1. Hikuyini hi faneleko ku ti longisela zvezvi a kuxaniseka na ku nga se chikela?

KA WUSIKU legi a hosi ya hina Jesu gi ngaca a dawa, i wulile lezvaku vontlhe lava va nga wa ta hlawula kuva vapizani vakwe va ta vengiwa. (Joh. 17:14) Kala ni nyamutlha, a Vakustumunyu va Jehovha vo tsumbeka va xanisiwa hi lava va zondako wukhozeli ga lisine. (2 Tim. 3:12) Laha a kugumesa ka tiko legi ku yako ku tshinela, hi rindzela ku a valala va hina va hi xanisa ku ku phu. — Mat. 24:9.

2-3. a) Sathani i ku tirisisa kuyini a kuchava? b) Hi ta wulawula hi yini ka ndzima leyi?

² Zvini hi faneleko ku maha zvezvi kasi a kuxaniseka ku chikela na hi longile? A zvizi zvi lava ku hi alakanyela zvontlhe lezvi kuzvilava zvi to hi humelela. Hakuva lezvo zvi wa to hi maha hi karateka basi, hi tlhela hi hluliwa hi kuchava ne ni cikarato cin’we na ci nga se chikela. (Mav. 12:25; 17:22) A kuchava i tlhari ga ntamu nguvhu legi ‘a nala wa hina Sathani’ a hi dzukiselako hi gona. (1 Ped. 5:8, 9) Zvini hi nga mahako zvezvi kasi hi tiya hlanha?

³ Ka ndzima leyi, hi ta wulawula hi lezvi hi nga mahako kasi hi tiyisa wunghana ga hina na Jehovha niku hikuyini zvi nga zva lisima a ku maha lezvo zvezvi. Hi ta tlhela hi wulawula hi lezvi hi nga mahako kasi hi engetela kutiya-hlanha ka hina. Hi kugumesa, hi ta wona lezvi hi nga mahako loku a vanhu va hi zonda.

4. Mahebheru 13:5, 6 i hi byela yini, niku hikuyini hi faneleko ku tiyiseka hi zvona?

⁴ U nga kanakani lezvaku Jehovha wa ku randza niku a nga ta tshuka a ku fularela. (Lera Mahebheru 13:5, 6.) Ka malembe yo tala ma hundzileko, a revhista A Murindzeli gi wulile lezvi: “Loyi a mu tivako khwatsi Nungungulu i ta mu tsumba nguvhu a cikhati  leci a kukholwa kakwe ku ringiwako.” Lezvo lisine! Kasi hi timisela a cikhati hi xanisiwako, hi fanele ku randza Jehovha ni ku mu tsumba hi mbilu yontlhe, hi tlhela hi nga tshuki hi kanakana lezvaku wa hi randza. — Mat. 22:36-38; Jak. 5:11.

5. Zvini zvi to ku vhuna ku zwisisa ku Jehovha wa kurandza?

⁵ Lera Bhibhiliya siku ni siku na u hi ni kungo go tiyisa wunghana ga wena na Jehovha. (Jak. 4:8) A cikhati u lerako, veka kupima ka matshamela ya Jehovha yo kota lirandzo, wuxinji, ni wunene. Zama ku zwisisa lezvi a ku randzisako zvona ka lezvi a zvi wulako ni lezvi a zvi mahako. (Ekso. 34:6) A vokari kuzvilava zva va karatela a ku kholwa lezvaku Nungungulu wa va randza hakuva a va se tshuka va randziwa hi munhu. Loku u ti zwisa lezvo, siku ni siku zama ku tsala lezvi Jehovha a kombisisako zvona wuxinji gakwe ni wunene gakwe ka wena. (Lis. 78:38, 39; Rom. 8:32) Laha u alakanyelako hi lezvi u zvi hanyileko u tlhela u ehleketa hi lezvi u zvi gondzileko ka Mhaka ya Nungungulu, u ta pola u tlhela u tsala zvilo zvo tala lezvi Jehovha a ku maheleko. Loku u mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi a ku mahelako, a wunghana ga n’wina gi ta tiya giku nde. — Lis. 116:1, 2.

6. Hi kuya hi Lisimu 94:18, 19, a ku khongela hi mbilu yontlhe zvi nga ku vhunisa kuyini?

⁶ Khongela hi kukhandzakanya. Ehleketa hi cifanyana cokari ci angarelweko hi papayi wa cona. A cifanyana leco ci tizwa na ci tlhatlhekile laha ka kuza ci tlhamusela papayi wa cona zvontlhe zvi nga humelela siku lego — zva zvi nene ni zva hava. Wenawu u ngava ni wunghana go fana ni lego na Jehovha loku siku ni siku u tshinela ka yena hi mbilu yontlhe hi mukhongelo. (Lera Lisimu 94:18, 19.) A cikhati u khongelako ka Jehovha, “chulula a mbilu ya wena ku fana ni mati”, u byela a Papayi wa wena wa lirandzo zvontlhe lezvi u zvi chavako ni lezvi zvi ku karatako. (Miko. 2:19) U ta ti zwisa kuyini loku u maha lezvo? U tazwa lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako ku “kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa.” (Filp. 4:6, 7) Laha u yako u khongela hi ndlela leyi, u ta tizwa na u hi kusuhani nguvhu na Jehovha. — Rom. 8:38, 39.

7. Hikuyini u faneleko ku kholwa ku lezvi Nungungulu a zvi tsumbisako hi Mufumo wakwe zvi ta tatiseka?

⁷ Kholwa hi mbilu yontlhe lezvaku a makatekwa ya Mufumo wa Nungungulu ma ta tatiseka. (Mitse. 23:19) Loku u nga kholwi hi mbilu yontlhe a ku a zvitsumbiso lezvo zvi ta tatiseka, Sathani ni lava a tirisanako navo zvi ta va olovela a ku va ku dzukisela. (Mav. 24:10; Mah. 2:15) Zvini u nga mahako kasi u tsumba Mufumo wa Nungungulu hi mbilu yontlhe zvezvi? Ti nyiki ntiro wa ku gondza lezvi Nungungulu a tsumbisako ku i ta maha hi Mufumo wakwe zvin’we ni zvigelo zvi hi tiyisekisako ku zvi ta tatiseka. Lezvo zvi ta ku vhunisa kuyini? Wona cikombiso ca Stanley Jones, a nga vhalelwe paxweni hi 7 wa malembe hi kota ya kukholwa kakwe. * Cini ci nga mu vhuna ku timisela, a simama a tsumbeka? I te: “A kukholwa ka mina a ku tsekatsekangi hakuva ndzi  wa wu tiva khwatsi a Mufumo wa Nungungulu, ndzi kholwa lezvi wu to maha, ndzi tlhela ndzi nga kanakani ne ni siku gin’we. Makunu, i hava a nga wa ta zvi kota ku ndzi tsikisa Jehovha.” Loku u kholwa zvitsumbiso zva Jehovha hi mbilu yontlhe, u tava kusuhani nguvhu naye ne u nga ta tsika ku mu tirela hi ku chava. — Mav. 3:25, 26.

8. Lezvi hi yisako zvona mitlhanganweni cikombiso ca yini? Tlhamusela.

⁸ U ngaxwi mitlhanganweni. A mitlhangano yi hi vhuna ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha. Lezvi hi yisako zvona mitlhanganweni, cikombiso ca ci nene ca ku hi ta zvi kota kutani hi nga ta zvi kota a ku timisela tixanisa cikhatini ci tako. (Mah. 10:24, 25) Hikuyini hi nga wulako lezvo? Loku hi tsika zvikaratwana zvo kala ku nyawula zvi hi vhalela kuya mitlhanganweni zvezvi, zvi ta ku yini makunu loku zvi ta lava ku hi veka wutomi ga hina mhangweni kasi ku tlhangana ni vamakabye va hina hi khozela Jehovha ke? Kanilezvi, loku zvezvi hi ti mahela ciboho ca ku ngaxwi mitlhanganweni, hi nga ta tsika kuya hambu loku a valala va hina va zama ku hi betela. Leci hi cona cikhati ca ku hi ti karatela ku randza mitlhangano. Loku hi randza kuya mitlhanganweni, a ku na nala ne mufumo wu to zvi kota ku hi tsikisa ku ingisa Nungungulu kasi hi ingisa vanhu. — Miti. 5:29.

9. Hikuyini a ku tshama hi ku alakanyela mavhesi yi nga ndlela ya yi nene ya ku ti longisela a kuxaniseka na ku nga se chikela?

⁹ Tshama hi ku alakanyela a mavhesi u ma randzako. (Mat. 13:52) Kuzvilava u ni cikarato ca ku hatla u rivala mavhesi u ma randzako. Hambulezvo, Jehovha a nga tirisa moya wakwe wo basa kasi ku ku vhuna ku ma alakanya. (Joh. 14:26) Wona lezvi a nga wula a makabye wo kari a nga vhalelwe paxweni le mutsuwuka-gambo wa Alemanya a tlhela a vekiwa yece. I te: “Ka cikhati leco, ndzi tsakile nguvhu hi lezvi ndzi nga sina ndzi tiva a 200 wa mavhesi ni kuhundza hi hloko. Mave makatekwa ya hombe nguvhu! Hambu lezvi ndzi nga hi ndzoce, a maalakanyo ya mina ma wa tshama ma tele hi ku ehleketa hi timhaka to tsalangana ta Bhibhiliya.” A mavhesi lawo ma vhunile a makabye wa hina lezvaku a wunghana gakwe na Jehovha gi tshama na gi tiyile — a timisela a tlhela a simama ku tsumbeka.

10. Hikuyini hi faneleko ku ti tiva hi hloko a tisimu to kari ti dhumisako Jehovha?

¹⁰ Tiva tisimu hi hloko ti dhumisako Jehovha u tlhela u yimbelela. Laha Pawule na Silasi va nga vhalelwe le Filipi, va yimbelele tisimu ta ku dhumisa Jehovha va nga ti tiva hi hloko. (Miti. 16:25) Hi kufanana, a cikhati leci a vamakabye va hina le kale ka União Soviética va nga khon’wile va yisiwa Sibéria, vonawu va tiyisene hi tisimu.  Makabye Mariya Fedun i alakanya lezvi: “Hi yimbelele tisimu ta bhuku ga hina ga tisimu, tontlhe hi nga ti tiva hi hloko.” I wulile lezvaku vontlhe va tiyisilwe hi tisimu leto ti tlhela ti va vhuna ku tizwa na va hi kusuhani na Jehovha. Wena ke, zva ku tiyisa loku u yimbelela a lisimu la ku dhumisa Jehovha u li randzako? Makunu, ti tive hi hloko a tisimu leto zvezvi! — Wona a kwadru ‘ Ndzi tiyise hlanha.’

11-12. a) Hi kuya hi 1 Samuweli 17:37, 45-47, hikuyini Dhavhidha a nga tiya hlanha? b) Hi gondza yini ka cikombiso ca Dhavhidha?

¹¹ Kasi u lwisana ni kuxaniseka, zvi lava kutiya-hlanha. Zvini u nga mahako loku uzwa ku a wu munhu wo kutiya-hlana? Tiva lezvaku a kutiya-hlanha ka lisine a ku yi hi ku zimuka ka wena, ni ntamu wa wena, kutani wutlhari ga wena. Alakanya lezvaku Dhavhidha i wa hi cifanyana a cikhati a ngalwa na Goliyate. Mahlweni ka cihotlovila leco, Dhavhidha i wa hi mutsininani, wo kala ntamu, niku i wa nga hi na matlhari khwatsi ya kulwa hi wona. Phela ne i wa nga hi na cipadha. Hambulezvo, i wa tiyile hlanha zva ku cima a wu se zvi wona. Dhavhidha i no tiya hlanha, a tsutsuma kasi a yalwa ni cihotlovila leco ca matshandza.

¹² Hikuyini Dhavhidha a nga tiya hlanha hi ndlela leyo? I wa nga kanakani ne ni kutsongwani ku Jehovha i wa hi na yena. (Lera 1 Samuweli 17:37, 45-47.) Dhavhidha a nga vekangi kupima ka lezvi Goliyate a nga mu hundzisa zvona hi ku zimuka. Kanilezvi, i vekile kupima ka lezvi Goliyate a nga hi mutsongwani ha zvona mahlweni ka Jehovha. Hi gondza yini ka matimu lawa? Hinawu hi ta tiya-hlanha loku hi tsumba lezvaku Jehovha i na hina, ni loku hi tiyiseka lezvaku a valala va hina va tsininani mahlweni ka Jehovha, a Nungungulu wa Ntamu-wontlhe. (2 Kro. 20:15; Lis. 16:8) Hi nga maha yini kasi hi engetela kutiya-hlanha zvezvi, a kuxaniseka na ku nga se chikela?

13. Hi nga engetelisa kuyini a kutiya-hlana ka hina? Tlhamusela.

¹³ Hi nga engetela kutiya-hlanha zvezvi hi ku chumayela mahungu ya ma nene ya Mufumo wa Nungungulu. Hikuyini? Hakuva a ku chumayela zvi hi gondzisa ku tsumba Jehovha hi tlhela hi nga chavi munhu. (Mav. 29:25) A ku fana ni lezvi a miri wa hina wu tiyako loku hi maha ma exercício, hi engetela a kutiya-hlanha ka hina hi ku chumayela hi muti ni muti, lomu ko tala vanhu, hi citshuketi, ni lomu mamerkadho. Loku hi tiya hlanha zvezvi hi chumayela, hi tava hi longile ku simama hi chumayela hambu loku a mufumo wu hi betela ku maha ntiro wa hina. — 1 Tes. 2:1, 2.

14-15. Hi gondza yini ka cikombiso ca Nancy Yuen na Valentina Garnovskaya?

 ¹⁴ Hi nga gondza zvotala ka cikombiso ca vamakabye vambiri va cisati vo tsumbeka va kombisileko kutiya-hlanha ko hlamalisa. Makabye Nancy Yuen i wa nga hundzi 1,5 metro hi ku leha, kanilezvi i wa nga dzukiselwi hi kuhlakana. * I no ala ku tsika ku chumayela mahungu ya ma nene ya Mufumo wa Nungungulu. Hi kota ya lezvo, i no vhalelwa paxweni hi cipimo ca 20 wa malembe le China. Lava va nga mu thethisa va wulile lezvaku i wa hi yena “munhu wo nonoha nguvhu” lomu tikweni gabye.

¹⁵ Makabye Valentina Garnovskaya, yenawu i vhalelwe makhati manharu lomu paxweni le kale ka União Soviética. Loku hi patsa malembe wontlhe, i mbhetile cipimo ca 21 wa wona. * Hikuyini a nga vhalelwa? Hi ku i wa ti yimisele ku simama a chumayela laha ka kuza a tihosana ta lomo ti mu vitana ku “cigevenga ca hombe nguvhu”. Cini ci nga va tiyisa hlanha a vavasati lava vo tsumbeka? Va wa tiyiseka hi kumbhelela lezvaku Jehovha i wa hi zvin’we navo.

16. Hi yihi ndlela ya yi nene ya ku engetela kutiya-hlanha?

¹⁶ Kota lezvi hi zvi wonileko, kasi hi engetela kutiya-hlanha, a hi fanelangi ku tsumba a ntamu wa hina ni wutlhari ga hina. Kanilezvi, hi fanele ku tsumba lezvaku Jehovha i na hina niku hi yena a hi lwelako. (Dhewu. 1:29, 30; Zak. 4:6) Leyi hi yona ndlela ya yi nene ya kuva ni kutiya-hlanha.

17-18. Zvini lezvi Jesu a nga hi tlharihisa ka Johani 15:18-21? Tlhamusela a ku hikuyini.

¹⁷ Ha tsaka loku a van’wani va hi ni cichavo hi hina. Kanilezvi, loku a vanhu va nga hi randzi a hi faneli ku alakanya ku a hi va lisima. Jesu i te: “Mu katekile loku a vanhu va mu venga, va mu hlongola, va mu rukatela, va wulawula zva hava hi vito ga n’wina a ku khwatsi gi no biha, hi kota ya N’wana wa munhu.” (Luka 6:22) Kasi Jesu i wa lava ku wula yini?

¹⁸ Jesu i wa nga wuli ku a maKristu ma wa ta tsaka hi ku vengiwa. Kanilezvi, i wo wula lisine la  lezvi hakunene zvi to maheka. Phela hina a hi va tiko. Hi hanya hi tigondzo ta Jesu hi tlhela hi chumayela mahungu lawa a nga chumayela. Hi gihi a wuyelo ga kona? A tiko ga hi venga. (Lera Johani 15:18-21.) Hina hi lava ku tsakisa Jehovha. Makunu, loku a vanhu va hi zonda hi lezvi hi randzako a Papayi wa hina, lezvo zviga vona — hina a wu hi wo.

19. Hi nga ci pimanyisisa kuyini a cikombiso ca vapostoli va Jesu?

¹⁹ U nga tshuki u dhana a kuva Kustumunyu ya Jehovha hi kuzwa zvokari zvi wuliwako hi vanhu kutani zvokari va zvi mahako. (Mika 4:5) Hi nga gondza ku hlula kuchava munhu hi ku ehleketa hi cikombiso hi vekelweko hi vapostoli va Jesu le Jerusalema, andzhakunyana ka kufa kakwe. Va wa zvi tiva ku a varangeli va wukhongeli ga ciJudha va va nyenya ni nkondzo! (Miti. 5:17, 18, 27, 28) Hambulezvo, siku ni siku va waya tempeleni va tlhela va ti tivekisa ku vapizani va Jesu hi ku chumayela. (Miti. 5:42) A va chavangi va tsika ku chumayela. Na hinawu, hi nga hlula kuchava munhu hi ku contlhe cikhati hi ti tivekisa lezvaku hi Vakustumunyu va Jehovha — le ntirweni, cikoleni, ni ka vaakelani. — Miti. 4:29; Rom. 1:16.

20. Hikuyini a vapostoli va nga tsakile hambu lezvi va nga vengiwa?

²⁰ Hikuyini a vapostoli va nga tsakile? Hi ku va wa zvi tiva lezvaku hikuyini va nga kari va vengiwa, niku va wa zvi wona kota wudzundzo a ku xanisiwa hi kota ya ku maha kurandza ka Jehovha. (Luka 6:23; Miti. 5:41) Hi ndzhako ka cikhati, mupostoli Pedro i no tsala lezvi: “Mu katekile loku mu xaniseka hi kota ya kululama.” (1 Ped. 2:19-21; 3:14) Loku hi zvi zwisisa a ku hi vengiwa hi kota ya ku maha zvo lulama, hi nga ta tshuka hi nyima ku tirela Jehovha hi kuchava munhu.

21-22. a) Zvini u ti yimiseleko ku maha kasi u ti longisela a kuxaniseka na ku nga se chikela? b) Hi ta wulawula hi yini ka ndzima yi landzelako?

²¹ A hi zvi tivi ku a vanhu va ta sangula rini ku hi xanisa kutani ku a mifumo yi ta sangula rini ku hi betela ku khozela Jehovha. Kanilezvi, ha zvi tiva ku hi nga ti longisela zvezvi hi ku tiyisa wunghana ga hina na Jehovha, hi ku engetela kutiya-hlana ka hina, ni ku gondza ku lwisana ni ku vengiwa hi vanhu. Loku hi ti longisela zvezvi, zvi ta hi vhuna ku tiya hlanha cikhatini ci tako.

²² Hambulezvo, ahati loku a mufumo wu ku zvi sangu-sangu, wu hi betela ku khozela Jehovha ke? Ka ndzima yi landzelako, hi ta wulawula hi matshinya ya milayo ma to hi vhuna ku simama hi tirela Jehovha hambu loku hi betelwa.