A vokari va wundlilwe ka midhawuko leyi a vavanuna vo tala va va wonelako hasi a vavasati. Hi cikombiso, Hans a nga muwoneleli wa cipandze le Bolívia, i wula lezvi: “A vavanuna vo kari va wundlilwe ka mudhawuko wu nga va kuca ku va ti kulisa. A vavanuna lavo va alakanya lezvaku vona va lisima nguvhu a ku hundza vavasati, niku a kutala ka zvikhati va va khoma hi ndlela yo kala cichavo.” Shengxian, a dhota go kari ga le Taiwan, gi te ngalo: “Lomu ndzi nga hanya kona, a vavanuna vo tala va wula ku a vavasati a va fanele ku nyikela mawonela yabye ka vavanuna. Loku a wanuna wo kari a wula a mawonela ya wasati xungetano hi zvilo zvo kari, a vavanuna-kuloni va nga tshuka va nga mu kombisi cichavo.” A vavanuna van’wani va kombisa ku va va wonela hasi vavasati hi tindlela tin’wani. Hi cikombiso, va nga ha wula magezu yo chepeta xungetano hi vavasati.

A ya manene hi ku kani i wundlilwe ka mudhawuko muni, a wanuna a nga cica. A nga hlula a kutizwa a nga nako ka ku a vavanuna va lisima ku hundza vavasati. (Efe. 4:22-24) Va nga maha lezvo hi ku pimanyisa cikombiso ca Jehovha. A ndzima leyi, yi ta wulawula hi lezvi Jehovha a va khomisako zvona vavasati, lezvi a vamakabye va cinuna va nga gondzako ka ndlela leyi Jehovha a va khomako hi yona vavasati, ni ndlela leyi a madhota ma nga vako wona yo ranga a ku kombisa cichavo a vamakabye va cisati hi yona.

JEHOVHA I VA KHOMISA KUYINI VAVASATI?

Jehovha i hi vekele cikombiso co mbhelela ca lezvi hi faneleko ku va khomisa zvona vavasati. Kota Papayi wo zwela wusiwana, wa va randza vontlhe vana vakwe. (Joh. 3:16) Niku a vamakabye va cisati va fana ni vanhanyana va lisima kakwe. Wona tindlela ti landzelako leti Jehovha a kombako hi tona lezvaku wa va nyika lisima vavasati.

 A nga na cihlawulela. Jehovha i vangile wanuna ni wasati hi mufananiso wakwe. (Gen. 1:27) A nga vangangi wanuna na a hi ni wutivi kutani wutlhari go hundza ga wasati; ne a nga randzi wanuna ku hundza wasati. (2 Kro. 19:7) I vangile wanuna ni wasati na va hi ni mapimo yo fana ya ku zwisisa a lisine la Bhibhiliya ni ku kombisa matshamela yakwe yo saseka. Niku Jehovha i wona kukholwa ka vavanuna ni vavasati hi ndlela yo fana — kani va na ni kutsumba ko hanya paradhiseni laha misaveni kutani ku tira kota tihosi ni vapristi le tilweni. (2 Ped. 1:1) Zvi laha kubaseni lezvaku Jehovha a nga na cihlawulela hi vavasati.

Wa va ingisela. Jehovha wa khatala hi kutizwa ni ku karateka ka vavasati. Hi cikombiso, i ingisele a tlhela a hlamula mikhongelo ya Rakeli na Hana. (Gen. 30:22; 1 Sam. 1:10, 11, 19, 20) Niku Jehovha i pimisele vatsali va Bhibhiliya lezvaku va tsala matimu ya vavanuna va ingisileko vavasati. Hi cikombiso, Abrahama i ingisile cileletelo ca Jehovha ca ku ingisa sati wakwe Sara. (Gen. 21:12-14) Hosi Dhavhidha i ingisile Abhigayili. Hi lisine, i ti zwisile ku khwatsi hi Jehovha a nga rumele wasati loye kasi a ya wulawula naye. (1 Sam. 25:32-35) Jesu, loyi a kombisileko khwatsi a matshamela ya Papayi wakwe, i ingisile mamani wakwe Mariya. (Joh. 2:3-10) A zvikombiso lezvi zvi komba khwatsi lezvaku a yin’we ya tindlela leti Jehovha a kombisako hi tona cichavo vavasati ku va ingisela.

Wa va tsumba. Hi cikombiso, Jehovha i tsumbile Evha kasi a vhunetela ku hlayisa misava yontlhe. (Gen. 1:28) Hi ku maha lezvo, i wa nga mu woni kota wa lahasi ka nuna wakwe Adhamu, kanilezvi i wa mu wona kota muvhuni wa mu nene ka yena. Jehovha kambe i tsumbile a vaphrofeti va cisati Dhebhora na Huldha, kasi ku va nyika wusungukati a vanhu vakwe, a ku patsa ni tihosi ni vapristi. (Vala. 4:4-9; 2 Tih. 22:14-20) Nyamutlha Jehovha i tsumba vavasati va maKristu kasi ku maha ntiro wakwe. A vavasati lavo vo tsumbeka va tira kota vahuweleli, maphayona, ni varumiwa. Vona va vhunetela kuakeni ni kuhlayiseni ka Tisalawu ta Mufumo ni maravi. A vokari va tira Bheteli; ni ku a van’wani va tira ka mimiti ya wuhundzuluseli. A vavasati lavo va fana ni butho ga masochwa legi Jehovha a gi tirisako kasi ku maha kurandza kakwe. (Lis. 68:11) Zvi laha kubaseni lezvaku Jehovha a nga woni vavasati kota vanhu vo kala ntamu kutani vo kala wuzvikoti.

A VAMAKABYE VA CINUNA VA NGA GONDZISA KUYINI LEZVI JEHOVHA A VA KHOMISAKO ZVONA VAVASATI?

Vamakabye, kasi hi tiva lezvaku ha va khoma khwatsi vavasati a ku fana ni lezvi Jehovha a va khomisako zvona, hi faneli ku hlola a maalakanyo ya hina ni zvimaho zva hina. Kasi hi maha lezvo, hi lava civhuno. A ku fana ni lezvi a muchini wa ku maha raio-X wu polako mababyi ya mbilu, a munghana wa munene ni Mhaka ya Nungungulu zvi nga hi vhuna a ku pola maalakanyo ya hava lawa ma nga lomu mbilwini ya hina xungetano hi vavasati. Cini ci nga hi vhunako ku amukela civhuno leco?

Wutisa munghana wa munene. (Mav. 18:17) Hi ta maha khwatsi loku hi wutisa munghana wo tsumbeka a tiviwako kota munhu wa munene ni wo ringanisela, a ku: “U alakanya ku ndzi va khomisa kuyini vavasati? Va nga wula ku ndza va kombisa cichavo? U alakanya ku ndzi nga chukwatisa lezvi ndzi va khomisako zvona? Loku a munghana wa wena a ku komba tindlela to kari u nga chukwatisako, potsa ku ti yimelela. Ti yimisele ku chukwatisa lezvi zvi lavekako.

Gondza Mhaka ya Nungungulu. A ndlela ya yinene nguvhu kasi hi tiva ku ha va khoma khwatsi vavasati ku tirisa a Mhaka ya Nungungulu kasi yi hi vhuna ku hlola maalakanyo ni zvimaho zva hina. (Mah. 4:12) A cikhati hi lerako Bhibhiliya, hi gondza xungetano hi vavanuna va va khomileko khwatsi vavasati ni lava va va khomileko hi ndlela ya hava. Hi nga fananisa a zvikombiso lezvo ni ndlela leyi hi va khomako hi yona vavasati. Niku hi fanele ku gondza mavhesi ya Bhibhiliya ma wulako lezvi a vavanuna va faneleko ku va khomisa zvona vavasati. Hi cikombiso, hi kuya hi 1 Pedro 3:7, a sati i fanele ku amukela ‘wudzundzo kota lezvi a nga cibya ca wukheta’. b A ku lezvo zvi wula ku ova wa lahasi — wo kala wutivi kutani wuzvikoti go hundza ga wanuna? Ne ni kutsongwani. Fananisa magezu ya Pedro ni lezvi Va Le Galatiya 3:26-29 a wulako, i komba lezvaku Jehovha i hlawula vavanuna ni vavasati kasi ku fuma zvin’we na Jesu le tilweni. Laha hi lerako Bhibhiliya hi tlhela hi kombela wusungukati ka munghana wa munene xungetano hi lezvi hi nga va  khomisako zvona vavasati, ho gondza a ndlela ya yinene yo kombisa cichavo vavasati.

A MADHOTA MA VA KOMBISA CICHAVO A VAMAKABYE VA CISATI HI NDLELA MUNI?

A vamakabye lomu bandleni va nga tlhela va gondza ku khoma vamakabye va cisati hi cichavo hi ku pimanyisa cikombiso ca lirandzo ca madhota. A madhota ma nga nyikisa kuyini cikombiso mhakeni ya ku kombisa cichavo vamakabye va cisati? Wona tindlela to kari.

A madhota ma dzundza vamakabye va cisati. Mupostoli Pawule i vekile cikombiso ca cinene leci a madhota ma nga ci pimanyisako. I dzundzile vamakabye vo tala va cisati ka papilo a nga tsalela bandla ga le Roma. (Rom. 16:12) Hi nga alakanyela lezvi a vamakabye lavo va cisati va nga tsakisisa zvona a cikhati leci a papilo ga Pawule gi nga lerelwa bandla. Hi kufanana, a madhota ma va dzundza hi mbilu yontlhe a vamakabye va cisati hi kota ya matshamela yabye ya manene ni ntiro lowu va mahelako Jehovha. Lezvo zvi maha ku va wona lezvaku va randziwa nguvhu ni ku nyikiwa lisima. A magezu yo tiyisa ya dhota go kari ma ngava zvalezvi a vamakabye va cisati va zvi lavako laha va simamako ku tirela Jehovha hi kutsumbeka. — Mav. 15:23.

A cikhati leci va dzundzako a vamakabye va cisati, a madhota ma wula magezu ya lisine ni yo kongoma. Hikuyini? A makabye wo kari wa ku hi Jessica, i wulile lezvi: “A zvo ku tsakisa loku a vamakabye va cinuna va byela makabye wa cisati va ku ‘ntiro wunene’. Kanilezvi hi tsaka nguvhu loku a vamakabye va hi dzundza hi zvilo zvo kari zvo kongoma, zvo kota ku gondzisa vana va hina a ku va tshama khwatsi va nga vangi guwa a cikhati a mitlhangano yi fambako kutani ku ti nyika cikhati ca kuya ha teka cigondzani co kari ca Bhibhiliya hita naco mitlhanganweni.” Loku a madhota ma dzundza vamakabye va cisati hi nchumu wo kari wo kongoma, va va maha va tizwa na va laveka ni kuva va lisima lomu bandleni.

A madhota ma ingisela vamakabye va cisati. A madhota ya kutikoramisa ma zvi tiva ku a hi wona  woce ma nga ni mawonela ya ma nene. A madhota ya kutikoramisa ma kombela mawonela ka vamakabye va cisati, niku va va ingisela khwatsi a cikhati va wulawulako. A cikhati va mahako lezvo a madhota ma vhuneka ni ku ma tlhela ma tiyisa vamakabye va cisati. Hi ndlela muni? Gerardo, a dhota go kari gi tirako Bheteli, gi te: “Ndzi polile lezvaku a ku kombela mawonela ka vamakabye va cisati zvi ndzi vhuna ku maha ntiro wa mina hi ndlela yo olova. Ka zvikhati zvo tala, vona va na ni ntiro wo tala a ku hundza vamakabye va cinuna.” Lomu mabandleni a vamakabye vo tala va cisati va tira kota maphayona, hikwalaho va tiva zvo tala xungetano hi vanhu va hanyako cipandzeni cabye. A dhota go kari ga ku hi Bryan, gi te: “A vamakabye va cisati va na ni matshamela ya manene ni wutlhari ku nga lezvi a hlengeletano yi zvi lavako. Hikwalaho, ha vhuneka hi wutlhari ni matshamela lawo!”

A madhota ma nga ni wutlhari a ma kanyisi a mawonela ya vamakabye va cisati. Hikuyini? A dhota go kari ga ku hi Edward, gi wulile lezvi: “A mawonela ni wutivi nga vamakabye va cisati zvi nga vhuna makabye wa cinuna a ku zwisisa khwatsi a mhaka yo kari, niku a mawonela yabye ma nga mu vhuna a ku zwisisa a kutizwa ka van’wani.” (Mav. 1:5) Hambu loku a dhota gi nga zvi koti ku tirisa mawonela ya vamakabye va cisati, gi nga simama ku bonga hi lezvi va nga wula mawonela yabye ni ku kombisa ku wa zvi zwisisa.

A madhota ma gondzisa vamakabye va cisati. A madhota ma nga ni wutlhari ma lavetela tindlela ta ku gondzisa vamakabye va cisati. Hi cikombiso, va nga gondzisa vamakabye va cisati a ku fambisa mutlhangano wa ntiro wa simu loku ku nga hi na makabye wa cinuna a bhabhatisilweko. Va nga va vhuna kambe a tirisa tifermenta kutani michini kasi ku vhunetela ka projeto ya ku aka ni ku longisa a zvilo zva hlengeletano. Le Bheteli, a vawoneleli va gondzisa vamakabye va cisati ka zviavelo zvo hambanahambana, a kupatsa ni ku va gondzisa ku longisa zvilo, ku xava, kontabhilidhadhe, zvilo zva ku yelana ni komputadhori, ni zvin’wani. Loku a madhota ma gondzisa vamakabye va cisati, ma komba lezvaku va na ni wuzvikoti niku va tsumbeka.

A vamakabye va cisati va tirisa lezvi va gondzisilweko hi madhota kasi ku vhuna van’wani. Hi cikombiso, a vamakabye vo kari va cisati va tirisa a wutlhari ga kuaka kasi ku vhuna van’wani a ku longisa tiyindlu tabye andzhako ka mhango ya ntumbuluko. A van’wani va tirisa wutlhari gabye va gondzisilweko ka wukustumunyu ga laha kubaseni kasi ku gondzisa a vamakabye vo tala va cisati a ku patseka kuchumayeleni. A vamakabye va cisati va ti zwisa kuyini hi madhota lawa ma va gondzisileko? A makabye wo kari wa cisati wa ku hi Jennifer, i ngalo: “Laha ndzi nga tira ka projeto yo kari ya kuaka Salawu ya Mufumo, a muwoneleli i ti nyikile cikhati ca ku ndzi gondzisa. I wu wonile a ntiro lowu ndzi nga maha niku i ndzi dzundzile hi kota ya lezvo. Zvi ndzi tsakisile kutira naye hakuva ndzi wa ti wona na ndzi hi wa lisima ni wo tsumbeka.”

MAKATEKWA YA KU KHOMA VAVASATI LOMU BANDLENI KOTA VAMAKABYE VA HINA

Ha va randza vamakabye va hina va cisati a ku fana ni lezvi Jehovha a va randzisako zvona! Hikwalaho, hi va khoma kota va ngango wa hina. (1 Tim. 5:1, 2) Ha va nyika lisima niku ha zvi randza ku tira zvin’we navo. Niku ha tsaka nguvhu a cikhati leci va wonako ku ha va randza niku ha va seketela. A makabye wo kari waku hi Vanessa, i te: “Ndza mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi ndzi mahako cipandze ca hlengeletano yakwe, yi teleko hi vamakabye va ndzi tiyisako hi tlhelo ga moya.” A makabye wo kari wa cisati wa le Taiwan, i ngalo: “Ndza mu bonga nguvhu Jehovha hi hlengeletano yakwe hi lezvi va nyikako nguvhu lisima vavasati ni ku va kombisa cichavo. Lezvo zvi tiyisa nguvhu a kukholwa ka mina niku zvi ndzi maha ndzi gi nyika lisima a lungelo ndzi nga nago ga kuva hlengeletanweni ya Jehovha.”

Hi nga alakanya lezvi Jehovha a ti zwisako zvona matshandza a cikhati leci a wonako vavanuna vo tsumbeka va maKristu na va ti karatela ku wona ni ku khoma vavasati a ku fana na yena! (Mav. 27:11) A dhota go kari ga le Escócia ga ku hi Benjamin, gi te ngalo: “A kutala ka vavanuna lomu tikweni a va va kombisi cichavo a vavasati ka zvontlhe. Hikwalaho, loku a vamakabye va hina va cisati vata Salawini ya Mufumo, hi lava ku va maha va tiyiseka lezvaku ha va kombisa cichavo niku ha va randza.” A hi maheni zvontlhe hi zvi kotako kasi hi pimanyisa Jehovha, hi khoma vamakabye va hina va cisati vo randzeka hi lirandzo ni cichavo ku nga lezvi zvi va ringanako. — Rom. 12:10.