1, 2. a) Xitlharihiso muni xi ponisileko vanhu vo tala? (Wona mufota laha hehla.) b) Wurangeli muni gi nga ponisako vanhu va Nungungulu?

“NYIMA, U CUWUKA, U INGISA.” A magezu lawa ma ponisile vanhu va tsanza-vahlayi. Ka xipimo xa 100 wa malembe nzhako, ku wa vekilwe tixapa ta hombe ti nga hi ni magezu lawo matshanwini ya ku tsemakanya ziporo le Amerika wa Nwalungu. Hikuyini? Kasi a mimova yi nga tsemakanyi hi xikhati xa hava yi biwa hi xitimela xi tako hi kutsutsuma. Kunene, a ku ingisa xitlharihiso lexo zi ponisile wutomi ga vanhu.

² Jehova i maha za zi nene nguvu ku hunza ku veka tixapa ta zitlharihiso. I yima mahlweni ka vanhu vakwe, a va komba ndlela yi yako wutomini ga pinzukelwa, leyi yi nga hiko na mhango. I fana ni murisi wa liranzo loyi a rangelako khwatsi tiyivu takwe, a ti komba ndlela yi faneleko a tlhela a ti tlharihisa lezaku ti potsa timhango. — Gonza Isaya 30:20, 21.

3. A vanhu va nghenisile kuyini ndleleni yi yako kufeni?

³ Matinwini wontlhe, Jehova i nyika zileletelo zo kongoma. Hi xikombiso, le sinwini ga Edeni, Jehova i nyikile zileletelo zo dlunyateka lezi zi nga wa ta rangela vanhu lezaku va hanya kala kupinzuka na va tsakile. (Gen. 2:15-17) Loku Adamu na Eva va wa  no ingisa zileletelo zakwe, na va potsile makhombo ya bihela ga cima — ya ku hanya wutomi go bayisa va kala va yafa va fela teto. Kanilezi wutshanwini go ingisa Jehova, Eva i lo ingisa wusungukati gi nga ku khwatsi gita hi ka xihari xa nyalidede. Adamu yenawu i lo ingisa a sati wakwe Eva. Hi wumbiri gabye, va lo fularela wurangeli ga liranzo ga Dadani wabye. Kota wuyelo ga kona, a vanhu vontlhe va lova ndleleni yi yako kufeni.

4. a) Hikuyini ku nga laveka zileletelo zinwani anzhako ka Ntalo? b) Xana a xiyimo xiswa xi kombisile kuyini a mawonela ya Nungungulu?

⁴ Masikwini ya Noa, Nungungulu i lo nyika zileletelo zi ponisileko wutomi gabye. Anzhako ka Ntalo, i lo yimisa xileletelo xa ku beletela nkhata. Hikuyini? Ku wa hi ni kucica ka ziyimo. Makunu Jehova i wa lava ku chusa vanhu lezaku vaga nyama ya zihari. Hikwalaho, ku wa laveka zileletelo za ziswa. I lo va byela lezi: “A nyama leyi yi nga ni wutomi, gi nga wona nkhata, mu ngagi.” (Gen. 9:1-4) A xiyimo lexo xa xiswa xi lo komba maku dlunya a mawonela ya Nungungulu xungetano hi lezi zi mu lumbako, gi nga wutomi. Kota Muvangi ni Munyiki wa wutomi, hi yena a nga ni fanelo yo yimisa milayo xungetano hi wutomi. Hi xikombiso, i yimisile a nayo waku a munhu a nga dayi munwani. Nungungulu i wona wutomi ni nkhata kota zilo zi basileko, niku ni wihi a zi khomako hi ndlela ya hava i tava ni nanzu. — Gen. 9:5, 6.

5. Zini hi to zi kambisisa zezi, niku hikuyini?

⁵ A hi woneni zikombiso zi tsongwani za lezi Jehova a nga simamisa zona ku nyika zileletelo hi mazana ya malembe. Lezo zi ta hi maha hi ti yimisela nguvu ku lanzela wurangeli gakwe legi gi hi yisako misaveni yiswa.

6. Hikuyini ku lavekileko lezaku Nungungulu a nyika zileletelo ka vaIsraeli, niku zini va nga fanele ku maha?

⁶ Masikwini ya Mosi, ku wa laveka zileletelo zo dlunyateka xungetano hi mahanyela ma nene ni makhozelela. Hikuyini? A ziyimo zi wa cicile kambe. Hi xipimo xa 200 wa malembe ni kuhunza, a vana va Jakobe va hanyile hasi ka mufumo wa Gipite lowu wu nga tele hi kukhozelwa ka vafileko, zifananiso, ni mikhuwo yinwani yi nga ruka Nungungulu. Laha a vanhu va Nungungulu va nga tlhatlheka ka mufumo wa tihanyi wa Gipite, ku lo laveka zileletelo ziswa. A vanhu vakwe va wa nga ta ha hanya kota tikhumbi, kanilezi kota tiko gi tlhatlhekileko hasi ka Nayo wa Jehova. A mabhuku yo kari ma wula lezaku a gezu ga xiHeberu laha ka “nayo” gi yelana ni gezu gi wulako “ku kongomisa, ku rangela, ni ku gonzisa.” A Nayo wa Mosi wu wa vikela vanhu va Nungungulu ka mahanyela yo biha ni makhozelela ya matiko manwani. A xikhati lexi a vaIsraeli va nga ingisa Nungungulu, a tiko gontlhe gi wa katekiswa. Kanilezi loku va nga mu ingisi, va wa tshovela mihanzu yo bayisa nguvu. — Gonza Deuteronome 28:1, 2, 15.

7. a) Tlhamusela ku hikuyini Jehova a nyikileko zileletelo ka vanhu vakwe. b) A Nayo wuve mugonzisi wa vaIsraeli hi ndlela muni?

⁷ A zileletelo zi wa laveka hi zigelo zinwani kambe. A Nayo wu wa kongomisa vaIsraeli ka ximaho xa lisima xi nga hata mayelano ni kungo ga Jehova. A ximaho lexo xi wa hi kuta ka Messia, ku nga Jesu Kristu. A Nayo wu lo zi dlunyatisa khwatsi lezaku a vaIsraeli va wa nga mbhelelangi. Wu wa va vuna ku zwisisa kambe lezaku va wa hi ni xilaveko xa nzhiho, ku nga muphahlo wo mbhelela lowu wu nga wa ta hlaza zionho zabye zontlhe. (Gal. 3:19; Maheb. 10:1-10) A xinwani kambe, a Nayo wu vikele a lixaka leli Messia a nga wa ta huma ka lona, ni ku va vuna ku mu tiva loku a chikela. Kunene, a Nayo wu tirile kota “mugonzisi” wa xikhatanyana wa ku yisa vanhu ka Kristu. — Gal. 3:23, 24.

8. Hikuyini hi faneleko ku rangelwa hi matshinya ya Nayo wa Mosi?

 ⁸ Kota maKristu, hinawu hi nga vuneka hi zileletelo zi nyikilweko vaIsraeli ka Nayo lowo. Hi ndlela muni? Hi nga nyima hi cuwuka a matshinya ya milayo lawa a Nayo lowo wu nga seketelwe ka wona. Hambu lezi hi kalako hi nga hi hasi ka milayo leyo, yi ngava wurangeli go tsumbeka wutomini ga hina ga siku ni siku ni wukhozeli ga hina ka Jehova, a Nungungulu wa hina wo basa. Jehova i mahile lezaku a milayo leyo yi tsaliwa lomu ka Biblia kasi hi gonza ka yona, hi rangelwa hi matshinya ya yona, hi tlhela hi wona lisima la milayo yo tlakuka ya mahanyela ya wuKristu. Zwana lezi Jesu a nga wula. I te: “Mu zwile lezaku ku wulilwe ku ngalo: U nga bhayi. Kanilezi mina nziku ka nwina: Kani hi mani a cuwukako wasati a mu navela, i sina a bhayile naye mbilwini yakwe.” Hikwalaho, a hi faneli ku potsa wubhayi basi kanilezi hi fanele ku potsa ni kunavela ku nga hlazekangiko. — Mat. 5:27, 28.

9. Ziyimo muni za ziswa zi mahileko Nungungulu a yimisa zileletelo ziswa?

⁹ Laha Jesu a nga chikela kota Messia, Jehova i lo yimisa zileletelo ziswa ni mitlhamuselo yinwani xungetano hi makungo yakwe. Lezo zi lavekile hi kota ya kucica kunwani ka ziyimo. Hi 33 Nguveni ya Hina, Jehova i lo tsika Israeli wa nyama, a hlawula bandla ga wuKristu kota vanhu vakwe.

10. Hikuyini a bandla ga wuKristu gi nyikilweko milayo yiswa, niku yi hambanisa kuyini ni ya vaIsraeli?

¹⁰ Ka zana ga malembe go sangula, a vanhu va Nungungulu lava va nga nghena ka lulamiselo ga wuKristu va lo nyikiwa zileletelo ziswa xungetano hi wukhozeli ni mahanyela. A malanza lawo ya Jehova ma wa hi hasi ka xivumelwano xiswa. A Nayo wa Mosi wu wa nyikilwe tiko ginwe, ku nga Israeli wa nyama. A ku hambana ni lezo, Israeli wa moya i wa ta wumbiwa hi vanhu va matiko ni midawuko yo tala. Kunene, “Nungungulu a nga . . . na xihlawulela; kanilezi ka tixaka tontlhe loyi a mu chavako, ni ku maha kululama, wa amukeleka ka yena.” (Miti. 10:34, 35) A Nayo wa Mosi wu rangele vaIsraeli va nyama Tikweni ga Xitsumbiso hi milayo yi nga tsalilwe ka maribye. Ka vaIsraeli va moya, “a nayo wa Kristu” wu seketelwe nguvunguvu ka matshinya ya milayo ma tsalilweko mbilwini. “A nayo wa Kristu” wu wa ta tira ni ku vuna maKristu ni kwihi lomu ma hanyako kona. — Gal. 6:2.

11. Zipanze muni za zimbiri za mahanyela ya wuKristu zi nga wa ta khumbiwa hi “nayo wa Kristu”?

¹¹ A vaIsraeli va moya va wa ta vuneka nguvu hi wurangeli legi Nungungulu a va nyikileko hi ku tirisa N’wana wakwe. Na a nga se yimisa a xivumelwano xiswa, Jesu i lo ranga hi ku yimisa zileletelo zimbiri za lisima. A xo ranga i ntiro wa kuxumayela. Lexi xinwani xi wa veka kupima ka lezi a valanzeli vakwe va nga fanele ku hanyisa zona ni ndlela leyi va nga fanele ku khomana hi yona. A zileletelo lezo zi waya ka maKristu wontlhe; hikwalaho za tira ni ka vakhozeli vontlhe va lisine nyamutlha, lava va nga ni kutsumba ka ku ya hanya tilweni ni lava va to hanya laha misaveni.

12. Zini zi nga hi ziswa ka ntiro wo xumayela?

¹² Ehleketa hi ntiro wa ku xumayela mahungu yo saseka lowu Jesu a nga lava lezaku a vapizani vakwe va wu maha. Wu wa ta mahiwa hi ndlela yiswa niku wu wa ta tlula mimbhingano. Ka mazana ya malembe nzhako, a vanhu va matiko va wa amukelwa hi matsenya loku vata tikweni ga Israeli kasi ku ta khozela Jehova. (1 Tih. 8:41-43) Zi wa tshamisile lezo na Jesu a nga se nyika a xileletelo  lexi xi nga ka Mateu 28:19, 20. (Gonza.) A vapizani va Jesu va byelilwe lezaku va ‘famba’ ka vanhu vontlhe. Hi siku ga Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, zi lo sangula ku woneka lezaku Jehova i cicile mamahela ya ntiro wakwe. I wa lava lezaku a ivangeli yi kanelwa misaveni yontlhe. Hi ku tirisa a moya wakwe wa ku basa, Jehova i lo maha lezaku a 120 wa ziro za bandla giswa zi wulawula hi tirimi to hambanahambana ka vaJuda ni vaproselita. (Miti. 2:4-11) Hi kulanzela, ku lo xumayelwa ni le Samaria. Anzhako ka lezo, hi 36 Nguveni ya Hina, ku lo xumayelwa ni Vamatiko vo kala ku nghena wukwera. Zi te dlunya lezaku a ntiro wa kuxumayela wu wa nga ha nyimi ka vaJuda ntsena, kanilezi wu wa hi wa misava yontlhe.

13, 14. a) Zini zi patsekako ka “nayo muswa” wa Jesu? b) Hi gonza yini ka xikombiso xa Jesu?

¹³ Zalezi a hi woneni lezi hi faneleko ku khomisa zona a vakhozeli-kulori. Jesu i lo yimisa “a nayo muswa.” (Gonza Johani 13:34, 35.) A nayo lowo a wu lavi lezaku hi kombisana liranzo ka zilo za wutomi ga siku ni siku ntsena, kanilezi liranzo la kuza u vumela ku fela makabye. Lezo zi wa nga hi kona ka Nayo wa Mosi. — Mat. 22:39; 1 Johani 3:16.

¹⁴ Jesu i nyikile xikombiso xa hombe xa liranzo lelo. I ranzile nguvu vapizani vakwe laha ka kuza a va fela. Niku i wa rinzela lezaku a vapizani vakwe va maha zalezo, a ku patsa na hina. Ku nga ha laveka lezaku hi enza hi maruwa ma nga ni mhango, hambu kufa na hi lava ku vuna maKristu-kulori.— 1 Tes. 2:8.

15, 16. Xiyimo muni xa xiswa hi nga ka xona zezi, niku Nungungulu i hi rangelisa kuyini?

¹⁵ Cima a yimisa a “nanza gi tsumbekileko ni go tlhariha,” Jesu i nyika zakuga za moya ka vanhu vakwe hi xikhati xi faneleko. (Mat. 24:45-47) A zakuga lezo zi patsa zileletelo za lisima hi kuyelana ni ziyimo ziswa.

¹⁶ Hi hanya ka xikhati lexi a Biblia gi xi vitanako ku ‘masiku yo gumesa,’ niku lexi xi to lanzela kuxaniseka ka hombe kaku cima a ku se tshuka kuva kona. (2 Tim 3:1; Mar. 13:19) Tlhatakumbiri, Satani ni madimoni yakwe va hlongolilwe vata misaveni, lezi zi vangako tixanisa vanhwini. (Kuv. 12:9, 12) Hi tlhelile hi nyikwa ntiro wa ku maha tsima ga ku xumayela gi chikelelako vanhu va tirimi to tala ku hunza zikhati zontlhe!

17, 18. Hi fanele ku zi khomisa kuyini a zileletelo lezi hi nyikwako?

¹⁷ Hi fanele ku tirisa a zitiro lezi a hlengeletano ya Nungungulu yi hi nyikako kasi ku xumayela hi zona. Wa xuva ku zi tirisa? Wa demba ndleve mitlhanganweni kasi ku tiva matirisela ya chukwana ya zitiro lezo? Wa zi wona kota zileletelo zi tako hi ka Nungungulu ke?

¹⁸ Kunene, kasi hi simama ku katekiswa hi Nungungulu, hi fanele ku ingisa a zileletelo zontlhe lezi a hi nyikako hi ku tirisa bandla ga wuKristu. A kuva ni moya wo ingisa zezi, zi ta hi vuna ku lanzela zileletelo xikhatini xa “kuxaniseka ka hombe,” laha a wubihi gontlhe ga tiko ga Satani gi to fuviswa. (Mat. 24:21) Anzhako ka lezo, ku ta laveka zileletelo ziswa za lezi hi to hanyisa zona misaveni yiswa yi nga hiko na kucetelo wa Satani.

19, 20. Mabhuku muni ma to vululwa, niku gi tava gihi wuyelo ga kona?

¹⁹ A vaIsraeli va nyikilwe zileletelo za ziswa na va rangelwa hi Mosi, niku hi nzhako ka xikhati a bandla ga wuKristu gonawu gi lo nyikwa zileletelo ziswa hasi ka “nayo wa Kristu.” Hi kufanana, a Biblia gi hi byela lezaku le paradiseni ku ta vululwa mabhuku yo songiwa kasi ku hi nyika zileletelo za wutomi  ga misava yiswa. (Gonza Kuvululelwa 20:12.) Kuzilava a mabhuku lawo ma ta komba lezi Nungungulu a zi lavako ka vanhu xikhatini lexo. Hi ku gonza mabhuku lawo, a vanhu vontlhe, a ku patsa ni lava va to vuxiwa hi ka vafileko, va ta tiva kuranza ka Nungungulu. Handle ko kanakana a mabhuku lawo ma ta hi vuna kuya mahlweni hi zwisisa a kupima ka Jehova. Laha va toya va engetela ku zwisisa a Mhaka yi pimisilweko ya Nungungulu ni timhaka ta mabhuku maswa yo songiwa, a vanhu Paradiseni va ta ranzana va tlhela va kombisana xichawo. (Isa. 26:9) Hi nga alakanyela a ntiro wa ku gonzisa wu to mahiwa na wu rangelwa hi Hosi, Jesu Kristu!

²⁰ Lava va to ingisa “lezi zi tsalilweko mabhukwini,” va ta kuma wutomi ga pinzukelwa. Lava va to simama va tsumbekile ka Nungungulu kuringweni ko gumesa, Jehova i ta tsala mavito yabye lomu ka “bhuku ga wutomi” ma tshama kala kupinzuka. Hontlheni hi nga gi kuma thomo lego! Hikwalaho, loku hi NYIMA hi kambisisa a Mhaka ya Nungungulu, hi CUWUKA kasi ku zwisisa lezi yi hi vunisako zona, hi tlhela hi INGISA hi ku lanzela zileletelo lezi Jehova a hi nyikako, hi ta pona kuxanisekeni ka hombe. Hi kulanzela, hi ta gonza kala kupinzuka xungetano hi Jehova, a Nungungulu wa hina wa wutlhari gontlhe, ni wa liranzo. — Mutsh. 3:11; Rom. 11:33.