1. Dhavhidha i wa ti zwisa kuyini hi Jehovha, niku lezvo zvi mu kucile ku maha yini?

HOSI DHAVHIDHA i tsalile lezvi: ‘Jehovha ngwa hombe, i fanekelwe hi kudhumiswa’. (Lis. 145:3) Dhavhidha i wa mu randza Jehovha niku a lirandzo lelo li mu kucile ku mu dhumisa ‘cikari ka’ bandla. (Lis. 22:22; 40:5) Handle ko kanakana, wa mu randza Jehovha niku a ku fana na Dhavhidha wenawu, u li: ‘A ku bongiwe Jehovha Nungungulu wa ka Izrayeli, a dhadhani wa hina, kala kupindzuka ni kupindzuka!’ — 1 Kro. 29:10-13.

2. a) Hi nga mu dhumisisa kuyini Jehovha? b) Zvini lezvi a vokari zvi va karatelako ku maha, niku zvini hi to ranga hi wulawula hi zvona?

² Inyamutlha, a ndlela yin’we ya ku dhumisa Jehovha ku hlamula mitlhanganweni ya wuKristu. Hambulezvo, a vamakabye van’wani zva va karatela nguvhu. Va zvi lava ku hlamula, kanilezvi a va zvi koti hi ku chava. Va nga ku hlulisa kuyini a kuchava loko? Hina hontlheni ke, hi nga maha yini kasi hi zvi kota ku hlamula zvilo zvi tiyisako? Na hi nga se hlamula zviwutiso lezvi, a hi sanguleni hi ku wulawula hi mune wa zvigelo zva lisima zvi hi mahako hi hlamula mitlhanganweni.

3-5. a) Hi ku ya hi Mahebheru 13:15, hikuyini hi hlamulako mitlhanganweni? b) Hi fanele ku hlamula hi ndlela yo fana ke? Tlhamusela.

³ Hontlheni Jehovha i hi nyikile thomo ga ku mu dhumisa. (Lis. 119:108) A mihlamulo ya hina cipandze ca “muphahlo wa kubonga” lowu hi nyikako Jehovha, niku a ku na munhu a nga hi mahelako lezvo. (Lera Mahebheru 13:15.) Ku ngava lezvaku  Jehovha i lava ku hontlheni hi nyikela muphahlo, kutani hi hlamula hi ndlela yo fana ke? Ahihi!

⁴ Jehovha wa zvi tiva lezvaku a hi na wutlhari ni zviyimo zvo fana, niku wa yi nyika nguvhu lisima a miphahlo leyi hi mu nyikako. Hi nga ehleketa hi miphahlo leyi a nga kari a nyikiwa hi vaIzrayeli a tlhela a yi tsakela. A vaIzrayeli vo kari va wa zvi kota ku nyikela yivhu kutani mbuti. Kanilezvi, loku a zvisiwana zvi nyikela ‘matuva mambiri, kutani mavhinyani mambiri ya zvipomba’, zvi wa amukeleka. Ni loku a muIzrayeli a nga zvi koti ku nyikela zvinyanyani zvimbiri, Jehovha i wa vhumela ku a nyikela ‘hi zva wukhume ka efa ya mapa yo basa’. (Lev. 5:7, 11) Hambu lezvi ka ku a mapa ma wa hi bharato, Jehovha i wa wu tsakela muphahlo lowo. Leci a nga ci lava, ku mava “mapa yo basa” ntsena.

⁵ Ni nyamutlha, a Nungungulu wa hina wa mu nene i ti zwisa lezvo. Loku hi hlamula mitlhanganweni, a nga rindzeli lezvaku hi wulawula khwatsi a ku fana na Apolosi, kutani hi wulawula zvo kholwisa a ku fana na Pawule. (Miti. 18:24; 26:28) Leci Jehovha a ci lavako, ku hi hlamula lezvi hi zvi kotako basi. Alakanya wasati wo felwa hi nuna, loyi a nga nyikela zvingerengere zvimbiri zva ntsengo wa wutsongwani nguvhu. I tsakisile Jehovha hakuva i nyikele zvontlhe zvi nga hi ntan’wini wakwe. — Luka 21:1-4.

6. a) Hi ku ya hi Mahebheru 10:24, 25, a mihlamulo ya vamakabye yi nga vhunisa kuyini? b) Hi yihi ndlela ya ku kombisa kubonga hi mihlamulo yi ku tiyisako?

⁶ Ha tiyisana hi mihlamulo ya hina. (Lera Mahebheru 10:24, 25.) Hontlheni zva hi tsakisa a kuzwa mihlamulo yo hambanahambana mitlhanganweni ya hina. Ha tsaka hi kuzwa n’wanana na a hlamula magezu yo olova, kanilezvi na ma huma mbilwini. Ha tiyisiwa nguvhu a cikhati hi zwako wokari na a hlamula hi litsako, a tlhamusela lisine lo kari a li gondzileko. Ha hlamala kambe hi lava va ‘tiyako hlana’ va hlamula, hambu loku va hi ni tingana kutani na vo gondza lirimi la hina. (1 Tes. 2:2) Hi nga kombisa kuyini ku ha bonga hi kutikarata kabye? Andzhako ka mitlhangano, hi nga va dzundza hi mihlamulo yabye yo tiyisa. A ndlela yin’wani ku hinawu hi hlamula. Loku hi maha lezvo, ku nga ta tiyisiwa hina basi. Kanilezvi, hinawu hi ta tiyisa van’wani. — Rom. 1:11, 12.

7. Hi vhunekisa kuyini loku hi hlamula?

⁷ Ha vhuneka loku hi hlamula. (Isa. 48:17) Hi ndlela muni? Co sangula, loku hi lava ku  hlamula, zvi hi kuca ku longisela khwatsi a mutlhangano. Loku hi longisela khwatsi, hi yi zwisisa khwatsi a Mhaka ya Nungungulu. Lezvo zvi maha ku hi zvi kota ku hanya khwatsi hi lezvi hi zvi gondzako. Ca wumbiri, hi ta vhuneka nguvhu hi mutlhangano hakuva hinawu ha hlamula. Ca wunharu, kota lezvi a ku hlamula zvi lavako ku ti karata, hi tolovela ku nga zvi rivali lezvi hi nga hlamula.

8-9. a) Hi ku ya hi lezvi zvi wuliwako ka Malaki 3:16, Jehovha i ti zwisa kuyini hi mihlamulo ya hina? b) Zvini lezvi a vokari va chavako?

⁸ Hi tsakisa Jehovha loku hi wulawula hi kukholwa ka hina. A hi kanakani lezvaku Jehovha wa hizwa a cikhati hi hlamulako, niku wa tsaka loku a hi wona na hi ti karatela ku hlamula. (Lera Malaki 3:16.) I kombisa kutsaka loko hi ku hi katekisa laha hi ti karatelako ku mu tsakisa. — Mala. 3:10.

⁹ Hakunene, hi na ni zvigelo zvo zwala zva ku hi hlamula mitlhanganweni. Hambulezvo, a vokari va nga ha chava ni ku tlakusa woko kasi va hlamula. Loku u ti zwisa lezvo, u nga mbheli ntamu. Zvezvi hi ta wulawula hi matshinya yo kari ya milayo ya Bhibhiliya, ni zvikombiso zvo kari, ni mawonela yo kari ma to vhuna hontlheni lezvaku hi zvi kota ku hlamula nguvhu mitlhanganweni.

10. a) Kuchava muni loku hontlheni hi nga nako? b) Loku a munhu a chava ku hlamula zvi nga komba ku i na ni tshamela muni ga gi nene?

¹⁰ Khati ni khati u pimisako ku tlakusa woko u hlamula, xana u ya hi ku woma hi ku chava? Loku u ti zwisa lezvo, a hi wena wece. A lisine hi ku hontlheni ha chavanyana loku hi hlamula. Kasi ku hlula cikarato leco, u fanele ku ranga hi ku pola leci u ci chavako. Ku ngava lezvaku u chava ku rivakelwa lezvi u lavako ku wula, kutani u chava ku phazama ke? U chava ku a hlamulo wa wena wu ngavi wu nene a ku fana ni ya van’wani? Hi lisine, a kuchava loko ku nene. Ku komba lezvaku u munhu wo ti koramisa niku u wona van’wani va hi chukwana ku hundza wena. Jehovha wa gi randza tshamela legi ga kutikoramisa. (Lis. 138:6; Filp. 2:3) Hambulezvo, i lava lezvaku u mu dhumisa  u tlhela u tiyisa vamakabye va wena mitlhanganweni. (1 Tes. 5:11) Phela Jehovha wa ku randza, niku i ta ku tiyisa hlana kasi u hlamula.

11. Zvini lezvi a Mitsalo yi zvi wulako, zvi nga hi tiyisako hlana hi hlamula?

¹¹ Wona zvokari zvi wuliwako hi Mitsalo, lezvi u sinako u zvi tiva. A Bhibhiliya gi li hontlheni ha phazama ka lezvi hi zvi wulako ni ka lezvi hi wulisako zvona. (Jak. 3:2) Jehovha ni vamakabye va hina a va rindzeli lezvaku hiva vanhu vo mbhelela. (Lis. 103:12-14) Va lumba ngango wa hina wa moya, niku va hi randza. (Mar. 10:29, 30; Joh. 13:35) Va zvi zwisisa ku ha tshuka hi nga zvi koti ku wula lezvi hi nga zvi lava ku wula.

12-13. Hi gondza yini ka cikombiso ca Nehemiya ni ca Jona?

¹² Ehleketa hi zvikombiso zvokari zva Bhibhiliya zvi nga ku vhunako ku hlula kuchava. Alakanya Nehemiya. I wa tira ndlwini ya hosi ya hombe nguvhu. Ka siku go kari, Nehemiya i wa tsuvile hi lezvi a nga zwile ku a makhurisi ni tinyangwa ta Jerusalema ti wa hi marumbi. (Neh. 1:1-4) Hi nga alakanya lezvi a nga womisa zvona hi ku chava a cikhati leci a hosi yi nga mu wutisa ku hikuyini a tsuvileko! Nehemiya i no tekela ku maha mukhongelo a gumesa a hlamula. Lezvi a hosi yi nga wula zvi va vhunile nguvhu a vanhu va Nungungulu. (Neh. 2:1-8) Alakanyela Jona kambe. A cikhati leci Jehovha a nga mu ruma ku ya wulawula ni vanhu va le Ninivha, i no chava nguvhu laha ka kuza a tsutsuma a ya ka tlhelo go hambana nguvhu ni legi va nga mu rumile ka gona. (Jona 1:1-3) Kanilezvi Jona i zvi kotile ku famba a ya chumayela le Ninivha hi ku vhuniwa hi Jehovha. Lezvi a ngaya a ya wula zvi va vhunile nguvhu a vanhu va le Ninivha. (Jona 3:5-10) Ka cikombiso ca Nehemiya, hi gondza ku zva lisima a ku ranga hi ku khongela na hi nga se hlamula. Ka cikombiso ca Jona, hi gondza ku Jehovha a nga hi vhuna ku mu tirela hambu loku ho chava zvo kota kwihi. Makunu, hi nga wula lisine, ku ngava lezvaku a bandla ga n’wina go tshisa ku fana ni tiko ga Ninivha?

¹³ Zvezvi a hi woneni mawonela yo kari, ma nga hi vhunako ku hlamula zvilo zvi tiyisako mitlhanganweni.

14. Hikuyini hi faneleko ku longisela khwatsi mitlhangano ya hina, niku hi nga longisela rini?

¹⁴ Longisela mutlhangano mun’we ni mun’wani. Loku u ranga u ti vekela mixuvo ya ku ya hlamula u tlhela u ti longisela khwatsi, u ta tiya ku hlamula. (Mav. 21:5) A lisine hi ku a munhu ni munhu i longisela mitlhangano hi cikhati cakwe. A makabye wo kari wo felwa hi nuna a nga kwalomo ka 80 wa malembe wa ku hi Eloise, i sangula ku longisela cigondzo ca Murindzeli loku a vhiki gi sangula. I li: “Ndzi vhuneka nguvhu hi mitlhangano loku ndzi longisela a cikhati na ca ha vhumela.” A makabye mun’wani wa cisati wa ku hi Joy, loyi a tirako siku gontlhe ntirweni wa kutihanyisa, i ti nyika cikhati hi Mulongiso a gondza Murindzeli wakwe. I li: “Zva ndzi olovela ku alakanya  lezvi ndzi nga gondza loku ndziya mutlhanganweni na ndzi nga vhuxetangi kale.” A dhota go kari gi nga phayona gi tshamako na gi khomekile ga ku hi Ike, gi li: “Ka mina i chukwana a ku gondza kutsongwani-kutsongwani ndzeni ka vhiki, a ku hundza ku gondza zvontlhe hi khati gin’we.”

15. Hi yihi ndlela ya ku u ti longisela khwatsi a mutlhangano?

¹⁵ Kasi hi yihi ndlela ya ku longisela khwatsi a mutlhangano? Khati ni khati u lavako ku gondza, sangula hi ku kombela moya wo basa ka Jehovha hi mukhongelo. (Luka 11:13; 1 Joh. 5:14) Hi ku landzela, kuma masemanyana ya cigondzo leco hi timinuto to kari. Hlola a hloko ya mhaka, zvihlokwana zva kona, mifota ni makwadru. Laha u gondzako a ndzimana yin’we ni yin’wani, zama ku lera a mitsalo yi nga kona hi laha u zvi kotako hi kona. Ehleketa hi lezvi u zvi gondzako, u yisa nguvhu kupima ka lezvi u lavako ku hlamula. Loku u ti longisela khwatsi, u ta vhuneka nguvhu, niku zvi ta ku olovela nguvhu a ku hlamula. — 2 Kor. 9:6.

16. Tiprograma muni ti nga kona niku u ti tirisisa kuyini?

¹⁶ Loku u zvi kota, tirisa tiprograma ta michini ti nga kona hi lirimi u li tivako. Jehovha i tirisa hlengeletano yakwe lezvaku a hi nyika tiprograma ta michini kasi ti hi vhuna ku longisela mitlhangano. A JW Library^®, yi hi vhuna ku chisa mabhuku hi gondzako hi wona hi michini ya lomu mandleni. Ni kwihi hi nga kona, ni ka cihi cikhati, hi nga gondza mahungu lawo — kutani ku lera hambu ku ingisela hi wutsongwani ga kona. A vokari va tirisa JW Library kasi va gondza hi cikhati ca ku humula mitirweni kutani cikoleni — ka zvikhati zvin’wani, na va kari va endza. A Watchtower Library ni BIBLIOTEKA YA SAITE^™ ya Watchtower zvi hi olovisela ku kuma mahungu man’wani ka mhaka yo kari hi lavako ku yi gondza zvi eta.

17. a) Hikuyini zvi nga zvi nene a ku longisela mihlamulo yo hlaya? b) Zvini u gondzileko ka vhidhiyu leyi ya ku: Maha munghana wa Jehova — Longisela hlamulo wa wena?

¹⁷  Loku u zvi kota, longisela mihlamulo yo hlaya. Hikuyini? Hakuva u nga tshuka u tlakusa woko va nga ku nyiketi. A cikhati u to tlakusa, ku ngava ni van’wani va to tlakusawu, niku loyi a fambisako a nga hlawula mun’we wabye. Loyi a fambisako a nga ha nyiketa vanhu vatsongwani kambe ka mhaka yo kari ndzeni ka cigondzo kasi a mutlhangano wu nga hundzisi cikhati. Hikwalaho, loku a nga ku nyiketi kusanguleni ka cigondzo, u nga kwati ne u nga mbheli ntamu. Loku u longisela mihlamulo yo hlaya, u taza u kuma ko hlamula kona. A cin’we ca lezvi u nga longiselako, ku lera mutsalo wo kari. Kanilezvi loku u zvi kota, ti longisele ku hlamula hi magezu ya wena kambe. *

18. Hikuyini hi nga faneliko ku lehisa mihlamulo ya hina?

 ¹⁸ U nga lehisi mihlamulo ya wena. A kutala ka zvikhati, a mihlamulo yi tiyisako yo koma ni yo olova. Hikwalaho, a kungo ga wena a give ga ku nyika mihlamulo yo koma. Zama ku nga hundzisi a 30 wa tisegundo. (Mav. 10:19; 15:23) Loku u hi ni malembe yo tala na u hlamula mitlhanganweni, zva lisima nguvhu a ku nyika cikombiso ci nene ka van’wani, hi ku nga lehisi mihlamulo ya wena. Loku u lehisa u tlhela u hlamula zvilo zvo karata, u ta chavisa van’wani, va alakanya lezvaku va nga ta tshuka va zvi kota ku hlamula zvo fana ni lezvi u hlamulako. Ahandle ka lezvo, a mihlamulo yo koma yi siya cikhati ca ku ku hlamula vamakabye vo tala. Nguvhunguvhu loku u hi wo sangula laha ka ciwutiso leco, u nga tlhamuseli zvontlhe zvi nga ka ndzimana leyo — tekela kuba hloko, u tlhela u hlamula zvilo zvo olova. Loku makunu a mhaka-tshinya ya ndzimana leyo yi tlhamuselwe, u nga ha tlhamusela timhaka tin’wani ti nga kona. — Wona kwadru: “ Ndzi nga hlamula yini?”

19. Loyi a fambisako cipandze co kari a nga ku vhunisa kuyini loku u lava ku hlamula, kanilezvi zvini lezvi wena u faneleko ku maha?

¹⁹ Byela mufambisi a ndzimana leyi u lavako ku hlamula ka yona. Loku u hlawula a mahela legi, ranga u byela loyi a fambisako, a mutlhangano na wu nga se sangula. Loku mu chikela ka ndzimana leyo, tekela ku tlakusa woko, u tlhela u gi tlakusa khwatsi kasi loyi a fambisako a ku wona.

20. A mutlhangano wa bandla wu fana ni zvakuga zvi giwako ni vanghana hi ndlela muni?

²⁰ A mitlhangano ya bandla yi wonise ku khwatsi kuga zvakuga ni vanghana. Alakanyela na u no rambiwa hi vamakabye vo kari lezvaku mu tlhangana mu taganyana zvokari, va ku kombela ku u longisela zvakuganyana uta nazvo. U wa ta ti zwisa kuyini? Lisine ku u wa ta chavanyana. Hambulezvo, u wa ta maha zvontlhe u zvi kotako kasi u longisela nchumu wu to tsakisa vontlhe. Jehovha, ku nga yena a hi rambako, i longisele meza yo tala hi zvakuga zvo nona kasi hi ti buza hi zvona mitlhanganweni. (Lis. 23:5; Mat. 24:45) Jehovha wa tsaka loku hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hita ni cinyikiwo ci tsongwani. Hikwalaho, ti longisele khwatsi, u tlhela u hlamula nguvhu hi laha u zvi kotako hi kona. Loku u maha lezvo, u nga ta ta u taga basi laha mezeni ya Jehovha. Kanilezvi, u tata ni cokari kasi u taga ni bandla.