wani hi ku Jehovha a nga ta tshuka a hi tsika ne a ku na nchumu ca ku a munhu a nga maha kasi Jehovha a tsika ku hi randza. — Lera Va Le Roma 8:38, 39; Mah. 13:5, 6.

21. Yuma na Hector va vhunilwe hi matimu ya mani a ku hlula zvikarato zvabye?

²¹ Kani ciyimo muni hi kumanako naco, hi nga tiyisiwa hi cikombiso ca vanhu va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya. Hi cikombiso, Yuma, a nga phayona le Japão, i wula lezvaku a matimu ya Jona ma mu vhunile ku nga ha chavi ku chumayela lomu ko tala vanhu. A muswa wo kari le Indonésia wa ku hi Hector, loyi a vapswali vakwe va nga tireliko Jehovha, i wula lezvaku a matimu ya Rute ma mu kuca ku gondza a tiva Jehovha a tlhela a mu tirela.

22. Hi yihi ndlela ya ku u vhuneka nguvhu hi tidrama ta hina kutani hi bhuku “Pimanyisa a kukholwa kabye”?

²² U nga ma kumisa kuyini a matimu ya vanhu va kumbukiwako ka Bhibhiliya lawa ma to ku tiyisa? A tivhidhio ta hina, ni tidrama ta magezu, ni bhuku “Pimanyisa a kukholwa kabye,” zvi hi vhuna ku ma zwisisa khwatsi a matimu ya Bhibhiliya. * Na u nga se sangula ku sixtira, ku ingisela, kutani ku lera a matimu lawo ma kambisisilweko khwatsi, sangula hi ku kombela Jehovha kasi a ku vhuna ku gondza zvilo zvo kongoma lezvi zvi to zvi tirisa. Ti veke ka ciyimo ca loyi a matimu lawo ma wulawulako hi yena. Ehleketa hi lezvi ma nga maha a malandza lawo yo tsumbeka ya Jehovha ni lezvi a nga ma vhunisa zvona ku hlula zvikarato zvabye. Alakanya ku tirisa lezvi u to zvi gondza ka matimu lawo. U nga rivali ku bonga Jehovha hi civhuno leci a ku nyikileko kala zvezvi. Komba lezvaku wa ci bonga a civhuno leco hi ku hlota tindlela ta ku tiyisa van’wani ni ku va vhuna.

23. Hi kuya hi Isaya 41:10, 13, zvini lezvi Jehovha a tsumbisako ku hi mahela?

²³ A wutomi tikweni legi gi fumiwako hi Sathani ga tshuka gi bindza, hambu ku tshuka gi hi rera futsi. (2 Tim. 3:1) Kanilezvi, a hi faneli ku karateka ku hundza mpimo kutani ku chava. Jehovha wa zvi tiva zvikarato zva hina. I tsumbisa ku i ta hi khoma hi woko gakwe ga cinene, a hi vhuna loku hi lava civhuno. (Lera Isaya 41:10, 13.) A hi kanakani a ku Jehovha i ta hi vhuna. A Bhibhiliya kambe ga hi nyika ntamu wa ku timisela ni cihi cikarato hi kumanako naco.