1, 2. Davida i kombisile kuyini lezaku i wa tsumbekile ka Nungungulu? (Wona mufota laha hehla.)

XIKARI ka wusiku, Davida na Abixai va lo nyanimela va nghena xikari ka 3.000 wa masochwa ma nga etlele. Laha xikari ka wugovelo lego, va lo ya kuma Hosi Saule na a etlele wurongo ga tshongotshongo. I wa yile xiwuleni lexo xa Judia na a hlota Davida kasi ku mu daya. Abixai i lo hleva aku: “Nzi vumele nzi mu gwaza [Saule] hi tlhari, nzi ta tekela ku mu phondlisa khatiginwe, nzi nga ha engeti ga wumbiri.” Kanilezi, Davida i lo hlamula hi ndlela yo hlamalisa aku: “U nga mu dayi, hakuva himani a ta nga tlakusa a canja gakwe hehla ka a totilweko wa Jehova a nga kumi nanzu ke? . . . Jehova a a nzi beletele a ku tlakusa a canja ga mina hehla ka a totilweko wa Jehova!” — 1 Sam. 26:8-12.

² Davida i wa zi zwisisa ku a ku tsumbeka ka Jehova zi wula yini. I wa nga lavi ku maha kubiha ka Saule. Hikuyini? Hakuva Saule i wa hi Hosi ya Israeli yi totilweko hi Nungungulu. A malanza yo tsumbeka ya Jehova ma kombisa xichawo ka lava a va yimisako. Kunene, Jehova i lava lezaku vontlhe vanhu vakwe va ‘hlawula a ndlela ya kutsumbeka.’ — Gonza Tisimu 119:30.

3. Abixai i tsumbekisile kuyini ka Davida?

³ Abixai i kombisile xichavo ka Davida. Kasi ku kombisa: A xikhati  lexi a nga zama ku fihla a wubhayi gakwe na Batexeba, Davida i rumile Joabe makabye wa Abixai lezaku a maha tindlela ta kuva Uria, a nuna wa Batexeba, a dawa yimpini. (2 Sam. 11:2-4, 14,15; 1 Kro. 2:16) Kuzilava Abixai i yi tivile mhaka leyo, hambulezo i simamile a kombisa xichavo ka Davida kota hosi yi yimisilweko hi Nungungulu. Tlhatakumbiri, Abixai a nga tshukangi a zamile ku tirisa a ntamu wakwe kota nduna ya butho kasi ku wutla a xitshamu xa wuhosi xa Israeli. Wutshanwini ga lezo, i lo vikela Davida ka vatokometi ni vanwani valala. — 2 Sam. 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. a) Davida ive xikombiso xi nene xa munhu wo tsumbeka ka Jehova hi ndlela muni? b) Hi zihi zikombiso zinwani hi to wulawula hi zona?

⁴ Hi ku ala ku daya Hosi Saule, Davida i kombile lezaku i wa hi munwe wa malanza yo tsumbeka ya Jehova. Na a ha hi jaha, Davida i tiyile hlana alwa ni xihotlovila xa muFilistia xi vitwako Goliate, loyi a nga lakalaka a “tlangamela a mabutho ya Nungungulu a hanyako”! (1 Sam. 17:23, 26, 48-51) Laha Davida a nga maha hosi a tlhela a maha zionho za hombe zi nga patsa wubhayi ni kudaya, i vumele ku kawukiwa hi muprofeti Natani a tlhela a ti sola. (2 Sam. 12:1-5, 13) Ni wukhosaneni gakwe, Davida i lo simama ku tsumbeka ka Nungungulu. Hi xikombiso, i kombisile wuhana hi ku seketela a kuakiwa ka tempeli ya Jehova. (1 Kro. 29:1-5) Kunene, Davida i mahile zionho za hombe, hambulezo i wa tsumbekile ka Jehova. (Tis. 51:4, 10; 86:2) A xikhati hi kambisisako matimu manwani ya Davida ni vanhu vanwani va masikwini yakwe, a hi hloteni a mihlamulo ya ziwutiso lezi: Hi mani hi faneleko ku tsumbeka ka yena kuranga? Matshamela muni ma to hi vuna ku simama hi tsumbekile?

5. Xigonzo muni hi xi kumako ka xihoxo xa Abixai?

⁵ A xikhati lexi Abixai a nga nyanimela a nghena wugovelweni ga Saule, i wa nga hi na kutsumbeka ku faneleko. Hi ku lava ku tsumbeka ka Davida, Abixai i wa xuva nguvu ku daya Hosi Saule, kanilezi Davida i lo mu beletela hi ku tiva lezaku xi wa tava xionho a ku “tlakusa a canja gakwe hehla ka a totilweko wa Jehova.” (1 Sam. 26:8-11) Ka ximaho lexo, hi kuma xigonzo xa lisima nguvu: Hambu lezi zi kotekako ku tsumbeka ka vanhu vo hambanahambana mbilwini ya hina, hi fanele ku rangelwa hi matshinya ya milayo ya Biblia kasi ku tiva loyi a tova wo ranga.

6. Hambu lezi hi tolovelo hi tsumbekako ka maxaka ni vanghana, hikuyini hi faneleko ku ti wonela?

⁶ A kutsumbeka ku huma mbilwini, kanilezi a mbilu ya munhu yi khohlakele. (Jer. 17:9) Hikwalaho, za olova ku a munhu a tsumbekileko ka Nungungulu a navela ku simama a tsumbekile ka munghana kutani xaka hambu loku a munhu loye a maha za ku biha. Nguvunguvu loku a munhu hi mu ranzako a tsika lisine, zi nene ku alakanya lezaku hi fanele ku tsumbeka ka Jehova kuranga. — Gonza Mateu 22:37.

7. A makabye wo kari wa xisati i tsumbekisile kuyini ka Nungungulu ka xiyimo xo nonoha?

⁷ A kuhlawula wo tsumbeka ka yena zi nga tshuka zi karata loku a xaka ga wena u gi ranzako gi susiwa bandleni. Hi xikombiso, a makabye wo kari a vitwako Ana ^[1] i lo fonelwa hi mamani wakwe a susilweko bandleni. A mamani wakwe i wa lava ku mu enzela hakuva i wazwa kubayisa hi ku hanya kule ni maxaka. Lezo zi lo mu karata nguvu Ana, zonake a tsumbisa ku mu hlamula hi papilo. Na a nga se tsala, i lo kambisisa matshinya ya milayo ya Biblia. (1 Kor. 5:11; 2 Joh. 9-11) Ana i lo tsalela mamani wakwe, a mu alakanyisa hi liranzo lezaku i no ti hambanyisa ni maxaka ha yece hi kuonha kakwe ni ku ala ku ti sola. Ana i lo tsala aku: “A ndlela ya kona ya ku tlhatlha a kubayisa loku u ku zwako ku wuyela ka Jehova.” — Jak. 4:8.

8. Matshamela muni ma to hi vuna ku tsumbeka ka Nungungulu?

⁸ A kutsumbeka ka vanhu va hanyileko  xikhatini xa Davida ku khanyisa matshamela manharu lawa ma nga hi vunako ku tsumbeka ka Nungungulu. A matshamela ya kona kutikoramisa, ni wunene, ni kutiya-hlana. A hi wulawuleni hi wona hi ginwe ginwe.

9. Hikuyini Abneri a zamileko ku daya Davida?

⁹ A xikhati lexi Davida a nga wulawula na Hosi Saule na a khomile hloko ya Goliate, i wa kari a woniwa hi vavanuna vambiri hi wutsongwani ga kona. A munwe ku wa hi Jonatani n’wana Saule, loyi a nga maha xivumelwano xa wunghana na Davida. Loyi munwani ku wa hi Abneri a nduna ya yimpi. (1 Sam. 17:57–18:3) Hi nzhako ka xikhati Abneri i lo vunetela Saule ka mizamo yakwe yo lava ku daya Davida. Davida i lo tsala aku: “A zigevenga va hlota wutomi ga mina.” (Tis. 54:3; 1 Sam. 26:1-5) Hikuyini Jonatani a khomileko Davida hi ndlela yo hambana ni ya Abneri? A ku fana na Jonatani, Abneri i wa zi tiva ku Nungungulu i hlawulile Davida lezaku a fuma kota hosi ya Israeli. Anzhako ka loku Saule a file, Abneri na a ti koramisile a kombisa kutsumbeka kakwe ka Nungungulu hi ku seketela Davida, wutshanwini ga ku seketela Ixboxete n’wana Saule. Hi kufamba ka masiku, a xikhati lexi Abneri a nga etlela ni mundlukulu wa Hosi Saule, kuzilava i wa zama ku wutla xitshamu xa wuhosi lezaku xi maha xakwe. — 2 Sam. 2:8-10; 3:6-11.

10. Hikuyini Absalome a nga kala ku tsumbeka ka Nungungulu?

¹⁰ A ku kala ku ti koramisa zi mahile Absalome n’wana Davida a nga tsumbeki ka Nungungulu. “Absalome i lo ti longisela a kareta ni mahaxi, ni 50 wa vavanuna lava va nga tsutsuma mahlweni kakwe”! (2 Sam. 15:1) I lo khohlisa vanhu kambe lezaku va tsumbeka ka yena. A ku fana na Abneri, Absalome i lo zama ku daya Davida, hambu lezi a nga zi tiva ku Jehova i yimisile Davida lezaku ava hosi ya Israeli. — 2 Sam. 15:13, 14; 17:1-4.

11. Hi nga vunekisa kuyini hi matimu ya Biblia xungetano hi Abneri, na Absalome, na Baruke?

¹¹ A xikombiso xa Abneri na Absalome xi komba khwatsi lezaku a ku lava zilo hi ndlela yo hunzeleta zi nga maha munhu a nga tsumbeki ka Nungungulu. Lisine lezaku a nanza go tsumbeka ga Jehova gi wa nga ta maha nchumu wo biha wo kota lowo. Hambulezo, a ku navela kuva ni titshomba kutani kuva ni ntiro wa nduma tikweni legi zi nga daya a wumoya ga muKristu. Hi ndlela yo kari yi nga kombiwiko, Baruke a matsalani wa muprofeti Jeremia i hambukisile kupima kakwe hi xikhati  xo kari. Jehova i te ngalo ka Baruke: “Lexi nzi xi akileko nzi ta xi khungumula, ni lexi nzi xi byalileko nzi ta xi tsuwula, ziva tano misaveni yontlhe. Xana u ti lavela a zilo za hombe ke? U nga zi lavi.” (Jer. 45:4, 5) Baruke i lo vumela ku kawukiwa. Gi tava wutlhari a ku alakanya magezu lawo ya Jehova a xikhati lexi hi rinzelako a magumo ya tiko legi go biha!

12. Komba lezi a mixuvo ya mbilu ya hina yi nga hi valelisako zona ku tsumbeka ka Nungungulu.

¹² A makabye wo kari a vitwako Danieli le Mexiko i wa fanele ku hlawula lezaku i ta tsumbeka ka Nungungulu kutani i ta rangisa mixuvo ya mbilu yakwe. I wa lava ku tekana ni nhanyana a nga kholwiko. Danieli i ngalo: “Nzi lo simama ku mu tsalela mahungu hambu anzhako ka ku nghenela a ntiro wa wuphayona. Kanilezi hi magumo nzi lo ti koramisa nzi bhulela dota gi buvileko lezaku nzi na ni xikarato xo kala nzi nga tivi loyi nzi to tsumbeka ka yena. I lo nzi vuna ku wona lezaku kasi nzi tsumbeka ka Nungungulu, nzi fanele ku nyima ku mu tsalela mahungu. Anzhako ka mikhongelo yo tala ni mihloti, nzi lo nyima ku mu tsalela. Hi xikhati xi tsongwani, a litsako la mina kuxumayeleni li lo engeteleka.” Hi kufamba ka masiku, Danieli i lo tekana ni makabye wa mu nene niku zalezi i tira kota muwoneleli wa xipanze.

13. A xikhati lexi Davida a nga onha, Natani i tsumbekisile kuyini ka Jehova a tlhela a tsumbeka ka Davida?

¹³ A ku tsumbeka ka Jehova zi nga khumba a ndlela leyi hi tsumbekako hi yona ka vanhu. Muprofeti Natani i simamile a tsumbekile ka Davida na a nga tsiki ku tsumbeka ka Nungungulu. Natani i tivile lezaku Davida i mahile wubhayi a tlhela a maha tindlela ta ku a nuna wa kona a dawa yimpini. A xikhati lexi Jehova a nga mu ruma ku ya kawuka Davida, Natani i lo vumela a tlhela a tiya hlana hambu lezi a nga tsumbekile ka Davida. Natani i lo mu kawuka hi wutlhari ni wunene. Kasi ku vuna Davida lezaku a wona a wuhombe ga xionho xakwe, Natani i lo tirisa mufananiso wa munhu wo ganya loyi a nga teka xiyivana xa munwani wa xisiwana. Laha Davida a nga zangariswa hi lezi a munhu loye wo ganya a nga mahile, Natani i te ngalo kakwe: “A munhu loye hi wena!” Davida i lo zi wona lezaku i onhele Jehova. — 2 Sam. 12:1-7, 13.

14. U nga zi kotisa kuyini ku tsumbeka ka Jehova u tlhela u tsumbeka ka munghana wa wena kutani xaka?

¹⁴ A wunene gi nga ku vuna ku tiva loyi u faneleko ku tsumbeka ka yena kuranga. Hi xikombiso, u nga ha tiva lezaku  a mukholwa-kulori i mahile xionho xa hombe. Hambulezo, u nga ha lava ku tsumbeka kakwe, nguvunguvu loku a hi munghana kutani xaka. Kanilezi loku u fihla xionho lexo, a wu tsumbeki ka Nungungulu. Hi lisine, u fanele ku tsumbeka ka Nungungulu kuranga. Hikwalaho, a ku fana na Natani, kombisa wu nene, hambulezo u nga tsiki ku tsumbeka ka Jehova. Kuca munghana wa wena kutani xaka ga wena lezaku a ya kombela xivuno ka madota. Loku a nga mahi lezo hi xikhati xi faneleko, a kutsumbeka ka wena ka Nungungulu ku fanele ku ku kuca ku bika mhaka leyo ka madota. Loku u maha lezo, u ta simama u tsumbekile ka Jehova u tlhela u maha wunene ka munghana wa wena kutani xaka ga wena, hakuva a madota ya wuKristu ma ta zama ku mu vuna hi moya wo olova lezaku a vuxa wunghana gakwe na Jehova. — Gonza Levi 5:1; Va Le Galatia 6:1.

15, 16. Hikuyini Huxai a nga fanele ku tiya hlana kasi a tsumbeka ka Nungungulu?

¹⁵ A wanuna wo kari a vitwako Huxai i wa fanele ku tiya hlana kasi a tsumbeka ka Nungungulu. Huxai i wa hi munghana wo tsumbeka wa Hosi Davida. Hambulezo, a kutsumbeka kakwe ku lo ringwa a xikhati lexi Absalome n’wana Davida a nga yiva a timbilu ta vanhu vo tala a tlhela a zama ku wutla Jerusalema ni xitshamu xa wuhosi. (2 Sam. 15:13; 16:15) Davida i lo tsutsuma. Kanilezi, Huxai i wa ta maha yini? I wa ta tsumbeka ka Absalome kutani i wa ta lanzela hosi leyo yo khosahala yi nga kari yi tsutsuma kasi ku ponisa wutomi ga yona? Huxai i lo boha ku tsumbeka ka hosi leyi yi totilweko hi Nungungulu, zonake aya ka Davida le xitsungeni xa maOliva. — 2 Sam. 15:30, 32.

¹⁶ Davida i lo kombela Huxai lezaku a tlhela Jerusalema, a ya ti maha munghana wa Absalome kasi a hunzula a wusungukati ga Ahitofeli. Huxai i lo veka wutomi gakwe mhangweni, a tsumbeka ka Jehova hi ku maha lezi Davida a nga mu kombele. Kunene, lezi Davida a nga kombele ka Jehova zi lo maheka. Huxai i zi kotile ku hunzula a wusungukati ga Ahitofeli. — 2 Sam. 15:31; 17:14.

17. Hikuyini hi faneleko ku tiya hlana kasi hi tsumbeka?

¹⁷ Hi fanele ku tiya hlana kasi hi tsumbeka ka Jehova. A kutala ka hina ha tiya hlana hi yimisana ni tshikelelo wa maxaka, vatiri-kulori, kutani vafumeli kasi ku tsumbeka ka Nungungulu. Hi xikombiso, Taro wa le Japani i wa tsumbeka ka vapswali vakwe a tlhela a va ingisa kusukela wunwananeni gakwe. I wa nga mahi lezo hi kukurumetwa. I wa zi maha hi ku lava ku wona vapswali vakwe na va tsakile. Hikwalaho, laha va nga mu beletela ku gonza ni Timboni ta Jehova, zi mu karatele nguvu a ku va byela lezaku i bohile kuya mitlhanganweni ya wuKristu. Taro i ngalo: “Va lo zangara nguvu laha ka kuza va nzi beletela ku va enzela le kaya hi malembe. Nzi lo khongela nzi kombela kutiya-hlana kasi nzi khomelela ka xiboho xa mina. Zalezi a zanga yabye yi bohlile niku nza va vuxela hi kukhanzakanya.” — Gonza Mavingu 29:25.

18. U vunekisile kuyini hi xigonzo lexi?

¹⁸ A ku fana na Davida, na Jonatani, na Natani, na Huxai, ngha hi kuma a litsako la hombe la ku tsumbeka ka Jehova. Hi tlhelo ginwani, ngha hi kuma xigonzo ka kungatsumbeki ka Abneri na Absalome. Hakunene, hi lava ku khomelela ka Jehova, a ku fana na Davida. Kanilezi kota vanhu vo kala ku mbhelela, a hi nge zi koti ku potsa ku maha zihoxo. Hambulezo, hi nga tsumbeka ka Jehova kuranga mbilwini ya hina.