1. Zvini a maKristu ma faneleko ku maha kasi ma tsutsuma kala ma chikela magumo ka mapalisana ya kuya wutomini?

A MAKRISTU ma le ka mapalisana ya kuya wutomini. Kani ha hi ku sangula ku tsutsuma, kani hi sina hi tsutsuma hi malembe yo tala, hi fanele ku simama hi tsutsuma kala hi chikela magumo. A wusungukati legi mupostoli Pawule a nga nyika maKristu ya le Filipi gi nga hi nyika ntamu wa ku simama hi tsutsuma kala hi chikela magumo. A maKristu yo kari ya bandla lego ga zana ga malembe go sangula ma wa tirela Jehovha hi malembe yo tala a cikhati leci Pawule a nga va rumelela papilo gakwe. Va wa tirela Jehovha hi kutsumbeka, kanilezvi Pawule i va alakanyisile lezvaku va wa fanele ku timisela va simama ku tsumbeka. I wa lava ku va pimanyisa cikombiso cakwe ca kuwa na a vhuka a ya seyo, ‘kala a kuma nchachazelo’. — Filp. 3:14.

2. Hikuyini a wusungukati ga Pawule ka va le Filipi gi nga chikela hi cikhati ci nene?

² A wusungukati ga Pawule ka va le Filipi gi chikele hi cikhati ci nene. Zvalezvi a bandla lego gi nga yimisiwa gi no sangula ku xanisiwa. A kuza a bandla legi gi yimisiwa, zvi sangulile laha Pawule na Silasi va nga vhumela ku rumiwa hi Nungungulu vaya “Makedhoniya”, kwalomo ka lembe ga 50 Nguveni ya Hina. (Miti. 16:9) Loku va chikele, va no kuma wasati wa ku hi Lidhya, loyi “a nga kari a ingisela” a cikhati Pawule a nga kari a kanela, Jehovha a guma a “vhulula mbilu yakwe” kasi a zwisisa mahungu ya ma nene. (Miti. 16:14) I no bhabhatiswa ni ngango wakwe hi ku hatlisa. Kanilezvi Sathani i no tekela ku vhutsu a va vhukela. A vanhu va lomu dhoropeni ga Filipi va no rorovisela Pawule na Silasi va va yisa ka tihosi ta dhoropa, vaya va lumbeta ku va vhuxa gujeguje lomu dhoropeni. Pawule na Silasi va no biwa, va vhalelwa paxweni; hi ndzhako ka cikhati va va hlongola lomu dhoropeni. (Miti. 16:16-40) Va rerekile ke? Ne! Ahati a vamakabye lava va nga hi ka bandla lego ga giswa ke, zvini va nga maha? Vonawu va no timisela. A hi kutsakisa ka zvona! Handle ko kanakana va tiyisilwe nguvhu hi cikombiso ca Pawule na Silasi.

3. Zvini lezvi Pawule a nga kari a zvi tiva, niku zviwutiso muni hi to bhula hi zvona?

 ³ Pawule i wa ti yimisele ku nga rereki a zvi tsika. (2 Kor. 4:16) Hambulezvo, i wa zvi tiva ku kasi a tsutsuma kala magumo, i wa fanele ku veka kupima ka nchachazelo wakwe. Ka ndzima leyi, hi ta hlamula zviwutiso lezvi: Hi nga gondza yini ka cikombiso ca Pawule? Zvikombiso muni zva kukholwa zva cikhatini ca hina zvi kombako ku hi nga zvi kota ku timisela hi hlula zvikarato? Lezvi hi rindzelako ku zvi kuma cikhatini ci tako zvi nga hi nyikisa kuyini a ntamu wa ku simama hi timisela hi nga tshuki hi rereka?

4. Pawule i simamile a ti karata hi ndlela muni hambu lezvi a nga hi ka zviyimo zvo nonoha?

⁴ Phela a cikhati leci Pawule a nga tsalela va le Filipi i wa nga kondlangi mawoko. Hi nga ehleketa lezvi a nga kari ti karatisa zvona: I wa vhalelwe laha kaya le Roma. I wa nga zvi koti ku fambafamba a chumayela. Hambulezvo, i simamile a khomeka hi ku chumayela lava va nga mu vhuxela a tlhela a tsala mapapilo a rumela ka mabandla ya le kule. Inyamutlha konawu, a maKristu yo tala ma kalako ma nga zvi koti a ku fambafamba, ma londzowota ni gihi thomo kasi ku chumayela lava va tako mitini yabye. Va tlhela va tsala mapapilo yo tiyisa va ma rumela ka vanhu zvi karatako ku va kuma hi bhula navo.

5. Hi kuya hi lezvi Pawule a nga zvi wula ka Va Le Filipi 3:12-14, zvini zvi nga mu vhuna ku simama a veka kupima ka nchachazelo wakwe?

⁵ Pawule a nga vhumelangi ku nyima ku tirela Jehovha hi kota ya zvilo zva zvi nene a nga zvi mahile kutani zva hava lezvi a nga kumene nazvo wutomini gakwe. Hi lisine, i te i “rivala zva lendzhako” a fela ku zvi kota ku ‘ti gwimba kasi a kuma zva le phambeni’ — ku nga ku chikela magumo ka mapalisana. (Lera Va Le Filipi 3:12-14.) Zvi ngava zvilo muni lezvi zvi nga wa ta maha ku Pawule a nyima ku tirela Jehovha? A zvokari zva kona hi lezvi: Co sangula, hi ku Pawule i wa humelele nguvhu wutomini na a nga seva muKristu. Hambulezvo, i wa wona zvilo lezvo kota “nhulu ya chaka”. (Filp. 3:3-8) Ca wumbiri, i wa tizwa nandzu hi lezvi a nga xanisa maKristu. Hambulezvo, a nga rerekangi a tsika ku tirela Jehovha hi kota ya ku tizwa nandzu. Ca wunharu, Pawule i kumene ni zvikarato zvo kota ku vhalelwa mapaxweni, ku biwa, ku gandliwa hi maribye, ku pandzekelwa hi zvitimela zva mati, ndlala, ni wuna. Ni ka zviyimo lezvo, i mahile zva hombe nguvhu ntirweni wa Jehovha. A nga gumangi a ti byela ku ja cikhati ca ku tshama a ku ge, aga mawongwe. (2 Kor. 11:23-27) Kanilezvi, i wa zvi tiva ku i fanele ku simama a tirela Jehovha, hambu lezvi a nga mahile zvotala a tlhela a xaniseka. Hinawu hi fanele ku maha zvezvo.

6. Zvilo muni “zva lendzhako” lezvi zvi nga lavako ku hi zvi rivala?

⁶ Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca Pawule mhakeni ya ku “rivala zva lendzhako”? A vokari va hina zvi nga lava ku hi kulula hi n’watseka kasi hi nga ha tizwi nandzu wa zviwonho hi zvi mahileko kale. Loku u hi ka ciyimo leco, a hi chukwana u sangula ntiro wa ku gondza xungetano hi hakhelo ya ku tlhatlhisa ya Kristu ka cigondzo ca wena wutsumbu ke? Loku hi gondza, hi ehleketa, hi tlhela hi khongela hi mhaka leyo yi tiyisako, zvi nga hi vhuna nguvhu lezvaku hi susa nandzu lowo hi ti nyikako na zvi nga laveki. Phela hi nga tlhela hi tsika ku ti tsayisa hi kota ya zvigoho lezvi Jehovha a hi tsetseleleko kale nguvhu. Wona zvin’wani hi gondzako ka Pawule. Zva koteka ku a vokari va hlawulile ku maha zvotala ntirweni wa Jehovha va tsika mitiro ya ku kuzvilava na va ganyile nguvhu. Loku u mahile lezvo, u nga rivala zva lendzhako ke, hi ku ala ku alakanyela zva tolo u rila uku: ‘Mayo thomo legi ndzi gi luzileko; lezvi na ndzi hi manyani!’ (Mitse. 11:4-6; Mutsh. 7:10) A zvilo “zva lendzhako” zvi nga patsa lezvi hi zvi mahileko kale ntirweni wa Jehovha kutani zvikarato lezvi hi nga zvi  timisela. Lisine ku loku hi wona lezvi Papayi wa hina Jehovha a nga hi katekisisa zvona a tlhela a hi seketelisa zvona hi malembe yo tala, zvi nga tiyisa wunghana ga hina naye. Hambulezvo, a hi lavi ku tshuka hi kondla mawoko hi ti byela lezvi: Xega ja hi mu tirele Jehovha. — 1 Kor. 15:58.

7. Hi kuya hi 1 Va Le Korinte 9:24-27, zvini zvi lavekako kasi ku kuma nchachazelo wa mapalisana ya kuya wutomini? Nyika cikombiso.

⁷ Pawule i ma zwisisile khwatsi a magezu ya Jesu yaku: ‘Ti karateni.’ (Luka 13:23, 24) Pawule i wa zvi tiva ku, a ku fana na Kristu, yenawu i fanele ku ti karata kala magumo. Hi cigelo leco a nga fananisa wutomi ga hina maKristu ni mapalisana ya kutsutsuma. (Lera 1 Va Le Korinte 9:24-27.) Loyi a tsutsumako ka mapalisana i veka kupima le magumo a yako kona, a nga veki kupima ka zvilo zvi nga wa ta mu colopetela. Hi cikombiso, inyamutlha lava va tsutsumako lomu madhoropeni, va nga hundza hi lomu ku xavisiwako zvilo, ni zviphatiphati zvin’wani. U alakanya a ku ku ni mutsutsumi wa ku i wa ta nyima ku tsutsuma a wonetela zvilo zvi xavisiwako lomu tilojeni? Loku a lava ku ganya a nge zvi pimi zvezvo! Ka mapalisana ya kuya wutomini, hinawu hi fanele ku potsa ni cihi ci nga wa ta hi colopetela. Loku hi veka kupima ka nchachazelo wa hina, hi ti karata a ku fana na Pawule, hi ta kuma nchachazelo!

8. Zvikarato muni zva zvinharu hi to wulawula hi zvona?

⁸ Zvezvi a hi wulawuleni hi zvikarato zvinharu zvaku zvi nga hi mbheta ntamu, ku nga lezvi: Kurindzela zvilo hi cikhati co leha, zvikarato zva ku khosahala, ni zvikarato zvo kala zvi nga mbheli. Hi nga vhuneka hi ku gondza lezvi a van’wani va nga timiselisa zvona a zviyimo lezvo. — Filp. 3:17.

9. A ku rindzela zvilo hi cikhati co leha zvi nga hi khumbisa kuyini?

⁹ Ku rindzela zvilo hi cikhati co leha. Handle ko kanakana ha zvi xuva nguvhu a zvilo zva zvi nene lezvi Jehovha a hi tsumbisileko. A cikhati leci Habhakuka, a muphrofeti wa Jehovha, a nga ti phofula ka yena a ku i xuva ku wona tiko ga Judha na gi nga ha hi na wubihi, Jehovha i mu byelile lezvi: ‘Rindzela.’ (Hab. 2:3) Kanilezvi, loku lezvi hi zvi xuvako zvi wonekisa ku khwatsi zvo hlwela, hi nga mbhela litsako. Hi lisine, hi nga tlhela hi mbhela ntamu. (Mav. 13:12)  Lezvo zvi humelele kusanguleni ka zana ga malembe ga wu 20. Cikhatini leco, a vamakabye vo tala va nga totilwe hi moya wo basa va wa rindzela ku kuma nchachazelo wabye wa kuya tilweni hi 1914. A cikhati leci zvi nga kala ku maheka lezvi va nga zvi rindzele, lava vo tsumbeka va yimisanisile kuyini ni ciyimo leco?

10. Cini ci nga vhuna Royal na Pearl a cikhati zvi nga kala ku tatiseka lezvi va nga zvi rindzela?

¹⁰ Wona cikombiso ca vamakabye vambiri vo tsumbeka va nga lwisana ni cikarato leco. Makabye Royal Spatz i bhabhatisilwe hi 1908 na a hi ni 20 wa malembe. I wa ti byela ku i ta kuma nchachazelo wakwe ndzeni ka cikhati citsongwani. Hi lisine, a cikhati va nga tsumbisana ku chadha ni noivha wakwe Pearl hi 1911, i no mu byela lezvi: “Phela wa zvi tiva ku zvini zvi to humelela hi 1914. Loku hi lava ku chadha, i chukwana hi hatla hi zvi maha!” Xana a patswa lowu wa maKristu wu rerekile ka mapalisana ya kuya wutomini a cikhati va ga kala ku kuma nchachazelo wabye wa kuya tilweni hi 1914? Ahihi, hakuva a ca lisima ka vona ku wa hi ku simama va tsumbeka va maha kurandza ka Nungungulu, na ku nga hi ku kuma nchachazelo. Va wa ti yimisele ku simama va timisela va tsutsuma. Hi zvezvo va nga maha futsi. Royal na Pearl va simamile va tirela Jehovha hi kutsumbeka hi malembe yo tala kala va mbheta ntiro wabye laha misaveni. Handle ko kanakana u xuva ku wona Jehovha na basisa vito gakwe, a kombisa lezvaku hi yena a nga ni fanelo ya ku fuma a tlhela a tatisa zvitsumbiso zvakwe. U nga kanakani. A zvilo lezvo zvi ta maheka hi cikhati leci Jehovha a ci yimisileko. Kala ka cikhati leco, a hi simameni hi khomekile ntirweni wa Jehovha, hi nga tshuki hi mbhela ntamu hi ku rindzela zvilo hi cikhati co leha.

11-12. Hikuyini zvi kotekako ku hi simama ku tirela Jehovha hi kutsumbeka hambu loku hi nga ha hi na ntamu a ku fana ni kale? Nyika cikombiso.

¹¹ Zvikarato zva ku khosahala. Lava va tsutsumako zvi lava ku va hi ni ntamu, a miri wabye kambe na wu tiyile. Kanilezvi, a hi zvona zvi lavekako ka wena kasi uva ni kukholwa ko tiya u tlhela u hiseka ntirweni wa Jehovha. Hi lisine, a votala va nga ha tiyangiko hi tlhelo ga nyama, va ha ti yimisele ku tirisa ntamu wabye wontlhe ntirweni wa Jehovha. (2 Kor. 4:16) Hi cikombiso, makabye Arthur Secord * i tirile 55 wa malembe Bheteli. Makunu laha a nga hi ni 88 wa malembe seno na a babya, a enfermeira wakwe i no tshinela laha mubhedhini kasi a mu hlayisa, a guma a cuwuka makabye Arthur hi kukhatala ka hombe nguvhu, aku: “Makabye Arthur, u mu mahele zvo tala Jehovha.” Hambulezvo, makabye Arthur i wa nga veki kupima ka lezvi a nga mahile. I no cuwuka a enfermeira wakwe, a ku n’we, a mu hlamula lezvi: “Lisine. Hambulezvo, a zva lisima a hi lezvi hi zvi mahileko. A zva lisima ku hi simama hi tsumbeka.”

 ¹² Kuzvilava u tirela Jehovha hi malembe yo tala, kanilezvi zvezvi a wa ha zvi koti a ku maha zvotala a ku fana ni kale hi kota ya mababyi yo kari. Loku u hi ka ciyimo leco, u nga mbheli ntamu. Tiyiseka lezvaku Jehovha wa wu nyika lisima a ntiro lowu u mu maheleko hi kutsumbeka. (Mah. 6:10) Zvezvi, alakanya lezvaku a lirandzo la hina hi Jehovha a li pimiwi hi kutala ka lezvi hi mahako ntirweni wakwe. Kanilezvi, hi komba lezvi hi mu randzisako zvona hi ku nga rereki ni ku simama hi mu tirela na hi xalele hi tlhela hi maha zvontlhe hi zvi kotako. (Kol. 3:23) Jehovha wa ku zwisisa a ku gumelwa ka hina niku a nga rindzeli ku hi mu mahela zvo hundza lezvi zvi nga ntan’wini wa hina. — Mar. 12:43, 44.

13. A matimu ya Anatoly na Lidiya ma hi tiyisisa kuyini lezvaku hi simama hi tirela Jehovha hambu loku hi kumana ni zvikarato zvo tala?

¹³ Ku lwisana ni zvikarato zvo kala zvi nga hundzi. A malandza yo kari ya Jehovha ma timisela zvikarato ni tixanisa hi malembe yo tala. Hi cikombiso, Anatoly Melnik * i wa hi ni 12 wa malembe a cikhati leci a papayi wakwe a nga khomiwa, a vhalelwa paxweni a tlhela a yisiwa cibhalweni le Sibéria — ku nga hi ka pfhuka wa 7000 kilometro ni kaya kakwe le Moldávia. Loku ku hundzile lembe, Anatoly, ni mamani wakwe, ni vakokwani va ku pswala mamani wakwe, vonawu va no khon’wa va yisiwa cibalweni le Sibéria. Hi kufamba ka cikhati, zvi no koteka ku va sangula kuya mitlhanganweni ka cidhoropana co kari, kanilezvi va wa fanele ku famba cipimo ca 30 kilometro lomu ka gelo, lezvo na ku titimela zvaku lomu kaya ku hava. Hi kufamba ka cikhati, makabye Melnik i no mbheta malembe manharu paxweni, na a hi kule ni sati wakwe Lidiya, ni nhanyana wabye a nga hi ni lembe gin’we. Hambu lezvi va nga xaniseka hi malembe yo hlaya, Anatoly ni ngango wakwe va simamile va tirela Jehovha hi kutsumbeka. Zvezvi Anatoly i na ni 82 wa malembe, niku i tira ka Kometi ya Ravi ya Azia Central. A ku fana na Anatoly na Lidiya, hinawu a hi maheni zvontlhe hi zvi kotako ntirweni wa Jehovha, hi simama ku timisela a ku fana ni kale. — Gal. 6:9.

14. Zvini lezvi Pawule a nga zvi pola ku i wa fanele ku maha kasi a ku kuma nchachazelo?

¹⁴ Pawule i wa tiyiseka lezvaku i ta chikela magumo ka mapalisana yakwe a tlhela a kuma nchachazelo. Kota muKristu a totilweko, i wa rindzela ku “kuma nchachazelo wa kuvitaniwa tilweni hi Nungungulu”. Hambulezvo, kasi ku kuma a nchachazelo lowo, i wonile lezvaku i wa fanele ku simama ‘awa na a vhuka, aya seyo.’ (Filp. 3: 14) Pawule i tirisile mufananiso wa wu nene kasi ku vhuna va le Filipi lezvaku va veka kupima ka nchachazelo wabye.

15. Pawule i gi tirisisile kuyini a wusumbulwa kasi ku kuca maKristu ya le Filipi lezvaku ma simama ku ti karata?

 ¹⁵ Pawule i alakanyisile a va le Filipi lezvaku va wa hi zvisumbulwa zva le tilweni. (Filp. 3:20) Hikuyini va nga fanele ku alakanya a mhaka leyi? Cikhatini leco, a kuva cisumbulwa ca Roma zvi wa hi ni lisima. * Kanilezvi, a maKristu ma totilweko ma wa hi ni wusumbulwa ga lisima nguvhu, legi va nga wa ta vhuneka hi gona hi tindlela to tala. A kuva cisumbulwa ca le tilweni zvi wa hi zva lisima nguvhu a ku hundza kuva cisusumbulwa ca Roma! Hi cigelo leco Pawule a nga kuca va le Filipi lezvaku va “hanya hi ndlela yi longolokako ni mahungu ya ma nene xungetano hi Kristu”. (Filp. 1:27) Inyamutlha a maKristu ma totilweko ma veka cikombiso ci nene hi kuwa na ma vhuka maya seyo kasi ma kuma a nchachazelo wabye wa wutomi ga pindzukelwa le tilweni.

16. Hi kuya hi Va Le Filipi 4:6, 7, zvini hi faneleko ku simama hi maha, kani hi rindzela kuya hanya tilweni kutani kwalaha misaveni?

¹⁶ Kani hi rindzela ku hanya wutomi ga pindzukelwa le tilweni kutani paradhiseni laha misaveni, hi fanele kuwa na hi vhuka hiya seyo kasi hi kuma nchachazelo lowo. Hambu ho kumana ni zviyimo muni, a hi faneli ku cuwuka zva lendzhako, ne a ku tsika nchumu wo kari wu hi vhalela ku tirela Jehovha. (Filp. 3:16) Lezvi hi zvi rindzelako zvi nga wonekisa ku khwatsi zvo hlwela, kutani hi ngaya hi mbhela ntamu hi ku khosahala. Zva koteka ku na hi timisele zvikarato ni tixanisa kambe hi malembe yo tala. Kani u ka ciyimo muni, “u nga karateki hi nchumu”. Kanilezvi, tivisa Nungungulu zvontlhe lezvi zvi ku karatako, yena i ta ku nyika kurula ko hundza loku u ku alakanyelako. — Lera Va Le Filipi 4:6, 7.

17. Hi ta wulawula hi yini ka ndzima yi landzelako?

¹⁷ A ku fana ni lezvi lava va palisanako va ti karatako nguvhu loku va lava ku chikela magumo, hinawu a hi vekeni nguvhu kupima ka nchachazelo hi to wu kuma loku hi chikela magumo ya mapalisana ya kuya wutomini. A hi ti karateni hi laha hi zvi kotako hi kona hi tlhela hiya mahlweni hi zvi xuva nguvhu a zvilo zva zvi nene lezvi hi zvi rindzelako. Hi nga zvi kotisa kuyini a ku simama hi timisela, hi nga rereki? A ndzima yi landzelako yi ta hi vhuna a ku tiva lezvi zvi faneleko kuranga wutomini ga hina ni “ku tiva lezvi zvi nga zva lisima nguvhu”. — Filp. 1:9, 10.