A ligumbagumba li wa tira kota nyangwa ya ku nghena lomu wutshan’wini go Basa ga tempeli. Hi kuya hi Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa ga Mitsalo yo Basa gi humesilweko mahlweni ka 2023, “a ligumbagumba la laha mahlweni li wa hi ni 20 wa mikono a kuleha, li ringana ni kuanama ka yindlu. A kutlakuka ka lona ku wa hi 120 wa mikono”. (2 Kro. 3:4) A wuhundzuluseli gin’wani gonawu gi wula lezvaku a ligumbagumba li wa hi ni 120 wa mikono a kutlakuka lezvi zvi wulako ku li wa hi ni 53 wa timetro a kutlakuka!

Hambulezvo, a Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa gi gandlilweko hi 2023 gi wula lezvi xungetano hi kutlakuka ka ligumbagumba la tempeli ya Solomoni: “A kutlakuka ka lona ku wa hi 20 wa mikono” kutani cipimo ca 9 wa timetro. a Wona zvigelo zvo kari zvi mahileko lezvaku kuva ni kucica loko.

A kutlakuka ka ligumbagumba a ku kumbukiwi ka 1 Tihosi 6:3. Ka vhesi legi, Jeremiya i no tsala a kuleha ni kuanama ka ligumbagumba, a nga tsalangi a kutlakuka ka lona. Ka cipimo ci landzelako, i no tlhamusela zvilo zvin’wani zvo hlamalisa xungetano hi tempeli, a ku patsa ni Bimbi ga kobre yi nyekisilweko, ni 10 wa zvikarinyana, ni mapilari mambiri ya kobre ma nga yimisilwe laha phambeni ka ligumbagumba. (1 Tih. 7:15-37) Loku ku hi lezvaku a ligumbagumba hakunene li wa hundza 50 wa timetro a kutlakuka niku li wa tlakukile a ku hundza tempeli yontlhe, hikuyini Jeremiya a nga kala ku kumbuka a kutlakuka ka lona? Hambu andzhako ka malembe yo tala, a vatsali va matimu va vaJudha va tsalile lezvaku a ligumbagumba li wa nga tlakukangi a ku hundza tempeli yontlhe ya Solomoni.

A titlhari to kari ta kanakana lezvaku a makhurisi ya tempeli na ma zvi kotile a ku rwala a ligumbagumba la 120 wa mikono a kutlakuka. A miako yo leha nguvhu ya maribye ni ya zvitini zvikhatini zva kale, yo kota tinyangwa ta tempeli ya Gibhite, yi wa anamile nguvhu seno hasi ni ku yi waya yi hlonga hi kutsongwani-kutsongwani a kuya hehla. Kanilezvi a tempeli ya Solomoni yi wa nga tshamisangi lezvo. A titlhari to kari ti kholwa lezvaku a makhurisi ya tempeli ya Solomoni ma wa nga hundzi a 6 wa mikono kutani 2,7 wa timetro a kuanama. Hikwalaho, a tlhari yo kari ya ku dhezenyara ni kuaka ya ku hi Theodor Busink yi chikelele magumo lawa: “Hi kuya hi kuanama ka makhurisi [ya nyangwa ya tempeli], a ligumbagumba zvi wa nga koteki ku liva ni 120 wa mikono [a kutlakuka].”

A mutsalo wa 2 Kronekele 3:4 kuzvilava a wu kopiyariwangi khwatsi. Hambu lezvi a mabhuku yo kari ya kale ma wulako “120” laha ka vhesi legi, a man’wani mabhuku yo tsumbeka yo kota Códice Alexandrino ya século 5 ni Códice Ambrosiano ya século 6 ma wula ku i “20 wa mikono”. Hikuyini kuzvilava loyi a nga kopiyara a nga phazama a tsala “120”? A gezu “100” ni gezu “mikono” ma wa lava ku fana hi ciHebheru. Hikwalaho, a mutsali kuzvilava i tsalile a gezu “100” wutshan’wini ga “mikono”.

Hambu lezvi hi ti karatelako ku zwisisa a mitlhamuselo leyi ni ku kombisa lezvi a tempeli ya Solomoni yi nga tshamisile zvona, hi veka nguvhu kupima ka lezvi a tempeli leyo yi nga yimela zvona, ku nga tempeli ya hombe ya moya. A ho ku mu bonga Jehovha hi lezvi a rambako wontlhe malandza yakwe lezvaku ma mu khozela ka tempeli leyo! — Mah. 9:11-14; Kuv. 3:12; 7:9-17.