1, 2. a) A tiko legi go biha gi fana ni xigevenga xi yako kudaweni hi ndlela muni? (Wona mufota laha hehla.) b) A vanhu vontlhe le tilweni ni laha misaveni va ta ti zwisa kuyini anzhako ka loku a tiko legi go biha gi lovisilwe?

EHLEKETA hi xigevenga xa hombe xi fambako lomu paxweni, a varinzeli lava va fambako naxo na va vanga guwa vaku, “A xirumbi xi fambako!” Hikuyini va wulako lezo? A xigevenga lexo xa ha hanya niku xi woneka na xi nga babyi, hambulezo xi konelwe kufa niku xiya xi ya dawa. Zo khwatsi hi loku xi file kale. * — Wona tlhamuselo wa lahasi.

² A tiko go biha legi hi hanyako ka gona ga fana ni xigevenga lexo xi lavako ku dawa. A Biblia gi ngalo: “A tiko ga hunza.” (1 Johani 2:17) Jehova i bohile ku a tiko legi gi loviswa lokuloku, hikwalaho gi ta lova futsi. Kanilezi ku na ni nchumu wa lisima wu hambanisako a kuloviswa ka tiko legi ni kudawa ka xigevenga lexo. A vokari va nga ha wula lezaku a xigevenga lexo a xi lamulwangi khwatsi va tlhela va vanga guwa na va zama ku xi vikela lezaku xi nga dawi. Kanilezi, Jehova mulamuli wo mbhelela, niku a xiboho xakwe xa ku lovisa a tiko legi xiboho  xo lulama ni xo mbhelela. (Deuteronome 32:4) A kuloviswa loko ku nga ta thindeka. Anzhako ka loku a tiko legi gi lovisilwe, vontlhe le tilweni ni laha misaveni va ta vumela lezaku a kulamula ka Jehova ku lulamile. Ku tava ni kurula ka hombe!

3. Zikarato muni za mune zi to fuvisiwa hi Mufumo wa Nungungulu?

³ “A tiko” legi gi ‘hunzako’ gi patsa yini? Gi patsa a zilo zo biha lezi zi humelelako wutomini ga hina nyamutlha. Zontlhe lezo zi ta mbhela. Hi lisine a kufuviswa ka zilo lezo ku maha xipanze xa mahungu yo saseka ya Mufumo. (Mateu 24:14) Ka nzima leyi hi ta wulawula hi mune wa zikarato zi to ta fuvisiwa hi Mufumo wa Nungungulu: a vanhu vo biha, a tihlengeletano to biha, a mahanyela yo biha, ni ziyimo zo bayisa. Hi ta tiva lezi a xinwe ni xinwe xa zona 1) xi hi khumbisako zona nyamutlha, 2) lezi Jehova a to xi maha, ni 3) lezi a to xi valeta hi zona.

4. A vanhu vo biha va hi khumbisa kuyini?

⁴ A vanhu vo biha va hi khumbisa kuyini nyamutlha? Mupostoli Paule i wulile lezaku masikwini yo gumesa ku wa tava ni “zikhati za zikarato.” Hi kulanzela aku: “A vanhu vo biha ni vakanganyisi va ta nonohisa vaya mahlweni kubiheni.” (2 Timote 3:1-5, 13) U tshuka u zi wona lezo ke? A kutala ka hina hi tshukile hi xanisiwa hi vanhu vo biha vo kota lava va xivukelani, lava va ku venga vanwani hi kota ya hlonge yabye, ni zigevenga zo leva. A vokari a vazi va fihla a zilo zo biha lezi va mahako. A vanwani va ti maha ku khwatsi vo vuna vanhu, kuveni hi lisine va maha kubiha. Kanilezi, hambu loku hi nga se tshuka hi mahelwa kubiha, ha khumbiwa hi vanhu vo biha. Ha bayiseka loku hizwa matimu ya vanana, ni vakhosaheleko, ni vanhu vanwani va nga hava muvikeli va khomiwako hi ndlela ya xapi. A vanhu lavo vo biha va maha zilo hi ndlela yi va mahako va ku khwatsi zihari kutani madimoni. (Jakobe 3:15) Lexi xi tsakisako hi ku a Mhaka ya Jehova ya hi nyika kutsumba.

5. a) Xikhati xa ku maha yini lexi a vanhu vo biha va nyikiwako zezi? b) Zini va to mahiwa lava va alako ku cica?

⁵ Zini lezi Jehova a to maha? Zalezi Jehova i nyika vanhu vo biha a xikhati xa kuva va cica. (Isaya 55:7) Hambu lezi a tiko legi gi to loviswa lokuloku, a kulamulwa ka vanhu lavo vo biha a ku se tiya. Kanilezi zini zi to maheka hi lava va alako ku cica ni lava va to simama va yima ni tiko legi kala kuxanisekeni ka hombe? Jehova i tsumbisa ku fuvisa a vanhu vontlhe vo biha laha misaveni. (Gonza Lisimu 37:10.) Inyamutlha, a vanhu vo tala va gonza ku fihla a zilo zo biha lezi va mahako, niku a kutala ka zikhati a va tsayisiwi. (Joba 21:7, 9) Kanilezi a Biblia ga hi alakanyisa giku: “A mahlo yakwe [Nungungulu] ma languta a tindlela ta vanhu, a wona wontlhe mafambela yabye. A ku na munyama, a ku na nzhuti . . . , laha a vagohi va ta nga fihlala kona.” (Joba 34:21, 22) Hikwalaho, a ku na ndlela ya ku mu fihlala Jehova. Wa zi wona zontlhe lezi a vakubiha va zi mahako. Anzhako ka Har–Magedoni, hi ta cuwuka laha va nga tolovela ku kumeka kona, kanilezi va nga tava kona. Va ta ngha va fuvile! — Lisimu 37:12-15.

6. Hi vamani va to sala a xikhati lexi a vanhu vo biha va to lova, niku hikuyini ma nga mahungu yo saseka lawo?

⁶ Hi vamani va to sala a xikhati lexi a vanhu vo biha va to lova? Jehova i tsumbisa  lezi: “Lava va rulako va taga tshomba ya tiko, va ta xalaliswa hi kurula ka hombe.” Ka lisimu laleli la linwe, hi tlhela hi gonza lezi: “A valulamileko va taga tshomba ya tiko, va aka ka gona kala kupinzuka.” (Lisimu 37:11, 29) Hi vamani “lava va rulako” ni “valulamileko” ke? Lava va rulako ku wuliwa vanhu vo ti koramisa lava va gonzako ka Jehova va tlhela va mu ingisa. A valulamileko hi lava va ranzako ku maha lezi Nungungulu a nge hi zona za zi nene. Inyamutlha, a vanhu vo biha va tele nguvu lomu tikweni a ku hunza lava vo lulama. Kanilezi misaveni yiswa ku tava ni vanhu vo rula ni vo lulama basi, niku va ta maha misava yiva paradise!

7. A ti hlengeletano to biha ti hi khumbisa kuyini nyamutlha?

⁷ A tihlengeletano to biha ti hi khumbisa kuyini? A kutala ka wubihi gi mahiwako nyamutlha a giti hi ka vanhu, gi vangiwa hi tihlengeletano. A tihlengeletano ta wukhongeli ti khohlisa vanhu vo tala nguvu. Hi xikombiso, ti hemba mawunwa xungetano hi Nungungulu, ti wula lezaku a Biblia a gi tsumbeki, ti tlhela ti khohlisa vanhu xungetano hi wumanziko ga misava ni vanhu. A mifumo yo biha yi kucetela vanhu kulwa tiyimpi ni ku vukela vanhu va hlonge yinwani yi tlhela yi xanisa zisiwana ni vanhu va kalako va nga hi na wo va vikela. A mifumo leyo yi kuma titshomba ni ntamu hi ku tirisa xihlawulela ni ku vumela ku xavelelwa. A tikoponi ti kalako ti nga khatali hi vanwani ti chakisela a moya, ti onhetela misava, ti tlhela ti xolola vanhu kasi a vanwani va ganya. Zi te dlunya lezaku a xipanze xa hombe xa kuxaniseka ku nga kona nyamutlha lomu tikweni ku vangiwa hi tihlengeletano to biha.

8. Zini lezi a Biblia gi wulako lezaku zi ta maheka hi tihlengeletano leti a vanhu vo tala nyamutlha va alakanyako lezaku ti tiyile?

⁸ Zini lezi Jehova a to maha? A kuxaniseka ka hombe ku ta sangula a xikhati lexi a mifumo ya politika yi to vukela a tihlengeletano tontlhe ta wukhongeli ga mawunwa, leti a Biblia gi nge xibhayi xi vitanwako ku Babuloni loyi wa Hombe. (Kuvululelwa 17:1, 2, 16; 18:1-4) A tihlengeletano leto ta wukhongeli ti ta lovisiwa tiku bhi. Kanilezi zini zi to humelela hi tihlengeletano leti tinwani to biha? A Biblia gi fananisa tihlengeletano leto ni zitsunga ni zihlale hakuva ti wonekisa ku khwatsi ti tiyile. (Gonza Kuvululelwa 6:14.) Kanilezi gi tlhela gi wula lezaku a mifumo ni tontlhe tihlengeletano leti tinwani ti kalako ti nga seketeli a Mufumo wa Nungungulu ti ta loviswa. Lexo xi tava xipanze xo gumesa xa kuxaniseka ka hombe. (Jeremia 25:31-33) Anzhako ka lezo, ku nga ta hava ni hlengeletano yinwani yo biha!

9. Hikuyini hi nga tiyisekako lezaku a misava yiswa yi nga tava ni vilinganya?

⁹ Xini xi to valeta a tihlengeletano to biha? Xana ku tava ni hlengeletano yo kari laha misaveni anzhako ka Har–Magedoni? A Biblia gi wula lezaku ku tava ni “matilo maswa ni misava yiswa, lomu a kululama ku tshamileko kona.” (2 Pedro 3:13) A matilo ya kale ni misava ya kale ku wuliwa a mifumo yo biha ni vanhu lava va yi rangelako. Loku zi ta fuviswa, zi ta valetwa hi yini? Zi ta valetwa hi “matilo maswa ni misava yiswa.” A matilo maswa ku wuliwa mufumo wuswa, wu nga Mufumo wu wumbiwako hi Jesu Kristu ni vafumeli-kulobye va 144 000.  A misava yiswa ku wuliwa a vanhu lava va to fumelwa hi Mufumo wa Nungungulu. Jesu ni lava a to fuma navo va ta mu pimanyisa hi kumbhelela Jehova Nungungulu, loyi a nga hiko Nungungulu wa vilinganya. (1 Va Le Korinte 14:33) Hikwalaho a “misava yiswa” yi nga tava ni vilinganya. Ku tava ni vavanuna va va nene kasi ku wonelela a zilo. (Lisimu 45:16) A vavanuna lavo va ta rangelwa hi Kristu ni lava va 144 000. Hi nga alakanyela a xikhati lexi a tihlengeletano tontlhe to biha ti to valetwa hi hlengeletano yinwe basi yi nga ni wumunwe, ya ku yi nga ta tshuka yi thapelwa hi wubihi!

10. Mahanyela muni yo biha ma tolovelekileko nguvu lomu u hanyako kona, niku ma ku khumbisa kuyini wena ni ngango wa wena?

¹⁰ A mahanyela yo biha ma hi khumbisa kuyini? Hi hanya ka tiko legi a wubhayi, ni kukanganyisa, ni wugevenga go tshisa zi tolovelekileko nguvu. A zihungato za tiko zi maha a zilo lezo zi ku khwatsi zo tsakisa kuveni zi poyila a milayo ya Jehova xungetano hi lezi zi nga zi nene ni lezi zi bihileko. (Isaya 5:20) A vapswali nguvunguvu va fanele kulwa nguvu kasi ku vikela vana vabye ka mikucetelo leyo yo biha. Hi lisine, a maKristu wontlhe ya lisine ma fanele ku ti karatela ku vikela a wunghana ga wona na Jehova tikweni legi go kala gi nga hi na xichawo hi milayo ya Nungungulu.

11. A kulamulwa ka Sodoma ni Gomora ku hi gonzisa yini?

¹¹ Zini lezi Jehova a to maha hi mahanyela yo biha? Ehleketa hi lezi Jehova a mahileko hi zilo zo biha zi nga mahiwa madoropeni ya Sodoma ni Gomora. (Gonza 2 Pedro 2:6-8.) Loti i wa hi wanuna wo lulama niku yena ni ngango wakwe va xanisekile nguvu hi kota ya zilo zontlhe zo biha lezi zi nga mahiwa hi vanhu doropeni legi va nga hanya ka gona. Jehova i lovisile a madoropa lawo wontlhe kasi ku mbheta a zilo zo biha zi nga mahiwa lomo. Hi ku maha lezo i wo “yimisa . . . xikombiso” kambe xa lezi a to maha hi vanhu vo biha lava va nga kona nyamutlha. A ku fana ni lezi Jehova a fuvisileko a mahanyela wontlhe yo biha xikhatini lexo, i ta ma fuvisa kambe nyamutlha a xikhati a to lovisa a tiko legi.

12. Mitiro muni u xuvako nguvu ku yi maha loku a tiko legi gi ta lovisiwa?

¹² Xini xi to valeta a mahanyela yo biha? Misaveni yiswa, hi ta tshama hi khomekile hi mitiro yo tala yo tsakisa. Hi xikombiso, hi ta hunzula misava yiva paradise hi tlhela hi aka tiyindlu ta hina ni ta maxaka ni vanghana. Hi ta tlhela hi amukela a timiliyoni ta vanhu va to vuxiwa hi ka vafileko, hi va gonzisa xungetano hi Jehova ni zontlhe lezi a hi maheleko. (Isaya 65:21, 22; Mitiro 24:15) Ka xikhati lexo, hi ta tshama hi khomekile hi mitiro yi to hi nyika litsako yi tlhela yi neha wudzunzo ka Jehova!

13. Hi gihi wuyelo ga wuhluwuki ga le Edeni?

¹³ A ziyimo zo bayisa zi hi khumbisa kuyini? A tiko gi tele hi vanhu vo biha, tihlengeletano to biha, ni mahanyela yo biha, lezi zi yisako ka ziyimo zo bayisa. Hontlheni ha khumbiwa hi zilo zo kota tiyimpi, wusiwana, xihlawulela xa hlonge, mababyi, ni kufa. A zilo lezo zo bayisa zi sangulile kuva kona hi kota ya lezi Satani, na Adamu, na Eva va nga hluwukela Jehova. Niku hontlheni ha khumbiwa hi wuhluwuki gabye.

14. Zini lezi Jehova a to maha hi ziyimo zo bayisa?

 ¹⁴ Zini lezi Jehova a to maha hi ziyimo zo bayisa? Wona zikombiso zo kari. Jehova i tsumbisa ku fuvisa a tiyimpi tontlhe. (Gonza Lisimu 46:8, 9.) I ta fuvisa mababyi. (Isaya 33:24) I ta fuvisa kufa kala kupinzuka. (Isaya 25:8) I ta mbheta wusiwana. (Lisimu 72:12-16) Ahandle ka lezo, Jehova i ta fuvisa a ziyimo zontlhe zo bayisa lezi zi mahako lezaku hi hanya kuxanisekeni. I ta tlhela a fuvisa a kucetelo wa Satani ni madimoni yakwe! — Va Le Efesusi 2:2.

15. Wula a zilo zo kari zi to kala zi nga ha hi kona anzhako ka Har–Magedoni.

¹⁵ Hi nga alakanyela lezi zi to nanzihisa zona a ku hanya ka misava yi kalako yi nga hi na tiyimpi, mababyi, kutani kufa! Ku nga tava ni masochwa, ne zibhamu, kutani matshamu ya ku alakanya tiyimpi. Hi nga tava ni xilaveko xa zipitali, ni vadokodela, matshamu ya ku veka zirumbi, kutani zilahla. Ku nga tava ni wugevenga, hikwalaho ku nga ta laveka maphoyisa, michini ya ku hi tlharihisa loku kuta khamba, niku kuzilava hambu zifutswana kutani tipfhungulo! A ziyimo zontlhe lezi zi hi vangelako kukarateka ka hombe zi ta fuviswa.

16, 17. a) Lava va to pona ka Har–Magedoni va ta ti zwisa kuyini? Fananisa. b) Zini hi faneleko ku maha kasi hi tiyiseka lezaku hi ta simama hi hanya a xikhati lexi a tiko legi go bola gi to loviswa?

¹⁶ A wutomi gi ta tshamisa kuyini anzhako ka loku a ziyimo zo bayisa zi fuvisilwe? Za karata ku zi alakanyela. Hi hanya ka ziyimo zo bayisa hi xikhati xo leha nguvu laha ka ku hi nga tlhela hi nga ha gi woni a wuhombe ga kukarateka loku zi hi vangelako. Kasi ku fananisa, a vanhu va hanyako laha kusuhani ni ruwa gi fambafambako nguvu mimova va nga tshuka va nga ha cheli kota hi guwa ga yona. A vanhu va hanyako laha kusuhani ni tala va nga tshuka va nga ha cheli kota hi kunuha ka gona. Kanilezi a xikhati lexi Jehova a to susa ziyimo zontlhe zo bayisa, hi ta sala hi pepa za hombe nguvu!

¹⁷ Zini zi to valeta a kukarateka kontlhe loku hi nga nako zezi? A Lisimu 37:11 li ngalo: “Va ta xalaliswa hi kurula ka hombe.” A zo ku tiyisa hlana a ku tiva lezaku Jehova i hi xuvela zalezo! Ka xikhati lexi xa kukarateka, maha zontlhe u zi kotako kasi ku tshama kusuhani na Jehova ni hlengeletano yakwe. A kutsumba ka wena ka wumanziko ka lisima nguvu, hikwalaho ehleketa khwatsi hi kona, u ku tiyisa mbilwini ya wena, u tlhela u bhulela vanwani. (1 Timote 4:15, 16; 1 Pedro 3:15) Loku u maha lezo, u nga tiyiseka lezaku a xikhati lexi a tiko legi gi to fuviswa, wena u ta simama u hanya u tlhela u tsaka kala kupinzuka!