Ku hundzile a malembe yo tala na ku nga hi na munhu loyi hakunene a nga wu tiva a hlamulo wa ciwutiso leci. Na ka ha laviwa a hlamulo wa kona, ku file vanhu vo tala nguvhu hi kota ya mitungu ni tinghumbe. Hi kugumesa, a titlhari ta siyensiya ti no tiva lisine. Ti polile lezvaku a kutala ka zvikhati, a mababyi ma vangiwa hi zvitsongwatsongwani zvo kota ma bactéria kutani ma vírus. A ku tiva a lisine leli zvi vhuna vanhu lezvaku va ti vhikela ni ku tira mababyi yo tala, lezvi zvi mahako ku a vanhu vo tala va hanya masiku yo leha na va hanya khwatsi.

Ahati zviwutiso zvin’wani zva lisima ke? Hi mawonela ya wena, a ku kuma mihlamulo ya zviwutiso lezvi zvi landzelako zvi nga ku vhunisa kuyini?

• Himani Nungungulu?

• Himani Jesu Kristu?

• Cini a Mufumo wa Nungungulu?

• A wutomi gi ta tshamisa kuyini cikhatini ci tako?

A vanhu vo tala va yi kumile a mihlamulo ya zviwutiso lezvi niku va chukwatisa a wutomi gabye. Wenawu u nga vhuneka hi ku tiva mihlamulo ya kona.

Kuzvilava u ngaku: ‘Zvi kotekisa kuyini a ku tiva lisine la zvilo zvontlhe?’ A ku tiva lisine  la zvilo zvo tala zvi wonekisa ku khwatsi zvi ya zvi karata nguvhu. Hikuyini?

A vanhu vo tala a va yi tsumbi a mifumo, vaxavisi, kutani zvitichi zva mahungu lezvaku zvi ta va byela lisine. Zva va karatela a ku hambanisa lisine ni mawonela ya munhu, lezvi zvi kalako zvi nga hi lisine khwatsi, kutani ku tiva lezvaku vo va fihlela lisine kutani vo va hembela. Hi kota ya lezvi a vanhu va kalako va nga ha tsumbani ni lezvi ku nga ni mahungu yo tala ya mawunwa, hambu lezvi zvi nga lisine hakunene, a vanhu a va ha kholwi hambu loku zvi hi zvilo zvi nga va vhunako.

Hambu lezvi ku nga ni zvikarato lezvi, zva koteka a ku kuma mihlamulo yo tsumbeka ya zviwutiso zva lisima wutomini. Hi ndlela muni? Hi ku tirisa a wutlhari galegi u gi tirisako siku ni siku.

Hi ndlela yo kari, siku ni siku gi cako wa hlota ku tiva lisine. Wona a ciyimo ca Jessica. I wula lezvi: “A nhanyana wa mina i na ni cikarato ca ku a ngagi timanga laha ka ku hambu kova ma proteína ya ma tsongwani nguvhu ma nga mu daya.” Jessica zvi lava ku a tiva lezvaku a zvakuga lezvi a xavako zvi nga ta mu vangela cikarato a n’wana wakwe ke. I li: “A nchumu wo sangula ndzi mahako ku lera ndzi zvi tiva khwatsi lezvaku a zvakuga lezvo zvi mahilwe hi yini. Ndzi guma ndzi maha kambisiso wun’wani hambu hi ku wutisa a koponi ya kona lezvaku a zvi tshukangi zvi phazamisa ku wela a ma proteína yo kari ya timanga ke? Ndzi tlhela ndzi lava man’wani mahungu yo tsumbeka xungetano hi koponi leyo, kasi ndzi tiva ku ndzi nga zvi tsumba lezvi va longiselisako zvona zvakuga ke.”

Kuzvilava a zviwutiso lezvi u hlotako a mihlamulo ya zvona siku ni siku a hi zva lisima nguvhu a ku fana ni lezvi zva Jessica. Kanilezvi a ku fana na Jessica, u nga maha zvo fana ni lezvi zvi landzelako kasi ku kuma mihlamulo ya zviwutiso zva wena:

• Tiva lisine.

• Maha a kambisiso wo engeteleka.

• Tiyiseka lezvaku lomu u kolako kona mahungu ku tsumbekile.

A mahela legi kambe gi nga ku vhuna a ku kuma a mihlamulo ya zviwutiso zva lisima wutomini. Hi ndlela muni?

A cikhati leci Jessica a nga hlota lisine la Bhibhiliya, i tirisile a mahela galegi a gi tirisako loku a zama ku tiva lezvi a nhanyana wakwe a nga faneliko kuga. I wula lezvi: “A ku lera ni ku kambisisa khwatsi zvi ndzi vhunile ku tiva lisine la Bhibhiliya.” A ku fana na Jessica, a vanhu va talela ga cima va zvi tiva lezvi a Bhibhiliya gi zvi wulako xungetano hi zviwutiso lezvi:

• Kasi hi hanyela yini?

• Kasi a munhu iya kwihi loku afa?

• Hikuyini hi xanisekako?

• Zvini lezvi Nungungulu a mahako kasi ku fuvisa kuxaniseka?

• Hi nga li kumisa kuyini a litsako laha ngangweni?

U nga kuma mihlamulo ya lisine ya zviwutiso lezvi hi ku gondza Bhibhiliya ni ku kambisisa zvin’wani lomu ka www.pr418.com/tsc.