1. Zvilo muni zva zvimbiri hi nga tiyisekako hi zvona xungetano hi Jehovha?

JEHOVHA NUNGUNGULU wa va randza a vakhozeli vakwe. Kusukela kale wa va randza niku i ta simama ku va randza. Kale ni kale i randza kululama. (Lis. 33:5) Hikwalaho, ku na ni zvilo zvimbiri hi nga tiyisekako hi zvona: Co sangula, zva mu bayisa nguvhu Jehovha loku a wona malandza yakwe na ma mahelwa zva kubiha. Ca wumbiri, i ta maha zvontlhe zvi lavekako kasi a vanhu vakwe va mahelwa kululama, a tlhela a tsayisa lava va va xanisako. Ka ndzima yo sangula ya xaxamelo wa tindzima leti, * hi gondzile lezvaku a Nayo wa Mosi wu kombisa lirandzo ni kululama kakwe. Wu wa kuca ku a vanhu vontlhe va mahelwa kululama — vontlhe futsi, hambu lava vo kala wa ku va vhikela. (Dhewu. 10:18) A Nayo lowo, wu komba lezvaku Jehovha wa khatala nguvhu hi vakhozeli vakwe.

2. Zviwutiso muni hi to hlamula ka ndzima leyi?

² A Nayo wa Mosi wu chikele magumo ka wona hi 33 E.C., a cikhati leci ku nga yimisiwa bandla ga wuKristu. Xana a maKristu ma wa ta hanya na ma nga hi na nayo wu kucako ku randzana ni ku mahelana zvo lulama ke? Ahihi! A maKristu ma nyikilwe nayo wuswa. Ka ndzima leyi, hi ta ranga hi ku tiva lezvaku i nayo muni walowo; hi guma hi hlamula zviwutiso lezvi: Hikuyini hi nga wulako ku a nayo wuswa wu kuca vanhu lezvaku va randzana? Hikuyini hi nga wulako ku a nayo wuswa wu kuca vanhu lezvaku va mahelana zvo lulama? Hi kuya hi nayo lowu, lava va rangelako va fanele ku va khomisa kuyini van’wani?

3. Wu patsa yini a “nayo wa Kristu” wu kumbukiwako ka Va Le Galatiya 6:2?

³ Lera Va Le Galatiya 6:2. A maKristu ma rangelwa hi “nayo wa Kristu”. Jesu a nga va tsalelangi a xaxameto wa milayo a vapizani vakwe. Kanilezvi, i no va gondzisa, a va nyika zvileletelo ni matshinya ya milayo kasi va hanya hi wona. A “nayo wa Kristu” wu wumbiwa hi zvontlhe lezvi Jesu a nga gondzisa. Kasi ku wu zwisisa khwatsi a nayo lowu, wona lezvi zvi landzelako:

4-5. Jesu i gondzisile hi tindlela muni? I gondzisile cikhati muni?

⁴ Jesu i gondzisile hi tindlela muni? Yo sangula, i gondzisile hi magezu. Lezvi a nga zvi wula zvi wa hi ni ntamu hakuva zvi wa hi lisine xungetano hi Nungungulu, hi leci a vanhu hakunene va hanyelako cona, zvi tlhela zvi komba lezvaku a Mufumo wa Nungungulu hi wona woce wu to zvi kota ku lulamisa zvontlhe zvi xanisako vanhu. (Luka 24:19) Jesu i gondzisile hi mahanyela yakwe kambe. A mahanyela yakwe, ma kombile vapizani vakwe lezvi va nga fanele ku hanyisa zvona. — Joh. 13:15.

⁵ Jesu i gondzisile cikhati muni? A cikhati a nga hi laha misaveni. (Mat. 4:23) I tlhelile a gondzisa vapizani vakwe kambe andzhakunyana ka loku a vhukile hi ka vafileko. Hi cikombiso, i wonekile ka vapizani vo kari — kuzvilava va nga hi 500 ni ku hundza — a va laya lezvaku va famba va “maha vapizani” van’wani. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6) Loku a tlhelile tilweni, i no simama ku gondzisa vapizani vakwe kota hloko ya bandla. Hi cikombiso, kwalomo ka lembe ga 96 E.C., Kristu i leletele mupostoli Johani lezvaku a tiyisa maKristu ma totilweko a tlhela a ma nyika wusungukati. — Kol. 1:18; Kuv. 1:1.

6-7. a) Lezvi Jesu a nga gondzisa zvi tsalilwe kwihi? b) A nayo wa Kristu hi wu ingisa hi ndlela muni?

⁶ Lezvi Jesu a nga gondzisa zvi tsalilwe kwihi? Lomu ka tiIvhangeli leti ta mune, hi kuma zvilo zvo tala lezvi Jesu a nga wula ni ku maha a cikhati a nga hi laha misaveni. A mabhuku lawa man’wani ya Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu, ma engetela ku hi vhuna ku zwisisa lezvi Jesu a zvi wonisako zvona zvilo. A mabhuku lawo wontlhe ma tsalilwe hi vanhu va pimiselweko hi moya wo basa, va nga hi ni “kupima ka Kristu” kambe. — 1 Kor. 2:16.

⁷ Lezvi hi gondzako: Lezvi a nga gondzisa Jesu zvi hi vhuna ka zvilo zvontlhe wutomini ga hina. Hikwalaho, a nayo wa Kristu wa tira ka lezvi hi zvi mahako laha ngangweni, le ntirweni, le cikoleni, ni lomu bandleni. Hi gondza a nayo lowu hi  ku lera a Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu hi tlhela hi ehleketa hi yona. Hi ingisa a nayo lowu loku hi hanya hi ku yelana ni zvileletelo, milayo, ni matshinya ya milayo ma nga ka mitsalo leyo yi tako hi ka Jehovha. Loku hi ingisa a nayo wa Kristu, ho ingisa Jehovha, a Nungungulu wa hina wa lirandzo, loyi a nga yena N’winyi wa zvontlhe lezvi Jesu a nga gondzisa. — Joh. 8:28.

8. A nayo wa Kristu wu tiyiswa hi tshinya muni?

⁸ A vanhu va hanyako ka yindlu yi nga ni fundasawu yo tiya khwatsi, va hanya na va hlayisekile, na va nga chavi nchumu. Hi kufanana, a nayo wu nene wu nga ni tshinya go tiya, wu vhuna lava va wu ingisako lezvaku va hanya na va hlayisekile, na va nga chavi nchumu. A nayo wa Kristu wu tiyiswa hi tshinya ga gi nene ka wontlhe — ku nga lirandzo. Hikuyini hi nga wulako lezvo?

9-10. Zvini zvi kombako lezvaku Jesu i wa maha zvilo hi ku kuciwa hi lirandzo? Hina hi nga mu pimanyisa hi ndlela muni?

⁹ Co sangula, hi ku zvontlhe lezvi Jesu a nga maha, i wa kuciwa hi lirandzo. A ku zwela wusiwana van’wani cikombiso ca lirandzo. Jesu i gondzisile vanhu, a va hanyisa mababyi, a nyika zvakuga lava va ngazwa ndlala, a tlhela a vhuxa lava va nga file — zvontlhe lezvo, hi ku va zwela wusiwana. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mar. 6:34; Luka 7:11-15) Hambu lezvi ka ku kasi Jesu a maha lezvo zvi lavile ku a tirisa ntamu ni cikhati cakwe, i rangisile lezvi zvi nga wa ta vhuna van’wani, a zvi maha na a nga nguranguri kambe. A ca hombe ka zvontlhe, i kombisile lirandzo la hombe hi ku nyikela wutomi gakwe kasi ku vhuna van’wani. — Joh. 15:13.

¹⁰ Lezvi hi gondzako: Hi nga pimanyisa Jesu hi ku rangisa lezvi zvi to vhuna van’wani, ni ku ti karatela ku va zwela wusiwana a vanhu va lomu cipandzeni ca hina. Loku hi chumayela mahungu ya ma nene ka vanhu lavo, hi tlhela hi va gondzisa hi ku va zwela wusiwana, ho ingisa nayo wa Kristu.

11-12. a) Cini ci kombako ku Jehovha wa khatala nguvhu hi hina? b) A lirandzo la Jehovha hi nga li pimanyisa hi ndlela muni?

¹¹ Ca wumbiri, Jesu i kombisile lirandzo lo fana ni la Papayi wakwe. A cikhati leci Jesu a nga kari a tira laha misaveni, i kombile lezvaku Jehovha wa khatala nguvhu hi vakhozeli vakwe. A cin’we ca lezvi a nga gondzisa hi lezvaku a mun’we ni mun’wani wa hina wa lisima ka Papayi wa hina wa le tilweni. (Mat. 10:31) Jehovha i zvi rindzela hi mahlo yo pswhuka a ku hoyozela a yivhu yin’we ni yin’wani yi lahlekileko, leyi yi ti solako yi wuya bandleni. (Luka 15:7, 10) I tlhelile a kombisa ku wa hi randza nguvhu hi ku nyikela a N’wana wakwe kasi hi vhuneka. — Joh. 3:16.

¹² Lezvi hi gondzako: A lirandzo la Jehovha hi nga li pimanyisa hi ndlela muni? (Efe. 5:1, 2) Hi ku wona vamakabye va hina vontlhe kota va lisima, hi tlhela hi hoyozela lava va ti solako va tlhelela ka Jehovha — kota ‘yivhu yi lahlekileko’. (Lis. 119:176) Hi nga kombisa ku ha va randza a vamakabye va hina hi ku tirisa cikhati ca hina ni ntamu wa hina kasi ku va vhuna; nguvhunguvhu loku hakunene va lava ku vhuniwa. (1 Joh. 3:17) Loku hi kombisa lirandzo ka van’wani, ho ingisa a nayo wa Kristu.

13-14. a) Zvini lezvi Jesu a nga laya vapizani vakwe ka Johani 13:34, 35? A nayo lowu, wuswa hi ndlela muni? b) Hi wu ingisisa kuyini a nayo wuswa?

¹³ Ca wunharu, Jesu i layile vapizani vakwe lezvaku va randza van’wani laha ka kuza va vhumela ku luza zvokari. (Lera Johani 13:34, 35.) A nayo wa Jesu, wuswa hakuva wu lava lezvaku ku kombisiwa lirandzo lo hambana ni leli li nga laviwa hi Nayo lowu Nungungulu a nga nyikile vaIzrayeli. Lowu wa Jesu wu lava ku hi randza vamakabye va hina a ku fana ni lezvi yena a nga hi randzisa zvona. Lezvo zvi lava ku vhumela ku luza zvokari hi kota ya lirandzo. Zvi lava ku hi randza vamakabye va hina a ku hundza lezvi hi ti randzisako zvona. Hi fanele ku va randza laha ka  kuza hi vhumela kufa, hi fela vona — a ku fana ni lezvi Jesu a nga maha. *

¹⁴ Lezvi hi gondzako: A nayo wuswa hi wu ingisa hi ndlela muni? Hi magezu matsongwani, hi wu ingisa hi ku vhumela ku ti tsona zvokari kasi a vamakabye va hina va vhuneka. A hi ti yimiseli ku luza nchumu wa hombe basi — a ku va fela — kanilezvi, hi vhumela ni ku ti karata hi va mahela zvilo zva zvi tsongwani. Hi cikombiso, hi ingisa a nayo wa Kristu loku hi tolovela ku ti nyika cikhati hiya teka makabye wo kari a khosaheleko hi famba naye mitlhanganweni, kutani ku vhumela ku tsika zvilo hi zvi randzako kasi ku tsakisa makabye wa hina, kutani ku kombela maferiya kasi kuya vhunetela lava va welweko hi timhango. Loku hi maha lezvo, hi maha cipandze ca hina kasi a mun’we ni mun’wani laha bandleni, a hlayiseka a tlhela a nga chavi nchumu.

15-17. a) Jesu i kombisile kululama hi ndlela muni? b) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu?

¹⁵ Lomu ka Bhibhiliya a zva “kululama”, hi kutsongwani ka kona ku wuliwa ku maha lezvi Nungungulu a zvi wonako zvi hi zvi nene, hi tlhela hi zvi maha na hi nga cuwuki nghohe. Hikuyini hi nga wulako lezvaku a nayo wa Kristu wu kuca vanhu lezvaku va mahelana zvo lulama?

¹⁶ Co sangula, ehleketa hi lezvi a zvimaho zva Jesu zvi kombisileko zvona a kululama kakwe. Masikwini yakwe, a varangeli va wukhongeli ga ciJudha va wa venga a vanhu va nga hiko vaJudha, va chepeta a vaJudha va ciyimo ca lahasi, ni va vavasati. Kanilezvi, Jesu i wa nga hi na cihlawulela. I wa maha zvo lulama ka vanhu vontlhe. Lava vo kala va nga hi vaJudha va nga kholwa ka yena, i wa va amukela hi mandla mambiri. (Mat. 8:5-10, 13) I wa chumayela vanhu vontlhe, a zviganyi ni zvisiwana — na a nga hi na cihlawulela. (Mat. 11:5; Luka 19:2, 9) A nga zangi a xanisa vavasati hambu ku va khoma hi ndlela yo biha. I va kombisile cichavo ni wunene, a ku patsa ni lava va nga chepetiwa. — Luka 7:37-39, 44-50.

¹⁷ Lezvi hi gondzako: Hi nga pimanyisa Jesu hi ku hanyisana khwatsi ni vanhu vontlhe na hi nga hi na cihlawulela, hi tlhela hi chumayela vontlhe va zvi lavako ku hi ingisela — kani zvisiwana, kani va ganyile, kani va wukhongeli muni. A maKristu ya vavanuna, va pimanyisa cikombiso ca Jesu hi ku va kombisa cichavo a vavasati. Loku hi maha lezvo, ho ingisa a nayo wa Kristu.

18-19. Jesu i gondzisile yini xungetano hi kululama, niku hina hi gondza yini ka zvona?

¹⁸ Ca wumbiri, ehleketa hi lezvi Jesu a nga gondzisa xungetano hi kululama. A vapizani vakwe i va gondzisile matshinya ya milayo ma nga wa ta va vhuna ku va va mahela zvo lulama a van’wani. Hi cikombiso, ehleketa hi lezvi a nga gondzisa xungetano hi ku mahelana zva zvi nene. (Mat. 7:12) Hontlheni hi lava ku mahelwa zvo lulama. Hikwalaho, hi fanele ku va mahela zvo lulama a van’wani. Loku hi va mahela lezvo, zvi ta va kuca ku vonawu va hi mahela zvezvo. Kanilezvi, ahati loku a van’wani va hi mahela zvo biha ke? Jesu i gondzisile a vapizani vakwe lezvaku va tsumba ku Jehovha i ta maha zvontlhe zvi lavekako kasi a “va mahela kululama . . . lava va rilako kakwe mumu ni wusiku”. (Luka 18:6, 7) Hi lisine, a magezu lawa ma hi tiyisekisa lezvi: Nungungulu wa hina wo lulama wa zvi tiva khwatsi a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo masikwini lawa yo gumesa, niku i ta maha zvontlhe zvi lavekako kasi hi mahelwa kululama. — 2 Tes. 1:6.

¹⁹ Lezvi hi gondzako: Loku hi ingisa matshinya ya milayo lawa Jesu a nga gondzisa, hi ta va mahela zvo lulama a van’wani. Niku loku hi mahelwe zvo biha tikweni legi ga Sathani, hi nga chavelelwa hi ku tiva lezvaku Jehovha i ta maha zvontlhe zvi lavekako kasi hi mahelwa kululama.

20-21. a) Lava va rangelako va fanele ku va khomisa kuyini van’wani? b) A nuna a nga kombisa lirandzo lo fana ni la Kristu hi ndlela muni? A papayi i fanele ku va khomisa kuyini a vana vakwe?

²⁰ Hi kuya hi nayo wa Kristu, lava va rangelako va fanele ku va khomisa kuyini van’wani? Kota lezvi a tshinya ga nayo lowu ku nga lirandzo, lava va rangelako van’wani va fanele ku va nyika wudzundzo lava va va hlayisako va tlhela va va kombisa lirandzo. Va fanele ku alakanya lezvaku Kristu i lava ku hi kombisa lirandzo ka zvontlhe hi zvi mahako.

²¹ Laha ngangweni. A nuna i faneli ku randza a sati wakwe “a ku fana ni lezvi Kristu yenawu a randzileko bandla”. (Efe. 5:25, 28, 29) A nuna i fanele ku pimanyisa a lirandzo la Kristu lo vhumela ku luza zvokari, hi ku rangisa lezvi zvi to vhuna sati wakwe ni lezvi zvi mu tsakisako. A vavanuna vo kari zvi nga tshuka zvi va karatela ku kombisa a lirandzo lelo, kuzvilava hi ku ngha va kulele cikari ka vanhu va kalako va nga khatali hi van’wani ne va nga kombisiko lirandzo. Zvi nga tshuka zvi karata ku hlula tshamela lego ga hava. Kanilezvi, va fanele ku cica futsi kasi va ingisa a nayo wa Kristu. A nuna loyi a vhumelako ku luza zvokari hi ku randza sati wakwe, a sati wa kona i ta mu kombisa nguvhu cichavo. A papayi a randzako vana vakwe hi mbilu yontlhe, a nga tshuki a va zangarisa hi magezu ni mitiro. (Efe. 4:31) Kanilezvi, i kombisa ku wa va tsakela niku wa va randza hi ndlela yi va vhunako ku hanya na va hlayisekile ne va nga chavi nchumu. A vana va papayi loye, va ta mu randza va tlhela va mu tsumba.

22. Hi kuya hi 1 Pedro 5:1-3, a “tiyivhu” ta mani, niku ti fanele ku hlayisiswa kuyini?

²² Lomu bandleni. A madhota ma fanele ku alakanya lezvaku a “tiyivhu” a hi ta wona. (Joh. 10:16; lera 1 Pedro 5:1-3.) A magezu lawa yaku “ntlhambi wa Nungungulu”, “mahlweni ka Nungungulu” ni ku “tshomba ya Nungungulu”, ma alakanyisa madhota lezvaku a tiyivhu ta Jehovha.  I lava ku ti hlayisiwa khwatsi ti tlhela ti randziwa nguvhu. (1 Tes. 2:7, 8) Jehovha i tsaka nguvhu hi madhota lawa ma hlayisako tiyivhu hi lirandzo. A vamakabye vonawu va ma randza a madhota lawo va tlhela va ma kombisa cichavo.

23-24. a) Hi wihi a ntiro wa madhota loku va vhuna munhu a mahileko ciwonho ca hombe? b) Zvini lezvi a madhota ma faneleko ku ehleketa hi zvona mhakeni ya ku lulamisa a ciwonho leco?

²³ Hi wihi a ntiro wa madhota loku ma vhuna munhu a mahileko ciwonho ca hombe? A ntiro wabye wu hambene ni lowu wu nga mahiwa hi madhota lawa ma nga rangelwa hi Nayo lowu Nungungulu a nga nyikile vaIzrayeli. Ka Nayo lowo, a madhota ma wa lulamisa zvilo zva moya ni zvin’wani zvi nga kala zvi nga yelani ni wukhozeli ga Jehovha hi kukongoma. Kanilezvi a ka nayo wa Kristu, a madhota ma lulamisa lezvi zvi yelanako ni wukhozeli ga Jehovha basi laha ka ciwonho leco. Ma zvi tiva lezvaku a wuhosi ga tiko gi na ni ntiro wa gona gi nyikilweko hi Nungungulu, wa ku xuxa timhaka ta wutomi ga vanhu ga siku ni siku ni loku va tshovile nayo. Lezvo zvi patsa fanelo yabye ya ku hakhelisa multa kutani ku mu vhalela paxweni loyi a nga tshova nayo. — Rom. 13:1-4.

²⁴ Makunu a madhota ma lulamisisa kuyini lezvi zvi yelanako ni wukhozeli ga Jehovha loku a wokari lomu bandleni a mahile ciwonho ke? Ma tirisa Bhibhiliya kasi ku wona a kukula ka ciwonho leco ni ku maha zviboho. A ma rivali lezvaku a lirandzo hi gona tshinya ga nayo wa Kristu. A lirandzo li kuca madhota lezvaku ma zama ku tiva lezvi: Zvini ma faneleko ku maha kasi ku vhuna ni wihi lomu bandleni a mahelweko ciwonho? Xungetano hi loyi a nga wonha, a lirandzo li kuca madhota lezvaku ma zama ku tiva lezvi: Wa ti sola ke? Hi nga mu vhuna kasi a vhuxeta wunghana gakwe na Jehovha?

25. A ndzima yi landzelako yi ta wulawula hi yini?

²⁵ A ho ku bonga hi ku rangelwa hi nayo wa Kristu! Loku hontlheni hi ti karatela ku wu ingisa, hi maha cipandze ca hina kasi a mun’we ni mun’wani lomu bandleni a tizwa na a randziwa, na a hi wa lisima, a tlhela a hlayiseka. Hambulezvo, hi hanya tikweni legi a “vakubiha” va engetelako ku “biha nguvhu”. (2 Tim. 3:13) Hikwalaho, a hi faneli ku etlela hi tihlo. Hambulezvo, a madhota ya bandla ma nga kombisisa kuyini a kululama ka Nungungulu loku ma lulamisa a mhaka ya kuxakelwa ka n’wanana hi tlhelo ga masango? A ciwutiso leci ci ta hlamuliwa ka ndzima yi landzelako.