NZI pswalilwe hi 1926 le Crooksville, Ohio, Estados Unidos. Papai na mamani va wa nga khongeli, kanilezi va wa byela hina vana vabye va ntlhanu ni vanharu lezaku hiya chechini. Mina nzi waya ka chechi ya Metodista. Laha nzi nga hi ni 14 wa malembe, a mufundisa i lo nzi nyika xihiwa xo nzi dzunza hi lezi nzi nga hi ni lembe na nzi ga se lova ka nkhozo ya Sonto.

Ka xikhati xalexo, a muakelane wo kari a vitwako Margaret Walker, wa Mboni ya Jehova, i lo sangula ku enzela mamani kasi ku ta bhula naye xungetano hi Biblia. Ka siku go kari, nzi lo boha ku tshama nzi ingisela. Mamani i lo alakanya lezaku nzi ta colopetela xigonzo xakwe, hikwalaho i lo nzi hlongola aku: “Huma lomu.” Kanilezi nzi lo simama ku ingisela mabhulo yabye. Anzhako ka tienzo to hlayanyana, Margaret i lo nzi wutisa aku: “Wa gi tiva a vito ga Nungungulu?” Nziku: “A vanhu vontlhe va gi tiva — hi Nungungulu.” Yena aku: “Hi nga teka Biblia ga wena u cuwuka laha ka Tisimu 83:18.” Nzi lo gi teka, nzi ya pola lezaku a vito ga Nungungulu hi Jehova. Nzi lo tsutsuma nziya ka vanghana va mina nzi yaku: “Loku mu chikela kaya nyamutlha, cuwukani ka Tisimu 83: 18 lomu ka Biblia mu wona vito ga Nungungulu.” U nga wula ku nzi tekele ku sangula ku xumayela.

Nzi lo gonza Biblia, nzi bapatizwa hi 1941. Anzhako ka xikhatanyana, nzi lo nyikwa xiavelo xa ku fambisa xigonzo xa bhuku xa bandla. Nzi lo kuca mamani ni vamakabye va mina lezaku vata, niku vontlhe va lo sangula kuta ka xigonzo xa bhuku lexi nzi nga fambisa. Kanilezi papai i wa nga zi tsakeli.

Nzi lo engetelwa wutihlamuleli lomu bandleni, nzi tlhela nzi hlengeletela mabhuku ya moya. Ka siku go kari, papai i lo xungeta mabhuku lawo aku: “Wa yi wona nhunzu liya? A nza ha yi lavi laha kaya, niku u nga tekela ku famba nayo.” Nzi lo rura nzi ya ti kumela yindlu le Zanesville, Ohio, kanilezi nzi wa tolovela kuya kaya nzi ya tiyisa ngango.

Papai i lo zama ku beletela mamani lezaku a ngayi mitlhanganweni. Ka masiku manwani, loku aku o huma kuya mitlhanganweni, papai i wa mu lanza a ya mu koka a wuya naye lomu ndlwini. Kanilezi mamani i wa tsutsuma a huma hi nyangwa yinwani a ti fambela mitlhanganweni. Nzi lo mu byela lezi: “U nga karateki. I ta karala hi ku ku hlongolisela.” Hi kufamba ka xikhati, papai i lo tsika ku mu beletela. Hi ndlela leyo, mamani i lo zi kota kuya mitlhanganweni hi kutlhatlheka.

Hi 1943, a bandla ga hina gi lo sangula ku maha Xikola xa Wutireli ga Nungungulu, niku nzi lo sangula ku veka tikanelo ta zigonzani. A wusungukati legi nzi nga nyikiwa anzhako ka zipanze za mina za xikola gi lo nzi vuna ku chukwatisa a wuzikoti ga mina ga ku kanela.

Ka xikhati lexo, a matiko ma wa kari malwa a Yimpi ya Wumbiri ya Misava. Hi 1944, nzi lo vitaniwa wusochweni. Nzi loya Fort Hayes le Columbus, Ohio, nzi ya kambelwa a ntamu wa xiviri nzi tlhela nzi tatisa maphepha. Nzi lo byela tihosi lezaku a nzi lavi ku maha musochwa. Va lo nzi tsika nzi famba. Anzhako ka masiku yo kari, ku lota phoyisa kaya ka mina gi taku: “Corwin Robison, nzi rumilwe ku ta ku khoma.”

Anzhako ka maviki mambiri, na nzi kari nzi lamulwa, a mulamuli i lo wula lezi: “Loku ku wa hi mina, u wa fanele ku tshama paxweni kala ufa. U na ni gezu?” Nzi lo hlamula nziku: “Hosi yanga, nzi wa fanele ku woniwa kota mufundisa. Nzi kanela nyangweni ya munhu munwe ni munwani, niku nzi sina nzi xumayele mahungu yo saseka ya Mufumo ka vanhu vo tala.” A mulamuli i lo byela lava va nga yimisilwe kasi ku maha xiboho aku: “A mu telangi ku ta xuxa lezaku a jaha legi mufundisa kutani a hi mufundisa. Mu tele ku ta tiva ku gi ti hendleletile wusochweni kutani ahihi.” Na ku nga se hunza 30 wa timeneti, a ntlawa lowo wa ku maha xiboho wu lo wuya ni xiboho xaku nza koneka. A mulamuli i lo nzi konela ku tshama ntlhanu wa malembe paxweni le Ashland, Kentucky.

Nzi lo mbheta maviki mambiri paxweni go kari le Columbus, Ohio, niku nzi tshamile ka xikwarutwana xa mina nzoce ka siku go ranga. Nzi lo khongela ka Jehova nziku: “A nzi nga ta zi kota ku tshama ntlhanu wa malembe ka xikwarutwana xo maha lezi. A nzi zi tivi ku nzi taku yini.”

 Hi manziko wa kona, a vagadi va lo nzi humesa. Nzi lo tshinelela xibochwa xo kari xo leha ni xo zimuka, hi ya yima hi hlomela hi janela. I lo nzi wutisa lezi: “Komi, u no goha yini?” Nziku: “Nzi Mboni ya Jehova.” Aku: “U Mboni? Makunu xini xi nga ku tisa lomu?” Nziku: “A Timboni ta Jehova a tiyi yimpini ti ya daya vanhu.” Yena aku: “Va ku nghenisa paxweni hi ku kala u nga lavi ku daya vanhu. A vanwani va ngheniswa paxweni hi ku daya vanhu. Zi na ni hloko lezo?” Mina nziku: “A zi na hloko futsi.”

Yena i te ngalo: “Nzi mbhetile 15 wa malembe ka paxo ginwani, laha nzi nga gonza mabhuku yo kari ya nwina.” Nzi lo khongela nziku: “Jehova, nzi vune ku kuma wanuna loyi a yimileko reveni ga mina.” Ka xikhati lexo, Paul — gi nga vito ga wanuna loye — aku: “Kova ni wihi loyi a to ku henya, bana huwa. Nzi ta tirisana naye.” Kunene, a nzi vangi ni zikarato ni 50 wa vanhu lava nzi nga hanya navo.

A xikhati lexi a tihosi ta paxo ti nga nzi rurisa nziya Ashland, nzi lo ya kuma vamakabye vo tala vo buva va nga sina va hi leyo. A kuva zinwe ni vamakabye lavo zi vunile mina ni vanwani lezaku hi tiya hi tlhelo ga moya. Va wa hi avela zipanze za kugonza ka Biblia ka viki ni viki, niku hi wa longisela ziwutiso ni mihlamulo kasi ku zi tirisa ka mitlhangano ya hina. Ku wa hi ni nanza ga ku avela zipanze za simu kambe. Hi wa hi ka yindlu ya hombe yi nga hi ni mibhedi lomu makhurisini. A nanza ga ku avela zipanze gi waku: “Robison, a mubhedi lowu ni lowuyani ya wena. Ni wihi loyi a to vekiwa ka mubhedi lowuya xipanze xa wena. U nga mu tsike a famba na u nga se mu nyika wukustumunyu.” Hi wa zi kotisa lezo ku xumayela hi ndlela yo xaxameteka.

A Yimpi ya Wumbiri ya Misava yi lo mbhela hi 1945, kanilezi nzi simamile nzi tshama xikhatanyana paxweni. Nzi wa karateka hi va ngango wa mina hakuva papai i wa nzi byelile lezi: “Loku nzi kala nzi hambana na wena, lava vanwani va nga ta nzi binzela.” A xikhati nzi nga huma, nzi lo ya kuma mahungu yo tsakisa. Hambu lezi papai a nga va vukela, a ntlhanu wa vanhu ni vambiri laha ngangweni va waya mitlhanganweni niku a munwe wa vamakabye va mina va xisati i wa bapatizilwe.

A xikhati lexi a Yimpi ya Korea yi nga sangula hi 1950, nzi lo vitaniwa kambe lezaku nzi nghena yimpini, zonake nzi ya ti wonekelisa le Fort Hayes. Anzhako ka ku kambelwa a ntamu wa xiviri, a nduna yo kari yi lo nzi byela lezi: “U munwe wa lava va tiyileko khwatsi ntlaweni wa wena.” Nziku: “Zi sasekile, hambulezo a nzi nga taya yimpini.”  Nzi lo tshaha 2 Timote 2:3 nziku: “Nzi sina nzi hi sochwa ga Kristu.” I lo miyela hi xikhati xo leha, a guma aku: “Huma.”

Anzhako ka xikhatanyana, nzi loya ka mutlhangano wa Beteli ka gotsovanyano wo kari le Cincinnati, Ohio. Makabye Milton Henschel i lo hi byela lezaku loku a makabye a lava ku tirela Mufumo hi kuhiseka, a hlengeletano yi nga mu tirisa le Beteli. Nzi lo kombela ku nghenela ntiro wa Beteli, nzi vumelelwa, zonake nziya Beteli ya Brooklyn hi Agosto wa 1954. Nzi tira Beteli kusukela loku nzi nghenile ka lembe lego.

A nzi se tshuka nzi vumala ntiro laha Beteli. Hi malembe yo tala, nzi tirile ka michini yo kufumeta mati ya yindlu yo gandla mabhuku ni ya yindlu ya tihofisa, nzi lungisa michini, nzi tlhela nzi lungisa tifixadura. Nzi tirile kambe tiSalawini ta Mitlhangano ya Hombe doropeni ga Nova York.

Nzi yi ranza nguvu a milongoloko ya moya ya wutomi ga Beteli, leyi yi patsako wukhozeli ga ni mixo, ni Xigonzo xa Murinzeli xa ngango zinwe ni kuya wutirelini ni bandla. Loku u zi alakanyela, u ta zi wona lezaku a zilo lezo zi nga mahiwa niku zi fanele ku mahiwa futsi ngangweni wa Timboni ta Jehova. Loku a vapswali ni vana va gonza zinwe a mutsalo wa siku, va maha Wukhozeli ga Ngango hi kukhanzakanya, va tlhela va patseka nguvu mitlhanganweni ya bandla ni kuxumayeleni ka mahungu yo saseka, vontlhe laha ngangweni va ta tiya hi tlhelo ga moya.

Nzi vile ni vanghana vo tala laha Beteli ni le bandleni. A vokari va wa hi vatotilweko niku va kumile nchachazelo wabye wa ku ya hanya tilweni. A vanwani va wa nga totiwangi. Kanilezi a malanza wontlhe ya Jehova — a ku patsa ni vatiri va Beteli — a ma mbhelelangi. Loku nzi hambana kuvila ni makabye wo kari, nzi hlota kurula xontlhe xikhati. Nzi alakanya Mateu 5:23, 24 ni lezi ku rinzelwako kuva hi maha loku hi nga zwanani. A ku kombela rivalelo a zi olovi, hambulezo a nzi se tshuka nzi simama ku nga zwanani ni munghana wa mina anzhako ka ku wula ku “nzi tsetselele.”

Hi kota ya tanga, zezi za nzi karatela ku xumayela hi muti ni muti, hambulezo a nzizi nzi kondla mawoko. Nzi gonzilenyene xiChina xa xiMandarin niku nzi zi ranza nguvu ku xumayela vaChina  laha ruweni. Ka masiku manwani nza nyikela 30 kutani 40 wa marevista ka vatsakeli.

Nzi tlhelile nzi maha lienzo lo wuyela le China! Ka siku go kari, a nhanyana wo kari wo saseka i lo nzi hlekela na a nyikela ziphephana za ku haxa mihanzu. Nzi lo mu hlekelawo, nzi mu nyika A Murinzeli ni Despertai! hi xiChina. I lo teka, a nzi byela lezaku hi yena Katie. Kusukela kwalaho, siku ni siku a nga nzi wona, i wata hi ta bhula. Nzi lo mu gonzisa mavito ya mihanzu yo kari ni zilo zinwani hi xiNgiza, a phinda kasi nzi muzwa. Nzi lo mu tlhamusela mitsalo ya Biblia kambe, a tlhela a vumela ku teka a bhuku Biblia gi gonzisako. Kanilezi, anzhako ka maviki yo kari, i lo nyamalala.

Loku ku hunzile tihweti, a nhanyana munwani a nga kari a nyikela ziphephana za ku haxa mihanzu i lo amukela marevista nzi nga mu nyika. Ka viki gi nga lanzela, i lo ta nzi nyika fone yakwe aku: “Wulawula ni munhu le China.” Nziku: “A nzi tivi munhu le China.” Kanilezi i lo nzi kurumeta, nzi si teka fone nziku: “Halo, hi mina Robison.” I lo hlamula aku: “Robby, hi mina Katie. Nzi seno China zezi.” Nziku: “China?” Katie a hlamula aku: “Ina. Robby, wa mu wona a nhanyana loye a nga ku tela ni fone? Makabye wa mina. U nzi gonzisile zilo zo tala za zi nene. Nzi kombela ku u mu gonzisa lezi u nga nzi gonzisa.” Nziku: “Katie, nzi ta maha lezi nzi to zi kota. Nzi bongile ku nzi byela lomu u nga kona.” Anzhako ka masikwanyana, nzi lo wulawula khati go gumesa ni makabye wa Katie. Kova ni kwihi lomu a vanhanyana lavo va nga kona, nzi rinzela kuva va gonza zinwani xungetano hi Jehova.

A ku tirela Jehova hi wona ntiro wa mina ka 73 wa malembe lawa ma hunzako. Nza tsaka hi kuva a nzi vunile ku simama nzi tsumbekile a xikhati nzi nga hi paxweni. Ahandle ka lezo, a vamakabye va mina va nzi byela lezaku va tiyile hlana a xikhati va nga wona lezaku a nzi mbhelangi ntamu hi ku vukelwa hi papai. Hi magumo, mamani ni 6 wa vamakabye va mina va lo bapatizwa. Hambu papai i wa nga ha levi, niku i yile mitlhanganweni yo kari na a nga sefa.

Loku Nungungulu a zi lava, a ziro za ngango wa mina ni vanghana lava va fileko va ta vuka misaveni yiswa. Hi nga alakanyela a litsako hi tova nalo hi ku tirela Jehova kala kupinzuka na hi zinwe ni lava hi va ranzako! *