1-3. Zvigelo muni zvi nga mahako ku a vamakabye va nga ntirweni wa cikhati contlhe va cica zviavelo zvabye?

ROBERT na Mary Jo va alakanya lezvi: “Andzhako ka loku hi mbhetile a 21 wa malembe yo tsakisa ntirweni wa hina kota varumiwa, a vapswali va hina — vontlhe va mune — va no sangula ku babya. Hi va hlayisile hi matsenya. Hambulezvo, zvi bayisile a ku suka ka wutshamu legi hi nga gi randza nguvhu.”

² William na Terrie va bika yabyewu, va li: “Laha hi nga tiva lezvaku hi nga ta ha tlhela ciavelweni ca hina hi kota ya mababyi, hi no rila. A mixuvo ya hina ya ku tirela Jehovha tikweni gin’wani yi no mbho.”

³ Aleksey yena i li: “Hi no zvi tiva lezvaku a valala va hina va lava ku vhala a Bheteli leyi ndzi nga tira ka yona. Kanilezvi, zvi ndzi dzukisile loku zvi humelele, niku zvi lavile ku hi huma Bheteli.”

4. Zviwutiso muni hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi?

⁴ Ahandle ka matshango lawa, ku na ni man’wani yo tala ya zviro zva ngango wa Bheteli ni ya vamakabye van’wani va nga kuma zviavelo zviswa. * A vamakabye lavo vo tsumbeka zvi nga va karatela a ku tsika ciavelo cabye va nga ci randza nguvhu. Cini ci nga va vhunako ku ti zwananisa ni kucica loko? Wena u nga va vhunisa kuyini? A mihlamulo ya zviwutiso lezvi yi nga hi vhuna hontlheni loku a zviyimo zvi cica wutomini ga hina.

5. A kucica ciavelo zvi nga hi khumbisa kuyini?

⁵ Kani hi tira kuchumayeleni kani hi tira Beteli, hi nga chikela ku va randza nguvhu a vanhu va kona hambu ni wutshamu ga kona. Maku loku zvi lava ku hi suka hi zvigelo zvo kari, a mbilu ya hina ya karateka. Ha va xuva a vamakabye lava va salako, hi va tsetsa, nguvhunguvhu loku zvi lavile ku hi suka hi kota ya ku vhukelwa hi valala. (Mat. 10:23; 2 Kor. 11:28, 29) Ahandle ka lezvo, a ku nyikiwa ciavelo ciswa — hambu ku tlhela kaya futsi — a kutala ka zvikhati hi kumana ni zvikarato zva kuhambana ka midhawuko. Robert na Mary Jo va li: “Kota lezvi hi nga tirile ka tiko gin’wani hi cikhati co leha, hi wa nga ha zvi tivi khwatsi lezvi a zvilo zvi mahisiwako zvona lomu ka hina hambu hi ku chumayela hi lirimi la hina. Hi wa ti zwisa ku khwatsi hi vapfhumba lomu tikweni ga hina.” A vo kari va kumileko ciavelo ciswa va nga cona hi citshuketi. Va nga hanya na va nga tiyangi, va tizwa na va hi voce, va tlhela va mbhela ntamu. Cini ci nga va vhunako?

6. Hi nga tshama kusuhani na Jehovha hi ndlela muni?

⁶ Tshama kusuhani na Jehovha. (Jak. 4:8) Hi nga zvi mahisa kuyini? Hi ku mu tsumba, kota loyi a “zwako mikhongelo”. (Lis. 65:2) A Lisimu 62:8 li ngalo: “Chululani timbilu ta n’wina mahlweni kakwe”. Jehovha a nga maha zvo “hundza zvontlhe lezvi hi zvi kombelako, kutani ku alakanya”. (Efe. 3:20) A nga mahi lezvi hi mu kombelako ka mikhongelo ya hina basi. A nga lulamisa zvikarato zva hina hi ndlela ya ku ne hi wa nga yi rindzelangi.

7. a) Zvini zvi to hi vhuna ku tshama kusuhani na Jehovha? b) Hi kuya hi Mahebheru 6:10-12, hi gihi wuyelo ga ku simama hi tirela Jehovha hi kutsumbeka?

⁷ Kasi ku tshama kusuhani na Jehovha, lera Bhibhiliya siku ni siku u tlhela u ehleketa khwatsi hi lezvi u gondzako. A makabye wo kari a tirileko kota murumiwa, i te: “Vhiki ni vhiki maha wukhozeli ga ngango u tlhela u longisela mitlhangano, a ku fana ni lezvi u nga maha ka ciavelo ca wena ca kale.” Chumayela ni bandla ga wena ga giswa kambe hi kukhandzakanya. Jehovha wa va alakanya vontlhe lava va mu tirelako hi kutsumbeka, hambu loku va nga zvi koti a ku maha lezvi va nga maha kale. — Lera Mahebheru 6:10-12.

8. A magezu ma nga ka 1 Johani 2:15-17 ma nga hi vhunisa kuyini ku simama hi hanya wutomi go olova?

⁸ Olovisa a wutomi ga wena. A kukarateka ku vangiwako hi tiko ga Sathani u nga ku tsiki ku  ku “tlimba”, u tsika ku tirela Jehovha. (Mat. 13:22) U nga vhumeli ku kucetelwa hi vanhu va nga tireliko Jehovha, ku ngava maxaka kutani vanghana, lava va nge vo ku vhuna hi ku ku byela lezvaku u fanele ku kuma mali yo tala kasi u hanya wutomi ga gi nene. (Lera 1 Johani 2:15-17.) Tsumba Jehovha, loyi a tsumbisako ku hi nyika lezvi hi zvi lavako “hi cikhati ci faneleko”. I ta hi vhuna kuva ni kukholwa ko tiya, hiva ni kurula, a tlhela a hi nyika zva ku ti hanyisa. — Mah. 4:16; 13:5, 6.

9. Hi kuya hi Mavingu 22:3, 7, hikuyini zvi nga zva lisima a ku nga pembi mali na zvi nga bohi, niku zvini zvi to hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene?

⁹ U nga pembi mali na zvi nga bohi. (Lera Mavingu 22:3, 7.) A ku rura zvi nga tshuka zvi lava mali yo tala, niku ka zviyimo lezvo zva olova a ku u pemba mali. Kasi u ngavi ni mangava yo tala, ti wonele ku pemba mali ka maxaka ni vanghana kutani ka tikoponi ta ku pembisa mali kasi u xava zvilo zva ku ne a hi cilaveko ka wena. Loku hi karatekile nguvhu, a ku fana ni loku hi hlayisa xaka gi babyako, zvi nga hi karatela a ku tiva mali hi faneleko ku pemba. Ka zviyimo lezvo, alakanya lezvaku a “ku kombela ni ku khongotela” zvi nga ku vhuna ku maha zviboho zva zvi nene. Kota hlamulo wa mukhongelo wa wena, Jehovha a nga ku nyika kurula ku to ‘hlayisa a mbilu ya wena ni maalakanyo ya wena’, u zvi kota ku pimisa khwatsi na u rulile. — Filp. 4:6, 7; 1 Ped. 5:7.

10. Hi nga chatisa kuyini a vanghana va vaswa?

¹⁰ Simama kuva ni wunghana ni van’wani. Bhulela vanghana va wena lezvi u ti zwisako zvona ni lezvi u lwisanako nazvo, nguvhunguvhu lava va vileko ka zviyimo zvo fana ni lezvi zva wena. Lezvo zvi nga hungula a kukarateka. (Mutsh. 4:9, 10) U nga tsiki a vanghana lava u nga hi navo ka ciavelo ca wena ca kale. Ka ciavelo ca wena ca ciswa, u fanele ku maha vanghana van’wani. Alakanya lezvaku kasi uva ni munghana, u fanele kuva ni cinghana. U nga chatisa kuyini a vanghana? Hlawutela van’wani a matshango yo tsakisa u vileko nawo u tlhela u va vhuna ku wona lezvi wu nga ku tsakisisa zvona a ntiro wa Jehovha. A vokari lomu bandleni kuzvilava va nga ta zvi zwisisa a ku hikuyini u tsakako hi ntiro wa cikhati contlhe, kanilezvi a van’wani va ta tsakela a ku tiva zvotala mu tlhela mu wumba wunghana ga gi nene. Hambulezvo ti wonele, u nga wulawuli hi ndlela ya ku ti mahela vito ni ku gwira hi lezvi u zvi mahileko, ne u nga yisi kupima ka zvilo zvo kala ku tsakisa.

11. Hi yihi ndlela ya ku mu simama ku kuma litsako laha ngangweni wa n’wina?

¹¹ Loku zvi lava ku tsika ciavelo ca wena hi kota ya mababyi ya nuna kutani sati wa wena, u nga mu rwexi nandzu. Loku ku hi wena u babyako u nga tizwi nandzu, u alakanya lezvaku u wonhele a munghana wa wena. Alakanya lezvaku mu “nyama yin’we” niku mu tsumbisile Jehovha lezvaku mu ta hlayisana hambu ko humelela  ni cihi. (Mat. 19:5,  6) Loku mu tsika ciavelo ca n’wina hi kota ya ku a sati a kuma nyimba na mu nga yi rindzelangi, zamani ku mu nyika lisima a n’wana wa n’wina a ku hundza ciavelo leci mu nga hi ka cona. Tiyisekisani a n’wana wa n’wina lezvaku yena i “i tshomba” yi tako hi ka Nungungulu. (Lis. 127:3-5) Laha mu mahako lezvo, mu hlawuteleni ni matshango yo tsakisa mu vileko nawo ka ciavelo ca n’wina. Lezvo zvi ta kuca n’wana wa n’wina lezvaku a tirela Jehovha ntirweni wa cikhati contlhe, a ku fana ni lezvi mu nga maha.

12. a) Hi nga va vhunisa kuyini lava va nga ntirweni wa cikhati contlhe lezvaku va simama ka zviavelo zvabye? b) Hi nga va vhunisa kuyini kasi zvi va olovela a ku ti zwananisa ni ciyimo ciswa?

¹² Leci ci tsakisako hi ku a mabandla ni vamakabye vo tala va maha lezvi va zvi kotako kasi ku vhuna lava va nga ntirweni wa cikhati contlhe lezvaku va simama ka zviavelo zvabye. Va maha lezvo hi ku va kuca ku va nga tsiki a ntiro wabye, ku va nyika mali ni zvin’wani, kutani ku va vhuna ku hlayisa va ngango wabye va seleko le kaya. (Gal. 6:2) Loku lava va nga ntirweni wa cikhati contlhe va nyikwa ciavelo ciswa vata ka bandla ga n’wina, u nga zvi wonisi ku khwatsi va ciciwa hi ku va wa nga tiri khwatsi kutani ku va no wonha cokari. * Wutshan’wini ga lezvo, va vhune ku zvi va olovela ku ti zwananisa ni ciyimo ciswa. Va amukele hi matsenya u tlhela u va dzundza hi ntiro lowu va wu mahileko, hambu loku va nga ha zvi koti a ku maha zvotala hi kota ya mababyi. Zama ku va tiva khwatsi. Londzowota tshala ga wutivi, matshango, ni lezvi va zvi gondzileko kasi wenawu u gondza zvokari ka vona.

13. Hi nga va vhunisa kuyini lava va nyikiwako ciavelo ciswa?

 ¹³ Kusanguleni, lava va nyikiwako ciavelo ciswa zvi nga lava ku u va vhuna ku kuma ko tshama, ni ntiro, ni ko khilela mixapa, ni zvilo zvin’wani zva tshinya zvi nga cilaveko. Zvi nga ha lava ku va vhuniwa ku tiva lomu ku xavisiwako zvilo zva bharato ni zva zvi nene. Leci ci lavekako nguvhu ku zama ku va zwisisa, na ku nga hi ku va tsetsa a ku khwatsi hi loku vo tsayisiwa. Zva koteka ku na va lwisana ni mababyi kutani na va babyelwa hi xaka. Kuzvilava va xaniseka hi ku felwa hi munhu va nga mu randza kambe. * Hambu loku va nga zvi kombisi, kuzvilava va karateka hi ku xuva vanghana vabye lava va nga va siya lomu va nga tira kona. Zvi teka cikhati kasi ku hlula a kukarateka loko, loku zvi tshukako zvi karata a ku ku zwisisa.

14. A vahuweleli va mu vhunisile kuyini a makabye wo kari lezvaku a xalala ka ciavelo cakwe ca ciswa?

¹⁴ A ku chumayela navo ni cikombiso ca hina ca ci nene, zvi nga va vhuna ku ti zwananisa ni ciyimo. A makabye wo kari a tirileko ka tiko gin’wani hi malembe yo tala i li: “Ka ciavelo ndzi nga hi ka cona, ndzi wa fambisa zvigondzo zva Bhibhiliya siku ni siku. Ka leci ndzi nga ka cona zvezvi, zvi wa karata ni ku vhulula mutsalo u lerela munhu kutani ku va komba vhidhyu. Kanilezvi, a vahuweleli va lomu va wa ndzi ramba loku va tlhelela vokari ni ka zvigondzo zvabye. A ku wona a vamakabye lavo vo hiseka ni vo tiya-hlanha na va fambisa zvigondzo zva Bhibhiliya ni vanhu va kulako hi tlhelo ga moya, zvi ndzi vhunile kuva ni mawonela ma nene hi vanhu va lomu cipandzeni. Ndzi no gondza ku sangulisa mabhulo ni vanhu va lomu. Zvontlhe lezvo zvi ndzi vhunile ku tlhela ndzi kuma litsako.”

15. Zvini u nga mahako kasi u xalala ka ciavelo ciswa?

¹⁵ U nga xalala ka ciavelo ca wena ca ciswa. Loku u cica ciavelo u nga zvi wonisi ku u wa nga tiri khwatsi, ne u nga tizwi na u nga ha vhuni nchumu. Veka kupima ka lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona zvezvi u tlhela u simama ku chumayela. Pimanyisa a cikombiso ca maKristu ya zana ga malembe go sangula. Ni kwihi va nga  kari vaya kona, va wa “famba na va chumayela mahungu ya ma nene ya mhaka ya Nungungulu”. (Miti. 8:1, 4) A mizamo u yi mahako ya ku simama u chumayela, yi nga tshuka yi pswala mihandzu ya yi nene. Hi cikombiso, a maphayona ma nga hlongoliwa ka tiko go kari, ma noya ka tiko gin’wani ga laha kusuhani gi nga vilela nguvhu a vahuweleli va lirimi labye. Ndzeni ka tihweti to kari, ku no wumbiwa mitlawa yiswa yi nga tshama hi ku kula.

16. U nga li kumisa kuyini a litsako ka ciavelo ciswa?

¹⁶ Nehemiya i byelile vaJudha aku a ku tsakelwa hi Jehovha hi zvona zvi nga kari zvi va nyika ntamu. (Neh. 8:10) A litsako la hombe hi fanele ku li kuma ka wunghana ga hina na Jehovha, na ku nga hi ka ciavelo ca kona, hambu ho ci randzisa kuyini. Loku u lava ku kuma litsako, simama ku tiyisa wunghana ga wena na Jehovha, u mu kombela ku a ku nyika wutlhari, zvileletelo, ni civhuno. U nga rivali lezvaku a kuza u randza ciavelo ca wena ca kale hi lezvi u nga maha zvontlhe u nga zvi kota kasi ku vhuna vanhu ka cipandze leco. Ni ka leci u nga ka cona zvezvi, tira hi mbilu yontlhe u wona lezvi Jehovha a to ku vhunisa zvona kasi u ci randzawu. — Mutsh. 7:10.

17. Zvini hi faneleko ku zvi alakanya xungetano hi zviavelo lezvi hi nga nazvo zvezvi?

¹⁷ Hi fanele ku alakanya lezvaku a ku tirela Jehovha zva kala kupindzuka. Kanilezvi, a ciavelo leci hi nga naco zvezvi ci nga ta pindzuka, niku kuzvilava a hi zvona hi to tira misaveni yiswa. Aleksey, loyi a kumbukilweko kusanguleni, i wula lezvaku a ku cicacica ka zviavelo zvezvi ku mu longisela kasi zvi mu vevukela cikhatini ci tako. I tlhela aku: “Contlhe cikhati ndzi wa zvi tiva ku Jehovha ni citsumbiso cakwe ca misava yiswa zva lisine. Kanilezvi, hi ndlela yo kari ndzi wa zvi wonisa ku zvi le kulana na mina. Zvezvi, Jehovha ndzi mu wona kwalaha phambeni ka mina, a misava yiswa yi kwalaha ka paraji yi landzelako lipfhumbeni la mina.” (Miti. 2:25) Kani ciavelo muni hi nga nyikwa, a hi simameni ku famba na Jehovha. A nga ta tshuka a hi tsika. Kanilezvi, ni kwihi hi nga kona, i ta hi vhuna ku kuma litsako ni ka cihi hi ci mahako ntirweni wakwe. — Isa. 41:13.