1, 2. Jehovha i hi chavelelisa kuyini zvikaratweni zva hina, niku zvini a hi tsumbisako lomu ka Mhaka yakwe?

A JAHA go kari ga gwendza gi wa kari gi ehleketa hi 1 Va Le Korinte 7:28, a wulako lezvaku lava va chadhako “va ta karateka nyameni.” Hikwalaho, a makabye loyi i yile a ya wutisa dhota gi chadhileko, aku: “‘Kukarateka’ muni loku ku wuliwako laha? Kona ndzi nga ku khomisa kuyini loku ndzo chadha?” Na gi nga se hlamula, a dhota legi gi kulileko gi rangile hi ku byela makabye loye lezvaku a ehleketa hi magezu ma tsalilweko hi mupostoli Pawule yaku: Jehovha i “Nungungulu wa kuchavelela kontlhe; loyi a hi chavelelako kuxanisekeni ka hina kontlhe.” — 2 Va Le Korinte 1:3, 4.

² Ha zvi tiva lezvaku Jehovha, a Papayi wa hina, wa hi randza niku wa hi chavelela loku hi kumana ni zvikarato. Kuzvilava wa alakanya zvikhati zvo kari lezvi Jehovha a nga ku chavelela a tlhela a ku rangela hi ku tirisa Mhaka yakwe. Hi nga tiyiseka lezvaku i lava ku hi hanya khwatsi a ku fana ni lezvi a nga zvi lava ka malandza yakwe cikhatini ci hundzileko. — Gondza Jeremia 29:11, 12.

3. Zviwutiso muni zvi to hlamuliwa ka ndzima leyi?

 ³ A kutala ka zvikhati zva olova ku timisela zvikarato loku hi zvi tiva ku zvi vangiwa hi yini. Makunu hikuyini hi kumanako ni zvikarato wukatini ni mingangweni? Kona zvikombiso muni zva cikhatini ca kutsaliwa ka Bhiblia ni zva masiku ya hina zvi nga hi vhunako ku kuma kuchavelelwa loku hi ku lavako ke? A hi kambisiseni a hlamulo wa zviwutiso lezvi, hi wona lezvi hi nga timiselisako zvona a zvikarato lezvi hi kumanako nazvo.

4, 5. Zvikarato muni lezvi a nuna ni sati va nga kumanako nazvo?

⁴ Andzhako ka ku Jehovha a vangile wasati wo sangula, i mu nyikele ka wanuna lezvaku a maha sati wakwe. Hi kulandzela, Jehovha i te: ‘A wanuna i ta siya a raru wakwe ni nyine wakwe a namarela ka sati wakwe; va tava nyama yin’we.’ (Genesisi 2:24) Kanilezvi hontlheni a hi mbhelelangi. (Va Le Roma 3:23) Hikwalaho, loku a wanuna ni wasati va chadha, va fanele ku rindzela ku kumana ni zvikarato. Hi cikombiso, na a nga se chadha, kuzvilava a wasati i wa ingisa vapswali vakwe. Kanilezvi a Mhaka ya Nungungulu yi wula lezvaku andzhako ka ku chadha, a nuna i maha hloko ya sati wakwe. (1 Va Le Korinte 11:3) Kusanguleni, a nuna zvi nga ha mu karatela ku rangela sati wakwe. A sati yenawu zvi nga mu karatela ku vhumela wurangeli ga nuna a ku hundza legi ga vapswali vakwe. Ahandle ka lezvo, na va ha hi ku chadha, a nuna ni sati va nga tshuka va nga zwanani ni vengi kutani vabava, niku leco conawu ci ngava cikarato ca hombe.

⁵ Ehleketa kambe hi lezvi a nuna ni sati va nga ti zwisako zvona loku a sati a xura nyimba. Zva koteka ku va tsaka nguvhu hi ku tiva lezvaku va tava ni n’wana. Hambulezvo a kutala ka zvikhati va tsaka na va karateka. Va nga ha ti wutisa ku kani a nyimba leyo yi ta famba khwatsi, niku a n’wana i ta pswaliwa na a hanya khwatsi ke. Va zvi tiva kambe ku a zvilo zvo xava zvi ta tala. A cikhati leci a n’wana loye a to pswaliwa, zvi ta lava ku a patswa wu cica zvin’wani kambe. A mamani a nga ha mbheta cikhati co leha na a khatalela n’wanana wakwe. Hikwalaho, a nuna ni sati va nga ta ha khatalelana nguvhu a ku fana ni kale. A ntiro wa papayi wonawu wu ta kula. I fanele ku khatalela zvontlhe lezvi zvi lavekako ka sati ni n’wana.

6-8. A nuna ni sati va nga ti zwisa kuyini loku va nga pswali?

⁶ A mipatswa yo kari yi na ni cikarato cin’wani kambe. Va lava n’wana kanilezvi, a va mu kumi. Loku a sati a nga xuri nyimba, zvi nga ha mu bayisa nguvhu mbilwini yakwe. (Mavingu 13:12) Zvikhatini zva kutsaliwa ka Bhiblia, zvi wa hi zva lisima nguvhu ku a vavasati va tekwa va tlhela va pswala vana. Hi cigelo leco, Rakeli, kata Jakobe, i bayisekile nguvhu a cikhati leci a nga wona ku a nga pswali kuveni a makabye wakwe wa pswala. (Genesisi 30:1, 2) Ka matiko yo kari inyamutlha, a vanhu vo tala va kholwa ku zva lisima nguvhu ku pswala vana vo tala. A vanhu va tolovela ku wutisa varumiwa a ku hikuyini va kalako va nga hi na n’wana. Kanilezvi, hambu loku a varumiwa lavo va tlhamusela khwatsi a cigelo ca kona, a vokari va simama vaku: “O, vasanwina! Ha tiva munhu waku a nga mu vhuna!”

⁷ A cikombiso cin’wani hi leci: A makabye  wo kari wa cisati le Inglaterra i wa zvi lava nguvhu kuva ni vana. A cikhati a nga pola ku zvi nga ta koteka ku a pswala vana ka nguva leyi, a nga no ku bayiseka. Andzhako ka lezvo, yena ni nuna wakwe va bohile ku lava n’wana wa ku mu wundla a maha wabye. Hambulezvo i simamile a karateka hi cikhati co kari. I ngalo: “Ndzi wa zvi tiva ku a n’wana wa ku mu wundla i hambene ni n’wana wa ku pswala hi wece.”

⁸ A Bhiblia gi wula lezvaku a wasati “i ta hanyiswa hi ku beleka vanana.” (1 Timote 2:15) Kanilezvi a zvi wuli lezvaku i to kuma wutomi ga pindzukelwa hi ku pswala vana basi. Makunu, a vhesi legi gi lava ku wula yini? A mamani i khomeka nguvhu hi ku hlayisa vana vakwe ni ku khatalela muti. Lezvo zvi nga mu vhuna ku potsa zvilo zvo kota ku hleva kutani ku nghenela zvilo zvo kala zvi nga mu lumbi. (1 Timote 5:13) Hambulezvo, a nga simama ava ni zvikarato wukatini kutani ngangweni wakwe.

9. Hi cihi a cikarato cin’wani leci lava va chadhileko va tshukako va kumana naco?

⁹ A cikarato cin’wani leci lava va chadhileko va tshukako va kumana naco ku felwa hi nuna kutani sati. A votala va kurumeteka ku timisela cikarato leco co bindza nguvhu hambu lezvi va nga kala va nga rindzeli ku tshuka va kumana naco. A maKristu ma kholwa hi kutiya a citsumbiso ca kuvhuka ka vafileko, niku lezvo zvi ma chavelela nguvhu. (Johani 5:28, 29) Lomu ka Mhaka yakwe, a Papayi wa hina Jehovha i tsumbisa zvilo zvo tala zvi hi chavelelako loku hi kumana ni zvikarato. Zvalezvi a hi woneni lezvi a malandza yo kari ya Jehovha ma ku kumisileko zvona a kuchavelelwa loko ni lezvi ku ma vhunisileko zvona.

10. Cini ci nga chavelela Hana? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

¹⁰ Wona lezvi zvi nga humelela Hana, loyi a nga randziwa nguvhu hi nuna wakwe Elkana. I wa lava kuva ni vana, hambulezvo i wa nga pswali. Kanilezvi a kata-kuloni wakwe Penina i wa hi ni vana vo tala. (Gondza 1 Samueli 1:4-7.) Ahandle ka lezvo, “lembe ni lembe” Penina i wa swiretela Hana hi kota ya lezvo. Lezvi zvi wa mu bayisa nguvhu Hana. Zvini a nga maha kasi ku kuma kuchavelelwa? I no khongela ka Jehovha. Hana i zile aya wutshan’wini ga wukhozeli ga Jehovha a ya maha mukhongelo wo leha. I kombele Jehovha lezvaku a mu nyika n’wana wa mufana, a tlhela a tsumba ku i ta mu vhuna. Neti a nga mbheta ku maha mukhongelo, a mbilu yakwe yi sangulile ku pepa niku ‘a nghohe yakwe yi wa nga ha tsan’wi.’ (1 Samueli 1:12, 17, 18) I wa zvi tiva ku Jehovha i ta mu nyika n’wana kutani ku mu chavelela hi ndlela yin’wani.

11. A mukhongelo wu nga hi vhunisa kuyini?

¹¹ Kota lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi ni lezvi hi hanyako ka tiko ga Sathani, hi ta simama hi kumana ni zvikarato. (1 Johani 5:19) Hambulezvo, hi na ni wa ku hi vhuna. Hi  nga khongela ka Jehovha, a “Nungungulu wa kuchavelela kontlhe.” Hi zvalezvo a nga maha Hana. I byelile Jehovha zvalezvi a nga ti zwisa zvona a tlhela a mu khongotela lezvaku a mu vhuna. Hinawu, loku hi hi kuxanisekeni, a hi faneli ku byela Jehovha a zvikarato zva hina, hi nyima kwalaho. Hi fanele ku mu khongotela lezvaku a hi vhuna hi tlhela hi mu tlhatlhela zvontlhe lezvi zvi nga lomu mbilwini. — Va Le Filipi 4:6, 7.

12. Cini ci nga vhuna Ana lezvaku a simama a tsaka zvikaratweni zvakwe?

¹² A ku kala n’wana kutani ku felwa zvi nga hi vangela kubayisa ka hombe. Hambulezvo, hi nga ku kuma kuchavelelwa. Ehleketa hi cikombiso ca Ana, a hanyileko masikwini ya Jesu. I felwe hi nuna wakwe na vo wa ni 7 wa malembe basi na va chadile. Zvi wonekisa ku khwatsi va wa nga hi na n’wana kambe. Makunu cini ci nga mu vhuna? “I wa nga suki le tempeleni.” Hambu a cikhati leci a nga hi ni 84 wa malembe, i wa haya tempeleni kasi ku ya khongela ni ku khozela Jehovha. (Luka 2:37) Hi zvalezvo zvi nga mu chavelela zvi tlhela zvi mu vhuna ku simama a tsaka hambu lezvi a nga hi zvikaratweni.

13. A vanghana va lisine va nga hi chavelelisa kuyini loku a maxaka ya hina ma hi tsika?

¹³ Hi nga kuma kuchavelelwa kambe ka vanghana va hina lomu bandleni. (Mavingu 18:24) Paula i wo va ni ntlhanu wa malembe basi a cikhati leci a mamani wakwe a nga nyima ku tirela Jehovha. Paula i wa tshama na a xukuvele niku a zvilo zvi wa nga mu fambeli khwatsi. Kanilezvi hi ndzhako ka cikhati, a makabye wo kari wa phayona waku hi Ann i mu tiyisile a tlhela a kombisa kukhatala ka hombe hi yena. Paula i tlhamusela lezvi: “Hambu lezvi Ann a nga kala a nga hi xaka ga mina, a kukhatala kakwe ka lirandzo ku ndzi vhunile nguvhu. Ku ndzi vhunile ku simama ndzi tirela Jehovha.” Kusukela kwalaho, a mamani wa Paula i wuyele bandleni niku lezvo zvi mu tsakisa nguvhu Paula. Ann yenawu i tsaka nguvhu hi kuva a zvi kotile ku vhuna Paula lezvaku a simama ku tirela Jehovha.

14. Hi vhunekisa kuyini loku hi chavelela van’wani?

 ¹⁴ Loku hi khomekile hi ku maha zvilo zva zvi nene kasi ku vhuna van’wani, a kutala ka zvikhati hi rivala a zvikarato zva hina venyi. Hi cikombiso, a vamakabye vo tala va cisati, va chadhileko ni vo kala va nga chadhangi, va zvi tiva ku loku va chumayela a mahungu yo saseka ya Mufumo, vo tira na Jehovha niku va kari va maha kurandza kakwe. Lezvo zvi va maha va tsaka. Hi lisine, hontlheni ha kombisa kukhatala hi van’wani hi ku va chumayela a mahungu yo saseka. Loku hi mahela zvilo a vamakabye va hina kambe, hiya hi tshinela nguvhu ka vona. (Va Le Filipi 2:4) Hi zvalezvo a nga maha mupostoli Pawule. I wa khatalela van’wani a ku khwatsi ‘muan’wisi loku a hlayisa a vanana vakwe.’ Pawule i chavelele a tlhela a tiyisa  vamakabye vakwe kambe a ku ‘khwatsi hi papayi loyi a layako vanana vakwe.’ — Gondza 1 Va Le Tesalonika 2:7, 11, 12.

15. I ntiro wa mani a ku gondzisa vanana xungetano hi Jehovha?

¹⁵ Hi nga chavelelisa kuyini a mingango yi nga kona lomu bandleni? A vanhu va nga vaswa lisineni va nga tshuka va kombela ku hi va vhuna a cikhati va gondzisako vana vabye xungetano hi Jehovha. A van’wani va nga ha kombela lezvaku hi va fambisela cigondzo ca Bhiblia a vana vabye. Kanilezvi, a Bhiblia gi komba ku Jehovha i nyika vapswali a ntiro wa ku gondzisa vana vabye. (Mavingu 23:22; Va Le Efesusi 6:1-4) Lisine ku va nga tshuka va vhuniwa hi van’wani, hambulezvo zva lisima nguvhu ku a vapswali va gondzisa vana vabye hi voce. A vapswali va fanele ku bhula ni vana vabye cikhati contlhe.

16. Zvini hi faneleko ku zvi alakanya loku hi gondza ni vanana?

¹⁶ Loku a mupswali a hi kombela lezvaku hi gondza Bhiblia ni n’wana wakwe, zvi nene ku alakanya lezvaku a hi na ntamu wo fana ni wa mupswali wa kona. A zvikhati zvin’wani hi nga ha gondza ni n’wanana waku a vapswali vakwe a va lisineni. Loku hi gondza ni vanana vo kala va nga hi va hina, gi ngava wutlhari ku gondza laha kaya kabye na va hi kona vapswali vabye kutani Mboni yin’wani yo buvha, kutani ku gondza ka wutshamu ga laha kubaseni. Hi ndlela leyo, hi ta potsa ku a vanhu va hi alakanyela zvahava. Hi kufamba ka cikhati, kuzvilava a vapswali va ta zvi kota ku gondzisa vana vabye ha voce xungetano hi Jehovha.

17. A vanana va nga chavelelisa kuyini a maxaka yabye?

¹⁷ A vanana va gondzileko ku randza Jehovha va nga chavelela maxaka yabye va tlhela va ma tiyisa. Hi ndlela muni? Hi ku kombisa cichavo ka vapswali vabye ni ku ti karatela ku va vhuna hi mitiro. Ahandle ka lezvo, loku a vanana va simama va tsumbekile ka Jehovha, a ngango wontlhe wa tiyisiwa. Lameki i khozele Jehovha na wu nga se chikela a Ntalo. I wulile lezvi xungetano hi n’wana wakwe Noa: “Yaloyi i ta hi humuta kukaraleni ka hina, ni le kuxanisekeni ka mitiro ya hina yo rima misava leyi Nungungulu a yi rukateleko.” A ciphrofeto leci ci tatisekile andzhako ka Ntalo, a cikhati leci Jehovha a nga susa a kurukwa ka misava. (Genesisi 5:29; 8:21) Ni nyamutlha kambe, a vanana lava va simamako va tsumbekile ka Jehovha va nga chavelela maxaka yabye. Va nga vhuna vontlhe laha ngangweni lezvaku va timisela zvikarato zva masiku lawa ni zva cikhati ca ha tako.

18. Cini ci nga hi vhunako ku timisela ni cihi cikarato hi kumanako naco?

¹⁸ A vanhu va Jehovha inyamutlha va kuma kuchavelwa ka mukhongelo, ku ehleketa hi zvikombiso zva lomu ka Bhiblia, ni ka vanghana va lomu bandleni. (Gondza Lisimu 145:18, 19.) Ha zvi tiva ku Jehovha i tshama a longile ku hi chavelela, niku i ta hi vhuna ni ka cihi cikarato hi kumanako naco!