1-2. Hi wihi a ntiro wa madhota?

 LOKU u tira kota nandza go vhunetela hi cikhati co kari, kuzvilava makunu u ndleleni ya ku u ringanelwa hi ku tira kota dhota. Xana wa zvi navela a ku maha “ntiro wa wunene” lowu a madhota ma mahako? — 1 Tim. 3:1.

² Hi wihi a ntiro wa madhota? A madhota ma rangela a ntiro wa kuchumayela, ma ti karata kasi ku risa ni ku gondzisa, ma tlhela ma tiyisa bandla hi magezu ni cikombiso cabye. Hi cigelo leco, zva zwala loku a Bhibhiliya gi ku a madhota lawa ma ti karatako “zvinyikiwo” ka vanhu. — Efe. 4:8.

3. Zvini lezvi a makabye a nga mahako kasi a ringanelwa hi kuva dhota? (1 Timote 3:1-7; Titusi 1:5-9)

³ Zvini u nga mahako kasi u ringanelwa hi kuva dhota? Lezvi zvi lavekako kasi a munhu a tira kota dhota zvi hambene ni lezvi zvi lavekako kasi a munhu a tholiwa ka ntiro wo kari. A kutala ka zvikhati, ka mitiro ya tiko loku u hi ni wutlhari gi lavekako ka wutshamu lego zva koteka a ku u kuma ntiro. Kanilezvi loku u xuva ku yimisiwa kota dhota ku laveka zvo hundza a kuva ni wutlhari ga ku chumayela ni ku gondzisa. U fanele ku tlhela uva ni matshamela lawa ma xaxametilweko ka 1 Timote 3:1-7 ni ka Titusi 1:5-9. (Lera.) A ndzima leyi yi ta wulawula hi zvilo zvinharu zva tshinya zvi lavekako ka madhota: Kuva ni nduma ya yinene lomu ndzeni ka bandla ni lehandle, kuva cikombiso ci nene kota hloko ya ngango, ni ku ti yimisela ku tirela bandla.

 KUVA NI NDUMA YA YINENE

4. Zvi wula yini a “ku nga soleki”?

⁴ Kasi a munhu a ringanelwa hi kuva dhota i fanele “ku nga soleki”, zvi wulako ku, i fanele kuva munhu wa munene lomu bandleni hi kota ya mahanyela yakwe ya manene. A cin’wani kambe, i fanele “kuva ni nduma ya yinene ka va lehandle”. Lava va nga kholwiko va nga solasola lezvi u zvi kholwako, kanilezvi a va faneli kuva ni cigelo co zwala ca ku sola kutsumbeka ka wena kutani mahanyela ya wena. (Dhan. 6:4, 5) Ti wutise lezvi: ‘Lomu bandleni ni le handle ka bandla ndza tiviwa kota munhu wa munene?’

5. U nga kombisa kuyini lezvaku wa “randza wunene”?

⁵ Loku u “randza wunene” u ta wona zvazvinene ka van’wani u tlhela u va dzundza hi matshamela yabye ya manene. U ta tsaka hi ku va mahela zvazvinene van’wani, hambu loku zvi hundza lezvi zvi nga laveka ka wena. (1 Tes. 2:8) Hikuyini a tshamela legi gi lavekako nguvhu ka madhota? Gi laveka nguvhu hakuva va tirisa cikhati cabye co tala kasi ku risa bandla ni ku khatalela zviavelo zvabye. (1 Ped. 5:1-3) Kanilezvi a litsako leli va li kumako hi ku tirela van’wani li hundza ni kwihi kutikarata. — Miti. 20:35.

6. Hi nga kombisa ku ha ‘amukela’ van’wani hi tindlela muni? (Mahebheru 13:2, 16; wona ni mufota.)

⁶ U ‘amukela’ vapfhumba a cikhati leci u va mahelako zvazvinene van’wani a ku patsa ni lava va kalako va nga hi vanghana va wena. (1 Ped. 4:9) A bhuku go kari gi tlhamusele ku amukela van’wani hi ndlela leyi: “A livati la yindlu yakwe — ni mbilu yakwe — zvi fanele ku vhululelwa vanhu a nga va tiviko.” Ti wutise lezvi: ‘A vanhu va ndzi tiva kota munhu wa ku randza ku amukela vapfhumba? (Lera Mahebheru 13:2, 16.) A munhu wa ku randza ku amukela vapfhumba i avela vapfhumba vakwe lezvi a nga nazvo, a ku patsa ni zvisiwana ni malandza ma tirako hi kutikarata yo kota vawoneleli va cipandze ni vamakabye lava va tako va ta veka tikanelo. — Gen. 18:2-8; Mav. 3:27; Luka 14:13, 14; Miti. 16:15; Rom. 12:13.

7. A dhota gi nga kombisa kuyini lezvaku a hi “murandzi wa mali”?

⁷ “A nga hi murandzi wa mali”. Lezvo zvi wula ku u nga veki kupima ka titshomba. Kani u cisiwana kutani u ganyile, u rangisa zvilaveko zva Mufumo wutomi ga wena gontlhe. (Mat. 6:33) U tirisa cikhati ca wena, ni ntamu wa wena, ni titshomba ta wena kasi ku khozela Jehovha, ku khatalela ngango wa wena, ni ku tirela bandla. (Mat. 6:24; 1 Joh. 2:15-17) Ti wutise lezvi: ‘Ndzi yi wonisa kuyini mali? Ndza xalala hi  kuva ni zvilo zva tshinya kasi ku hanya kutani ndzi veka kupima ka ku kuma mali yo tala ni titshomba?’ — 1 Tim. 6:6, 17-19.

8. Hi tihi tindlela to kari u nga kombako hi tona lezvaku wa “tiva ku ti khoma”?

⁸ Loku u hi munhu ‘a tivako ku ti khoma ka zvontlhe a mahako’ kutani “a zvi kotako ku ti khoma” wa ringanisela ka zvontlhe wutomini ga wena. Lezvo zvi patsa ku u ngagi nguvhu, u nganwi nguvhu, u nga bohi tinguwo to renderisa van’wani, u nga ti sasekisi ku hundza mpimo, u nga hlakani ufa ni tindleve. A wu pimanyisi mahanyela yo biha ya vanhu va nga tireliko Jehovha. (Luka 21:34; Jak. 4:4) U simama u rulile hambu loku a van’wani va nga ku khomi khwatsi. U ngavi “cidhakwa”, kutani ku tiviwa hi kun’wa nguvhu byala. Ti wutise lezvi: ‘Xana a ndlela leyi ndzi hanyako hi yona ya komba lezvaku ndza tiva ku ti khoma ka zvontlhe ndzi mahako?’

9. Zvi wula yini a kuva munhu a nga ni “kupima ku nene” ni wa ku “tiva ku xaxameta khwatsi zvilo”?

⁹ Loku u hi munhu a nga ni “kupima ku nene” u ti karatela ku hlola zvilo zvontlhe hi kuya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. U ehleketa khwatsi hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya lezvi zvi mahako ku uva ni wutlhari ni kuzwisisa. A wu tsutsumeli ku chikelela magumo yo kari. Wutshan’wini ga lezvo, u ti karatela ku tiyiseka lezvaku wa tiva zvontlhe zvi patsekako. (Mav. 18:13) Hi kota ya lezvo, u maha zviboho zva wutlhari zvi kombako maalakanyo ya Jehovha. Loku u “tiva ku xaxameta khwatsi zvilo” u tava munhu wa ku zvi maha khwatsi zvilo u tlhela u zvi maha hi cikhati. A van’wani va ta ku tiva kota munhu wo tsumbeka ni wo landzela zvileletelo. A matshamela lawa ma ta maha ku uva munhu wa munene. Zvezvi a hi bhuleni hi lezvi zvi lavekako hi kuya hi Mitsalo kasi u veka cikombiso ca cinene kota hloko ya ngango.

VEKA CIKOMBISO CA CINENE KOTA HLOKO YA NGANGO

10. A wanuna a nga wu ‘rangelisa kuyini a ngango wakwe’?

¹⁰ Loku u hi nuna na u lava ku ringanelwa hi kuva dhota, a ngango wa wena wonawu wu fanele kuva cikombiso ci nene ka van’wani. Hikwalaho, u “fanele ku rangela khwatsi a ngango wa [wena].” A van’wani va fanele ku ku tiva kota hloko ya ngango yi nga ni lirandzo ni wutihlamuleli. Lezvo zvi patsa ku rangela wukhozeli ga ngango ni ku tiyiseka lezvaku vontlhe vaya mitlhanganweni ni ntirweni wa kuchumayela. Hikuyini lezvo zvi nga zva lisima nguvhu? Mupostoli Pawule i wutisile lezvi: “Loku a wanuna a nga zvi tivi ku rangela a ngango wakwe, i ta gi hlayisisa kuyini a bandla ga Nungungulu ke?” — 1 Tim. 3:5.

11-12. A mahanyela ya zviro zva ngango ma nga khumbisa kuyini a hloko ya ngango? (Wona ni mufota.)

¹¹ Loku u hi papayi, a vana va wena va vatsongwani va fanele kuva lava va “ingisako hi cichavo contlhe”. U fanele ku va gondzisa ni ku va treinara hi lirandzo. Kunene, a ku fana ni vanana vontlhe, a vanana va wena zva va tsakisa a ku hleka ni ku hlakana. Kanilezvi, loku u va gondzisa khwatsi va ta randza ku ingisa, ku kombisa cichavo, ni kuva ni mahanyela ya manene. A cin’wani kambe, u fanele ku vhuna vana va wena lezvaku vava ni wunghana ga ginene na Jehovha, va hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, ni ku kula va bhabhatisiwa.

¹² A dhota gi fanele kuva ni vana “lava va nga soliwiko hi kota ya ku phungela ni kuva vahluwuki”. Loku a n’wana a kholwako wa laha ngangweni wakwe a maha ciwonho ca hombe, lezvo zvi nga mu khumbisa kuyini a papayi wakwe? Loku a papayi wa kona a no kala ku mu gondzisa khwatsi ni ku mu laya, a nga tshuka a nga ringanelwi hi ku tira kota dhota. — Wona Sentinela ga 15 ka Outubro wa 1996, paj. 21, par. 6-7.

 KU TIRELA BANDLA

13. U nga kombisa kuyini lezvaku u munhu wo “olova” ni wo kala “kani”?

¹³ A vamakabye lava va nga ni matshamela ya manene ya wuKristu ma nga gi vhuna nguvhu a bandla. A munhu wo “olova” i vhuvhumisa kurula. Loku u lava ku tiviwa kota munhu wo olova, ingisela khwatsi van’wani u tlhela u ti karatela ku zwisisa mawonela yabye. Loku mu hi ka mutlhangano wo kari, ti yimisele ku seketela ciboho ca lava vo tala loku ci nga tshovi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. A ku ngavi “munhu wa kani” zvi wula ku nga kurumeti ku a zvilo zvi mahiwa hi mawonela ya wena. U tsaka hi ku kuva ni mawonela yo hambanahambana. (Gen. 13:8, 9; Mav. 15:22) U ngavi “munhu wa maguwa” kutani “wa cizangazangani”. Wutshan’wini ga kuva ni tihanyi ni maguwa, u fanele kuva munhu wa munene ni wo zwanana ni van’wani. Kota munhu wa kurula, ranga hi wena u vhuxa kurula, hambu ka zviyimo zvo karata. (Jak. 3:17, 18) A magezu ya wena ya manene ma nga bohlisa zanga ya van’wani, hambu hi ya valala. — Vala. 8:1-3; Mav. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. Hikuyini a makabye a yimisiwako kuva dhota ‘a nga faneliko kuva munhu a ha hiko ku hundzuluka’? A nga zvi kombisa kuyini lezvaku munhu wo “tsumbeka”?

¹⁴ A makabye a yimisiwako kuva dhota “a nga faneli kuva munhu a ha hiko ku hundzuluka”. Hambu lezvi zvi kalako zvi nga lavi malembe yo tala kasi u bhabhatisiwa, zvi lava cikhati kasi uva muKristu wo buvha. Na u nga se yimisiwa kuva dhota u fanele ku komba lezvaku, a ku fana na Jesu, wa ti koramisa ni ku wa xalala hi ku rindzela Jehovha kasi a ku nyika ni cihi ciavelo. (Mat. 20:23; Filp. 2:5-8) U nga komba lezvaku wa “tsumbeka” hi ku namarela ka Jehovha ni milayo yakwe yo lulama ni ku landzela zvileletelo lezvi zvi nyikiwako hi hlengeletano yakwe. — 1 Tim. 4:15.

15. Xana zvi boha ku a dhota giva mukaneli wa munene? Tlhamusela.

¹⁵ A Mitsalo yi zvi veka kubaseni lezvaku a muwoneleli i fanele kuva munhu wo “ringanelwa khwatsi hi ku gondzisa”. Xana lezvo zvi  wula ku u fanele ku veka tikanelo ta ku va tlhatlha ni cihuko? Ahihi. A kutala ka madhota lawa ma ringanelwako, hambu lezvi ma kalako ma nga hi vakaneli va vanene nguvhu, ma gondzisa khwatsi kuchumayeleni ni ku maha tiendzo ta wurisi. (Fananisa 1 Va Le Korinte 12:28, 29 ni Va Le Efesusi 4:11.) Hambulezvo, u fanele ku simama u ti karatela ku chukwatisa a magondzisela ya wena. Zvini u nga mahako kasi uva mugondzisi wa munene?

16. Zvini u nga mahako kasi uva mugondzisi wa munene? (Wona ni mufota.)

¹⁶ “A khomako zvi tiya ka mhaka yi tsumbekileko”. Kasi uva mugondzisi wa munene u fanele ku seketela tikanelo ta wena ni wusungukati legi u nyikako van’wani lomu ka Mhaka ya Nungungulu. Gondza Bhibhiliya zvi eta ni mabhuku ya hina. (Mav. 15:28; 16:23) A cikhati leci u gondzako, ti karatele ku wona lezvi u nga zvi tirisisako zvona. Niku a cikhati leci u gondzisako, zama ku khumba timbilu ta lava va ku ingiselako. U nga chukwatisa magondzisela ya wena hi ku kombela mawonela ka madhota yo buvha u tlhela u ma tirisa. (1 Tim. 5:17) A madhota ma fanele ku “zvi kota ku tiyisa” vamakabye; hambulezvo, a madhota ka zvikhati zvin’wani ma fanele ku nyika wusungukati hambu ku “kawuka”. Kanilezvi ni ka cihi ciyimo, contlhe cikhati a madhota ma fanele ku kombisa lirandzo. Loku u kombisa wunene ni lirandzo u tlhela u seketela lezvi u gondzisako lomu ka Mhaka ya Nungungulu, u tava mugondzisi wa munene hakuva u ta ngha u pimanyisa a Mugondzisi wa Munene, Jesu. — Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.

SIMAMA KU TI KARATA

17. a) Zvini zvi nga vhunako a malandza yo vhunetela lezvaku ma simama ma ti karata? b) Zvini lezvi a madhota ma faneleko ku zvi alakanya a cikhati leci ma hlolako a makabye wo kari kasi a yimisiwa lezvaku ava dhota? (Wona kwadru “ Ringanisela a cikhati leci u hlolako van’wani”.)

¹⁷ Andzhako ka ku kambisisa lezvi a Mitsalo yi wulako kasi a munhu a ringanelwa hi kuva dhota, a malandza yo kari yo vhunetela ma nga ti zwisa ku khwatsi a ma nge tshuki ma ringanelwa. Kanilezvi alakanya lezvaku Jehovha ni  hlengeletano yakwe a va rindzeli lezvaku u kombisa matshamela lawo hi kumbhelela. (1 Ped. 2:21) Niku a moya wo basa wa Jehovha wu nga ku vhuna ku uva ni matshamela lawo. (Filp. 2:13) Ku na ni tshamela go kari u navelako ku gi chukwatisa? Khongela ka Jehovha hi mhaka leyo. Kambisisa hi zvona u tlhela u kombela mawonela ka madhota xungetano hi lezvi u nga chukwatisako.

18. Zvini lezvi a malandza wontlhe yo vhunetela ma kuciwako ku maha?

¹⁸ Ngha hontlheni, a ku patsa ni lava va sinako va hi madhota, hi simama ku hlakulela matshamela hi bhulileko hi wona ka ndzima leyi. (Filp. 3:16) Xana u nandza go vhunetela? Ti vekela mixuvo ya ku va tirela nguvhu a vamakabye va wena! Kombela Jehovha lezvaku a ku gondzisa ni ku ku treinara lezvaku u mu tirela khwatsi ni ku tirela bandla. (Isa. 64:8) Ngha Jehovha a ku katekisa kasi u ringanelwa hi ku tira kota dhota.