1. Hi kuya hi lezvi zvi tlhamuselwako ka Va Le Efesusi 6:10-13, hi yihi yin’we ya tindlela ta ti nene nguvhu leti Jehovha a kombako ku wa khatala hi hina? Tlhamusela.

A YIN’WE ya tindlela ta ti nene nguvhu leti Jehovha a kombako lezvaku wa khatala hi hina ku hi vhuna kulwa ni valala va hina. A valala va hina va hombe hi Sathani ni madhimoni yakwe. Jehovha wa hi tlharihisa kasi hi ti wonela valala lava a tlhela a hi nyika lezvi zvi lavekako kasi hilwa navo. (Lera Va Le Efesusi 6:10-13.) Loku hi tsumba Jehovha hi kumbhelela hi tlhela hi tsutsumela ka yena, hi nga zvi kota ku mu hlula Sathani. Hinawu hi nga tiyiseka a ku fana na mupostoli Pawule, loyi a nga tsala ku: “Loku Nungungulu a hi na hina, himani a to hi vhukela?” — Rom. 8:31.

2. Hi ta wulawula hi yini ka ndzima leyi?

² Kota maKristu ya lisine, a hi ti geli cikhati hi zvilo zva Sathani ni madhimoni yakwe. Hi yisa kupima ka Jehovha ni ntiro wakwe. (Lis. 25:5) Hambulezvo, zva laveka ku hi tiva leci Sathani a ci tirisako nguvhu. Hikuyini? Kasi a nga hi hluli. (2 Kor. 2:11) Ka ndzima leyi hi ta wulawula hi leci Sathani ni madhimoni yakwe va ci tirisako nguvhu kasi va zama ku pengisa vanhu. Hi ta tlhela hi wona lezvi hi nga mahako kasi hi zvi kota ku va hlula.

3-4. a) Cini a wudhimoni? b) Vanhu vo tala ku kota kwihi va kholwako wudhimoni?

³ Leci Sathani ni madhimoni yakwe va ci tirisako nguvhu kasi va zama ku pengisa vanhu wudhimoni. Lava va mahako zva wudhimoni  va wula ku va tiva zvilo zva ku a van’wani a va zvi tivi, va tlhela va ku va ni ntamu wa ku maha zvilo zva ku a van’wani a va zvi koti. Hi cikombiso, a vokari va li va zvi kota ku tiva zvilo na zvi nga se maheka hi ku hlahluva tihlolo, kuba bhuku, ku femba, ni ku zama ku tlhamusela miloro, ni hi tindlela tin’wani. A van’wani va nga mahisa ku khwatsi va wo wulawula ni vafileko. A vokari va maha zvilo zva wuloyi kutani masonika; va nga tlhela va zama ku loya wokari. *

⁴ Vanhu vo tala ku kota kwihi va kholwako wudhimoni ni ntamu wa gona? A kambisiso wu mahilweko ka 18 wa matiko ya le América Latina ni Caribe, wu kombile lezvaku laha ka vanhu vanharu, a mun’we wa kholwa masonika ni wuloyi. Niku a van’wani va kusuhani ni ntsengo lowo, va kholwa lezvaku zva koteka ku wulawula ni mimoya. A kambisiso wun’wani wu mahilwe ka 18 wa matiko ya le Afrika. Seyo ku kumilwe lezvaku ka lava va nga wutisiwa, a khihlanya ni kuhundza va kholwa ku a wuloyi gi kona. Phela Sathani i zama ku pengisa “tiko gontlhe”. Hikwalaho, ni kwihi hi hanyako kona, hi fanele ku ti wonela wudhimoni. — Kuv. 12:9.

5. Jehovha i gi wonisa kuyini a wudhimoni?

⁵ Jehovha i “Nungungulu wa lisine”. (Lis. 31:5) Maku, i gi wonisa kuyini a wudhimoni? I gi nyenya ni nkondzo! I byelile vaIzrayeli aku: ‘Ku nga kumiwi ni munhu mun’we ka wena loyi a nyikelako n’wana wakwe kutani nhanyana wakwe laha ndzilweni, ni loyi a tirako wutumbe, kutani mungoma, ni mulori, ni noyi, ni loyi a fembako, ni loyi a vhumbako, ni loyi a wutisako tinguluve. Hakuva kani hi wihi a mahako lezvi zvilo, cinyenyeko ka Jehovha.’ (Dhewu. 18:10-12) A maKristu a ma hanyi hi Nayo lowu Jehovha a nga nyika vaIzrayeli. Hambulezvo, ha zvi tiva ku lezvi Jehovha a gi wonisako zvona wudhimoni a zvi cicangi. — Mala. 3:6.

6. a) Sathani i gi tirisisa kuyini a wudhimoni kasi ku xanisa vanhu? b) Hi kuya hi Mutshawuteli 9:5, hi yihi lisine xungetano hi vafileko?

⁶ Jehovha i hi tlharihisa lezvaku hi ti wonela wudhimoni hakuva wa zvi tiva ku Sathani wa gi tirisa kasi ku xanisa vanhu. Wa gi tirisa kasi ku vhuvhumisa mawunwa, a ku patsa ni lawa ya ku a vafileko va simama ku hanya ka wutshamu go kari. (Lera Mutshawuteli 9:5.) Sathani kambe wa tirisa wudhimoni kasi ku dzukisela vanhu va hanya na va chava va tlhela va fularela Jehovha. Leci a ci lavako ku lava va hanyako hi wudhimoni va tsumba mimoya ya kubiha, va nga tsumbi Jehovha.

7. Zvini lezvi Jehovha a hi byelako?

⁷ Kota lezvi hi zvi wonileko kusanguleni, Jehovha wa hi byela lezvi zvi lavekako kasi hi nga khohlisiwi ne hi nga pengisiwi hi Sathani ni madhimoni yakwe. Wona zvilo zvokari hi nga mahako kasi hilwa na Sathani ni madhimoni yakwe.

8. a) Hi yihi ndlela-tshinya ya ku ala mawunwa ma hangalaswako hi Sathani ni madhimoni yakwe? b) A Lisimu 146:4, li paluxisa kuyini a mawunwa ya Sathani xungetano hi vafileko?

⁸ Lera a Mhaka ya Nungungulu u tlhela u ehleketa hi yona. Leyi hi yona ndlela-tshinya ya ku ala mawunwa ma hangalaswako hi Sathani ni madhimoni yakwe. A Mhaka ya Nungungulu yi fana ni cipadha co kariha nguvhu hi nga tsemako hi cona mawunwa ma hangalaswako hi Sathani. (Efe. 6:17) Hi cikombiso, a Mhaka ya  Nungungulu yi zvi veka kubaseni lezvaku a zvi koteki ku a vafileko va wulawula ni lava va hanyako. (Lera Lisimu 146:4.) Yi tlhela yi hi alakanyisa lezvaku hi Jehovha basi a zvi tivako khwatsi, ni ku wula lezvi zvi kalako zvi nga se maheka. (Isa. 45:21; 46:10) Loku hi lera Mhaka ya Nungungulu hi kukhandzakanya hi tlhela hi ehleketa hi yona, hi ta tshama hi longile khwatsi ku ala ni ku nyenya mawunwa lawa Sathani ni madhimoni yakwe va lavako ku hi ma kholwa.

9. Zvilo muni zvi yelanako ni wudhimoni hi nga faneliko ku ti nghenisela ka zvona?

⁹ U nga vhumeli ku maha ni cihi ci yelanako ni wudhimoni. Kota maKristu, a hi tshuki hi ti nghenisela ka wudhimoni ne ni kutsongwani. Hi cikombiso, a hi tshuki hiya ka vanhu va tirisanako ni madhimoni (vangoma) ne a hi zami ku wulawula ni vafileko. Kota lezvi zvi tlhamuselweko ka ndzima ya cigondzo 16, a hi ti ngheniseli ka ni wihi mukhuwo wa marilo wu yelanako ni ku kholwa ku lava va fileko va simama va hanya ka wutshamu go kari. Niku a hi ti ngheniseli ka tihlolo, kuba bhuku, ku femba, ni ku zama ku tlhamusela miloro, ne hi tindlela tin’wani na hi zama ku tiva lezvi zvi to maheka. (Isa. 8:19) Ha zvi tiva ku zvontlhe lezvo zvi ni mhango ya hombe nguvhu niku zvi nga hi tlhanganisa na Sathani ni madhimoni yakwe.

10-11. a) Ka zana ga malembe go sangula, zvini va nga maha a vokari a cikhati va nga gondza lisine? b) Hi kuya hi 1 Va Le Korinte 10:21, hikuyini hi faneleko ku pimanyisa a cikombiso ca maKristu ya zana ga malembe go sangula? Hi nga ma pimanyisisa kuyini?

¹⁰ Fambela kule ni zvontlhe zvi yelanako ni madhimoni. Ka zana ga malembe go sangula, a vokari va nga tshama le Efesusi va wa ti nghenisela ka wudhimoni. Laha va nga gondza lisine, va no maha ciboho ca hombe nguvhu ni co hlamalisa. A Bhibhiliya gi li: “Ni vanhu vo tala va nga tirile zva wuloyi va no neha mabhuku yabye va ta ma hisa kuwoneni ka vanhu vontlhe.” (Miti. 19:19) A vanhu lavo, va mahile zvontlhe va nga zvi kota kasi kulwa ni madhimoni.  A mabhuku lawo ya wudhimoni ma wa dhura zva cima. Kanilezvi, wutshan’wini ga ku hoxa kutani ku xavisela van’wani, va no hisa. Leci va nga ci lava nguvhu ku tsakisa Jehovha. Va wa nga karateki hi kudhura ka mabhuku lawo.

¹¹ Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca maKristu lawo ya zana ga malembe go sangula? Zvi wa tava chukwana nguvhu a ku hi nga hi na nchumu ne cin’we ci yelanako ni wudhimoni. A zvilo lezvo hi nga faneliko kuva nazvo zvi patsa zvibotorana, zvifungo, zvitshungulo, tisecha ni zvin’wani zvilo va nga nazvo vanhu kutani va bohako kasi ku ti vhikela mimoya ya kubiha. — Lera 1 Va Le Korinte 10:21.

12. Zvini hi faneleko ku ti wutisa xungetano hi lezvi hi ti hungatako hi zvona?

¹² Hlola khwatsi lezvi u ti hungatako hi zvona. Ti wutise lezvi: ‘Ndza nghena ka Internet ndzi lera zvilo zvi yelanako ni wudhimoni ke? Ahati mimuzka ndzi ingiselako, tijogo ndzi belako, mafilmi ni zvin’wani ndzi sixtirako ke? Kwalomo ka zvezvo ndzi sixtirako, ka kombisiwa mavhampiro, zvipoka, kutani zvidjusa ke? Ka mahiwa masonika ni wuloyi kota zvilo zvo tsakisa zvo kala zvi nga hi na mhango? Xana ku ni cokari ndzi ti hungatako hi cona ci patsako wudhimoni?ʼ Lisine ku a hi zvihungato zvontlhe zvi kombisako zvilo zvo kala zvi nga maheki ni zvilo zvo kala zvi nga hi kona zvi yelanako ni wudhimoni. Laha u hlolako lezvi u ti hungatako hi zvona, ti yimisele ku hlawula zvilo zvi to ku vhuna ku fambela kule ni lezvi Jehovha a zvi vengako. Hi lava ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hiva ni “livhalo li basileko mahlweni ka Nungungulu” wa hina.— Miti. 24:16. *

13. Zvini hi nga faneliko ku maha?

 ¹³ U nga hlawuteli zvilo zvi mahilweko hi madhimoni. Mhakeni leyi, hi lava ku pimanyisa cikombiso ca Jesu. (1 Ped. 2:21) Phela Jesu i hanyile le tilweni na a nga seta laha misaveni, niku i wa tiva zvilo zvo tala xungetano hi Sathani ni madhimoni. Hambulezvo, i wa nga hlawuteli lezvi a mimoya leyo yo biha yi nga zvi maha. Jesu i wa lava kuva kustumunyu ya Jehovha, na ku nga hi muhaxi wa mahungu ya Sathani. Hi nga pimanyisa Jesu hi ku nga hlawuteli zvilo zvi yelanako ni madhimoni. Niku hi lava ku lezvi hi wulako zvi komba lezvaku a timbilu ta hina ti tele hi “magezu yo saseka”— ku nga lisine. — Lis. 45:1.

14-15. a) Hikuyini hi nga faneliko ku rurumela hi ku chava mimoya ya kubiha? b) Cini ci kombako ku Jehovha wa vhikela a vanhu vakwe inyamutlha?

¹⁴ U nga chavi mimoya ya kubiha. Ka tiko legi hi hanyako ka gona, hi nga humelelwa hi zvilo zva kubiha. Hi nga babya, hi humelelwa hi mhango hambu hi ku felwa na hi nga zvi rindzelangi. Xana hi fanele ku ti byela ku zvi vangiwa hi mimoya ya kubiha? A Bhibhiliya gi tlhamusela lezvaku a vanhu vontlhe zvi nga ‘dzuka zvi va humelela’. (Mutsh. 9:11) Hi ku wulawula hi madhimoni, Jehovha i kombile lezvaku i na ni ntamu wa hombe nguvhu a ku hundza wona. Hi cikombiso, a nga tsikangi Sathani a daya Joba. Masikwini ya Mosi, Jehovha i kombisile lezvaku i na ni ntamu a ku hundza tin’anga ta vaGibhite. (Ekso. 8:18; 9:11) Jehovha i mu nyikile ntamu Jesu kota hosi, a hlongola Sathani ni madhimoni yakwe le tilweni vata laha misaveni. Cikhatini ci tako kambe, va ta hoxiwa nkeleni wo eta wo kala magumo, lomu va to kala va nga ha zvi koti a ku xanisa ne munhu mun’we. — Kuv. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Inyamutlha ha zvi wona khwatsi ku Jehovha wa vhikela a vanhu vakwe. Ehleketa hi lezvi: Hi chumayela hi tlhela hi gondzisa lisine misaveni yontlhe. (Mat. 28:19, 20) Lezvo zvi maha ku hi paluxa a mitiro yo biha ya Sathani. A zvi kanakanisi a ku loku Sathani i wo zvi kota, i wa ta vhalela zvontlhe lezvi hi zvi mahako. Kanilezvi, o hoom! Hikwalaho, a hi faneli ku rurumela hi ku chava mimoya ya kubiha. Ha zvi tiva ku ‘a mahlo ya Jehovha ma languta misaveni yontlhe a ku tiyisa lava va nga vakwe hi timbilu tabye tontlhe’. (2 Kro. 16:9) Loku hi tsumba Jehovha, a madhimoni a ma nge hi maheli nchumu wo biha wa kala kupindzuka.

16-17. I tshango muni gi kombako khwatsi lezvaku zvi lava ku tiya hlana kasi kulwa ni madhimoni?

¹⁶ Nguvhunguvhu loku a vanghana kutani maxaka va hi vhukela na vaku vo hi vhuna, hi kona zvi lavako ku hi tiya hlana kasi hilwa na Sathani ni madhimoni yakwe. Kanilezvi Jehovha wa katekisa lava va tiyako hlana hi ndlela leyo. Wona cikombiso ca makabye Erica a hanyako le Ghana. I sangulile ku gondza Bhibhiliya na a hi ni 21 wa malembe. Kota lezvi a papayi wakwe a nga mungoma, ku wa rindzelwa ku aga nyama ya timhamba leti a papayi wakwe a nga mahela tinguluve takwe. A cikhati leci Erica a nga ala, a makaxa yakwe ma zvi wonile zvi hi ciruko ka zvikwembu zvabye. A maxaka yakwe ma wa ku a tinguluve ti ta va babyisa ni ku va hlanyisa.

¹⁷ A maxaka ya Erica ma no mu kurumeta ku maha mukhuwo lowo; kanilezvi i no khoma zviku nde a ala, hambu lezvi a nga guma a hlongoliwa laha kaya. A Vakustumunyu vo kari va no vhumela ku tshama naye. Jehovha i no mu katekisa hi ku mu nyika maxaka man’wani — ku nga lava a nga khozela navo, lava va nga ya hi ku khwatsi vamakabye va ku pswaliwa papayi mun’we. (Mar. 10:29, 30) Hambu lezvi a maxaka ya Erica ma nga mu tsika ma tlhela ma hisa zvilo zvakwe, i no simama a tsumbeka ka Jehovha a guma a bhabhatiswa. Zvezvi i phayona ga cikhati contlhe. A nga ma chavi a madhimoni. I wula lezvi hi maxaka yakwe: “Siku ni siku ndzi khongelela lezvaku a maxaka ya mina ma tazwa makatekwa ya ku tiva Jehovha, va tlhela va kuma kutlhatlheka loku hi nga nako hi ku tirela a Nungungulu wa hina wa lirandzo.”

18. Makatekwa muni hi ma kumako hi ku tsumba Jehovha?

¹⁸ A hi hontlheni hi to kumana ni ciringo ca tshamela lego. Hambulezvo, kasi a mun’we ni mun’wani wa hina alwa ni mimoya ya kubiha, zvi lava ku a tsumba Jehovha. Loku hi maha lezvo, hi ta kuma makatekwa yo tala nguvhu hi tlhela hi nga pengisiwi hi mawunwa ya Sathani. Ne hi nga ta woma hi ku chava madhimoni. A ca hombe ka zvontlhe, hi ta tiyisa wunghana ga hina na Jehovha. Mupostoli Jakobe i tsalile lezvi: “Ti koramiseni ka Nungungulu; kanetani Sathani i ta mu tsutsuma. Tshinelani ka Nungungulu, yenawu i ta tshinela ka n’wina.” — Jak. 4:7, 8.