1. a) Xini lexi Jefta na Hana va nga fana hi xona? (Wona mufota laha hehla.) b) Ziwutiso muni zi to hlamuliwa ka nzima leyi?

JEFTA i wa hi murangeli wo tiya hlana niku i wa hi nhenha ya hombe. Hana i wa hi wasati wa kutikoramisa a nga khatalela khwatsi a muti wakwe ni nuna wakwe. Hi wumbiri gabye va wa khozela Jehova. Kanilezi ku na ni nchumu wunwani kambe wu nga va maha va fana. Hi wumbiri gabye, Jefta na Hana va mahile xifungo ka Jehova va tlhela va xi tatisa. Zikombiso za zi nene ka vavanuna ni vavasati nyamutlha lava va hlawulako ku maha zifungo ka Jehova. Zalezi a hi wulawuleni hi mihlamulo ya ziwutiso zinharu: Xini a xifungo? Hikuyini a ku maha xifungo ka Nungungulu zi nga mhaka ya hombe? Hi gonza yini ka Jefta na Hana?

2, 3. a) Xini a xifungo? b) A Mitsalo yi wula yini xungetano hi ku maha zifungo ka Nungungulu?

² Lomu ka Biblia, a xifungo xitsumbiso xa hombe xi mahiwako ka Nungungulu. Hi xikombiso, a munhu a nga tsumbisa Jehova lezaku i ta mu mahela kutani ku mu nyika zokari, ku nghenela ntiro wo kari, kutani ku ti tsona zokari. A munhu i maha xifungo hi kuziranza, na a tirisa a kutlhatlheka kakwe ko hlawula. I hava a kurumetwako ku maha xifungo. Kanilezi loku  a munhu a hlawula ku maha lezo, Jehova i wona a xifungo xakwe kota xitsumbiso lexi a faneleko ku xi komba xichawo a tlhela a xi tatisa. Lomu ka Biblia, a xifungo xa lisima a ku fana ni xihlambanyo. A xihlambanyo magezu lawa a munhu a wulako na a hlambanya lezaku i ta maha a nchumu wo kari kutani ahihi. (Genesisi 14:22, 23; Maheberu 6:16, 17) A Biblia gi wula yini xungetano hi lezi hi faneleko ku zi wonisa zona a zifungo za hina ka Nungungulu?

³ Ka Nayo wa Mosi, hi gonza lezaku loku a munhu a maha xifungo ka Jehova, “a nga dzuki a hambunyeta a gezu ga xifungo xakwe: i fanele ku maha zontlhe lezi a wulileko hi nomu wakwe.” (Mitsengo 30:2) Hi nzhako ka xikhati, Solomoni i tsalile lezi: “Loku u maha xifungo ka Nungungulu, u nga hlweli ku xi tatisa, hakuva yena cima a nga tsakiswi hi zipumbu; tatisa xifungo xa wena.” (Mutshawuteli 5:4) Jesu i gonzisile lezaku a ku maha xifungo ka Nungungulu a hi mhaka ya kuhlakana a xikhati a ngaku: “Mu zwile lezi zi nga wuliwa ka vakale ku ngalo: U nga hlambanyi hi mawunwa, kanilezi u ta tatisa ka Hosi a zifungo za wena.” — Mateu 5:33.

4. a) A ku maha xifungo ka Nungungulu zi binza ku ya chikela kwihi? b) Zini hi to zi gonza ka Jefta na Hana?

⁴ Za dlunyateka lezaku hi fanele ku nyika lisima ni xihi xifungo hi xi mahako ka Jehova. Lezi hi zi wonisako zona a zifungo za hina za khumba a wunghana ga hina naye. Davida i dlunyatisile mhaka leyi a xikhati lexi a ngaku: “Himani a ta nga kanziha xitsungeni xa Jehova? Himani a ta nga yima wutshanwini gakwe go basa ke?” Hi kulanzela i hlamulile hi ku wula lezaku Jehova i ta amukela ni wihi “a nga hlambanyiko hi kukhohlisa.” (Lisimu 24:3, 4) Xifungo muni xi mahilweko hi Jefta na Hana? Xana zi va olovele ku tatisa a zifungo zabye?

5. a) Xifungo muni lexi Jefta a xi mahileko? b) Xive ni wuyelo muni?

⁵ Jefta i mahile xitsumbiso ka Jehova a xikhati a nga lava kulwa ni vaAmoni. A tiko lego gi wa hi nala wa vanhu va Nungungulu. (Valamuli 10:7-9) Jefta i kombele Jehova lezaku a mu vuna ku hlula, a tlhela a funga aku: “Loku wena u nyikela va ka Amoni mandleni ya mina, lexi xi ta nga huma hi laha nyangweni ya yindlu ya mina xi nzi khinga, a siku lego nzi ta nga tlhela hi kurula loku nzi hlulile a va ka Amoni, xwalexo nzi ta maha ha xona a munyikelo . . . ka Jehova.” Nungungulu i hlamulile a mukhongelo wa Jefta a tlhela a mu vuna ku hlula yimpi leyo. A xikhati lexi Jefta a nga wuya kaya, a nhanyana wakwe wo ranzeka i lo huma a mu khinga. Hi yena a nga wa tava “munyikelo . . . ka Jehova.” (Valamuli 11:30-34) Xana lezo zi wa wula yini ka nhanyana loye?

6. a) Xana Jefta ni nhanyana wakwe zi va olovele ku tatisa a xifungo xabye ka Nungungulu? b) Hi gonza yini ka Deuteronome 23:21, 23 ni Lisimu 15:4 xungetano hi zifungo?

 ⁶ Kasi ku tatisa a xifungo xa papai wakwe, a nhanyana wa Jefta i wa fanele ku ya tirela Jehova xikhati xontlhe tabernakelini. Xana Jefta i mahile xitsumbiso lexo na a nga rangangi hi ku ehleketa hi zona? Ahihi. Kuzilava Jefta i wa zi tiva kambe lezaku a nhanyana wakwe hi yena a to ranga a huma a mu khinga. Kanilezi, a ku zi tiva ni ku nga zi tivi, a ku tatisa xifungo xakwe ka Jehova a zi mu olovelangi Jefta ni nhanyana wakwe. A xikhati lexi Jefta a nga mu wona, i wulile lezaku i wa mu vangele hlomulo wa hombe. A nhanyana wakwe i lo suka a ya “rilela wunhwana gakwe.” Hikuyini? Jefta i wa nga hi na n’wana wa jaha, niku makunu a nhanyana wakwe wa munwe i wa nga ta tshuka a chada ni kuva ni vana. A lixaka la Jefta li wa ta fuva. Hambulezo, Jefta ni nhanyana wakwe va alakanyile lezaku ku patseka zilo zinwani za lisima nguvu ku hunza lezi va nga ti zwisa zona. Jefta i te: “Nzi ahlamile a nomu wa mina ka Jehova, nza tsanzeka ku tlhelisa.” A nhanyana wakwe aku: “Nzi mahe kota lezi u wulileko.” (Valamuli 11:35-39) Jefta ni nhanyana wakwe va wa hi vanhu vo tsumbeka vaku va wa nga ta tshuka va alakanyela ku tshova xifungo va nga xi mahile ka Nungungulu, hambu loku zi va karatelisa kuyini. — Gonza Deuteronome 23:21, 23; Lisimu 15:4.

7. a) Xini lexi Hana a nga funga, niku hikuyini? b) Ma vile wahi a magumo ya zona? c) A xifungo xa Hana xi wa wula yini ka Samueli? (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

⁷ Hana yenawu i mahile xifungo ka Nungungulu xikhatini xo nonoha nguvu wutomini gakwe. I wa bayiseka nguvu hi lezi a nga hi ngonwa, niku i wa poyilelwa hi kota ya lezo. (1 Samueli 1:4-7, 10, 16) I lo bikela Jehova lezi a nga ti zwisa zona, a tlhela a mu tsumbisa lezi: “Jehova wa tiyimpi, loku u wa cuwuka a hlomulo wa nanza ga wena, u nzi alakanya, u nga rivali a nanza ga wena, u nyika a nanza ga wena a nwanana wa mufana, minawu nzi wa ta mu nyikela ka Jehova wontlhe masiku ya kuhanya kakwe, ni likari cima li nga ta henya a hloko yakwe.” * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) (1 Samueli 1:11) Jehova i ingisile a mukhongelo wa Hana, niku ka lembe gi nga lanzela i lo pswala n’wana, ku nga Samueli. Hana a nga no ku tsaka! Hambulezo a nga rivalangi a xifungo xakwe ka Nungungulu. A xikhati lexi a nga pswala a mufana wakwe, i te ngalo: “Nzi mu kombelile ka Jehova.” — 1 Samueli 1:20.

8. a) Xana zi mu olovele Hana a ku tatisa xifungo xakwe? b) A Lisimu 61 li ku alakanyisisa kuyini a xikombiso xa xi nene xa Hana?

⁸ A xikhati lexi Samueli a nga hi kwalomo ka malembe manharu, Hana i mahile lezi a nga tsumbisile ka Jehova. I tekile Samueli aya naye tabernakelini le Xilo a ya mu hendleleta ka Mupristi wa Hombe Eli, aku: “Nzi  lo kombela a nwanana loyi ka Jehova, a nzi nyika lexi nzi nga wa kombela xona. Hikwalaho minawu nza mu nyikela ka Jehova. Wontlhe masiku ya kuhanya kakwe i tava loyi a lumbako Jehova.” (1 Samueli 1:24-28) Kusukela kwalaho, Samueli i hanyile tabernakelini. A Biblia gi wula lezaku a “mufana Samueli i lo kulela mahlweni ka Jehova.” (1 Samueli 2:21) A ku tatisa xifungo xakwe a zi mu olovelangi Hana. Lezo zi wa wula ku kala a nga ha tshami ni nwana wakwe a nga mu ranza nguvu. I wa ta xuva ku mu wona na a kula. Hambulezo i nyikile lisima a xifungo xakwe ka Jehova. I wa longile ku ti tsona zilo a zi ranzako kasi ku tatisa a xitsumbiso xakwe ka Nungungulu. — 1 Samueli 2:1, 2; gonza Lisimu 61:1, 5, 8.

9. Zini hi to wulawula hi zona zezi?

⁹ Lezi makunu hi zi zwisisako khwatsi lezaku a ku maha xifungo ka Jehova a hi mhaka yo hlakana, a hi wulawuleni hi ziwutiso lezi: Zifungo muni hi nga zi mahako nyamutlha? Hi fanele ku ti yimisela ku maha yini kasi ku tatisa a zifungo lezo?

10. Xifungo muni xa lisima nguvu lexi a muKristu a nga xi mahako niku xi patsa yini?

¹⁰ A xifungo xa lisima nguvu ka zontlhe lexi a muKristu a nga xi mahako ku hendleleta  wutomi gakwe ka Jehova. Ka mukhongelo a wu mahako na a hi yece, a munhu i tsumbisa ku tirisa wutomi gakwe kasi ku tirela Nungungulu kala kupinzuka, hambu loku ko humelela yini. Jesu i te hi fanele ku ti ‘tsika,’ lezi zi wulako ku tsumbisa lezaku hi ta rangisa Jehova, ku hunza hina venyi. (Mateu 16:24) Kusukela ka siku lego, “hi va ka Hosi” Jehova. (Va Le Roma 14:8) A kutihendleleta ka hina a hi ku woni kota nchumu wa ku hlakana. Hi ti zwisa ku khwatsi hi muyimbeleli wa tisimu loyi a ngaku: “Nzi ta mu tlhelisela yini Jehova, hi kota ya makatekwa wontlhe a nga nziha wona? Nzi ta rihela zifungo za mina ka Jehova, kuwoneni ka vanhu vakwe vontlhe.” — Lisimu 116:12, 14.

11. Zini zi nga maheka a siku legi u nga bapatizwa?

¹¹ Xana u hendleletile wutomi ga wena ka Jehova u tlhela u zi kombisa hi ku bapatizwa? Loku zi hi tano, u mahile zo saseka! Wa alakanya a xikhati lexi a makabye loyi a nga veka kanelo ya kubapatiza a nga ku wutisa ku u ti hendleletile ka Jehova niku wa zi zwisisa lezaku ‘a kutihendleleta ni kubapatizwa ka wena zi ku tivekisa kota Mboni ya Jehova’ ke? A xikhati u nga hlamula uku ina, vontlhe va nga hi kona va zi tivile lezaku u ti hendleletile niku wa ringanelwa hi ku bapatizwa kota nanza ga Jehova. Handle ko kanakana u mu tsakisile nguvu Jehova!

12. a) Ziwutiso muni hi faneleko ku ti maha? b) Matshamela muni lawa Pedro a hi kucako ku ma hlakulela?

¹² A xikhati lexi u nga bapatizwa, u tsumbisile Jehova lezaku u ta tirisa wutomi ga wena kasi ku mu tirela ni ku maha zontlhe zi nga ntanwini wa wena kasi ku lanzela a milayo yakwe. Kanilezi a ku bapatizwa masangulo ntsena. Laha a xikhati xi yako xi hunza, hontlheni hi fanele ku simama hi ti hlola. Hi nga ti wutisa lezi: ‘Kusukela nzi bapatizwa, xana a wunghana ga mina na Jehova gi kulile kuya chikela kwihi? Nza ha mu tirela hi mbilu ya mina yontlhe ke? (Va Le Kolosi 3:23) Nza khongela hi ku khanzakanya? Nza gonza a Biblia siku ni siku? Nza kumeka mitlhanganweni ya bandla xontlhe xikhati ke? Nza tolovela ku hlengela ntirweni wa kuxumayela hi kukhanzakanya? Kutani nzi hungulile kuhiseka ka mina ka mitiro leyo?’ Mupostoli Pedro i hi tlharihisile xungetano hi mhango ya ku tshuka hi nyima ku tirela Jehova. Hi nga potsa a mhango leyo hi ku ti karatela ku engetela kukholwa ka hina, ni wutivi, ni kutimisela, ni ku chava Nungungulu. — Gonza 2 Pedro 1:5-8.

13. Zini lezi a muKristu a ti hendleletileko a tlhela a bapatizwa a faneleko ku zi tiva?

¹³ Loku hi mahile xifungo xa ku tirela Jehova, a zi koteki ku xi tlhatlha. A munhu a karalako hi ku tirela Jehova kutani hi ku hanya kota muKristu a nga na ndlela yaku hi kufamba ka xikhati a cica aku hi lisine a nga zangi a ti hendleletile ka Nungungulu niku a kubapatizwa kakwe a ku tiri. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Loku a munhu a ti hendleletileko ka Jehova a maha xionho xa hombe, wa ti hlamulela mahlweni ka Jehova ni ka bandla. (Va Le Roma 14:12) A hi lavi ku fana ni lava Jesu a nga va byela ku: “U tsikile a liranzo la wena lo sangula.” Wutshanwini ga lezo, hi lava ku a wula lezi hi hina: “Nza yi tiva mitiro ya wena, ni liranzo la wena, ni kukholwa ka wena ni kutira ni kutimisela, ni lezaku mitiro ya wena yo gumesa yi hunza leyi yo ranga.” (Kuvululelwa 2:4, 19) Hi lava ku  tsakisa Jehova hi ku ti karatela ku hanya hi kuyelana ni kutihendleleta ka hina.

14. Hi xihi a xifungo xa wumbiri xa lisima nguvu lexi a munhu a nga xi mahako, niku hikuyini?

¹⁴ A xifungo xa wumbiri xa lisima nguvu lexi a munhu a nga xi mahako xifungo xa wukati. A wukati gi basile. Jehova i wona a xifungo xa wukati kota xa lisima nguvu. A xikhati lexi a muteki ni mutekiwa va mahako xifungo xabye xa wukati, va tsumbisana mahlweni ka Jehova ni ka vontlhe va nga kona. Va tolovela ku tsumbisa ku ranzana, ni ku khatalelana, ni ku kombisana xichawo xontlhe xikhati lexi va to hanya zinwe laha misaveni hi kuyelana ni lulamiselo ga Nungungulu ga wukati. A vanwani a va tirisi magezu lawa hi kukongoma, hambulezo va maha xifungo mahlweni ka Nungungulu. A xikhati lexi va mahako a xifungo lexo, va maha nuna ni sati. A ku chada zi wula ku hanya zinwe wutomi gontlhe. (Genesisi 2:24; 1 Va Le Korinte 7:39) Jesu i te: “Lezi Nungungulu a zi tlhanganyisileko, ngha zi nga hambanyiswi hi munhu.” A patswa wu chadako a wu faneli ku alakanya lezaku loku a wukati gabye gi nga fambi khwatsi, va nga tlhatlha wukati ni ka xihi xikhati. — Marku 10:9.

15. Hikuyini a maKristu ma nga faneliko ku wona a wukati hi ndlela leyi a tiko gi gi wonako hi yona?

¹⁵ Kota lezi hontlheni hi kalako hi nga mbhelelangi, a ku na wukati go mbhelela kambe. Hi xalexo xi mahako ku a Biblia gi hi byela lezaku vontlhe lava va chadileko va ta tshuka va “karateka nyameni.” (1 Va Le Korinte 7:28) Lomu tikweni nyamutlha, a votala va wona wukati kota nchumu wa ku hlakana. Va ti byela ku loku a zilo zi nga fambi khwatsi, va nga daya wukati ni ka xihi xikhati. Kanilezi, lezo zi hambene ni lezi a vavanuna ni vavasati va maKristu va gi wonisako zona a wukati. Va zi tiva lezaku va mahile xifungo xabye xa wukati mahlweni ka Nungungulu. Loku va tshova a xifungo lexo, zi ta ku khwatsi va wo mu hembela Nungungulu, kuveni yena wa venga a vahembi. (Levi 19:12; Mavingu 6:16-19) A maKristu ma chadileko ma fanele ku alakanya a magezu ya mupostoli Paule yaku: “Loku u bohilwe ka wasati, u nga lavi ku tlhatlheka.” (1 Va Le Korinte 7:27) Paule i wulile lezo hakuva i wa zi tiva lezaku Jehova wa zi venga ku a wukati gi tlhatlhiwa hi zigelo za hava. — Malaki 2:13-16.

16. Zini lezi a Biblia gi zi wulako xungetano hi ku tlhatlha wukati ni ku hambana?

¹⁶ Jesu i gonzisile lezaku a xigelo xa ku tlhatlha wukati xi seketelwako ka Mitsalo hi loku a munwe wabye a maha wubhayi, loyi munwani a boha ku nga mu tsetseleli. (Mateu 19:9; Maheberu 13:4) Ahati a kuhambana ka nuna ni sati ke? Mhakeni leyi kambe a Biblia ga zi dlunyatisa. (Gonza 1 Va Le Korinte 7:10, 11.) A ku na xigelo xa lomu Mitsalweni xa ku a nuna ni sati va hambana. Hambulezo, a zikhati zinwani ku ngava ni ziyimo zi mahako muKristu a wona lezaku a xa chukwana ku hambana ni nuna wakwe kutani sati wakwe. Hi xikombiso, a vokari va nga ha wona lezaku a wutomi gabye kutani wunghana gabye na Jehova gi tava mhangweni ya hombe nguvu loku va simama ku hanya ni nuna kutani sati wa tihanyi kutani wa muhluwuki. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.)

17. A nuna ni sati va nga maKristu va nga maha yini kasi a wukati gabye gi pinzuka?

¹⁷ Loku a nuna ni sati vaya ka madota ya bandla  va ya kombela wusungukati kasi ku chukwatisa a wukati gabye, a madota ma nga va wutisa ku va hlalele a vidiyu leyi yi nge Xini a liranzo la lisine? va tlhela va gonza a broxura A ngango wa wena wu nga tsaka ke. A zitiro lezo zi khanyisa matshinya ya milayo ya Biblia lawa ma nga vunako ku tiyisa a wukati. A patswa wo kari wu te ngalo: “A kusukela hi sangula ku gonza a broxura legi, hi tsaka nguvu wukatini ga hina.” A makabye wo kari wa xisati a nga hi ni 22 wa malembe na a chadile i wa alakanya ku a wukati gakwe gi laha kusuhani ni kufa. Kanilezi, na zi nga se chikela seyo i hlalele a vidiyu leyo. I wulile lezi: “Hontlhe va vambiri hi bapatizilwe, kanilezi a timbilu ta hina ti wa cuwukile ka matlhelo yo hambana. A vidiyu leyi yi chikele hi xikhati xi faneleko! Zalezi a wutomi ga hina kota nuna ni sati gi chukwatile nguvu.” Zi te dlunya lezaku loku a nuna ni sati va tirisa a matshinya ya milayo ya Jehova wukatini gabye, a kuzwanana kabye ku ta tsakisa ku tlhela ku tiya.

18, 19. a) Zini lezi a vapswali vo tala va maKristu va zi mahako? b) Zini zi nga wuliwako hi lava va nga ntirweni wo hlawuleka wa xikhati xontlhe?

¹⁸ Kusanguleni hi wulawulile hi zifungo zi mahilweko hi Jefta na Hana. Hi kota ya zifungo lezo, a nhanyana wa Jefta ni mufana wa Hana va tirisile a wutomi gabye kasi ku tirela Jehova hi tindlela to hlawuleka. Inyamutlha a vapswali vo tala va maKristu va kuca vana vabye lezaku va nghenela ntiro wa xikhati xontlhe ni ku rangisa ntiro wa Nungungulu wutomini gabye. Hinawu hi nga va vunetela hi ku kuca a vaswa lavo lezaku va simama ka ntiro wabye. — Valamuli 11:40; Lisimu 110:3.

¹⁹ Inyamutlha, ku na ni xipimo xa 67 000 wa Vamakabye va nga ntirweni wo hlawuleka wa xikhati xontlhe wa Timboni ta Jehova misaveni yontlhe. A vokari va tira Beteli, a vanwani va ka ntiro wa ku aka kutani wa ku enzela mabandla. A vanwani va tira hi kutikarata kota vagonzisi va zikola za hlengeletano, maphayona yo hlawuleka, varumiwa, malanza ya ku wonelela tiSalawu ta Mitlhangano ya Hombe, kutani malanza ya ku wonelela miako ya zikola za Biblia . A munwe ni munwani wabye i mahile “Xifungo xa ku hanya hi kuingisa wusiwaneni.” Ka xifungo lexo, va tsumbisa ku tira hi kutikarata ni ka xihi xiavelo va nyikwako ntirweni wa Jehova, va hanya wutomi go olova, va tlhela va nga mahi ntiro wa ku ti hanyisa na va nga vumelelwangi. A hi vanhu va kona va woniwako kota vo hlawuleka, kanilezi i ntiro lowu va wu mahako. Vanhu vo ti koramisa niku va ti yimisele ku tatisa a xifungo xabye a xikhati xontlhe lexi va nga ntirweni wo hlawuleka wa xikhati xontlhe.

20. Hi fanele ku zi wonisa kuyini a zifungo lezi hi mahako ka Jehova, niku hikuyini?

²⁰ Ka nzima leyi, hi wulawulile hi zifungo zinharu lezi hi nga mahako ka Nungungulu. Kuzilava u mahile a xinwe xa zifungo lezo. Ha zi tiva lezaku a hi faneli ku wona zifungo za hina kota zilo za ku hlakana niku hi fanele ku maha zontlhe hi zi kotako kasi ku zi tatisa. (Mavingu 20:25) Loku hi nga tatisi a zifungo za hina ka Jehova, hi ta welwa hi makhombo ya hombe. (Mutshawuteli 5:6) Hikwalaho a hi pimanyiseni a muyimbeleli wa tisimu loyi a nga byela Jehova aku: “Nzi ta dumisa a vito ga wena kala kupinzuka, kasi nza tatisa a zifungo za mina siku ni siku.” — Lisimu 61:8.