1-2. a) A Bhibhiliya gi li Mosi i wa hi munhu wo tshamisa kuyini, niku zvini a nga maha? b) Zvini lezvi Jehovha a tsumbisako, lezvi zvi hi kucako kuva vanhu vo rula?

A BHIBHILIYA gi li ‘Mosi i wa hi munhu wo rula nguvhu ku hundza vanhu vontlhe va nga laha misaveni’. (Mitse. 12:3) Xana lezvo zvi wula ku i wa hi wa nyalidede, wo kala a nga ci tivi leci a ci lavako, ni wo chava ku maha zviboho? A van’wani va li a munhu wo rula i tshamisile lezvo. Kanilezvi lezvo a hi lisine. Mosi i wa nga hi munhu wa nyalidede. I wa hi nandza ga Jehovha go tiya hlana ni ga ku zvi kota ku maha zviboho. Hi ku vhuniwa hi Jehovha, i yile a ya wulawula ni hosi ya hombe ya le Gibhite; a rangela vanhu va tsemakanya ciwula — lava kuzvilava va nga chikela 3 000 000 wa vona — a tlhela a vhuna tiko ga Izrayeli lezvaku gi hlula valala va gona.

² Inyamutlha a hi kumani ni zvikarato lezvi Mosi a nga kumana nazvo. Kanilezvi siku ni siku, ha kumana ni vanhu kutani zviyimo zvi mahako ku zvi hi karatela kuva vanhu vo rula. Hambulezvo, Jehovha i tsumbisa lezvaku ‘lava vo rula va taga tshomba ya tiko’. (Lis. 37:11) Lezvo zvi hi kuca nguvhu lezvaku hi ti karatela kuva vanhu vo rula. Wena ke, u munhu wo rula? A van’wani ke, va ku wonisa zvezvo? Na hi nga se hlamula zviwutiso lezvo zva lisima, hi fanele ku ranga hi ku tiva ku zvi wula yini kuva vanhu vo rula.

3-4. a) A tshamela ga kuva munhu wo rula gi fana ni yini? b) Kasi hiva vanhu vo rula, matshamela muni hi faneleko kuva nawo? A matshamela lawo ma hi vhunisa kuyini kuva vanhu vo rula?

³ A tshamela legi ga kuva wo rula gi fana ni foya go saseka. Hi ndlela muni? A ku fana ni lezvi loyi a mahako foya a patselako mikori yo hlaya yo saseka kasi ku huma foya go saseka, hinawu zvi  lava ku hi patsa matshamela yo hlaya ya ma nene kasi hiva vanhu vo rula. * Ka matshamela lawo, a ya tshinya kutikoramisa, kuingisa, kuolova, ni kutiya-hlana. Hikuyini zvi lavako ku hiva ni matshamela lawo kasi hi tsakisa Jehovha?

⁴ Ntsena a vanhu vo ti koramisa hi vona va zvi kotako ku ingisa va maha kurandza ka Nungungulu. A cin’we ca lezvi Nungungulu a zvi lavako ku hiva vanhu vo olova. (Mat. 5:5; Gal. 5:23) Loku hi maha kurandza ka Nungungulu, Sathani o vhimba civindzi hi zanga. Hi cigelo leco, hambu lezvi hi nga vanhu vo rula ni vo ti koramisa, a kutala ka lava va nga va tiko ga Sathani va hi venga. (Joh. 15:18, 19) Hikwalaho, zvi lava ku hi tiya hlana kasi hi nga hluliwi hi Sathani.

5-6. a) Hikuyini Sathani a va vengako a vanhu vo rula? b) Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

⁵ Loyi a kalako a nga hi munhu wo rula, munhu wa matshandza, wa cizangazangani, niku a nga ingisi Jehovha. Hi zvalezvi a nga tshamisa zvona Sathani. Hi cigelo leco a va nyenyako lava vo rula! Va kombisa khwatsi lezvi a nga bihisa zvona hakuva va na ni matshamela lawa yena a nga hava. A ca hombe ku hundza lezvo, va komba lezvaku wa hemba. Hikuyini? Hakuva kani i wula yini, kani i maha yini, a vanhu vo rula a nge zvi koti ku va tsikisa ku tirela Jehovha! — Joba 2:3-5.

⁶ Zviyimo muni zvi nga mahako ku zvi hi karatela kuva vanhu vo rula? Kona hikuyini hi faneleko ku ti karatela kuva vanhu vo rula? Kasi ku hlamula zviwutiso lezvi, hi ta wulawula kutsongwani hi cikombiso ca Mosi, ca maHebheru manharu lawa ma nga khomiwa maya wukhumbini le Bhabhuloni, ni ca Jesu.

7-8. Zvini lezvi Mosi a nga maha a cikhati leci va nga kala ku mu kombisa cichavo?

⁷ Loku hi rangela van’wani: Loyi a nga ni ntiro wa ku rangela van’wani zvi nga mu karatela kuva munhu wo rula, nguvhunguvhu loku a mun’we wa lava a va rangelako a nga mu kombisi cichavo kutani a ku a nga mahi zviboho zva zvi nene. Zvi tshuka zvi ku humelela lezvo ke? Ahati loku a mun’we laha ngangweni a maha lezvo ke, u wa ta maha yini? Wona lezvi Mosi a nga maha ka zviyimo lezvo.

 ⁸ Jehovha i no yimisa Mosi lezvaku a rangela vaIzrayeli a tlhela a mu nyika thomo ga ku tsala milayo leyi va nga fanele ku hanya hi yona. Zvi wa dlunyateka ku Mosi i wa vhunetelwa hi Jehovha. Hambulezvo, a vamakabye vakwe, Miriyamu na Aroni, va wulawulile zva hava hi yena va tlhela va sola lezvi a nga hlawulisa zvona sati. Loku ku wa hi van’wani va nga hi ka ciyimo ca Mosi, na va no zangara va tlhela va maha zvilo kasi ku va khawulisa — hambulezvo Mosi a nga mahangi lezvo. A nga tsutsumelangi ku zangara. I no tlhela a khongotela Jehovha lezvaku a nyima ku tsayisa Miriyamu. (Mitse. 12:1-13) Hikuyini Mosi a nga maha lezvo?

9-10. a) Zvini lezvi Jehovha a nga vhuna Mosi a ku zvi zwisisa? b) Zvini lezvi a tihloko ta mingango ni madhota va nga gondzako ka cikombiso ca Mosi?

⁹ Mosi i wa vhumela ku gondzisiwa hi Jehovha. Ka 40 wa malembe ma nga hundzile, laha a nga hi wuhosini le Gibhite, i wa nga hi munhu wo rula. Hi lisine, i wa hi ni cizangazangani laha ka kuza a daya munhu a nga mu wonisa ku khwatsi lezvi a mahako a zvi lulamangi. Mosi i no ti byela lezvaku Jehovha i ta ku hi zvona lezvi a nga maha. Jehovha i mbhetile 40 wa malembe na a vhuna Mosi lezvaku a zwisisa ku kasi a rangela vaIzrayeli ku wa laveka zvo hundza kutiya-hlana; i wa fanele kuva munhu wo rula. Kasi ava wo rula, i wa fanele kuva wo ti koramisa kambe, wo ingisa ni wo olova. A matshamela lawo i ma gondzile khwatsi, a guma ava murangeli wa mu nene nguvhu. — Ekso. 2:11, 12; Miti. 7:21-30, 36.

¹⁰ Ni nyamutlha, zva tsakisa loku a tihloko ta mingango ni madhota ti pimanyisa Mosi. Loku a wokari a nga mu kombisi cichavo, mu ngavi ni cizangazangani. Ti koramiseni mu vhumela zvihoxo zva n’wina. (Mutsh. 7:9, 20) Loku mu lulamisa zvikarato, ti koramiseni mu landzela zvileletelo zva Jehovha. Contlhe cikhati mu olova ka mihlamulo ya n’wina. (Mav. 15:1) Loku a tihloko ta mingango ni lava va rangelako van’wani va maha lezvo, va tsakisa Jehovha, va vhuvhumisa kurula va tlhela va veka cikombiso ci nene ca kuva vanhu vo rula.

11-13. Cikombiso muni leci a Mahebheru lawa ya manharu ma hi vekeleko?

¹¹ Loku hi kari hi xanisiwa: Matin’wini wontlhe ya vanhu, a tihosi ta misava ti ta na ti xanisa vanhu va Jehovha. Ti tshuka ti hi nyika “minandzu” yo tala. Kanilezvi, a mhaka yo tiya hi ku hi hlawula “ku ingisa Nungungulu a ku hundza ku ingisa vanhu”. ( Miti. 5:29) Hi nga tshuka hi chepetiwa, hi vhalelwa mapaxweni kutani ku biwa. Hambulezvo, hi ku vhuniwa hi Jehovha, hi nga ta phota. Kanilezvi, hi ta ti khoma hi kombisa ku rula.

¹² Wona cikombiso hi vekelweko hi Mahebheru manharu ma nga hi wukhumbini le Bhabhuloni — ku nga Hananiya, na Mixayeli, na Azariya. * A hosi ya Bhabhuloni yi no va laya ku va khizamela cifananiso ca hombe ca ouro. Va no  tlhamusela a hosi hi ku rula lezvaku hikuyini va to kala va nga khozeli a cifananiso leco. Va no simama va ingisa Nungungulu, hambu lezvi a hosi yi nga va dzukisela yi ku yi ta va hisa lomu ndzilweni wa hombe nguvhu. A hi kuhlamalisa ka zvona! A majaha lawo ma wa nga ti byeli lezvaku ma ta ponisiwa kwalaho. Hambulezvo, ma wa ti yimisele ku ingisa Jehovha, ma vhumela ni cihi leci Jehovha a nga wa ta ci tsika ci maheka. Maku, Jehovha i no ma ponisa kwalaho ni kwalaho. (Dhan. 3:1, 8-28) Ma kombile zvi ku dlunya lezvaku a vanhu vo rula va tiyile hlana. A ku na hosi, a ku na kudzukiselwa ne xanisa yi nga hi tsemako hlana hi tsika ku khozela Jehovha. — Ekso. 20:4, 5.

¹³ Hi nga ma pimanyisisa kuyini a Mahebheru lawa ya manharu loku a kukholwa ka hina ku ringwa? Hi ti koramisa hi tsumba ku Jehovha i ta hi khatalela. (Lis. 118:6, 7) Laha va hi lumbetako zvobiha, hi kombisa cichavo, hi va hlamula hi ku rula. (1 Ped. 3:15) Hi ala ku maha ni cihi ci nga wa ta wonha wunghana ga hina ni Papayi wa hina wa lirandzo.

14-15. a) Zvini zvi nga tshukako zvi maheka loku hi karatekile nguvhu? b) Hi kuya hi Isaya 53:7, 10, hikuyini hi nga wulako lezvaku Jesu hi yena cikombiso ci nene ka vontlhe ca ku simama ava wo rula na a karatekile nguvhu?

¹⁴ Loku hi karatekile nguvhu: Hontlheni ha tshuka hi karateka nguvhu hi zvigelo zvo hambanahambana. Hi nga tshuka hi karateka loku hi lava ku maha provha yo kari cikoleni kutani loku hi lava ku maha ntiro wo kari. Hi nga tshuka hi karateka nguvhu kambe loku hi lava ku tiriwa mababyi yo kari. Loku hi karatekile nguvhu, zva karata kuva vanhu vo rula. Hambu lezvi hi tolovelo zvi kalako zvi nga hi swiri, a ka ciyimo leco zvi nga tshuka zvi hi karata nguvhu. Phela hi nga tshuka hi wula zvilo zva hava, hi tlhela hi bhonganyana. Loku u tshukile u karateka nguvhu, wona cikombiso ca Jesu.

¹⁵ Jesu i wa karatekile nguvhu ka tihweti to gumesa laha misaveni. I wa zvi tiva ku i ta dawa laha mhandzeni niku i wa ta xanisiwa zva ku lomu kaya ku hava. (Joh. 3:14, 15; Gal. 3:13) Na ku kiyela tihweti titsongwani kasi a dawa, i wulile lezvaku wa karateka. (Luka 12:50) Laha ku nga kiyela masiku matsongwani kasi a dawa, i te: “Ndza karateka” nguvhu. Ka lezvi a nga wula laha a nga chulula kutizwa kakwe hi mukhongelo, hi wona kutikoramisa ni ku ingisa Nungungulu. I te: “Papayi, ndzi ponise ka cikhati leci. Hambulezvo, hi zvona zvi ndzi mahileko ndzita ka cikhati leci. Papayi, dhumisa a vito ga wena.” (Joh. 12:27, 28) Laha a cikhati ci nga chikela, Jesu i no ti nyikela ka valala va Nungungulu, lava va nga mu daya laha mhandzeni hi ndlela ya tingana ni yo bayisa zva ku cima a wu se zvi wona. Hambu lezvi a nga karatekile nguvhu, ni lezvi a nga kari a xanisiwa, Jesu i no simama kuva wo rula, a maha kurandza ka Nungungulu. Hi nga wula na hi nga kanakani lezvaku Jesu hi yena cikombiso ci nene ka vontlhe ca ku simama ava wo rula na a karatekile nguvhu! — Lera Isaya 53:7, 10.

16-17. a) A vanghana va Jesu va ringisile kuyini a tshamela gakwe ga kuva wo rula? b) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu?

¹⁶ Ka wusiku go gumesa ga Jesu laha misaveni, a vanghana vakwe va hombe va no ringa a tshamela gakwe ga kuva munhu wo rula. Hi nga ehleketa lezvi a nga karatekisile zvona ka wusiku lego. Xana i wa ta simama a tsumbeka hi kumbhelela kala afa? Phela loku i wa no kala ku tsumbeka, zvi wa nga ta koteka ku a vanhu va kuma wutomi. (Rom. 5:18, 19) A ca hombe ka zvontlhe, hi ku lezvi a nga wa ta zvi maha zvi wa ta chakisa kutani ku basisa vito ga Papayi wakwe. (Joba 2:4) Makunu, laha a nga kari a lalela hi khati go gumesa ni vapostoli, va nga hi vanghana vakwe va hombe, va no bhula ku guma ku “vhuka kukanetisana ka hombe” xungetano hi ku “hi mani a nga wahombe ka vontlhe”. Jesu i wa sina a kawukile vanghana vakwe makhati yo tala ka mhaka yaleyi ya yin’we, niku i wa va  kawukile ka gambo galegiyani kambe. Hambulezvo, Jesu a nga swirekangi. I no va hlamula hi ku rula. A nga yi tekangi yi hi mhaka yo hlakana. Kanilezvi, i no phinda a va tlhamusela hi wunene a mawonela lawa va nga fanele kuva nawo. A zvo ku hlamalisa! I no guma a dzundza a vanghana vakwe hi kuva va tsumbekile va mu seketela. — Luka 22:24-28; Joh. 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Loku u wa hi ka ciyimo ca Jesu, na u zvi mahisile kuyini? Hi nga zvi kota ku pimanyisa Jesu, hi simama kuva vanhu vo rula, hambu loku hi karatekile nguvhu. Ti koramise u ingisa cileletelo ca Jehovha ca ku hi ‘simama ku timiselana ni ku tsetselelana’. (Kol. 3:13) Loku hi nga rivali lezvaku hontlheni ha wula hi tlhela hi maha zvilo zvi swirako van’wani, hi ta ingisa a cileletelo leci. (Mav. 12:18; Jak. 3:2, 5) Contlhe cikhati dzundza van’wani hi matshamela yabye ya ma nene. — Efe. 4:29.

18. Jehovha i va vhunisa kuyini a vanhu vo rula a ku maha zviboho zva zvi nene? Zvini hi faneleko ku maha?

¹⁸ Hi ta maha zviboho zva zvi nene. Loku zvi lava ku hi maha zviboho zvo karata wutomini ga hina, Jehovha i ta hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene. Kanilezvi, ntsena loku hi hi vanhu vo rula. I tsumbisa lezvaku i tazwa “cikombelo ca lava vo rula”. (Lis. 10:17, NM) A nga tazwa cikombelo ca hina basi. A Bhibhiliya gi wula lezvi: “Wa rangela kululameni lava” vo rula, niku wa ‘va gondzisa ndlela yakwe’. (Lis. 25:9) I va nyika wurangeli lego lomu ka Bhibhiliya, ni ka mabhuku * ni ka zvilo zvin’wani zvi humesiwako hi “nandza go tsumbeka ni go tlhariha”. (Mat. 24:45-47) Hi fanele ku maha cipandze ca hina, hi ku ti koramisa hi zwisisa lezvaku hi lava civhuno, hi gondza lezvi Jehovha a hi nyikako, hi tlhela hi hanya hi zvona.

19-21. Ciwonho muni a nga maha Mosi le Kadhexe, niku hi gondza yini?

¹⁹ Hi ta potsa ku maha zvihoxo. Hi nga ehleketa kambe hi Mosi. I hanyile malembe yo tala na a hi munhu wo rula a tlhela a tsakisa Jehovha. Makunu, kumbheleni ka 40 wa malembe lawa va nga famba lomu ciwuleni, i no guma a tsandzeka kuva munhu wo rula. A makabye wakwe Miriyamu, loyi zvi wonekisako ku hi yena a nga ponisa wutomi gakwe le Gibhite, i wa ha hi kufa a lahliwa le Kadhexe. Ka khati lego, a vaIzrayeli va no ngurangura kambe va ku a va hlayisiwi khwatsi. Va wo “zangarela Mosi” va ku a va na mati. Hambu lezvi va nga wonile a zvihlamaliso zvontlhe zva Jehovha, ni lezvi Mosi a nga ti karatile a va rangela hi malembe yo hlaya, va no ngurangura. A va ngurangurangi hi ku  vhumala mati basi, va ngurangurele na Mosi, a ku khwatsi hi yena a nga hi ni nandzu wa lezvi va ngazwa tora. — Mitse. 20:1-5, 9-11.

²⁰ Laha Mosi a nga zangarile ku ku phu, i no tsika kuva munhu wo rula. Wutshan’wini ga ku wulawula laha ka ribye, a ingisa lezvi Jehovha a nga mu byelisile zvona, i no wulawula na a zangarele vanhu a tlhela a ku hi yena a nga wa ta maha cihlamaliso. I no guma aba ribye makhati mambiri, gi sangula ku huma mati yo tala. A matshandza ni zanga zvi mu mahile a wonha. (Lis. 106:32, 33) Mosi i tsandzekile ku nghena Tikweni ga Citsumbiso hi lezvi a nga tsika kuva munhu wo rula hi cikhatanyana basi. — Mitse. 20:12.

²¹ Ka matimu lawa, hi gondza zvilo zva lisima. Co sangula, hi fanele ku ti karatela ku simama hiva vanhu vo rula. Loku ho tshuka hi ku tsope hi cikhatanyana, hi nga tshuka hi tlhela ndzhako, hiva ni matshandza, hi wulawula hi tlhela hi maha zvilo zva wupumbu. Ca wumbiri, loku hi karatekile nguvhu, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku simama hiva vo rula. Hikwalaho, hi fanele kulwa kasi hi simama kuva vanhu vo rula, hambu loku hi karatekile nguvhu.

22-23. a) Hikuyini hi faneleko ku simama hi ti karatela kuva vanhu vo rula? b) A magezu ma nga ka Zefaniya 2:3 ma komba yini?

²² Hi ta vhikelwa. Na ku nga hi kale, Jehovha i ta lovisa vanhu vontlhe vo biha laha misaveni. Ku to sala a vanhu vo rula basi. Laha misaveni ku tava ni kurula ka lisine. (Lis. 37:10, 11) U tava cikari va vanhu lavo vo rula ke? U tava cikari ka vona, loku u vhumela lezvi Jehovha a hi rambako ku maha hi ku tirisa muphrofeti Zefaniya, zvaku: “Hlotani Jehovha n’wentlhe n’wina vanhu vo rula va tiko, n’wina mu ingisako zvileletelo zvakwe zvo lulama. Hlotani kululama, mu ti karatela kuva vanhu vo rula. Kuzvilava mu ta fihliwa sikwini ga zanga ya Jehovha.” — Zef. 2:3, NM.

²³ Hikuyini Zefaniya 2:3 a nge: “Kuzvilava mu ta fihliwa”? A magezu lawa a ma wuli lezvaku Jehovha a nga zvi koti ku vhikela lava va lavako ku mu tsakisa, lava a va randzako. Kanilezvi, ma komba lezvaku zvi lava ku hi maha cokari kasi hi vhikelwa. Zvi nga koteka a ku hi pona “sikwini ga zanga ya Jehovha” hi tlhela hi hanya kala kupindzuka, loku zvezvi hi ti karatela kuva vanhu vo rula hi tlhela hi tsakisa Jehovha.