Ehleketa hi lezvi a mahahla yo fana ma zwisisanisako zvona — ku nga ku zwisisana ka hombe loku a vanhu va nga vako nako. Nancy Segal, a nga dhiretora wa Centro ya ku gondza timhaka ti yelanako ni mahahla, loyi yenawu a nga hahla i wula lezvaku a mahahla yo kari “ma zvi tiva ku u nga gi byelisa kuyini zvokari legi gin’wani gi zvi zwisisa khwatsi na u nga tlhamuselangi.” A wasati wo kari, a nga hahla i tlhamusele a kuzwisisana a nga nako ni hahla legi gin’wani hi ndlela leyi: “Mina ndzi tiva zvotala hi yena, na yena i tiva zvotala hi mina.”

A mhaka leyi yi tlhamusela yini? A titlhari ti wula lezvaku hambu lezvi a wutshamu legi a mahahla ma nga pswaliwa ka gona ni vapswali va wona zvi ma vhunako ku ma zwisisana, a DNA wu maha ntiro wa hombe nguvhu.

ALAKANYELA LEZVI: A Muvangi wa DNA leyo yo hlamalisa, handle ko kanakana hi yena yece a hi tivako khwatsi a ku hundza ni wihi munhu mun’wani. Kunene, a muyimbeleli wa tisimu Dhavhidha i huwelele aku: ‘U ndzi wumba rumbwini ga mamani. A marambu ya mina a ma ku fihlalelangi, laha ndzi nga wumbiwa cihundleni. . . . A mahlo ya wena ma ndzi wonile na ndza ha wumbiwa, ni masiku ya mina wontlhe ma lo tsaliwa bhukwini ga wena.’ (Lisimu 139:13, 15, 16) Nungungulu hi yena yece a zvi tivako a tlhela a zvi zwisisa khwatsi lezvi hi nga wumbisiwa zvona ni lezvi hi kumeneko nazvo wutomini ga hina zvi hi khumbileko. Lezvi Nungungulu a zvi tivako khwatsi lezvi hi nga wumbisiwa zvona zva hi tiyisa lezvaku wa zvi zwisisa zvontlhe lezvi hi ti zwisako zvona.

Dhavhidha i khongele aku: ‘Jehovha, u ndzi hlolile, wa ndzi tiva. Wa tiva ku tshama ka mina ni kusuka ka mina; u tiva maalakanyo ya mina na u hi kule. Hakuva a gezu na gi nga seva lirimini la mina, Jehovha kale na u gi tivile.’ (Lisimu 139:1, 2, 4) A ku hundza lezvo, Jehovha wa zvi tiva lezvi hi ti zwisako zvona hi le ndzeni ni ku i tlhela “a tiva a timhaka tontlhe ta maalakanyo ya mbilu”. (1 Kronekele 28:9; 1 Samuweli 16:6, 7) A mavhesi lawa ma komba yini xungetano hi Nungungulu?

Hambu lezvi ku nga ku a hi nge zvi koti ku wula zvontlhe hi zvi pimisako ni lezvi hi ti zwisako zvona a cikhati hi khongelako ka Nungungulu, a Muvangi wa hina a nga cuwukiseli basi lezvi hi mahako kanilezvi i tlhela a zwisisa ku hikuyini hi mahako lezvo. Ahandle ka lezvo, i zwisisa zvilo zva zvi nene lezvi hi xuvako ku maha, hambu loku a kugumelwa ka hina ku hi tsandzekisa ku maha zvilo lezvo hi zvi xuvako hi mbilu yontlhe. Hakunene, lezvi Nungungulu a nga veka lirandzo lomu  ka timbilu ta hina kota lona lo ranga, i ti yimisele — ni ku i tshama na a longile — ku hi cuwuka hi ku khatala a tlhela a zwisisa a maalakanyo ya hina ya lirandzo ni lezvi zvi hi kucako ku kombisa lirandzo lelo. — 1 Johani 4:7-10.

A mitsalo ya hi tiyisa

• ‘A mahlo ya Hosi [Jehovha] ma cuwuka a valulamileko, ni tindleve ta yona ti kangatele mikombelo yabye; kanilezvi a nghohe ya Hosi yi tsuvile ka vona lava va mahako kubiha.’ — 1 PEDRO 3:12.

• Nungungulu i tsumbisa lezvi: ‘Ndzi ta ku gondzisa ndzi ku komba a ndlela leyi u to famba ha yona; ndzi ta ku luleka, a mahlo ya mina na ma ku langutile.’ — LISIMU 32:8.

A ku tiva lezvaku Nungungulu wa ci zwisisa ciyimo ca hina ni lezvi hi ti zwisako zvona zvi nga hi vhuna ku timisela zvikarato ke? Wona lezvi zvi nga humelela Ana wa le Nigéria. I tlhamusela lezvi: “A zvikarato lezvi ndzi ngalwa nazvo zvo kala zvi nga hundzi zvi wa ndzi maha ndzi ti wutisa ku a ku hanya zva vhuna ke. Ndzi wa hi noni ndzi nga hlayisa a n’wana wa mina wa nhanyana, loyi a nga bhaxarile cipitali hi hidrocefalite (ku nga mababyi ya ku tala mati lomu ka wongo), mina ndzi wa khon’wilwe mababyi ya kankro ya mavele ndzi gumesa ndzi mahiwa operasawu, quimioterapia ni radioterapia. Zvi ndzi karatele nguvhu ku yimisana ni cikarato leci seno kambe na ndzi hlayisa a nhanyana wa mina loyi a nga babyawo.”

Cini ci nga vhuna Ana lezvaku a yimisana ni ciyimo leci co nonoha? I ngalo: “Ndzi wa ehleketa hi mitsalo yo kota Va Le Filipi 4:6, 7, loyi a nge ‘a kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa, ku ta hlayisa a timbilu ta n’wina ni maalakanyo ya n’wina’. Contlhe cikhati a mutsalo lowu a wuta lomu hlokweni, ndzi wa tizwa na ndzi hi kusuhani nguvhu na Jehovha hi ku tiva lezvaku wa ndzi zwisisa a ku hundza lezvi mina n’winyi ndzi ti zwisisako zvona. Ndzi tlhelile ndzi tiyisiwa nguvhu hi vamakabye va mina va moya lomu bandleni ga wuKristu.

Hambu lezvi ndza ha lwako ni mababyi ya mina, mina ni nhanyana wa mina hiya hi chukwata. Kota lezvi hi nga tlhelweni ga Jehovha, hi kari hi gondza ku nga alakanyeli a zvilo zvo biha a cikhati hi kumanako ni zvikarato. Jakobe 5:11 wa hi tiyisa, aku: ‘Va katekile [tsaka] lava va nga timisela. Mu zwile hi kutimisela ka Joba, mu wonile a kugumelwa ka Hosi; hakuva a Hosi yi tele hi ku zwela wusiwana ni wuxinji.’” Jehovha i wa ci zwisisa khwatsi a ciyimo ca Joba, niku hinawu hi nga tiyiseka lezvaku wa zvi zwisisa loku hi kumana ni zvikarato.