1-3. a) Hikuyini Solomoni a nga randziwa hi Jehovha, niku makatekwa muni a nga ma kuma? b) Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

SOLOMONI i sangulile ku fuma tiko ga Izrayeli na a ha hi jaha nguvhu. Zvezvi a nga sangula ku fuma, i no wona Jehovha lomu ka noro na a mu byela lezvi: ‘Kombela leci u ci lavako a kuva ndzi ku nyika.’ Solomoni i no hlamula aku: ‘Ndza hi n’wanana tsongwani, a ndzi zvi tivi ku rangela vanhu. . . . Hikwalaho nyika a nandza ga wena a mbilu ya ku tivisisa ku lamula vanhu va wena.’ (1 Tih. 3:5-10) A zvo ku hlamalisa! A ku ya hi ku kombela “mbilu ya ku tivisisa” kutani ya ku ingisa! Hi ngazwa ku ti koramisa ka yena! Zva dlunyateka a ku hikuyini Jehovha a nga kari a mu randza Solomoni. (2 Sam. 12:24) Nungungulu wa hina i tsakile nguvhu hi lezvi a hosi leyi ya jaha yi nga kombela, laha ka kuza a yi nyika “mbilu ya kutlhariha yi nga ni kupima”. — 1 Tih. 3:12.

² Ka cikhati contlhe leci Solomoni a nga kari a tsumbeka ka Jehovha, i katekisilwe nguvhu. Ive ni wudzundzo ga ku aka tempeli ‘yi lumbako a vito ga Jehovha Nungungulu wa ka Izrayeli’. (1 Tih. 8:20) Ive ni nduma hi wutlhari legi a nga nyikilwe hi Nungungulu. Lezvi a nga wula kambe hi ku pimiselwa hi Nungungulu, zvi tsalilwe lomu ka mabhuku manharu ya Bhibhiliya — a gin’we ga kona i bhuku ga Mavingu.

³ Lomu ka bhuku ga Mavingu, a mbilu yi kumbukiwa cipimo ca 61 wa makhati. Hi cikombiso, ka Mavingu 4:23, ku tsalilwe lezvi: ‘Hlayisa mbilu ya wena ku hundza zvontlhe, hakuva yona i hlowo ya wutomi.’ Ka ndzima leyi, hi ta tiva a ku gi wula yini a gezu “mbilu” laha ka vhesi legi. Hi ta hlamula ni zviwutiso lezvi zva zvimbiri: Sathani i zamisa kuyini ku chela vhenene, kutani ku hehla  a mbilu ya hina ke? Hi nga maha yini kasi hi yi vhikela? Kasi hi simama ku tsumbeka ka Nungungulu, hi fanele ku tiva mihlamulo ya zviwutiso lezvi zva lisima.

4-5. a) Ka bhuku ga Mavingu 4:23 a gezu “mbilu” gi wula yini? b) A mhaka ya ku ti hlayisa hi tlhelo ga nyama yi hi vhunisa kuyini ku zwisisa lisima la ku hlayisa a mbilu ya hina yo fananisa?

⁴ Hi magezu man’wani, a gezu “mbilu” ka Mavingu 4:23, gi wula lezvi hi zvi ehleketako, kutizwa ka hina, lezvi hi zvi xuvako, ni leci ci hi kucako ku maha zvilo zvo kari. Hi lezvi hi nga zvona futsi hi le ndzeni, na ku nga hi lezvi hi wonekisako zvona lahandle.

⁵ Kasi ku li zwisisa khwatsi a lisima la lezvi hi nga zvona hi le ndzeni, ehleketa hi lihanyo la hina. Kasi hi potsa zvibabyababyani, hi fanele ku hlawula zvakuga zva mavhitamina hi tlhela hi khandzakanya ku tiyisa miri. Hi kufanana, kasi hi hanya khwatsi hi tlhelo ga moya, hi fanele ku lera Bhibhiliya siku ni siku ni mabhuku ya hina ya wuKristu, hi tlhela hi komba ku ha kholwa ka Jehovha. Hi kombisa ku ha kholwa ka Jehovha hi ku hanya hi lezvi hi gondzako hi tlhela hi wulawula hi kukholwa ka hina ni van’wani. (Rom. 10:8-10; Jak. 2:26) Ca wumbiri, loku ho ya hi lezvi hi wonekisako zvona hi lahandle, hi nga pimisa ku a hi babyi, kuveni hi le ndzeni ha babya. Hi kufanana, loku ho ya hi lezvi hi zvi mahako siku ni siku hi tlhelo ga moya, hi nga alakanya ku hi tiyile, kuveni bava, le mbilwini ku na ni mixuvo ya hava yi milako. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Hi nga rivali lezvaku Sathani i wa ta tsaka nguvhu loku i wo zvi kota ku hi hehla hi maalakanyo yakwe. Kasi ye Sathani i zamisa kuyini a ku hi hehla? Kona hi nga ti vhikelisa kuyini?

6. Zvini lezvi Sathani a zvi lavako, niku zvini a mahako kasi a tatisa kungo gakwe?

⁶ Phela Sathani i lava ku hiva zvitlula-milayo hi tekelela yena — a chepetako milayo ya Jehovha a tlhela a randza ku ti kokela gakwe. Lezvi ka ku a nga zvi koti a ku hi kurumeta ku hi pimisa ku fana na yena hi tlhela hi maha lezvi a mahako, i hi zama hi tindlela tin’wani. Hi cikombiso, i hi veka cikari ka lava va funyileko vhenene yakwe na a rindzela ku hi ta tshama navo  hi cikhati co leha. (1 Joh. 5:19) Hambulezvo, hina ha zvi tiva ku a ku tolovelana ni vakubiha zva “bihisa” lezvi hi pimisisako zvona ni lezvi hi zvi mahako. (1 Kor. 15:33) Sathani i zvi kotile ku phasa Solomoni hi mano lawo. Solomoni i no teka vavasati vo tala va nga khozela vanungungulu va mawunwa. Hi magumo, a vavasati lavo va no “hambukisa a mbilu yakwe”, a tsika Jehovha hi kutsongwani-kutsongwani. — 1 Tih. 11:3.

7. Zvini zvin’wani lezvi Sathani a zvi tirisako kasi ku hangalasa kupima kakwe, niku hikuyini hi faneleko ku ti wonela ka zvona?

⁷ Sathani i tirisa mafilmi ni televhizawu kasi a hangalasa kupima kakwe. Wa zvi tiva ku lezvi hi zvi wonako na zvi hlawutelwa, a zvi hi hungati basi, zvi tlhela zvi hi gondzisa lezvi hi faneleko ku ti zwisa zvona, ku pimisisa zvona, ni lezvi hi faneleko ku maha. Jesu i gi tirisile nguvhu a gondzisela legi. Hi cikombiso, alakanya mufananiso wa muSamariya wa mu nene ni lowu wa n’wana loyi a nga bharuka kaya a ya xakela tshomba yakwe yontlhe. (Mat. 13:34; Luka 10:29--37; 15:11-32) Hambulezvo, lava va nga ni vhenene ya mapimisela ya Sathani, va nga hi hehla hi zvitoriya lezvi va hlawutelako. Zvi lava ku hi nga etleli hi tihlo. A mafilmi ni milongoloko ya televhizawu zvi nga hi hungata zvi tlhela zvi hi gondzisa na zvi nga wonhi kupima ka hina. Kanilezvi, hi fanele ku ti wonela. A cikhati hi hlawulako zvo ti hungata hi zvona, i chukwana hi ti wutisa lezvi: ‘A filmi legi kutani longoloko lowu, xana wu ndzi gondzisa ku a zvi bihangi a ku tatisa mixuvo ya mina ya nyama?’ (Gal. 5:19--21; Efe. 2:1-3) Makunu, zvini u faneleko ku maha loku u pola lezvaku a longoloko wo kari wu vhuvhumisa kupima ka Sathani? Fambela kule nawo, khwatsi hi lezvi u nga wa ta maha loku ku wa hi mababyi yo thapela!

8. A vapswali va nga va vhunisa kuyini a vana kasi va vhikela mbilu yabye?

⁸ Vapswali, mu na ni ntiro wa hombe wa ku vhikela vana va n’wina kasi a timbilu tabye ti nga hehliwi hi Sathani. Ha tiyiseka ku mu maha  zvontlhe mu zvi kotako kasi ku va vhikela mababyi a vana va n’wina. Mu basisa miti ya n’wina mu tlhela mu hoxa zvontlhe zvi nga wa ta mu vangela mababyi — n’wina ni vana va n’wina. Hi kufanana, mu fanele ku vhikela vana va n’wina lezvaku va nga woni mafilmi, milongoloko ya televhizawu, tisaite, kutani tijogo ti nga wa ta va hehla, vava ni mawonela ya Sathani. Jehovha i mu nyikile ntiro wa ku va gondzisa kasi vava vanghana va yena. (Mav. 1:8; Efe. 6:1, 4) Hikwalaho, mu nga chavi ku veka milayo laha kaya yi seketelwako lomu ka Bhibhiliya. Byelani vana va n’wina lezvi va faneleko ku sixtira ni lezvi va nga faneliko, mu tlhela mu va tlhamusela a ku hikuyini. (Mat. 5:37) Laha va yako va kula, va gondziseni ku pimisa ha voce, va tiva zva zvi nene ni zvakubiha hi ku ya hi milayo ya Jehovha. (Mah. 5:14) Mu nga rivali a mhaka leyi: A vana va n’wina va ta gondza zvotala ka lezvi mu va byelako. Kanilezvi, va ta gondza nguvhu ka lezvi mu zvi mahako. — Dhewu. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Mawonela muni lawa Sathani a ma vhuvhumisako, niku hikuyini ma nga ni mhango?

⁹ Sathani kambe i zama ku hehla mbilu ya hina hi ku hi kucetela ku tsumba wutlhari ga vanhu, hi tsika legi ga Jehovha. (Kol. 2:8) A gin’we ga mawonela ma vhuvhumiswako hi Sathani, hi legi ga ku a munhu i fanele kuwa a vhuka na a lwela ku ganya. Lava va nga ni mawonela lawa, va nga tshuka va ganya futsi, kutani va nga ganyi. Kanilezvi, kani va ganya kani a va ganyi, va le mhangweni. Hikuyini? Hakuva va nga tshuka va kulula va n’watseka laha ka kuza va nga khatali hi ngango, wutomi gabye, hambu wunghana gabye na Nungungulu na va fela ku kuma lezvi va zvi lavako. (1 Tim. 6:10) Hina ha mu bonga nguvhu a Papayi wa hina wa le tilweni, hi lezvi a hi vhunako kuva ni mawonela ma nene hi titshomba. — Mutsh. 7:12; Luka 12:15.

10-11. a) Zvini hi faneleko ku maha kasi hi ti vhikela? b) Zvini lezvi a guarda gi nga kari gi maha kaleloko, niku a livhalo la hina li nga fana ni guarda hi ndlela muni?

¹⁰ Kasi hi zvi kota ku vhikela mbilu ya hina, ku laveka nchumu wa ku hi vhuna ku pola timhango, hi tlhela hi tekela ku ti vhikela. Ka Mavingu 4:23, a gezu gi hundzuluselweko ‘kuhlayisa’, gi hi alakanyisa ntiro wu mahiwako hi guarda. Masikwini ya Hosi Solomoni, ku wa hi ni va guarda va nga tshama le hehla ka makhurisi ya dhoropa kasi va gi vhikela ni kuba mpundzu loku va wona mhango na yita. A mufananiso lowu wu hi vhuna ku zwisisa lezvi hi faneleko ku maha kasi hi ti vhikela ku Sathani a nga hehli kupima ka hina.

¹¹ A kaleloko, a va guarda va nga tshama le hehla ka makhurisi va wa tirisana ni lava va nga tshama lahasi va vhikela tinyangwa ta dhoropa. (2 Sam. 18:24-26) Lava va lahasi va wa tirisana ni lava va lehehla kasi ku vhikela dhoropa hi ku tekela ku vhala tinyangwa khati ni khati ku nga kari kuta valala. (Neh. 7:1-3) A livhalo la hina li gondzisilweko hi Bhibhiliya * li nga tira kota guarda legi ga lehehla hi ku hi tlharihisa loku Sathani a zama ku dhumela mbilu ya hina — hi magezu man’wani, loku a zama ku hi mu pimanyisa ka lezvi hi pimisako, lezvi hi ti zwisako zvona, mixuvo ya hina, ni ka leci ci hi kucako ku maha zvilo. Contlhe cikhati a livhalo la hina li hi tlharihisako, hi fanele ku li ingisa, hi vhala tivati hi ndlela yo fananisa.

12-13. Hi nga tshuka hi ringwa ku maha yini, kanilezvi zvini hi faneleko ku maha?

¹² Wona cikombiso co kari ca lezvi hi nga ti vhikelisako zvona kasi hi nga thapelwi hi  kupima ka Sathani. Jehovha i hi gondzisa lezvaku “a wubhayi, ni kungahlazveki kontlhe, ni wunavenave, zvi nga tshuki zvi kumbukiwa cikari ka [hina]”. (Efe. 5:3) Makunu, hi ta kuyini loku a vanghana le ntirweni kutani cikoleni va sangula ku wulawula hi zvilo zvi yelanako ni wubhayi? Ha zvi tiva ku hi fanele “ku fularela a mahanyela ma nga dzundziko Nungungulu, ni kunavela ka tiko”. (Tit. 2:12) A guarda ga hina, ku nga livhalo, kuzvilava gi ta hi tlharihisa. (Rom. 2:15) Kanilezvi loku li hi tlharihisa, hi ta li ingisa ke? Phela hi nga tshuka hi ringwa ku tshama hi ingisela lezvi va wulawulako kutani ku wona mifota leyi va kombanako. Kanilezvi, leco cikhati ca ku cica bhulo kutani ku suka hi ti fambela — hi vhala tivati hi ndlela yo fananisa.

¹³ Zvi lava ku tiya hlana kasi hi nga vhumeli ku kucetelwa hi vanghana hi pimisa kutani ku maha zva kubiha. A lisine hi ku Jehovha wa zvi wona lezvi hi ti karatisako zvona, niku i ta hi nyika ntamu ni wutlhari kasi hi nga thapelwi hi kupima ka Sathani. (2 Kro. 16:9; Isa. 40:29; Jak. 1:5) Xana yi ngava kona ndlela yin’wani ya ku simama hi vhikela mbilu ya hina ke?

14-15. a) Hi fanele ku vhulula mbilu ya hina kasi ku nghena yini? b) Mavingu 4:20-22 i li hi fanele ku maha yini kasi hi vhuneka khwatsi hi lezvi hi lerako lomu ka Bhibhiliya? (Wona ni kwadru: “ Ndlela ya ku ehleketa khwatsi.”)

¹⁴ Kasi Sathani a nga hehli mbilu ya hina, a hi faneli ku yi vhikela ka zvilo zva hava basi; hi fanele ku tlhela hi yi vhulula kasi ku nghena zva zvi nene. Ehleketa kambe hi mufananiso wa dhoropa gi nga ni makhurisi. A guarda gi vhala tivati kasi a valala va nga dhumeli dhoropa. Kanilezvi, ka zvikhati zvin’wani gi vhulula tivati kasi ku nghena zvakuga ni zvin’wani zvi lavekako kasi a vanhu va hanya. Loku a tivati ti wo tshama ti vhalilwe, a vanhu lomu dhoropeni va wa ta xoka hi ndlala. Hi kufanana, hi fanele ku vhulula mbilu ya hina hi kukhandzakanya kasi yi pswonga kupima ka Nungungulu.

¹⁵ Kota lezvi a Bhibhiliya gi nga ni mapimo ya Jehovha, contlhe cikhati hi gi lerako hi tsika mapimo ya Jehovha ma khumba lezvi hi pimisisako zvona, kutizwa ka hina ni lezvi hi mahisako zvona a zvilo. Hi yihi ndlela ya ku hi vhuneka khwatsi hi lezvi hi lerako lomu ka Bhibhiliya? Zva lisima a ku khongela. A makabye wo kari wa cisati i li: “Na ndzi nga se lera Bhibhiliya, ndzi ranga hi ku khongela ka Jehovha ndzi mu kombela ku a ndzi vhuna ku ‘wona mahanjalati’ ma nga lomu ka Mhaka yakwe.” (Lis. 119:18) Hi fanele ku ehleketa hi lezvi hi gondzako kambe. Loku hi khongela, hi lera hi tlhela hi ehleketa, a Mhaka ya Nungungulu yi ta dhunga kwale ‘cikari ka mbilu’ ya hina, hi tlhela hi sangula ku randza kupima ka Jehovha. — Lera Mavingu 4:20-22; Lis. 119:97.

16. A vamakabye vo tala va vhunekisa kuyini hi ku sixtira a JW Broadcasting?

¹⁶ A ndlela yin’wani ya ku hi yi vhululela kupima ka Jehovha a mbilu ya hina, ku sixtira tivhidhiyu ti nga ka JW Broadcasting^®. A patswa wo kari wu li: “Phela a tivhidhiyu leti ti humesiwako hweti ni hweti a to ku hlamula mikhongelo ya hina! Ta hi tiyisa loku hi mbhelile ntamu ni ku hi chavelela loku hizwa ciwundza. Laha kaya kambe hi tolovela ku ingisela mimuzka ya hlengeletano. Hi ingisela loku hi kari hi bhika, hi basisa kutani loku hi fihlula.” A tivhidhiyu ni mimuzka leyi zva hi vhuna ku vhikela mbilu ya hina. Zvi hi gondzisa ku wona zvilo kota lezvi Jehovha a zvi wonisako zvona, hilwa lezvaku hi nga pimanyisi a kupima ka Sathani.

17-18. a) Hi ku ya hi lezvi zvi wuliwako ka 1 Tihosi 8:61, zvini zvi mahekako loku hi hanya hi lezvi Jehovha a hi gondzisako? b) Hi gondza yini ka cikombiso ca Hezekiya? c) Hi ku ya hi mukhongelo wa Dhavhidha wu nga ka Lisimu 139:23, 24, hi nga khongela lezvaku hiva ni yini?

¹⁷ Khati ni khati hi wonako mabhindzu ya ku hanya hi lezvi Jehovha a hi gondzisako, a kukholwa  ka hina ko tiya. (Jak. 1:2, 3) Ha tsaka loku hi maha lezvo hakuva Jehovha i tizwa matshandza hi ku hi vitana ku hi vana vakwe. Lezvo zvi maha ku hi zvi lava nguvhu a ku mu tsakisa. (Mav. 27:11) Contlhe cikhati hi kumanako ni ciringo, hi ci wona kota cikhati ca ku kombisa lezvaku Jehovha, a Papayi wa hina wo khatala, hi mu randza hi mbilu yontlhe — a hi mu tireli hi “timbilu timbiri”. (Lis. 119:113) Hi komba kambe lezvaku hi ti yimisele ku ingisa milayo yakwe ni ku maha kurandza kakwe. — Lera 1 Tihosi 8:61.

¹⁸ Xana hi ta zvi kota ku tshama hi ku maha zva zvi nene ke? Ahihi, hakuva a hi mbhelelangi. Loku hi tshuka hi maha cihoxo, hi fanele ku alakanya cikombiso ca Hosi Hezekiya. I mahile zvihoxo; kanilezvi i gumesile a ti sola, a simama ku tirela Jehovha hi “mbilu yi mbheleleko”. (Isa. 38:3-6; 2 Kro. 29:1, 2; 32:25, 26) Maku, a hi aleni lezvi Sathani a hi kucetelako, zva ku hi pimanyisa a kupima kakwe. A hi khongeleni lezvaku hiva ni “mbilu ya ku tivisisa” kutani ya ku ingisa. (1 Tih. 3:9; lera Lisimu 139:23, 24.) Loku hi vhikela mbilu ya hina a ku hundza zvontlhe, hi nga zvi kota ku simama hi tsumbeka ka Jehovha.