LUZIA I LIMELE NENGE WA CIBHABHA HIKWALAHO I FAMBA HI KU KHWITA. Na a ha hi n’wanana, Luzia i nghenelwe hi poliomielite, ku nga mababyi yo thapela ma nghenelako a misiha yi yisako mahungu ka wongo ni ka miri wontlhe (Sistema nervoso). A cikhati a nga hi ni 16 wa malembe, Luzia i byelilwe magezu yo kari hi patrawu wakwe wa cisati, yaku: “Phela Nungungulu o ku tsayisa hi ku ku nyika wulima hi ku u wa nga ingisi mamani wa wena niku u wa mu kanyisa nguvhu.” Ku hundza malembe, hambulezvo Luzia wa ha zvi alakanya lezvi a nga karatekisa zvona hi magezu lawo.

A CIKHATI LECI DAMARIS A NGA TIVA KU I NA NI KANKRO YA WONGO, a papayi wakwe i mu wutisile ku: “U no goha yini a kuza u nghenelwa hi kankro ya wongo? U mahile zvilo zvo biha nguvhu. Hi caleci ci mahako Nungungulu a ku tsayisa.” A magezu lawo ma no mu tshova marambu Damaris.

Hi malembe yo tala a vanhu va kari va kholwa ku a vababyi vo tsayisiwa hi Nungungulu. A bhuku Hábitos e Costumes das Terras Bíblicas gi li a vanhu vo tala va nga hanya cikhatini ca Jesu va wa kholwa ku “a wubabyi gi wa vangiwa hi cigoho ca munhu loyi a babyako, kutani ca maxaka yakwe, a mababyi ma wo rumelwa kasi ma ya mu tsayisa.” A bhuku Medieval Medicine and the Plague gi wula lezvaku lomu ka malembe ya va 476 kala 1500 Mahlweni ka Nguva ya Hina “a vokari va wa kholwa ku Nungungulu i nehile mitungu kasi ku va tsayisa ka zvigoho zvabye.” Maku a cikhati ku ngafa a vanhu vo tala lomu tikweni gontlhe ga Europa hi ntungu ka zana ga malembe ga wu 14, zvi wula ku Nungungulu i wo lamula vanhu vo biha ke? Kutani ku a ntungu lowo wu vangilwe hi zvitsongwatsongwani, kota lezvi a titlhari to kari ti wulako? A vokari va nga ha ti wutisa ku, hakunene Nungungulu i tirisa mababyi kasi ku xanisa vanhu hi kota ya zvigoho zvabye? *

ALAKANYELA LEZVI: Loku ku hi ku Nungungulu i wa tirisa tixanisa ni mababyi kasi ku tsayisa vanhu, Jesu, na a nga hanyisangi vababyi. Maku lezvi a nga va hanyisa zvi wa nga tava ku lwisana ni kululama ka Nungungulu ke? (Matewu 4:23, 24) Jesu a nga tshukangi a maha zvilo hi ndlela yo hambana ni ya Nungungulu. I te: ‘Contlhe cikhati ndzi maha lezvi zvi mu xalalisako.’ A guma aku: ‘Ndzi maha lezvi Dhadhani [Papayi] a ndzi layileko.’ — Johani 8:29; 14:31.

A Bhibhiliya ga zvi dlunyatisa giku: Jehovha Nungungulu hi “loyi a nga hiko na kukanganyisa”. (Dhewuteronome 32:4) Hi cikombiso, Jehovha a nge vangi mhango ya avhiyawu, a daya vanhu va talela ga cima vo kala nandzu, hi ku lava ku tsayisa wokari a nga lomu ka avhiyawu lowo! Mayelano ni kululama ka Nungungulu, Abrahama, a nandza go tsumbeka ga Nungungulu, i te Nungungulu a nga ta tshuka a “lovisa a valulamileko ni vangalulamangiko”. I tlhelile aku: “A mulamuli wa tiko a nga ta tsema timhaka hi nongameto ke?” (Genesisi 18:23, 25) A Bhibhiliya gi tlhela giku, “Nungungulu a nga mahi kubiha”. — Joba 34:10-12.

Loku hi xaniseka a hi lezvaku Nungungulu o hi tsayisa hi kota ya zviwonho zva hina. Jesu i zvi dlunyatisile lezvo a cikhati leci yena ni vapizani vakwe va nga wona wanuna wo kari a nga pswaliwa na a hi cikhumu. ‘A vapizani vakwe va no mu wutisa, vaku: Rabi, himani a nga wonha, lezvi a nga pswaliwa na hi cikhumu, hi yena kutani vapswali  vakwe ke? Jesu i no hlamula, aku: Yena a nga wonhangi hambu ni vapswali vakwe; kanilezvi zvi mahekile lezvaku a ntiro wa Nungungulu wu fela ku wonekeliswa ha yena.’ — Johani 9:1-3.

Hi kuya hi mawonela yabye ya hava, kuzvilava a vapizani va Jesu va hlamalile a cikhati a nga va byela ku a wanuna loye a nga pswaliwangi na a hi cikhumu hi ku ngha yena kutani vapswali vakwe va mahile ciwonho co kari. A hi lezvaku Jesu i no hanyisa wanuna wa cikhumu basi kanilezvi hi ku maha lezvo i wo komba lezvaku loku hi xaniseka a hi lezvaku Nungungulu o hi tsayisa. (Johani 9:6, 7) Inyamutlha, lava va xanisekako hi kota ya mababyi yo kari, va nga chavelelwa hi ku tiva lezvaku Nungungulu a hi yena a vangako zvikarato zvabye.

A Mitsalo ya hi tiyisa

• ‘Nungungulu a nga zvi koti ku ringwa hi kubiha, yena wutsumbu a nga na ku ringa munhu.’ (JAKOBE 1:13) Ina futsi, a zvilo zvo ‘biha’ lezvi zvi xanisako vanhu hi malembe yo tala, zvi patsako mababyi, kubayisa, ni kufa, zvezvanyana zvi ta fuviswa.

• Jesu Kristu i ‘hanyisile vontlhe lava va nga kari va babya’. (MATEWU 8:16) Hi kuva a hanyisile vontlhe lava va nga mu yela, a N’wana wa Nungungulu i kombile lezvi a Mufumo wa Nungungulu wu to zvi maha misaveni yontlhe.

• ‘[Nungungulu] i ta kulula mihloti yontlhe mahlweni yabye. Ku nga ha ta va kona kufa, hambu ni hlomulo, kutani kurila ni kubayisa; hakuva a zvilo zvo sangula zvi hundzile.’ — KUVHULULELWA 21:3-5.

Hi malembe yo tala, a vanhu va tshamela ku ti wutisa ku: Hikuyini a vanhu va kumanako ni zvikarato zvo bayisa nguvhu va tlhela va xaniseka? Kona loku Nungungulu a nga hi na nandzu wa kuxaniseka ka hina, himani a nga ni nandzu? A ndzima yi landzelako yi ta hlamula zviwutiso lezvi.