Felisa: Nzi pswalilwe ka ngango wo hiseka nguvu hi wukhongeli. Hi lisine a 13 wa maxaka ya hina ma wa hi vapaderi kutani vamanyane va Katolika. Papa João Paulo II i tlhelile a sasekisa makabye wa mamani, loyi a nga hi paderi a nga gonzisa ka xikola xa Katolika. Hi wa hi zisiwana. Papai i wa maha zilo hi muthovo, kasi mamani i wa tira masinwini. Mina nzi matewula laha ka ntlhanu wa vana ni vanharu.

Laha nzi nga hi ni 12 wa malembe, ku lo vuka a Yimpi ya Espanya. Anzhako ka yimpi leyo, papai i lo khonwa a valelwa. A mufumo wo leva wa tiko wu wa nga xalali hi mawonela ya yena yaku a vanhu va fanele kuva ni kutlhatlheka. Mamani zi wa mu karatela ku wundla ngango, hikwalaho a munghana wakwe i lo mu nyika mawonela ya kuva a rumela tinzisana ta mina ta tinharu — Araceli, Lauri, na Ramoni — ka muti wa chechi le Bilbao, Espanya. Hi wutsongwani ga kona va wa nga ta ya xaniseka hi ndlala.

Araceli: Ka xikhati lexo, mina nzi wova ni 14 wa malembe basi; Lauri i wa hi ni 12, Ramoni i wa hi ni 10. A ku hambana ni ngango zi hi binzele nguvu. Le Bilbao hi wa maha ntiro wa kubasisa. Anzhako ka malembe mambiri, a vafreira va lo hi rurisa hiya ka muti wa hombe wa chechi le Zaragoza, lowu wu nga khatalela vakhosaheleko. A ntiro wa hina ku wa hi ku basisa lomu xitangeni. Lowo wu wa hi ntiro wo binza ka vaswa va tanga ya hina.

Felisa: A xikhati lexi a tinzisana ta mina ti ngaya Zaragoza, mamani ni makabye wakwe a nga hi paderi ka xipanze lexo va lo boha kuva nziya tira ka muti wa chechi lowu a nga hi ka wona. Va wa alakanya ku lezo zi ta nzi hambanisa ni jaha legi gi nga nzi navela. Kota lezi nzi nga gi ranza nguvu wukhongeli, nzi lo ma tsakela a mawonela lawo ya ku ya tshama ka muti wa chechi hi xikhati xo kari. Nzi wa tolovela kuya Nkhozweni siku ni siku, niku nzi zile nzi alakanyela kuva murumiwa a ku fana ni hlazana ya mamani yi nga hi murumiwa le Afrika.

A vafreira va wa nga cheli kota hi kuxuva ka mina ka ku tirela Nungungulu matiko-wundle, hikwalaho  nzi lo tizwa nzi hi paxweni mutini lowo. Anzhako ka malembe mambiri, nzi lo boha ku tlhela kaya nzi ya khatalela tio wa mina, loyi wa paderi. Ahandle ka ku maha mitiro ya laha kaya, nzi wa phindaphinda naye a mikombelo ya Terso siku ni siku. Nzi wa zi ranza ku veketela a zitsangi za lomu chechini ni ku bohisa a xithombe xa nhwana Maria ni lezi za “vobasa.”

Araceli: Ka xikhati lexo a wutomi ga hina mutini wa chechi gi lo cica. Anzhako ka ku maha zihlambanyo za mina zo sangula, a vafreira va lo boha ku hi hambanisa. Ramoni i lo sala Zaragoza, Lauri aya Valência, mina nziya Madrid, laha nzi nga ya maha zihlambanyo za mina za wumbiri. A muti wa le Madrid wu wa rurela zigonzani, ni vakhosaheleko, ni vapfhumba vanwani, hikwalaho ku wa tiriwa yi nga chayi. Mina nzi wa tira ka xipitali xa kwalaho.

Kasi ku wula lisine, nzi waku a wutomi ga wufreira gi wa ta tsakisa nguvu. Nzi waku nzi ta lera Biblia ni ku gi zwisisa. Kanilezi a ku na munhu a nga wulawula hi Nungungulu kutani Jesu, niku hi wa nga tirisi Biblia. Nzi no gonzanyana xiLatini basi, ni wutomi ga “vobasa,” nzi tlhela nzi khozela Maria. Ahandle ka lezo, ku wa hi ku dzunuka hi ku tira basi.

Nzi lo sangula ku hisa hloko, nzi wulawula ni mamani loyi a nga hi wonelela. Nzi lo mu byela lezaku a zi na hloko a ku nzi tira yi nga chayi kasi a vanwani va tata maphaketi yabye hi mali kuveni a maxaka ya mina ma nzi lava kasi ku ma vuna. I lo nzi valela lomu ka xikwarutwana xa xitsininani, na a alakanya lezaku nzi ta cica maalakanyo kasi nzi nga suki mutini wa vafreira.

Va lo nzi humesa makhati manharu kasi ku wona lezaku nza ha zi lava kuya kaya ke. Hi ku wona lezaku nzi womile kwalaho ka ku lava kuya kaya, va lo nzi byela ku nzi fanele ku tsala nziku: “Nza famba hakuva ka mina i chukwana ku tirela Satani ku hunza ku tirela Nungungulu.” Lezo zi nzi tlhavile nguvu, niku hambu lezi nzi nga zi lava nguvu kuya kaya, nzi wa nga ta tshuka nzi tsala magezu lawo. Hi magumo nzi lo kombela ku wulawula na paderi, nzi mu byela lezi zi nga humelele. I lo wulawula na bixopo, va nzi rurisa nziya ka muti lowu nzi nga hi ka wona kusanguleni le Zaragoza. Anzhako ka tihweti ti tsongwani na nzi hi leyo, va lo nzi chusa kuya kaya. Na zi nga seya kwihi, Lauri na Ramoni vonawu va lo suka mutini wa vafreira.

Felisa: Hi kufamba ka xikhati, nzi lo chada nzi rura nziya Cantabria. Nzi wa haya chechini hi kukhanzakanya, niku ka Sonto yo kari, nzi lozwa xitiviso xo hlamalisa xi mahilweko le xiluvelweni. A paderi i lo banguleka na a kwatile aku: “Ma gi wona bhuku legi!,” a xungeta a bhuku A Verdade Que Conduz à Vida Eterna. “Loku a hi kona a nga ku nyika bhuku legi, gi nehe seno ka mina kutani u gi hoxa!”

 Nzi wa nga hi nago, kanilezi nzi lo sangula ku gi lava kwalaho. Anzhako ka masiku ma tsongwani, ku lota Timboni timbiri ti ta nzi nyika a bhuku lego go “beletelwa.” Nzi lo gi lera ka wusiku galego, niku a xikhati lexi a vavasati lavo va nga wuya, nzi lo vumela ku gonza navo a Biblia.

Zalezo a lisine li lo zima timitsu mbilwini ya mina. A kuhiseka loku nzi nga hi nako hi wukhongeli ku lo valetwa hi liranzo la hombe ha Jehova ni kuhiseka hi wutireli. Nzi lo bapatizwa hi 1973. Hambu lezi nzi nga kala kuva ni malungelo yo tala ya ku bhulela lisine a maxaka ya mina, nzi mahile lezo hi laha nzi nga zi kota hi kona. Kota lezi nzi nga tlhamusela le kusanguleni, va lo ku venga nguvu a kukholwa ka mina, nguvunguvu nzisana ya mina Araceli.

Araceli: A zilo zo bayisa lezi nzi zi wonileko mutini wa vafreira zi wa nzi siyele xiviti. Hambulezo, nzi wa ha simama kuya chechini hi tiSonto, niku siku ni siku nzi wa wulawulela Terso. Nzi wa ha zi lava nguvu ku zwisisa Biblia, niku nzi wa kombela Nungungulu lezaku a nzi vuna. Kanilezi a xikhati lexi makabye wa mina Felisa a nga wulawula hi kukholwa kakwe ka kuswa, i wa hi ni manyawunyawu ya hombe laha ka kuza nzi alakanya ku o hlanya. Nzi lo mu kaneta za hombe nguvu.

Anzhako ka malembanyana, nzi lo tlhela Madrid kasi ku ya tira, niku nzi lo ya chada kwaseyo. Hi kufamba ka xikhati nzi lo tala hi kukanakana. Nzi lo wona lezaku a vanhu vo tala va ngaya chechini hi kukhanzakanya va wa nga hanyi hi lezi zi gonzisiwako lomu ka tiIvangeli. Hikwalaho nzi lo nyima kuya chechini. Nzi wa nga ha kholwi ka “vobasa,” ku wulela zionho, kutani kuswa tilweni. Nzi tlhelile nzi hoxa zifananiso zontlhe nzi nga hi nazo. Nzi wa nga zi tivi ku lezi nzi mahako hi zona niku a hi zona. Nzi wa khunguvanyekile, hambulezo nzi wa simama ku khongela ka Nungungulu nziku: “Nzi lava ku ku tiva. Nzi vune!” Nza alakanya ku a Timboni ta Jehova ti tile makhati yo tala laha kaya, kanilezi a nzi ti vululelangi livati. Ku wa nga hi na wukhongeli nzi nga gi tsumba.

Kusanguleni ka va 1980, a tinzisana ta mina Lauri, a nga hanya França, na Ramoni, a nga hanya Espanya, ti lo sangula ku gonza Biblia ni Timboni. Nzi lo ti byela ku vonawu va khohlisilwe a ku fana na Felisa. Hi kufamba ka masiku, nzi lo tivana na  Angelines, a nga hi muakelane wa hina, hi maha vanghana va hombe. Yenawu i wa hi Mboni ya Jehova. Angelines ni nuna wakwe va wa nzi kuca hi kuphindaphinda lezaku nzi gonza Biblia. Va wa zi wona ku hambu lezi nzi nga tele hi kukanakana, nzi wa hi ni tora go lava wutivi ga Biblia. Hi magumo, nzi lo va byela lezi: “Hi zona. Kanilezi hi ta gonza ntsena loku muku nzi ta tirisa a Biblia ga mina,” na nzi wula a Biblia ga Nácar-Colunga.

Felisa: A xikhati nzi nga bapatizwa hi 1973, ku wova ni xipimo xa 70 wa Timboni doropeni ga Santander, a tsinza ga provincia ga Cantabria, Espanya. Hi wa hi ni xipanze xa hombe xa kuxumayela, hikwalaho hi wa enza hi xibhomba, hi guma hi ta cica hi fambafamba hi mova nzeni ka provincia lego. Hi wa famba hi xidoropana ni xidoropana kala hi enzela mazanazana ya zidoropana zi nga ka xipanze lexo.

Kufambeni ka malembe, nzi vile ni lungelo ga ku fambisa zigonzo zo tala za Biblia, niku a 11 wa lava nzi nga gonza navo va lo bapatizwa. A kutala kabye va wa hi vaKatolika. Kota lezi minawu nzi nga vile mukholwa wa hombe, nzi wa zi tiva ku nzi fanele kuva ni lihlaza-mbilu ni kuzwisisa. Nzi wa zi zwisisa lezaku va lava xikhati kasi ku kunula tigonzo ti zimileko timitsu niku a Biblia ni moya wa ku basa wa Jehova zi wa fanele ku khumba timbilu tabye kasi ku va vuna ku wona lisine. (Maheb. 4:12) A nuna wa mina Bienvenido, loyi a nga hi phoyisa, i lo bapatizwa hi 1979, niku mamani i sangulile ku gonza Biblia xikhatanyana mahlweni ka kufa kakwe.

Araceli: Nzi wa kanakana nguvu a xikhati nzi nga sangula ku gonza Biblia ni Timboni. Kanilezi laha ku ngaya ku hunza maviki, nzi lo wona lezaku a xiviti xa mina xi fambile. Lexi xi nga nzi hlamalisa nguvu laha ka Timboni hi lezaku ti wa maha lezi ti nga xumayela. A kukholwa ku lo valeta kukanakana ka mina, niku nzi lo sangula ku tshama nzi xalele. Hambu vaakelane va mina, a vokari va waku: “Araceli, simama ku famba ndleleni leyi u yi hlawulileko!”

Nza alakanya ku nzi khongele nziku: “Nzi bongile Jehova hi ku kala u nga nzi tsikangi ni lezi u nzi nyikileko malungelo yo tala ya kuva nzi kuma lezi nzi nga kari nzi zi lavetela — ku nga wutivi ga lisine ga Biblia.” Nzi lo kombela makabye wa mina Felisa lezaku a nzi tsetselela hi magezu yo tlhava lawa nzi nga mu byelile. A kuphikizana ka hina ku lo valetwa hi mabhulo yo tsakisa ya Biblia. Nzi lo bapatizwa hi 1989 na nzi hi ni 61 wa malembe.

Felisa: Zalezi nzi na ni 91 wa malembe; nzi noni niku a nza hi nawo a ntamu lowu nzi nga hi nawo kale. Hambulezo, nza lera Biblia siku ni siku, nziya mitlhanganweni loku a nyama yi vumela, nzi tlhela nzi xumayela hi laha nzi zi kotako hi kona.

Araceli: Kani hi lezi nzi nga hi freira, ahati, nzi ranza ku xumayela vapaderi vontlhe ni vafreira nzi va kumako wutirelini. Nzi va siyela mabhuku yo tala niku nza tshuka nziva ni mabhulo ya tsakisa navo. Nza alakanya paderi wo kari, loyi anzhako ka ku mu enzela makhati yo hlaya a ngaku: “Araceli, nza kholwa zontlhe lezi u wulako, kanilezi nzi ngaya kwihi ka tanga leyi? A vanhu va mina ni maxaka ya mina va taku yini?” Nzi lo hlamula nziku: “Nungungulu ke, i taku yini?” I lo vumela hi hloko na a xukuvele, kanilezi ka xikhati lexo i wa nga hi na hlana wa ku simama a hlota lisine.

Nzi alakanya xikhati xo kari xo tsakisa nguvu wutomini ga mina — kuve ka siku go sangula legi a nuna wa mina a ngaku i lava ku famba na mina mutlhanganweni. Hambu lezi a nga sina a hi ni 80 wa malembe ni ku hunza, a nga ha xwangi kambe mutlhanganweni. I lo gonza Biblia a tlhela a maha muhuweleli a nga bapatizwangiko. Nza alakanya masiku yo tsakisa hi nga tira zinwe wutirelini. I file na ku kiyela tihweti timbiri kasi ku chikela siku legi a nga lava ku bapatizwa hi gona.

Felisa: A xinwe xa zilo zi nzi nyikileko litsako la hombe wutomini ga mina kuve ku wona tinzisana ta mina ta tinharu, leti kusanguleni ti nga nzi vukela, na ti maha vamakabye va mina va moya. A ho ku tsaka hi kuva zinwe, hi bhula hi Nungungulu wa hina wo ranzeka, Jehova, ni Mhaka yakwe! Nzi wa nga wuli, makunu mina ni vamakabye va mina hi na ni kubohana ka moya. *