Nungungulu i mahile miri wa hina na wu hi ni tshamela go hlamalisa ga ku hlukela ha woce. A Medicina da Universidade Johns Hopkins yi wula lezvaku loku a munhu wo kala a nga hi na zvibabyababyani a ti tsema, a ti kwarambuta kutani a ti bayisa ku huma cilondza, a miri wakwe “wu sangula ku hlukela ku nga tshamela go hlamalisa gi mahelweko ku holisa zvilondza zva hombe ni zva zvitsongwani.” A miri wu tekela ku maha zvokari kasi ku nyima ku huma nkhata, a cilondza ci hola, ci tlhela ci vhaleka.

ALAKANYELA LEZVI: Loku a Muvangi a mahile miri wa hina hi ndlela ya ku wu zvi kota ku ti holisa zvilondza ha woce, a zvi hi kholwisi ku i ta hi vhuna ku hi nga reriwi hi zvikarato lezvi zvi hi tsonako ni wurongo ke? A muyimbeleli wa tisimu i tsalile lezvi: “Wa tangalisa lava va timbilu ti tshovekileko, a bohelela [zvilondza zvabye].” (Lisimu 147:3) Kanilezvi, loku u xanisiwa hi zvokari zvi ku humeleleko kale kutani u yimisanako nazvo zvezvi, cini ci nga ku tiyisekisako lezvaku Jehovha i ta bohelela zvilondza zva wena — zvezvi ni cikhatini ci tako?

Nungungulu i tsumbisa lezvi: ‘U nga chavi, hakuva ndzi na wena; u nga mbheli ntamu, hakuva ndzi Nungungulu wa wena! Ndzi ta ku tiyisa, ndzi ku vhunetela.’ (Isaya 41:10) A munhu a zvi tivako ku Jehovha wa mu khatalela i na ni kurula ka maalakanyo ni ntamu wa ku yimisana ni tixanisa to hambanahambana. Mupostoli Pawule i vitanile ku pepa loko ka le ndzeni a ku “kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa”. A tlhela aku: ‘Ndza zvi kota ku maha zvilo zvontlhe ha . . . [yena] loyi a ndzi tiyisako.’ — Va Le Filipi 4:4-7, 9, 13.

A Mitsalo ya hi vhuna kuva ni kukholwa ko tiya ka lezvi Jehovha a tsumbisako vanhu ku zvi ta maheka cikhatini ci tako. Hi cikombiso, Kuvhululelwa 21:4, 5 (a tshahilweko ka pajina gi landzelako) i hi byela lezvi Jehovha a to hi mahela a tlhela a komba ku hikuyini hi nga tsumbako ku i ta zvi maha futsi:

• “I ta kulula mihloti yontlhe” matihlweni ya vanhu. Jehovha i ta fuvisa kuxaniseka ka hina kontlhe ni kukarateka, hambu loku a van’wani va ku wonisa ku khwatsi a kukarateka loko ni ku xaniseka loko a hi ka nchumu.

• Na yi ‘tshamile citshan’wini ca wuhosi’ ku nga wudzundzo ga le tilweni, a Hosi yi Hundzeleleko Kutlakuka ya zvivangwa zvontlhe yi ta tirisa ntamu wa yona ni wukosi ga yona kasi ku hi vhikela hi nga xaniseki yi tlhela yi hi vhuna ka lezvi zvi lavekako.

• Jehovha i tiyisekisa lezvaku a zvitsumbiso zvakwe zvi “tsumbekile” niku zva lisine. Lezvo zvi wula ku kota lezvi a nga Nungungulu wa lisine, lezvi a tsumbisako hi vito gakwe zva maheka hambu zvo yini.

‘I ta kulula mihloti yontlhe mahlweni yabye. Ku nga ha ta va kona kufa, hambu ni hlomulo, kutani kurila ni kubayisa; hakuva a zvilo zvo sangula zvi hundzile. Loyi a tshamileko citshan’wini ca wuhosi aku: Langutani ndzi maha zvilo zvontlhe zviva zviswa. Zvonake aku: Tsala, hakuva leti timhaka ti tsumbekile ti nene.’ — Kuvhululelwa 21:4, 5.

A ntumbuluko ni Bhibhiliya zvi kombisa a wumunhu ni matshamela ya Papayi wa hina wa le tilweni. Laha a zvivangwa zvi hi rambako hi ndlela ya wutshiva lezvaku hi gondza hi tiva Nungungulu kota munghana wa hina wa hombe, a Bhibhiliya gi tekela ku dlunyatisa, giku: ‘Tshinelani ka Nungungulu, na yena i ta tshinela ka n’wina.’ (Jakobe 4:8) Mitiro 17:27 i ngalo: ‘A nga kule ka mun’we ni mun’wani wa hina.’

Laha u to ti nyika cikhati ca ku gondza u tiva Nungungulu, u taya u engetela ku tiyiseka lezvaku yena ‘wa ku khatalela’. (1 Pedro 5:7) Zvezvi a hi wone lezvi u to bhindzula hi ku tsumba Jehovha.

Wona ciyimo ca Toru wa le Japão. Hambu lezvi a nga wundliwa hi mamani a nga hi muKristu, yena i ti nghenisele ka ntlawa wa zvigevenga zva yakuza wu nga vitaniwa ku i máfia japonesa. I bika lawa: “Ndzi wa kholwa ku Nungungulu wa ndzi venga, niku a maxaka ya mina lawa ma ngafa, nguvhunguvhu lawa ndzi nga ma randza nguvhu i ma dele kasi ku ndzi tsayisa.” Toru i wula lezvaku a maalakanyo lawo ma nga mu hohlota ma mu mahile ava “munhu wo kala ku zwela wusiwana ni wa xapi.” Mayelano ni kunavela kakwe ka hava i alakanya lezvi: “Ndzi wa xuva kufa na ndza ha hi mufana na ndzi rangile hi ku daya cigevenga ca nduma kasi ndzifa na ndzi hi ni vito.”

Hambulezvo, a cikhati leci Toru ni sati wakwe, Hannah va nga gondza Bhibhiliya, Toru i no cica wutomi  gakwe ni mawonela yakwe hi ndlela yo hlamalisa. Hannah i ngalo: “A nuna wa mina i cicile na ndzi mu wona hi lawa ya mina mahlo.” Zvezvi Toru i wula na zvi huma mbilwini aku: “Ku na ni Nungungulu loyi hakunene a khatalako hi mun’we ni mun’wani wa hina. A nga lavi lezvaku kufa ni munhu mun’we, niku i ti yimisele ku tsetselela lava va ti solako zvihoxo zvabye hi mbilu yontlhe. Wa ingisela zvilo zvaku a hi nge byeli mun’wani zvo ringana ku tiviwa hi yena basi ni lezvi zvaku a ku na mun’wani wa ku a nga zvi zwisisa. Zvezvanyana Jehovha i ta fuvisa zvikarato zvontlhe, ni tixanisa, ni kubayisa. Hambu zvezvi ha ha rindzelako ku tatiseka ka zvitsumbiso lezvo, wa hi vhuna hi tindlela to tala to kala hi nga ti rindzelangi. Wa hi randza niku wa hi vhuna loku hi rerekile.” — Lisimu 136:23.

Kota lezvi a tshango ga Toru gi kombako, a ku tiva ku Nungungulu a nga fuvisa — niku zvezvanyana i ta fuvisa — timhango tontlhe a tlhela a kulula mihloti yontlhe, a zvi hi nyiki kutsumba ko tiya basi xungetano hi wumandziko, kanilezvi zvi tlhela zvi hi vhuna ku hanya wutomi ga chukwana zvezvi. Ina futsi, hambu ka misava leyi yi teleko hi tixanisa, u nga vhuneka hi kukhatala ka Nungungulu ka lirandzo.