1. Kuxuva muni hontlheni hi nga nako hi maxaka ya hina?

A MAKABYE wo kari wa ku hi Pawulina * i te: “Kusukela ndzi gondza lisine, a mixuvo ya mina ku ndziva Paradhiseni ni maxaka ya mina wontlhe. A nuna wa mina, Wilson, ni mufana wa hina hi vona ndzi va lavako nguvhu a kuva zvin’we navo hi tirela Jehovha.” Wena ke, u ni maxaka ma kalako ma nga se mu tiva Jehovha ni ku mu randza? A ku fana na Pawulina, kuzvilava wenawu u xuva ku a maxaka ya wena ma tirela Jehovha.

2. Zviwutiso muni hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

² A hi nge zvi koti ku kurumeta maxaka ya hina lezvaku ma vhumela mahungu ya ma nene, kanilezvi hi nga maha zvilo zvi va kucako ku va vhulula maalakanyo ni timbilu tabye va ingisela mahungu ya Bhibhiliya. (2 Tim. 3:14, 15) Ka ndzima leyi, hi ta bhula hi zviwutiso lezvi: Hikuyini hi faneleko ku chumayela maxaka ya hina? Hikuyini hi faneleko ku zama ku va zwisisa ni ku va zwela wusiwana? Hi nga maha yini kasi hi vhuna maxaka ya hina lezvaku ma randza Jehovha a ku fana na hina? A bandla ke, gi nga hi vhunisa kuyini?

3. Hi kuya hi 2 Pedro 3:9, hikuyini hi faneleko ku chumayela a maxaka ya hina?

³ Zvezvanyana Jehovha i ta fuvisa tiko legi. Ntsena ‘lava a timbilu tabye ti nga longa ku amukela lisine li yisako wutomini ga pindzukelwa’ hi vona va to pona. (Miti. 13:48) Phela hi tirisa cikhati ni ntamu wa hina na hi chumayela vanhu hi nga va tiviko va lomu cipandzeni ca hina. Makunu, zva zwisiseka loku hi xuva ku tirela Jehovha na hi hi ni maxaka ya hina. Jehovha, a Papayi wa hina wa lirandzo, “a nga lavi lezvaku ku lova ni mun’we,  kanilezvi i lava lezvaku vontlhe va hundzuluka.” — Lera 2 Pedro 3:9.

4. Cihoxo muni hi nga tshukako hi ci maha loku hi chumayela maxaka ya hina?

⁴ Hi fanele ku tiva lezvaku ku na ni ndlela ya yi nene ni yo kala yi nga hi yi nene ya ku chumayela mahungu ya ku hanyisa. Lava hi kalako hi nga va tivi hi nga va chumayela hi cichavo. Hambulezvo, hi nga tshuka hi nga kombisi cichavo loku hi chumayela maxaka ya hina.

5. Zvini hi faneleko ku zvi alakanya a cikhati hi zamako ku ma gondzisa lisine a maxaka ya hina?

⁵ A kutala ka hina loku hi alakanya a khati go sangula hi nga zama ku chumayela maxaka ya hina, kuzvilava ha ti laya hi tlhela hiku mayiwako loku ndzi wa no zvi maha hi ndlela yin’wani. Mupostoli Pawule i ma nyikile wusungukati legi a maKristu, aku: “A magezu ya n’wina a mave yo tsakisa contlhe cikhati, na ma lungilwe hi munyu, kasi mu tiva lezvi mu to hlamulisa zvona ka mun’we ni mun’wani.” (Kol. 4:5, 6) Zvi nene a ku alakanya a wusungukati legi a cikhati hi chumayelako maxaka ya hina. Loku hi nga mahi lezvo, hi nga tshuka hi va kwatisa va nga ha zvi lavi a ku tiva lisine.

6-7. Nyika cikombiso ci hi kombako lisima la ku zwisisa nuna kutani sati a nga hiko muKristu.

⁶ Zama ku va zwisisa. Pawulina, loyi a kumbukilweko kusanguleni, i te: “Kusanguleni ndzi wo bhula ni nuna wa mina hi ta Bhibhiliya na Nungungulu basi. Hi wa nga hi na mabhulo laha ma yileko.” Hambulezvo Wilson, a nuna wa Pawulina, i wa nga tivi zvo tala hi Bhibhiliya niku i wa nga zvi zwisisi lezvi Pawulina a nga wulawula hi zvona. Ka yena, zvi wa ku khwatsi Pawulina i wo tshamela ku pimisa zva chichi yakwe basi. I wa karateka a alakanya ku a sati wakwe i ti patsile ni citlawana ca mhango niku i wo kalavelwa.

 ⁷ Pawulina i ti wulela lisine a ku ku hundzile cikhati co leha futsi na a randza kuva ni vamakabye hi kumbhela ka vhiki ni magambo yo kari— na va hi kuchumayeleni, ni mitlhanganweni, ni ka mihlakano yo kari. I li: “A ka zvikhati zvin’wani Wilson i wa wuya kaya a ta kuma muti na wu nga hi na munhu; a se ti tshamelana yece a ku punawuna.” Zva zwisiseka lezvi Wilson a nga kari a vilela sati wakwe ni n’wana wakwe. I wa nga va tivi a vanhu lava va nga hi navo, niku i wa zvi wonisa ku khwatsi a vanghana lavo va vaswa va wa hi va lisima nguvhu ka Pawulina a ku hundza yena nuna wakwe. Makunu Wilson i no dzukisela Pawulina a ku i lava ku mu tsika. Wa ti wona tindlela to kari leti Pawulina a nga fanele ku kombisa hi tona a ku zwisisa nuna wakwe?

8. Hi kuya hi 1 Pedro 3:1, 2, zvini zvi nga ma khumbako nguvhu a maxaka ya hina?

⁸ Chumayela hi mahanyela ya wena. A kutala ka zvikhati, lezvi hi mahako zva ma khumba nguvhu a maxaka ya hina a ku hundza lezvi hi wulako. (Lera 1 Pedro 3:1, 2.) Pawulina i no guma a yi zwisisa a maha leyi. I li: “Ndzi wa zvi tiva ku Wilson wa hi randza niku hi lisine, i wa nga lavi ku hi tlhatlha wukati. Kanilezvi, lezvi a nga ndzi dzukisela, zvi ndzi mahile ndzi wona ku ndzi fanele ku sangula ku maha zvilo hi ndlela ya Jehovha. Wutshan’wini ga ku wulawula nguvhu, ndzi wa fanele ku mu vekela cikombiso hi mahanyela ya mina.” Pawulina i no nyima ku kurumeta Wilson lezvaku va bhula hi mahungu ya Bhibhiliya, a sangula ku bhula naye hi zvilo zva siku ni siku. Wilson i no wona Pawulina na a sangula kuva munhu wo rula, ni n’wana wabye a sangula kuva wa mu nene ni ku ingisa. (Mav. 31:18, 27, 28) Loku Wilson a wonile lezvi a mahungu ya Bhibhiliya ma nga wu khumbisa zvona a ngango wakwe, i no vhula a maalakanyo ni mbilu ka mahungu ya Mhaka ya Nungungulu. — 1 Kor. 7:12-14, 16.

9. Hikuyini hi nga faneliko ku rereka laha hi vhunako maxaka ya hina?

 ⁹ Simama ku vhuna maxaka ya wena, u nga rereki. Jehovha i hi vekela cikombiso. I nyika vanhu hi ‘kukhandzakanya’ a lungelo ga kuzwa mahungu ya ma nene va ta kuma wutomi. (Jer. 44:4) Mupostoli Pawule i byelile Timote lezvaku a timisela ntirweni wa ku gondzisa van’wani. Hikuyini? Hakuva loku a timisela, i wa ta ti ponisa yena ni lava va mu zwako. (1 Tim. 4:16) Ha ma randza a maxaka ya hina. Hikwalaho hi lava ku va tiva lisine li nga lomu ka Mhaka ya Nungungulu. A magezu ni zvimaho zva Pawulina, zvi gumile zvi va vhuna nguvhu a va ngango wakwe. Zvezvi i ti buza hi ku tirela Jehovha na a hi ni nuna wakwe. Hi wumbiri gabye maphayona ya cikhati contlhe niku Wilson i tira kota dhota.

10. Hikuyini hi faneleko kuva ni lihlazva-mbilu?

¹⁰ Kombisa lihlazva-mbilu. Loku hi zwananisa wutomi ga hina ni milayo ya Nungungulu, a maxaka ya hina zvi nga ma karatela a ku zwisisa a kukholwa ka hina ni wutomi ga hina ga giswa. A kutala ka zvikhati a nchumu wo sangula va wu wonako ku a ha ha hlengeli navo ka tifesta ti yelanako ni wukhongeli ga mawunwa niku a ha ha ti ngheniseli ka politika. A kusanguleni, a maxaka yo kari ma nga hi zangarela. (Mat. 10:35, 36) Kanilezvi a hi faneli ku va tsukula. Loku hi tsika ku va vhuna ku zwisisa lezvi hi zvi kholwako, hi lisine ho va lamula hi ku a va ringanelwi hi ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Jehovha a nga hi nyikangi ntiro wa ku lamula — a ntiro lowo i nyikile Jesu. (Joh. 5:22) Loku hiva ni lihlazva-mbilu, zva koteka ku a maxaka ya hina ma guma ma vhumela mahungu ya ma nene.— Wona kwadru: “ Gondzisa hi saite ya hina.”

11-13. U gondza yini ka lezvi Alice a nga mahisa zvona a zvilo ni vapswali vakwe?

¹¹ Tiya, kanilezvi u kombisa cichavo. (Mav. 15:2) Wona cikombiso ca Alice. I gondzile lisine a tiva Jehovha na a hanya kule ni vapswali vakwe, lava va nga kala va nga kholwi ka Nungungulu va tlhela va seketela politika. I no wona lezvaku i fanele ku hatla a tlhamusela maxaka yakwe a zvilo zva zvi nene lezvi a nga kari a zvi gondza. Alice i te ngalo: “Loku u hlwela ku byela maxaka ya wena lezvaku u cicile mahanyela ya wena ni lezvi u nga zvi kholwa, laha va to zvi tiva hi kona va ta dzuka nguvhu.” Maku, i no alakanyela zvilo zvo kari a nga zvi wonisa ku zvi ta tsakisa vapswali vakwe — zvo kota lirandzo — a se va tsalela mapapilo a va tlhamusela lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako ka timhaka leto, a guma a va wutisa ku va zvi wonisa kuyini lezvi gi zvi wulako. (1 Kor. 13:1-13) I no bonga vapswali vakwe hi lezvi va nga mu wundla ni ku mu khatalela, a tlhela a va rumela zvinyikiwo. Loku a endza a ya va vhuxela, i wa huma a vhuna mamani wakwe ka mitiro ya laha kaya. Kusanguleni, a vapswali va Alice a va tsakangi a cikhati a nga va tlhamusela lezvi makunu a nga kari a zvi kholwa.

¹² Loku Alice a hi kaya ka vapswali vakwe, i wa simama ku lera Bhibhiliya. I wula lezvi: “Lezvo zvi vhunile mamani a ku a wona ku a Bhibhiliya ga lisima nguvhu ka mina.” Ndzeni ka cikhati leco, papayi wa Alice i no zvi wona zvi hi chukwana ku gondza zvokari hi Bhibhiliya kasi a zwisisa ku hikuyini a nhanyana wakwe a nga cica kupima. I wa lava ni ku kuma zvilo zvokari zvo huma ndleleni. Alice i li: “Ndzi no mu nyika Bhibhiliya papayi, ndzi tlhela ndzi mu tsalela mahungunyana yo kari laha ka gona.” Give gihi wuyelo ga kona? Wutshan’wini ga ku kuma nchumu wo kari wo huma ndleleni, i no khumbeka nguvhu hi lezvi a nga zvi gondza lomu ka Mhaka ya Nungungulu.

¹³ Hi fanele ku tiya, kanilezvi hi va kombisa cichavo, hambu loku hi kumana ni mindzhingo. (1 Kor. 4:12b) Hi cikombiso, Alice i vhukelwe hi mamani wakwe. I li: “A cikhati ndzi nga  bhabhatiswa, mamani i ndzi byelile ku: ‘N’wananga u bihile.’” Alice i mahile yini? I tlhamusela aku: “A ndzi miyelangi ndzi zvi tsikisa zvezvo. Kanilezvi, ndzi no mu tlhamusela hi cichavo khwatsi lezvaku ndzi hlawulile kuva Kustumunyu ya Jehovha niku ndzi nga ta cica ciboho ca mina. Ndzi no tlhela ndzi zama ku tiyisekisa mamani lezvaku ndza mu randza nguvhu. Hi wumbiri ga hina hi no rila, ndzi guma ndzi mu bhikela zvakuga zvo nandziha ku ne. Kusukela kwalaho, mamani i no sangula ku zvi wona ku a Bhibhiliya gi ndzi cica ndziva munhu wa mu nene.”

14. Hikuyini hi nga faneliko ku tsika maxaka ya hina ma hi cicisa a ciboho ca hina ca ku tirela Jehovha?

¹⁴ Zvi nga teka cikhati kasi a maxaka ya hina ma zvi zwisisa hi kumbhelela ku a ku tirela Jehovha zva lisima nguvhu ka hina. Hi cikombiso, a cikhati leci Alice a nga hlawula kuva phayona, wutshan’wini ga ku maha ntiro lowu a vapswali vakwe va nga mu hlawulele, a mamani wakwe i no rila kambe. Kanilezvi, Alice i no tiya kambe a nga cici. I tlhamusela lezvi: “Loku u maha ciboho co kari va ku vhukela u tlhelela ndzhako, a maxaka ya wena ma ta ku vhukela kambe ni ka zvilo zvin’wani kasi u cica. Kanilezvi loku u tiya u tlhela u kombisa cichavo ka maxaka ya wena, a man’wani ma nga ku zwisisa.” Hi zvezvo zvi nga humelela ka Alice. Zvezvi, mamani vakwe i phayona; a papayi wakwe i phayona tlhelo dhota.

15. Hi kuya hi Matewu 5:14-16 ni 1 Pedro 2:12, a “mitiro . . . ya yi nene” ya vamakabye yi nga ma vhunisa kuyini a maxaka ya hina?

¹⁵ Jehovha i koka vanhu ka yena hi “mitiro . . . ya yi nene” ya malandza yakwe. (Lera Matewu 5:14-16; 1 Pedro 2:12.) Lokouu a nuna kutani sati wa wena a nga hi Kustumunyu ya Jehovha, i tshuka a tlhangana ni vamakabye  va bandla ga wena ke? Pawulina, loyi a kumbukilweko kusanguleni, i rambile vamakabye le kaya kabye kasi a nuna wakwe, Wilson, a ta va tiva. Wilson i alakanya lezvi a makabye wo kari a mu vhunisileko zvona a ku cica maalakanyo ya hava lawa a nga hi nawo. I li: “A makabye loye i no susa maferiya ya siku kasi hi ta sixtira bhola basi. Laha ndzi nga zvi wona, ndzi no hlamala ndziku: ‘Eee! Kasi yenawu munhu wo fana ni van’wani!’”

16. Hikuyini hi faneleko ku ramba maxaka ya hina lezvaku mata mitlhanganweni?

¹⁶ A yin’we ya tindlela ta ti nene ta ku vhuna maxaka ya hina ku va ramba lezvaku va ta wona mitlhangano ya bandla. (1 Kor. 14:24, 25) A mutlhangano wo sangula lowu Wilson a nga wu wona kuve Cialakanyiso ca kufa ka Jesu. I zvi kotile kuta hakuva wu mahilwe na a humile le ntirweni niku wu komile kambe. Wilson i te: “A kanelo ya kona a ndzi yi zwisisangi khwatsi; kanilezvi, a vanhu va kona ndza va alakanya khwatsi. Va nota va ta ndzi hoyozela, va ndzi khoma mandla khwatsi. Ndzi no tekela ku zvi wona ku a hi vafarisi.” A patswa wo kari wu wa sina wu kombisile wunene ka Pawulina ni n’wana wakwe, hi ku va vhuna mitlhanganweni ni ntirweni wa kuchumayela. Maku, a cikhati leci Wilson a nga guma a lava ku tiva zvin’wani hi lezvi Pawulina a zvi kholwako, i no kombela nuna wa kona lezvaku a mu gondzisa Bhibhiliya.

17. A hi faneli ku tizwa nandzu wa yini? Hikuyini hi nga faneliko ku rereka hi tsika ku vhuna maxaka ya hina?

¹⁷ Hi rindzela ku wontlhe maxaka ya hina wonawu ma tirela Jehovha. Hambulezvo, zva koteka ku va nga tshuki va vhumela lisine hambu ho va vhuna hi ndlela muni lezvaku vava malandza ya Nungungulu. Loku zvi tshamisa lezvo, a hi faneli ku tizwa nandzu hi ciboho cabye. A mhaka yin’wani hi ku a hi nge kurumeti munhu lezvaku a vhumela lezvi hina hi zvi kholwako. Hambulezvo, loku a maxaka ya wena ma wona litsako u li kumako hi ku tirela Jehovha ma nga tshuka ma khumbeka nguvhu. Va khongelele. Bhula navo hi cichavo. U nga rereki u tsika ku va vhuna! (Miti. 20:20) Tiyiseka lezvaku Jehovha i ta katekisa a kutikarata ka wena; niku loku a maxaka ya wena ma ku ingisa, ma ta ponisiwa!