1. Mupostoli Johani i wa hi ka ciyimo muni hi va 95 Nguveni ya Hina?

KWALOMO ka va 95 Nguveni ya Hina, mupostoli Johani i wa hi ka ciyimo co karata. I wa khosahele nguvhu na hi le cilahleni ca Patmosi niku kuzvilava ka cikhati leco a kova yena yece a mupostoli a nga ha hanya. (Kuv. 1:9) I wa zvi tiva lezvaku a vakaneti va wa gondzisa mawunwa va tlhela va vanga kuhambana cikari ka bandla. Zvi wa ku khwatsi a maKristu ya lisine ma lava ku fuvela magumo. — Jud. 4; Kuv. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Hi kuya hi Kuvhululelwa 7:9-14, muwoniso muni wo hlamalisa wa zvilo zvi nga hata lowu Johani a nga wu wona? (Wona mufota wa kapa.)

² Na a hi ka ciyimo leco co karata, Nungungulu i no mu komba muwoniso wo hlamalisa wa zvilo zvi nga hata. Ka muwoniso lowo, a tingilozi ti no byeliwa lezvaku ti khometela a mimoya ya kulovisa ya kuxaniseka ka hombe kala a ntiro wa ku vekela a zvifungo zvo gumesa ka ntlawa wa malandza ya Nungungulu wu chikela magumo. (Kuv. 7:1-3) A ntlawa lowu wu wumbiwa hi lava va 144 000 lava va to fuma na Jesu le tilweni. (Luka 12:32; Kuv. 7:4) Hi kulandzela, Johani i hlawutela a ntlawa mun’wani wa hombe nguvhu, lowu a nga wula xungetano hi wona aku: “Ndzi no cuwuka ndzi wona a citshungu ca hombe ca tsandza-vahlayi, ci humako ka wontlhe matiko, ni tixaka, ni mifumo, ni tirimi, na ci yimile mahlweni ka citshamu ca wuhosi ni mahlweni ka Yivhana.” (Lera Kuvhululelwa 7:9-14.) Hi nga alakanyela a litsako leyi Johani a ngava nalo hi ku tiva lezvaku cikhatini ci tako ku tava ni vanhu va tsandza-vahlayi lava va to khozela Nungungulu hi ndlela yi amukelekako kakwe!

3. a) Hikuyini a muwoniso wa Johani wu tiyisako a kukholwa ka hina? b) Hi ta gondza yini ka ndzima leyi?

³ Handle ko kanakana a muwoniso lowu wu tiyisile a kukholwa ka Johani. Kanilezvi wu fanele a ku tiyisa nguvhu a kukholwa ka hina hi kota ya lezvi hi hanyako ka masiku yo gumesa laha a muwoniso lowu wu tatisekako. Ha wona a kuhlengeletiwa ka citshungu  ca hombe leci ci rindzelako ku pona kuxanisekeni ka hombe ci hanya kala kupindzuka laha misaveni. Ka ndzima leyi, hi ta tiva lezvi Jehovha a nga ci tivekisisa zvona a citshungu ca hombe ca vanhu vakwe a ku hundza lezvi ci nga tivekisa zvona ka 80 wa malembe ma hundzileko. Hi ta guma hi tiva a zvilo zvimbiri xungetano hi citshungu leci: 1) citshungu ca tsandza-vahlayi; 2) vanhu va tako hi ka matlhelo wontlhe ya misava.

4. a) Lisine muni la Mitsalo leli a wukhongeli ga mawunwa gi kalako gi nga li zwisisi? b) A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa hambanisa kuyini nago mhakeni leyi?

⁴ A wuKristu ga mawunwa a kutala ka zvikhati a gi gondzisi a lisine la Mitsalo la lezvaku lava va ingisako va ta hanya laha misaveni kala kupindzuka. (2 Kor. 4:3, 4) Inyamutlha, a wukhongeli go tala ga mawunwa gi gondzisa lezvaku a vanhu vontlhe va va nene loku vafa vaya tilweni. Kanilezvi, lezvo zvi wa hambene ni lezvi zva ntlawa wutsongwani wa Zvigondzani zva Bhibhiliya, * lowu wu humesako a revhista Murindzeli kusukela hi 1879. Wu wa zvi zwisisa lezvaku Nungungulu i ta tlhela a maha misava yiva paradhise niku a vanhu va tsandza vahlayi lava va ingisako va ta hanya kwalaha misaveni na ku nga hi le tilweni. Hambulezvo, zvi tekile cikhati kasi va zvi zwisisa khwatsi lezvaku va wa tava vamani a vanhu lavo vo ingisa.

5. Zvini lezvi a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi nga zvi kholwa xungetano hi lava va 144 000?

⁵ A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi no tlhela zvi zwisisa lezvaku a Mitsalo yi wula ku ku na ni ntlawa wa vanhu wu nga wa ta ‘xaviwa laha misaveni’ wu ya fuma zvin’we na Jesu le tilweni. (Kuv. 14:3) A ntlawa lowo wu wa ta wumbiwa hi 144 000 wa maKristu yo hiseka ni yo ti nyiketela lawa ma tirelako Nungungulu hi kutsumbeka na ma ha hi laha misaveni. Ahati ke a citshungu ca hombe?

6. Zvini lezvi a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi nga zvi kholwa xungetano hi citshungu ca hombe?

⁶ Ka muwoniso wakwe, Johani i no wona a citshungu ca hombe “na ci yimile mahlweni ka citshamu ca wuhosi ni mahlweni ka Yivhana”. (Kuv. 7:9) A magezu lawa ma mahile a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi chikelela a magumo ya ku a ku fana ni lava va 144 000, a citshungu ca hombe ci wa ta ya hanya le tilweni. Makunu, loku ku hi lezvaku lava va 144 000 ni citshungu ca hombe vontlhe va wa ta ya hanya le tilweni, ku wa tava kwihi a kuhambana cikari ka vona? A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa alakanya lezvaku a citshungu ca hombe ci wa ta wumbiwa hi maKristu lawa ma nga kala ku ingisa Nungungulu hi kumbhelela na ma ha hi laha misaveni. Hambu lezvi va nga hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, zvi wonekisa ku khwatsi a vokari cikari kabye va wa ha simama va lumba wukhongeli ga mawunwa. A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi no chikelela a magumo ya ku a vanhu lavo va wa mu randza Nungungulu kanilezvi zvi wa ngazi zvi ringana ku va fuma na Jesu. Kota lezvi a lirandzo labye hi Nungungulu li nga kala li nga tiyangi, a citshungu ca hombe ci wa ta ringanelwa hi kuva mahlweni ka citshamu ca wuhosi le tilweni kanilezvi ci wa nga ta tshama zvitshan’wini zva wuhosi.

7. a) Hi kuya hi Zvigondzani zva Bhibhiliya hi vamani va nga wa ta hanya laha misaveni ndzeni ka 1000 wa malembe? b) Zvini lezvi va nga zvi kholwa xungetano hi vavanuna va kale vo tsumbeka?

⁷ Makunu hi vamani va nga wa ta hanya laha misaveni? A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa kholwa lezvaku andzhako ka loku lava va 144 000 ni citshungu ca hombe va hlengeletilwe le tilweni, a vanhu lava van’wani va tsandza-vahlayi va wa ta hanya laha misaveni va ti buza hi makatekwa ya Mufumo wa Kristu wa 1000 wa malembe. A Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa nga rindzeli lezvaku a vanhu lavo va tsandza-vahlayi va tirela Jehovha mahlweni ka kusangula ka kufuma ka Kristu. Kanilezvi va wa alakanya lezvaku va ta gondza hi Jehovha ndzeni ka 1000 wa malembe ya  kufuma ka Kristu. Andzhako ka lezvo, lava va nga wa ta vhumela a milayo ya Jehovha va wa ta kuma a makatekwa va hanya kala kupindzuka laha misaveni, kanilezvi lava va nga wa ta ala va lovisiwa. A Zvigondzani zva Bhibhiliya kambe zvi wa alakanya lezvaku lava va nga wa ta tira laha misaveni kota “tihosana” ndzeni ka ku fuma ka Kristu ka 1000 wa malembe vonawu va wa ta tekiwa vaya tilweni kumbheleni ka 1000 wa malembe. A cin’wani kambe hi ku va wa kholwa lezvaku a “tihosana” leto ti wa patsa ni vavanuna vo tsumbeka lava va fileko Jesu na a nga seta misaveni lava va nga wa ta vhuxiwa ndzeni ka 1000 wa malembe. — Lis. 45:16.

8. Hi yihi a mitlawa yinharu ya vanhu yi nga wonekisa ku khwatsi yi maha a cipandze ca kungo ga Nungungulu?

⁸ Hikwalaho a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi wa alakanya lezvaku ku na ni mitlawa yinharu ya vanhu: 1) lava va 144 000 lava va nga wa taya fuma na Jesu le tilweni; 2) citshungu ca hombe ca maKristu lawa yo hiseka kutsongwani leci ci nga wa taya yima mahlweni ka citshamu ca wuhosi ca Jesu le tilweni; ni 3) lava va tsandza-vahlayi lava va to gondzisiwa a milayo ya Jehovha na va hi laha misaveni ndzeni ka 1000 wa malembe ya kufuma ka Kristu. * Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, Jehovha i no vhuna a Zvigondzani zva Bhibhiliya a ku zwisisa khwatsi a timhaka leti. — Mav. 4:18.

9. a) A citshungu ca hombe ci ta yimisa kuyini “mahlweni ka citshamu ca wuhosi ni mahlweni ka Yivhana” na ci hi laha misaveni ke? b) Hikuyini a kuzwisisa loko ka bhuku ga Kuvhululelwa 7:9 ku zwisisekako?

⁹ Hi 1935, a Vakustumunyu va Jehovha va no zvi zwisisa khwatsi lezvaku hi vamani lava va wumbako a citshungu ca hombe ca muwoniso wa Johani. Va no zwisisa lezvaku a ku a citshungu ca hombe ci yima “mahlweni ka citshamu ca wuhosi ni mahlweni ka Yivhana” a zvi wuli ku va taya tilweni. Kanilezvi va wa ta maha lezvo hi ndlela yo fananisa. Hambu lezvi va nga wa ta hanya laha misaveni, lava va citshungu ca hombe va wa ta yima “mahlweni ka citshamu ca wuhosi” hi ku vhumela lezvaku Jehovha hi yena Hosi misaveni yontlhe ni ku komba lezvaku va vhumela a ku fumiwa hi yena hi ku ingisa wuhosi gakwe. (Isa. 66:1) Va wa ta yima “mahlweni ka yivhana” hi kholwa ka hakhelo ya kutlhatlhisa ya Jesu. Hi ku fanana, ka Matewu 25:31, 32, ku wuliwa lezvaku a “matiko wontlhe” — a ku patsa ni lava vakubiha— ma ta “tlhanganiswa mahlweni” ka Jesu citshan’wini cakwe ca wuhosi co ngangamela. Handle ko kanakana, a matiko lawo ma laha misaveni na ku nga hi le tilweni. A kuchukwatisiwa loku ka mazwisisela ka zwala. Ku tlhamuselwe khwatsi lezvaku hikuyini a Bhibhiliya gi kalako gi nga wuli lezvaku a citshungu ca hombe ci ta tekiwa ciya tilweni. I ntlawa wun’we basi wu nga ni kutsumba ka ku ya hanya le tilweni, ku nga lava va 144 000 lava va to ya “fumela misava” na va hi zvin’we na Jesu le tilweni. — Kuv. 5:10.

10. Hikuyini zvi nga wa ta lava ku a citshungu ca hombe ci gondza hi Jehovha mahlweni ka 1000 wa malembe?

¹⁰ Kusukela hi 1935, a Vakustumunyu va Jehovha va no zvi zwisisa lezvaku a citshungu ca hombe ca muwoniso wa Johani ci wumbiwa hi ntlawa wa maKristu yo tsumbeka lawa ma rindzelako ku hanya laha misaveni kala kupindzuka. Niku kasi ci pona kuxanisekeni ka hombe ci fanele ku gondza hi Jehovha ci tlhela ci mu tirela na ku nga se sangula a kufuma ka Kristu ka 1000 wa malembe. Ci fanele ku kombisa a kukholwa ‘kasi ci pona ka zvontlhe lezvi zvi to maheka’ mahlweni ka kufuma ka Kristu ka 1000 wa malembe. — Luka 21:34-36.

11. Hikuyini kuzvilava a Zvigondzani zva Bhibhiliya zvi nga alakanya ku andzhako ka 1000 wa malembe a vokari va wa ta tekiwa vaya tilweni?

¹¹ Ahati a mawonela ya lezvaku a vokari lava va mahileko zva zvi nene laha misaveni va wa ta tekiwa vaya tilweni andzhako ka 1000 wa malembe ke? Lezvo kuzvilava mave mawonela ma wulilweko  ka malembe ndzhako hi Murindzeli wa 15 ka Fevereiro wa 1913. A cin’we ca zvigelo zvi mahileko lezvaku kuva ni mawonela lowo ku ngava leci: ‘Hikuyini a vanhu vo tsumbeka va cikhatini leco va nga wa ta vhuxiwa va hanya basi laha misaveni, kuveni a maKristu lawa ka zvikhati zvin’wani ma nga kala ku tsumbeka ma nga wa ta kuma wutomi le tilweni?’ Kunene a ku ehleketa hi ndlela leyi zvi mahile lezvaku ku chikelelwa a magumo ya hava ya lezvaku: 1) a citshungu ca hombe ci wa ta ya hanya le tilweni niku 2) a citshungu ca hombe ci wa ta wumbiwa hi maKristu lawa ya kutsumbeka kutsongwani.

12-13. Zvini lezvi a citshungu ca hombe ni lava va totilweko va zvi tivako hi nchachazelo wabye?

¹² Hambulezvo, kota lezvi hi zvi wonileko, kusukela hi 1935, a Vakustumunyu va Jehovha va vile ni kuzwisisa ka ku nene ka lezvaku a citshungu ca hombe ca muwoniso wa Johani hi lava va to pona a Armagedhoni. Va ta huma hi “kuxanisekeni ka hombe” kwalaha misaveni, niku va ta “banguleka hi gezu ga hombe, vaku: ‘A kuhanyiswa ka hina kuta hi ka Nungungulu wa hina, loyi a tshamileko citshan’wini ca wuhosi, ni ka Yivhana.’” (Kuv. 7:10, 14) Ku engetela kwalaho, a Mitsalo yi gondzisa lezvaku lava va to vhuxiwa kuya hanya tilweni va ta kuma “zva zvi nene” a ku hundza a vavanuna va kale va kukholwa. (Mah. 11:40) Hi kuyelana ni lezvo, a vamakabye va hina va no sangula ku ramba vanhu lezvaku va tirela Jehovha na va hi ni kutsumba ka ku hanya kwalaha misaveni.

¹³ A citshungu ca hombe ca tsaka hi kutsumba loku ci nga nako. Va zvi zwisisa lezvaku hi Jehovha a faneleko ku hlawula laha malandza yakwe yo tsumbeka ma to mu tirela kona, kani hi le tilweni kutani hi laha misaveni. A citshungu ca hombe ni lava va totilweko va zvi tiva lezvaku a nchachazelo wabye va ta wu kuma ntsena hi kota ya tipswalo ta Jehovha kota lezvi a ti kombisileko hi ku tirisa a hakhelo ya kutlhatlhisa ya Jesu Kristu. — Rom. 3:24.

14. Andzhako ka 1935, hikuyini a kutala ka vamakabye va nga ti wutisa lezvaku ci wa ta tatisekisa kuyini a ciphrofeto xungetano hi citshungu ca hombe?

¹⁴ Andzhako ka loku a vanhu va Jehovha va chukwatisile a mazwisisela yabye hi 1935, a kutala ka vona va simamile va ti wutisa ku zvi ta kotekisa kuyini lezvaku lava va nga ni kutsumba ka ku hanya laha misaveni vava citshungu ca hombe ca tsandza-vahlayi ke? Hi cikombiso, Ronald Parkin i wa hi ni 12 wa malembe a cikhati ku ngava ni kuzwisisa kuswa. I alakanya lezvi: “Ka cikhati leco, a kova ni 56 000 wa vahuweleli a misaveni yontlhe, niku kuzvilava a kutala ka vona va wa hi vatotilweko. Hikwalaho a citshungu ca hombe ci wa nga woneki lezvaku citshungu ca tsandza-vahlayi.”

15. A kuhlengeletiwa ka citshungu ca hombe ku simama ku kula hi ndlela muni?

¹⁵ Hambulezvo, ka malembe ma nga landzela ku no rumelwa a varumiwa ka matiko yo tala,  niku a ntsengo wa Vakustumunyu va Jehovha wu no simama ku andza hi ndlela yo hlamalisa. Hi 1968, ku no sangula a ku mahiwa a cigondzo ca Bhibhiliya hi ku tirisa a bhuku A Verdade Que Conduz à Vida Eterna. A ndlela leyo yo olova ya ku tlhamusela a lisine la Bhibhiliya yi kokile vanhu vo tala nguvhu vata ka Jehovha, zvaku cima zvi wa nga se tshuka zvi maheka. Ndzeni ka mune wa malembe, ku no bhabhatiswa a vanhu vo hundza 500 000 wa vona. Kota lezvi a chichi ya Katolika yi nga sangula ku huma moya le América Latina ni ka man’wani matiko ni lezvi a kubetelwa ka ntiro wa hina le Europa wa mutsuwuka-gambo ni ka matlhelo yo kari ya Afrika ku nga gumesa, ku wa bhabhatisiwa a vanhu vo tala nguvhu. (Isa. 60:22) Ka malembana lawa, a hlengeletano ya Jehovha yi humesa feramenta yo tala kasi ku vhuna vanhu lezvaku va gondza lezvi a Bhibhiliya gi zvi gondzisako. Zvi laha kubaseni lezvaku a citshungu ca hombe — leci makunu ci nga 8 000 000 wa vanhu ni kuhundza — ci kari ci hlengeletiwa.

16. Cita hi kwihi a citshungu ca hombe leci ci hlengeletiwako?

¹⁶ A cikhati leci Johani a nga tsala a muwoniso wakwe, i wulile lezvaku a citshungu ca hombe ci wa tata hi “ka wontlhe matiko, ni tixaka, ni mifumo, ni tirimi”. Muphrofeti Zakariya i sangulile hi yena a phrofeta a timhaka to fana ni leti. I tsalile lezvi: ‘Masikwini lawo a khume ga vavanuna va tirimi ti tsalangeneko ta matiko, va ta khomelela ka nguwo ya muJudha, vaku: hi ta famba na n’wina,  hakuva hi zwile lezvaku Nungungulu i na n’wina.’ — Zak. 8:23.

17. Zvini zvi mahiwako kasi ku vhuna vanhu va matiko wontlhe ni tirimi tontlhe?

¹⁷ A Vakustumunyu va Jehovha va zvi tiva lezvaku kasi ku hlengeletiwa a vanhu va tirimi tontlhe, a mahungu ya ma nene ma fanele ku chumayelwa hi tirimi to tala. Hi na ni malembe ya ku hundza 130 na hi hundzulusela a feramenta ya ku gondza hi yona Bhibhiliya, kanilezvi zvezvi hi maha a ntiro wa hombe wa ku hundzulusela hi tirimi to tala a ku hundza kale. Hakunene, Jehovha wa maha zvihlamaliso masikwini ya hina— ku nga ku hlengeleta a citshungu ca hombe ca matiko wontlhe. Kota lezvi a Bhibhiliya ni mabhuku lawa ma seketelwako ka gona ma nga kona hi tirimi to tala, a citshungu leci ci khozela Jehovha hi wumun’we hambu lezvi ci tako hi ka matiko yo tala. Niku a Vakustumunyu va Jehovha va tiviwa nguvhu hi kuhiseka kabye ntirweni wa kuchumayela ni lirandzo labye la wumakabye. A hi kutiyisa ka zvona! — Mat. 24:14; Joh. 13:35.

18. a) Hi kuya hi Isaya 46:10, 11, hikuyini zvi nga hi hlamalisiko lezvi Jehovha a tatisako a ciphrofeto xungetano hi citshungu ca hombe? b) Hikuyini lava va rindzelako ku hanya laha misaveni va kalako ku tizwa na va nga sizi nchumu?

¹⁸ A ho ku tsaka hi ciphrofeto leci ca citshungu ca hombe! A hi hlamali hi lezvi Jehovha a tatisako a ciphrofeto leci hi ndlela yo hlamalisa. (Lera Isaya 46:10, 11.) Lava va wumbako a citshungu ca hombe va tsaka hi kutsumba loku Jehovha a va nyikileko. A va alakanyi lezvaku a va sizi nchumu hi lezvi va nga kala ku totiwa hi moya wa Nungungulu kasi vaya tira na Jesu le tilweni. Lomu ka Mitsalo, hi gondza hi vavanuna ni vavasati va kukholwa va rangelweko hi moya wa kubasa; hambulezvo a va mahi cipandze ca lava va 144 000. A mun’we wabye hi Johani mubhabhatisi. (Mat. 11:11) A mun’wani hi Dhavhidha. (Miti. 2:34) Vona ni van’wani vo tala va ta vhuxiwa kasi va hanya paradhiseni laha misaveni. Vontlhe lavo — ni citshungu ca hombe — va tava ni lungelo ga ku kombisa a kutsumbeka kabye ka Jehovha ni wuhosi gakwe.

19. A kutatiseka ka muwoniso wa Johani wa citshungu ca hombe ku ci khanyisisa kuyini a cikhati leci hi hanyako ka cona?

¹⁹ Matin’wini wontlhe ya vanhu, Nungungulu i wa nga se tshuka a hlengeleta a vanhu va matiko wontlhe hi ndlela leyi. Kani a kutsumba ka hina kuya hanya tilweni kutani laha misaveni, hi fanele ku vhuna vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona kasi va maha a cipandze ca citshungu ca hombe ca “tiyivhu tin’wani”. (Joh. 10:16) Lokuloku, Jehovha i ta neha a kuxaniseka ka hombe ku sinako ku phrofetilwe, loku ku to lovisa a mifumo ni wukhongeli ga mawunwa legi gi mahako vanhu va xaniseka. Hi nga wona a thomo legi go tsakisa gi to kumiwa hi vontlhe lava va lumbako a citshungu ca hombe — a ku tirela Jehovha laha misaveni kala kupindzuka! — Kuv. 7:14.