1. Jehovha i ma tiyisisile kuyini a malandza yo tsumbeka cikhatini ci hundzileko?

 KA ZVIKHATI zvo tala a Mhaka ya Nungungulu yi tlhamusela a vanhu vo tsumbeka kota vanhu va ntamu. Kanilezvi hambu loyi wo tiya nguvhu cikari kabye a hi contlhe cikhati a ti zwako na a tiyile. Hi cikombiso, ka khati go kari Hosi Dhavhidha i ti zwile na a ‘tiyisile ku khwatsi citsunga,’ kanilezvi ka khati gin’wani i no “chava.” (Lis. 30:7) Samsoni i wa hi ni ntamu wa hombe a cikhati a nga rangelwa hi moya wo basa wa Nungungulu, i wa zvi tiva ku loku a nga hi na ntamu wu tako hi ka Nungungulu, i wa ta ‘rereka ku fanana ni van’wani vanhu.’ (Vala. 14:5, 6; 16:17) Jehovha hi yena a nga ma nyika ntamu a malandza lawa yakwe yo tsumbeka.

2. Hikuyini mupostoli Pawule a nga wula ku i rerekile hi cikhati caleci ca cin’we na aku i ni ntamu? (2 Va Le Korinte 12:9, 10)

² Mupostoli Pawule i wa zvi tiva ku yenawu wa wu lava ntamu wu tako hi ka Nungungulu. (Lera 2 Va Le Korinte 12:9, 10.) A ku fana na hina, Pawule i kumene ni zvikarato zva lihanyo. (Gal. 4:13, 14) Ka zvikhati zvo kari, zvi wa mu karatela ku maha zva zvinene. (Rom. 7:18, 19) Ka zvikhati zvo kari i wa karateka a tlhela a chava lezvi kuzvilava zvi wa nga ta mu humelela. (2 Kor. 1:8, 9) Hambulezvo, laha Pawule a nga rerekile i wa kuma ntamu wa hombe. Hi ndlela muni? Jehovha i nyikile Pawule a ntamu wu nga laveka kasi a timisela a zvikarato zvakwe.

3. Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

³ Jehovha i tsumbisa ku hi nyika ntamu kasi hinawu hi timisela. (1 Ped. 5:10) Kanilezvi a hi nge rindzeli ku amukela ntamu lowo na hi kondlile mawoko. Kasi ku fananisa, a motori wa movha wu vhunetela movha kasi wu famba. Hambulezvo, a mufambisi wa movha i fanele ku kandzihela aseleradhori kasi wu famba.  Hi ku fanana, Jehovha i longile ku hi nyika ntamu hi wu lavako, kanilezvi hi fanele ku maha cokari kasi hi vhuneka hi wona. Zvini lezvi Jehovha a hi nyikako kasi hi tiya? Niku zvini hi faneleko ku maha kasi hi amukela ntamu lowo? Hi ta wona a hlamulo wa zviwutiso lezvo hi ku hlola lezvi Jehovha a vhunisileko zvona a vanhu vanharu va kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya — ku nga muphrofeti Jona, na Mariya mamani wa Jesu, na mupostoli Pawule. Hi ta tlhela hi wona lezvi Jehovha a simamisako zvona a tiyisa malandza yakwe hi ndlela yo fana.

4. Hi nga wu kumisa kuyini a ntamu wu tako hi ka Jehovha?

⁴ A yin’we ya tindlela ta ku amukela a ntamu wu tako hi ka Jehovha ku hi tshinela kakwe hi mukhongelo. Jehovha i ta hlamula mikhongelo ya hina hi ku hi nyika a ntamu “wo hundza wa munhu.” (2 Kor. 4:7) Hi nga tlhela hi kuma ntamu hi wu lavako hi ku lera Mhaka yakwe hi tlhela hi ehleketa hi yona hi wukheta. (Lis. 86:11) A mahungu ya Jehovha ka hina ma nga lomu ka Bhibhiliya ma “na ni ntamu.” (Mah. 4:12) Loku u khongela ka Jehovha ni ku lera Mhaka yakwe, u ta kuma ntamu wu lavekako kasi u timisela, u simama u tsakile, kutani ku tatisa a ciavelo co karata. Wona lezvi Jehovha a mu tiyisisileko zvona muphrofeti Jona.

5. Hikuyini muphrofeti Jona a nga lava ku tiyisiwa?

⁵ Muphrofeti Jona i wa lava kutiya-hlanha. I wa chava kuya lomu Jehovha a nga mu rumile. I no khilela citimela ci ngaya ka wutshamu gin’wani. Hi kota ya lezvo, yena ni lava a nga hi navo ka citimela va wa lava kufa hi kota ya bhubhutsa. Laha a vamarinyero va nga mu hoxela lomu bimbini, i no mitiwa hi njhanjhi ya hombe. I wa hi ka wutshamu go chavisa, lomu ndzeni ka njhanjhi ya hombe. U alakanya ku Jona i ti zwisile kuyini? A ku i wa rindzela kufa kwalomo? A ku i alakanyile ku Jehovha i mu tsukulile? Jona i wa karatekile nguvhu.

6. Hi kuya hi Jona 2:1, 2, 7, zvini zvi nga tiyisa Jona a cikhati a nga hi lomu ndzeni ka njhanjhi?

⁶ Zvini lezvi Jona a nga maha kasi a kuma ntamu ka wutshamu lego a nga hi yece? I no khongela ka Jehovha. (Lera Jona 2:1, 2, 7.) Hambu lezvi a nga kala ku ingisa Jehovha, Jona i wa tiyiseka lezvaku Jehovha i ta ingisa mukhongelo wakwe wa ku ti sola ni wo ti koramisa. Jona i no tlhela a ehleketa hi Mitsalo leyi a yi lerileko cikhatini ci nga hundza. Hikuyini hi nga wulako lezvo? Ka mukhongelo wakwe, wu tsalilweko ka bhuku ga Jona cipimo 2, i tirisile magezu yo tala ma kumekako ka Tisimu. (Hi cikombiso, fananisa Jona 2:2, 5 ni Lis. 69:1; 86:7) Zvi woneka khwatsi ku Jona i wa yi tiva khwatsi a mitsalo leyo. Hi kuva a ehleketile hi yona ndzeni ka cikhati leco co karata, i tiyisekile lezvaku Jehovha a nga mu vhuna. Jehovha i ponisile Jona niku hi ndzhako ka cikhati i wa longile ku maha lezvi Jehovha a nga mu byelile. — Jona 2:10–3:4.

7-8. A makabye wo kari wa le Taiwan i wu kumisile kuyini ntamu ndzeni ka zvikarato?

⁷ A cikombiso ca Jona ci nga hi vhuna laha hi kumanako ni zvikarato zvo hambanahambana. Hi cikombiso, makabye Zhiming, b wa le Taiwan, i kumana ni zvikarato zvo tala zva lihanyo. A ku tsika lezvo, i kari a timisela ku vhukelwa hi maxaka hi kota ya kukholwa kakwe ka Jehovha. Jehovha i tiyisa makabye loyi hi ku tirisa mukhongelo ni ku gondza. I wula lezvi: “Ka zvikhati zvo kari, loku ku humelela zvikarato, ndzi karateka laha ka kuza ndzi tsandzeka ni ku rulanyana ndzi maha cigondzo ca mina wutsumbu.” Kanilezvi a nga mbheli ntamu. I wula lezvi: “A ku sangula ndzi khongela ka Jehovha, hi ku landzela ndzi boha maaurikulari  ya mina ndzi ingisela tisimu ta Mufumo. Ka zvikhati zvo kari ndza yimbelela hi gezu ga lahasi kala ndzi rula. Ndzi gumesa ndzi sangula ku gondza.”

⁸ A cigondzo ca munhu wutsumbu ci mu tiyisile nguvhu Zhiming hi tindlela to hlamalisa. Hi cikombiso, hambu lezvi a operasawu gakwe ga hombe gi ngaya gi chukwata, a enfermeiro i no mu byela ku kota lezvi a ma glóbulos vermelhos yakwe ma nga hi hasi, i wa tava ni cilaveko ca ku cheliwa nkhata. Ka wusiku ga mahlweni ka ku a mahiwa a operasawu, Zhiming i no gondza xungetano hi makabye wo kari wa cisati loyi a nga mahiwa a operasawu go fana. A ma glóbulos vermelhos yakwe ma wa hi hasi nguvhu a ku tlula ya Zhiming; hambulezvo, a nga vhumelangi a ku cheliwa nkhata niku i gumile a chukwata. A tshango lego gi tiyisile Zhiming kasi a simama a tsumbekile.

9. Zvini u faneleko ku maha loku u tizwa na u karatekile hi kota ya cikarato co kari? (Wona ni mufota.)

⁹ Ndzeni ka cikarato, wenawu wa tshuka u karateka laha ka kuza u tsandzeka ni ku khongela ka Jehovha? Kutani u tshuka u tizwa na u rerekile kasi ku gondza? Alakanya lezvaku Jehovha wa ci zwisisa khwatsi a ciyimo ca wena. Hikwalaho, hambu loku wo maha mukhongelo wo koma, u nga tiyiseka lezvaku yena i ta ku nyika zvalezvi u zvi lavako. (Efe. 3:20) Loku zvi ku karatela ku lera ni ku gondza, hi ku ngha na u babya, u karele kutani na u karatekile, u nga ingisela tiaudhio ti gravharilweko ta Bhibhiliya kutani ta mabhuku ya hina ma seketelwako lomu ka Bhibhiliya. U nga kuma civhuno kambe hi ku ingisela mimuzka ya hina kutani ku sixtira tivhidhio ka jw.org. Jehovha i lava ku ku tiyisa niku i ta maha lezvo loku u khongela kakwe u tlhela u zama ku wona hlamulo wa mukhongelo wa wena lomu ka Bhibhiliya ni ka zvontlhe lezvi a ku nyikako.

10. A vamakabye va hina va nga maKristu va hi tiyisisa kuyini?

¹⁰ Jehovha a nga tirisa vamakabye va hina kasi va hi tiyisa. Va nga hi “tiyisa nguvhu” loku hi kumana ni zvikarato kutani loku zvi hi karatela ku tatisa ciavelo. (Kol. 4:10, 11) Hi va lava nguvhu vanghana loku hi hi “kuxanisekeni”. (Mav. 17:17) Loku hi rerekile, a vamakabye va hina va nga hi nyika lezvi hi zvi lavako, ku hi  chavelela ni ku yi tiyisa kasi hi simama hi tirela Jehovha hi kutsumbeka. Wona lezvi Mariya, a mamani wa Jesu, a nga wu kumisa zvona ntamu hi ku vhuniwa hi van’wani.

11. Hikuyini Mariya a nga lava kutiyisiwa?

¹¹ Mariya i wa lava ku tiyisiwa. Ehleketa hi lezvi a nga karatekisa zvona andzhako ka ku kuma ciavelo ca lisima ci ngata hi ka ngilozi Gabriyeli. I wa nga se chadha; hambulezvo, i wa ta kuma nyimba. I wa nga hi na wutlhari ga ku wundla vana, kanilezvi i wa ta mu khatalela khwatsi a mufana loyi a nga tava Mesiya. Niku kota lezvi Mariya a nga kala a nga se hlengela masango, i wa ta mu tlhamuselisa kuyini zvontlhe lezvo Josefa, loyi va nga tsumbisene? — Luka 1:26-33.

12. Hi kuya hi Luka 1:39-45, Mariya i wu kumisile kuyini a ntamu lowu a nga wu lava?

¹² Mariya i wu kumisile kuyini a ntamu a nga wu lava kasi ku tatisa ciavelo leci co kala ku toloveleka ni co karata? I kombelile civhuno ca van’wani. Hi cikombiso, i kombelile Gabriyeli kasi a mu byela a mahungu yo engeteleka xungetano hi ciavelo leco. (Luka 1:34) Cikhatanyana ndzhako, i no famba pfhuka wo leha aya “tikweni ga zvitsunga” ga Judha aya vhuxela xaka gakwe Elizabheti. A liendzo lelo li vile ni mabhindzu ya manene. Elizabheti i no dzundza Mariya niku i no rangelwa hi Jehovha kasi ku wula wuphrofeti go tiyisa xungetano hi n’wana wa Mariya loyi a nga kala a nga se pswaliwa. (Lera Luka 1:39-45.) Mariya i wulile lezvaku Jehovha “i mahile zva hombe hi woko gakwe”. (Luka 1:46-51) Jehovha i tiyisile Mariya, hi ku tirisa Gabriyeli na Elizabheti.

13. Zvini zvi nga maheka a cikhati leci a makabye wa cisati wa le Bolívia a nga kombela civhuno ca vamakabye?

¹³ A ku fana na Mariya, wenawu u nga kuma ntamu wu taku hi ka vakhozeli-kuloni. Dasuri, a makabye wa cisati wa le Bolívia, i wa lava a ntamu lowo. A cikhati leci a papayi wakwe a nga sangula kubabya nguvhu hi wubabyi go kala gi nga hi na muri, i no ti yimisela ku mu khatalela. (1 Tim. 5:4) A hi contlhe cikhati lezvo zvi nga olova. I ngalo: “A zvikhati zvo tala ndzi wa ti zwisa ku khwatsi a ndzi nge zvi koti ku simama.” I kombelile civhuno? Kusanguleni, a nga kombelangi civhuno ca van’wani. I tlhamusela lezvi: “Ndzi wa nga lavi ku karata vamakabye. Ndzi no alakanya lezvi, ‘hi Jehovha a to ndzi nyika a ntamu wu lavekako.’ Kanilezvi ndzi no pola lezvaku hi ku ti tsawukanisa ni van’wani, ndzi wo zama ku lulamisa zvikarato zva mina ha ndzoce.” (Mav. 18:1) Dasuri i no boha ku tsalela a vamakabye vo kari a va tlhamusela a ciyimo cakwe. I wula lezvi: “A ndzi nge zvi koti ku tlhamusela hi magezu lezvi ndzi nga tiyisiswa zvona hi maKristu-kuloni yo randzeka. Va nota ni zvakuga cipitali va tlhela va ndzi byela mavhesi yo tiyisa ya Bhibhiliya. A zvo ku tsakisa a ku tiva lezvaku a hi hoce. Hi lumba a ngango wa hombe wa Jehovha — a ngango lowu wu longileko ku hi vhuna, wu rila na hina loku hi kumana ni zvikarato, ni ku hi tiyisa kasi hi simama ku tirela Jehovha zvin’we nawo.”

14. Hikuyini hi faneleko ku vhumela civhuno ca madhota?

¹⁴ A yin’we ya tindlela leti Jehovha a hi tiyisako hi tona madhota. Vona cinyikiwo leci a ci tirisako kasi ku hi tiyisa ni ku hi nyika ntamu. (Isa. 32:1, 2) Hikwalaho, loku u karatekile, byela madhota lezvi zvi ku karatako. Loku va ku nyika civhuno, ci amukele hi ndlela ya yinene. Jehovha a nga ku tiyisa hi ku tirisa wona.

15. Hi kwihi kutsumba loku a maKristu wontlhe ma nga nako?

¹⁵ A kutsumba ka hina ku seketelwako ka Bhibhiliya ku nga hi nyika ntamu. (Rom. 4:3, 18-20) A maKristu yo kari ma ni kutsumba  ka kuya hanya kala kupindzuka le tilweni, a man’wani ma ni kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka paradhiseni go saseka laha misaveni. A kutsumba ka hina ka hi tiyisa kasi hi timisela zvikarato, hi chumayela mahungu ya manene, ni ku khatalela zviavelo zva hina lomu bandleni. (1 Tes. 1:3) A kutsumba kaloko ka kun’we ku tiyisile mupostoli Pawule.

16. Hikuyini mupostoli Pawule a nga lava ku tiyisiwa?

¹⁶ Pawule i wa lava ku tiyisiwa. Ka papilo gakwe ga va le Korinte, i ti fananisile ni cibya ca wumba ca wukheta. Yena i wa “manyiwa matlhelweni,” a “karateka nguvhu,” a “xanisiwa,” ni ku “tshakatelwa”. A wutomi gakwe gi wa hi mhangweni. (2 Kor. 4:8-10) Pawule i tsalile a magezu lawo ka liendzo lakwe la wunharu la wurumiwa. Niku andzhako ka ku ngha a tsalile magezu lawo, i kumene ni zviyimo zvo karata. I no dhumelwa hi cidlemo ca tihanyi, a khomiwa, a pandzekelwa hi citimela a tlhela a vhalelwa.

17. Hi kuya hi 2 Va Le Korinte 4:16-18, cini ci tiyisileko Pawule a ku timisela zvikarato?

¹⁷ Pawule i kumile ntamu wa ku timisela hi ku veka kupima ka kutsumba kakwe. (Lera 2 Va Le Korinte 4:16-18) I byelile a va le Korinte lezvaku hambu loku a miri wakwe wu “hlakala,” i wa nga tsiki lezvo zvi mu mbheta ntamu. Pawule i wa veka kupima ka wumandziko gakwe. A kutsumba kakwe ka ku kuma wutomi ga pindzukelwa le tilweni ku wa hi “kungangamela ka hombe nguvhu ku nga hiko na kuringaniswa”. A kutsumba ka Pawule ku wa hi ka lisima ka yena laha kaku i wa ti yimisele ku timisela ni cihi cikarato kasi a kuma nchachazelo wakwe. Pawule i no ehleketa hi kutsumba loko niku kota wuyelo ga kona i no “mahiwa wa muswa siku ni siku.”

18. A kutsumba ku mu tiyisisile kuyini Tihomir ni ngango wakwe?

¹⁸ A makabye wo kari wa ku hi Tihomir, wa le Bulgária i tiyisilwe hi kutsumba cikhati ci tako. Ka malembanyana ndzhako, a makabye wakwe Zdravko, i nofa hi mhango ya laha citaratwine. Andzhako ka cikhati co kari, Tihomir i no karateka nguvhu. Kasi a timisela, yena ni sati wakwe va ehleketa hi lezvi a kuvhuxiwa ka vafileko ku to mahisa zvona. I tlhamusela lezvi: “Hi  cikombiso, hi bhulile hi lomu hi to mu kuma kona Zdravko, a zvakuga lezvi hi to mu longiselela, niku himani hi to mu ramba ka festa yo sangula loku a ta vhuka niku zvini hi to mu byela xungetano hi masiku yo gumesa.” Tihomir i wula lezvaku a ku veka kupima ka kutsumba kabye zva tiyisa ngango wakwe a ku wu simama wu timisela niku simama va rindzela a cikhati leci Jehovha a to vhuxa makabye wakwe.

19. Zvini u nga mahako kasi u tiyisa a kutsumba ka wena? (Wona ni mufota.)

¹⁹ U nga ku tiyisisa kuyini a kutsumba ka wena? Hi cikombiso, loku u hi ni kutsumba ka ku hanya laha misaveni kala kupindzuka, lera xungetano hi mitlhamuselo ya Bhibhiliya yi wulawulako hi Paradhise u tlhela u ehleketa hi yona. (Isa. 25:8; 32:16-18) Ehleketa hi lezvi a wutomi gi to tshamisa zvona misaveni yiswa. Te alakanyele na u hi seyo. Ehleketa hi loyi u to mu wona, lezvi u to zvizwa, ni lezvi u to ti zwisa zvona. Kasi ku ku vhuna ku ehleketa hi lezvi Paradhise gi to tshamisa zvona, wona mifota ka mabhuku ya hina kutani ku sixtira tivhidhio ta mimuzka to fana ni leyi yi nge Alakanyela a misava yiswa, Ma kwalaha nyongeni, ni Alakanyela cikhati ci tako. Loku hi ti nyika cikhati ca ku ehleketa hi kukhandzakanya hi kutsumba ka hina ka misava yiswa, a zvikarato zva hina zvi tava zva “cikhatana”. (2 Kor. 4:17) A kutsumba loku Jehovha a ku nyikileko ku nga ku vhuna ku timisela zvikarato.

20. Hi nga wu kumisa kuyini ntamu hambu loku hi rerekile?

²⁰ Hambu loku hi rerekile, ‘hi civhuno ca Nungungulu hi ta hlula’. (Lis. 108:13) Jehovha i hi nyikile lezvi hi zvi lavako kasi hi kuma ntamu wu tako hi ka yena. Hikwalaho, loku u lava civhuno kasi ku tatisa ciavelo co kari, ku timisela cikarato kutani ku simama u tsakile, khongela ka Jehovha ni ku maha cigondzo ca wena wutsumbu. Vhumela kutiyisiwa ku tako hi ka vamakabye va wena va maKristu. Ti nyike cikhati hi kukhandzakanya kasi ku ehleketa hi kutsumba ka wena ka cikhati ci tako. Maku u ta ‘tiyisiwa hi ntamu wa hombe [wa Nungungulu] kasi u zvi kota ku timisela zvontlhe hi lihlazva-mbilu na u tsakile’. — Kol. 1:11.