I NOVEMBRO wa 1932 a yako kumbheleni. Ko hundza vhiki basi na ku faselwe masimaforo hi khati go sangula dhoropeni ga Mexiko, lomu ku hanyako vanhu vo hundza 1000 000. Kanilezvi a vanhu va veka kupima ka cimaho cin’wani. A vahaxi va mahungu va laha citichini ca zvitimela ni michini yabye yo filmara. Va rindzela mupfhumba wo hlawuleka. Himani? Hi Joseph F. Rutherford, a murangeli wa Sociedade Torre de Vigia. A Timboni ta dhoropa lego tonawu ti rindzela yena. Ita ka gotsovanyano wa masiku manharu.

A revhista The Golden Age (Nguva ya ouro) gi te: “Handle ko kanakana a gotsovanyano lowu wu tava cimaho ca lisima nguvhu matin’wini” ya kuhangalaka ka lisine lomu Mexiko. Kanilezvi wuve gotsovanyano wa wu tsongwani, wu nga hi ni 150 wa vanhu basi. Makunu hikuyini wu nga wa lisima nguvhu?

Na ku nga se mahiwa gotsovanyano lowo, a lisine li wa nga hangalaki nguvhu lomu Mexiko. Kusukela 1919, ku wa mahilwe migotsovanyano yi tsongwani, kanilezvi andzhako ka lembe lego, a ntsengo wa mabandla wu no hunguka. A cikhati ku nga vhululiwa hofisa ya ravi dhoropeni ga Mexiko hi 1929, zvi wa wonekisa ku khwatsi a zvilo zvi ta chukwata, kanilezvi ku wa ha hi ni zvikarato zvo kari. A hlengeletano yi wa byelile vakolportori, ku nga lezvi a maphayona ma nga vitaniswa zvona, lezvaku va nga mahi mabhindzu kuchumayeleni. A mun’we wabye zvi mu kwatisile nguvhu lezvo laha ka kuza a tsika lisine a ti wumbela ntlawa wakwe wa cigondzo ca Bhibhiliya. Ka cikhati leco zvi lavile ku a muwoneleli wa ravi kambe a ciciwa hi kota ya mahanyela yakwe yo biha. A Timboni ta Mexiko ti wa lava ku tiyisiwa.

Ka lipfhumba lelo, Makabye Rutherford i va tiyisile nguvhu vamakabye lavo vo tsumbeka hi tikanelo timbiri laha gotsovanyanweni ni ntlhanu wa tona ti nga haxiwa hi radhu. Give khati go sangula legi a vamakabye va nga tirisa radhu kasi ku hangalasa mahungu yo saseka le Mexiko. Andzhako ka gotsovanyano, ku yimisilwe muwoneleli muswa wa ravi kasi ku rangela a ntiro. Makunu, a Timboni ti wo vhura hi kuhiseka, niku ti yile mahlweni ti chumayela na ti zvi tiva lezvaku Jehovha wa xalala hi tona.

Ka lembe gi nga landzela ga 1933, ku mahilwe migotsovanyano yimbiri ka tiko lego, a wun’we le Veracruz ni wun’wani dhoropeni ga Mexiko. A vamakabye va wa chumayela hi kutikarata, niku va wa kuma mihandzu yo tsakisa. Hi cikombiso, hi 1931, ku wa hi ni 82 wa vahuweleli. Kanilezvi hi 1941, a ntsengo lowo wu wa hundziwa khume ga makhati! Ku tile cipimo ca 1000 wa vanhu dhoropeni ga Mexiko kasi ku ta wona a Gotsovanyano wa 1941.

Hi 1943 a Timboni ti sangulile ku huwelela Gotsovanyano wu ngaku “Tiko go tlhatlheka,” lowu wu  nga wa ta mahiwa ka 12 wa madhoropa ya Mexiko. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Va mahile lezvo hi ku ti hayeka maphepha ma nga ni mitsalo va ku khwatsi tipawa ta cimanyisa. A maphepha lawo ma wa bohiwa hi tingoti ma hariketiwa lomu nkolweni kasi a gin’we giya ndzhako a gin’wani gita seno mahlweni. A Timboni ti wa sangulile ku tirisa mahela lego kasi ku hangalasa migotsovanyano ya tona hi 1936.

A mahela lego ga ku hakhara maphepha gi bhindzulile nguvhu dhoropeni ga Mexiko laha ka kuza a revhista La Nación gi wula lezvi hi Timboni ti nga hi ka gotsovanyano lowo: “Ka siku go sangula, va kucilwe lezvaku va engetela ku ramba vanhu. Hi mandziko wa kona, a vanhu va wa nga ha eneli laha va nga tlhangene kona.” A Chichi ya Katolika a yi tsakangi hi ku wona mihandzu leyo, hikwalaho yi sangulile ku vhukela Timboni. Hambulezvo, a vamakabye a va chavangi. Va simamile va huwelela gotsovanyano wabye. A ndzima yin’wani ya La Nación yi te: “A dhoropa gontlhe gi va wonile.” Gi wulile lezvaku a vamakabye va “hundzukile va maha ‘tipawa ta cimanyisa’ ta ku haxa mahungu.” A ndzima leyo yi tlhelile yi komba mufota wa vamakabye lomu maruweni ya Mexiko. Lahasi ka wona ku wa tsalilwe ku: “Hi nghenelwe lomu maruweni.”

Ka malembe lawo, a Timboni to tala ti wa fanele kulwa nguvhu kasi kuya ka migotsovanyano yi tsongwani leyi yi nga mahiwa le Mexiko. A vamakabye vo tala va wata hi lomu tihandle, ka kule nguvhu ni maruwa kutani zviporo. Hikwalaho, va wa fanele ku famba hi timbongola kutani hi minenge hi masiku yo tala kasi kuza va ya kuma citimela ca kuya laha a gotsovanyano wu nga mahiwa kona.

A kutala ka Timboni ti wa hi zvisiwana; zvi wa lava ku ti ti halela nguvhu kasi kuya gotsovanyanweni. Loku va chikela, a kutala kabye va wa tshama mimitini ya Timboni-kuloni, ti nga va rurela hi lirandzo. A van’wani va wa etlela tiSalawini ta Mufumo. Ka khati go kari, a cipimo ca 90 wa vamakabye va etlele hofiseni ya ravi le hehla ka makaxa ya mabhuku. A Anuário gi wulile lezvaku a vamakabye va bongile hakuva a makaxa ma wa “etleleka ni ku kufumela ku hundza semende.”

Ka Timboni leto, a ku tlhangana ni vamakabye va tona zvi wa hi zva lisima nguvhu ku hundza a kutikarata kontlhe loku ti nga ku maha. Inyamutlha, le Mexiko ku na ni 850 000 wa Timboni ni ku hunza, niku ti simama ti hi ni kubonga loko. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) A mubiko wo kari ka Anuário de 1949 wu te a kutikarata loku a vamakabye va nga ku maha a ku hungulangi kuhiseka kabye hi wukhozeli ga Jehovha. A gotsovanyano wun’we ni wun’wani wu wa maha “cin’we ca zvilo va nga bhula hi zvona hi cikhati co leha loku wu hundzile.” A ciwutiso leci a vamakabye va nga tshamela ku ci maha ci wa hi caku, “Hi rini kambe hi tova ni gotsovanyano?”— Matimu ya hina le Amerika Central.