1-3. Zi wula yini ku tirela Jehova hi “mbilu yi mbheleleko”? Nyika xikombiso.

HONTLHENI a hi mbhelelangi niku ha maha zihoxo. Lexi xi tsakisako hi ku Jehova i hi nyikile nzhiho niku i ti yimisele ku hi tsetselela. Hikwalaho loku hi ti koramisa hi tlhela hi ti sola, hi nga mu kombela lezaku a hi tsetselela. Hi nga tsumba lezaku Jehova a nga ta hi tlhelisela “maringano ni zigoho za hina.” (Lisimu 103:10) Hambulezo, hi fanele ku mu “khozela hi mbilu yi basileko,” kutani yi mbheleleko. * (1 Kronekele 28:9.) Makunu hi nga zi mahisa kuyini lezo na hi hi vanhu vo kala ku mbhelela?

² A ku fananisa wutomi ga Hosi Asa ni ga Hosi Amazia zi nga hi vuna. A tihosi leti ta timbiri ti mahile zilo zo saseka, kanilezi ti mahile zihoxo kambe hakuva ti wa nga mbhelelangi. Hambulezo, a Biblia gi wula lezaku “a mbilu ya Asa yi wa longamile ka wontlhe masiku yakwe.” (2 Kronekele 15:16, 17; 25:1, 2; Mavingu 17:3) Xontlhe xikhati i wa ti karatela ku tsakisa Jehova ni ku mu khozela hi mbilu yi mbheleleko.  Kanilezi, Amazia a nga tirelangi Jehova hi “mbilu yi basileko.” Anzhako ka ku hlula a valala va Nungungulu, i wuyile ni zifananiso zabye a ta zi khozela. — 2 Kronekele 25:11-16.

³ A munhu a tirelako Nungungulu hi “mbilu yi mbheleleko” i mu ranza nguvu Jehova niku i lava ku khozela yena kala kupinzuka. Lomu ka Biblia, a gezu “mbilu” gi tolovela ku wula lezi hi tshamisileko zona lomu nzeni. Lezo zi patsa a ndlela leyi hi ehleketako hi yona, lezi hi zi ranzako, lezi hi tsakelako ku maha hi wutomi ga hina, ni lexi xi hi kucako ku maha lezi hi zi mahako. Hambu lezi hi kalako hi nga mbhelelangi, hi nga zi kota ku khozela Jehova hi mbilu yi mbheleleko. Hi mu tirela hi kuziranza, na ku nga hi ku kurumetwa kutani ku zi maha kota mukhuwo. — 2 Kronekele 19:9.

4. Zini hi to wulawula hi zona zezi?

⁴ A ku gonza matimu ya Asa ni ya tihosi tinwani to tsumbeka ta tinharu ta Juda zi nga hi vuna ku zwisisa khwatsi a ku zi wula yini ku tirela Jehova hi mbilu yi mbheleleko. A tihosi leto hi Jehoxafate, na Hezekia, na Josia. Hambu lezi a tihosi leti ta mune ti nga maha zihoxo, ti simamile ti tsakelwa hi Jehova. I zi wonile lezaku ti wa mu tirela hi mbilu yi mbheleleko. Hikuyini Jehova a ti wonisako lezo, niku hi nga ti pimanyisisa kuyini?

5. Zini lezi Asa a mahileko a xikhati lexi a nga maha hosi?

⁵ Asa ive hosi ya wunharu ya Juda anzhako ka loku a tiko ga Israeli gi avanyisilwe gi va ni mufumo wa Israeli ni mufumo wa Juda. A xikhati lexi Asa a nga maha hosi ya Juda, i wa ti yimisele ku fuvisa a wukhozeli ga mawunwa ni wubhayi mufunweni wakwe. I lo khungumula a zifananiso lezi a vanhu va nga zi khozela a tlhela a hlongola a zibhayi zi nga hi lomu tempeleni. Asa i tlhelile a mu susela a ‘wuzinza mamani wakwe, hakuva i wa mahile xifananiso xa Axtarte.’ (1 Tihosi 15:11-13) I tiyisile vanhu lezaku va “hlota Jehova Nungungulu” va tlhela va “hlayisa milayo ni zileletelo zakwe.” I mahile zontlhe a nga zi kota kasi ku vuna vanwani lezaku va khozela Jehova. — 2 Kronekele 14:4.

6. Zini lezi Asa a mahileko a xikhati lexi a vaEtiopia va nga dumela Juda?

⁶ Nzeni ka khume ga malembe yo sangula ya kufuma ka Asa, a mufumo wa Juda a wu zangi wuva ni yimpi. Hi nzhako ka xikhati ku lota a vaEtiopia na va hi ni 1 000 000 wa masochwa ni 300 wa tikareta kasi ku talwa na Juda. (2 Kronekele 14:1, 6, 9, 10) Zini a nga maha Asa? I wa nga kanakani lezaku Jehova a nga vuna vanhu vakwe. Hikwalaho i lo khongela ka Jehova kasi a va vuna ku hlula yimpi leyo. (Gonza 2 Kronekele 14:11.) A zikhati zinwani, Jehova i wa hlawula ku vuna vanhu vakwe lezaku va hlula a valala vabye, hambu loku a tihosi ta  kona ti nga tsumbeki kakwe. I wa maha lezo kasi ku komba lezaku hi yena Nungungulu wa lisine. (1 Tihosi 20:13, 26-30) Kanilezi ka khati legi, Jehova i vunile vanhu vakwe hi lezi Asa a nga mu tsumba. Jehova i hlamulile a mukhongelo wa Asa, a va vuna ku hlula a yimpi. (2 Kronekele 14:12, 13) Hi kufamba ka xikhati, Asa i mahile xihoxo xa hombe hi ku kombela a hosi ya Siria lezaku yi va vuna wutshanwini ga ku kombela Jehova. (1 Tihosi 15:16-22) Hambulezo, Jehova i wa zi wona lezaku Asa wa mu ranza. A mbilu yakwe “yi wa mbhelele ka Jehova wontlhe masiku yakwe.” Hi nga xi pimanyisisa kuyini a xikombiso xa xi nene xa Asa? — 1 Tihosi 15:14.

7, 8. U nga mu pimanyisisa kuyini Asa?

⁷ Hi nga zi tivisa kuyini lezaku ha ti nyikela hi mbilu yontlhe ka Jehova? Hi nga ti wutisa lezi: ‘Nzi ta mu ingisa Jehova hambu loku zi karata ke? Xana nzi ti yimisele ku maha zontlhe kasi a bandla gakwe gi tshama gi basile?’ Ehleketa hi kutiya-hlana ku lavekileko ka Asa kasi a susa mamani wakwe ka xikhundla xakwe xa wuzinza! Wenawu u nga tshuka uva ka xiyimo xi lavako lezaku u tiya hlana a ku fana na Asa. Hi xikombiso, u nga kuyini loku a xiro xa ngango wa wena kutani munghana wa wena wa hombe a onhile, a nga ti soli, a tlhela a susiwa bandleni? U wa ta tiya ku tsika ku hlengela ni munhu loye? Zini lezi a mbilu ya wena yi nga ku kucako ku maha?

⁸ A ku fana na Asa, hinawu hi nga tshuka hi ti wona na hi vukelwa hi vanhu vontlhe. Kuzilava a zigonzani-kuloni kutani vagonzisi va ku poyilela hi lezi u nga Mboni ya Jehova. Kutani a vatiri-kuloni va nga ha alakanya lezaku u fayele hi lezi u kombelako xikhati xa kuya mitlhanganweni kutani hi lezi u nga toloveliko ku tira kala phinzulani. Ka ziyimo zo kota lezo, tsumba Nungungulu, a ku fana na Asa. Khongela ka Jehova, uva ni lihlaza-mbilu, u tlhela u simama ku maha lezi zi lulamileko. Alakanya lezaku Nungungulu i tiyisile Asa, niku i ta ku tiyisawu.

9. Hi nga mu tsakisisa kuyini Jehova a xikhati hi xumayelako?

⁹ Asa i wa nga alakanyeli gakwe ntsena; i kucile vanwani lezaku vonawu va “hlota Jehova.” Hinawu ha vuna vanwani lezaku va khozela Jehova. Yena wa hi wona a xikhati lexi hi bhulelako vanwani hi yena. A ngo ku tsaka loku a wona lezaku hi maha lezo hi ku mu ranza ni lezi hi khatalako hi vanhu ni wumanziko gabye!

10, 11. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jehoxafate?

¹⁰ Jehoxafate n’wana Asa “i lo lanzela ndlela ya raru wakwe Asa.” (2 Kronekele 20:31, 32) I mahisile kuyini? A ku fana ni papai wakwe, Jehoxafate i kucile vanhu lezaku va simama ku khozela Jehova. I rumele vavanuna lezaku va ya madoropeni ya Juda kasi ku ya gonzisa vanhu a “bhuku ga Nayo wa Jehova.” (2 Kronekele 17:7-10) I tlhelile aya ka xipanze xa mufumo wa  Israeli wa le nwalungu, ka vanhu va le zitsungeni za Efraime kasi ku “wuyisela a vanhu ka Jehova Nungungulu.” (2 Kronekele 19:4) Jehoxafate i wa hi hosi yi “nga wa ranza Jehova hi mbilu yakwe yontlhe.” — 2 Kronekele 22:9.

¹¹ Inyamutlha, Jehova i lava lezaku a vanhu misaveni yontlhe va gonzisiwa xungetano hi yena, niku hontlheni hi nga vunetela kumaheni ka ntiro lowo. Xana wa zi ranza ku hlengela ntirweni lowu hweti ni hweti ke? Wa zi tsakela ku gonzisa Biblia vanwani kasi vonawu va sangula ku khozela Jehova? Xana a zilo lezo wa zi khongelela ke? Loku u ti karata, Jehova a nga ku vuna ku sangula xigonzo xa Biblia. U nga vumela ku gonza ni munhu hambu loku zi kombela ku u tirisa a xikhati xa wena xa ku humula? A ku fana na Jehoxafate a zamileko ku vuna vanwani lezaku va vuxeta ku tirela Jehova, hinawu hi nga zama ku vuna lava va nyimileko ku tirela Jehova. A madota ma nga maha malulamiselo ya ku enzela ni ku vuna lava va susilweko bandleni xipanzeni xabye lava va tsikileko zionho zabye.

12, 13. a) A xikhati lexi Jehoxafate a nga chava, zini a nga maha? b) Hikuyini hi faneleko ku pimanyisa a xikombiso xa Jehoxafate?

¹² A ku fana ni papai wakwe, Asa, Jehoxafate i tsumbile Jehova a xikhati lexi ku ngata masochwa yo tala kasi ku talwa na Juda. (Gonza 2 Kronekele 20:2-4.) I wa chava, hikwalaho i kombele Jehova lezaku a mu vuna. Na a khongela, i lo wula lezaku a va nge zi koti ku hlula a valala vabye. I tlhelile a wula lezaku yena ni vanhu vakwe a va xi tivi xo maha. Jehoxafate i wa nga kanakani lezaku Jehova i ta va vuna. I te: “A mahlo ya hina ma cuwukele ka wena.” — 2 Kronekele 20:12.

¹³ A ku fana na Jehoxafate, hinawu hi nga tshuka hi ti wona na hi nga hi na ndlela ya ku lulamisa xikarato xo kari, hambu ku tlhela hi chava. (2 Va Le Korinte 4:8, 9) Kanilezi, alakanya lezi Jehoxafate a nga maha. I lo khongela ka Jehova mahlweni ka vanhu vontlhe, a mu bikela lezaku va ti wona na va nga hi na ntamu. (2 Kronekele 20:5) A tihloko ta mingango ti nga pimanyisa a xikombiso xa Jehoxafate. Kombela Jehova lezaku a ku vuna ni ngango wa wena a ku lwisana ni xikarato ni ku tiva xo maha kasi kulwa naxo. U nga chavi ku zwiwa hi ngango wa wena na u maha mikhongelo leyo. Va ta wona lezi u mu tsumbisako zona Jehova. A ku fana ni lezi a nga vuna Jehoxafate, wenawu i ta ku vuna.

14, 15. Hezekia i tsumbile Jehova hi mbilu yontlhe hi ndlela muni?

¹⁴ Hezekia i hosi yinwani yi nga “namarela ka Jehova.” I mahile lezo hambu lezi a papai wakwe a nga hi xikombiso xo biha a tlhela a khozela zifananiso. Hezekia i lo “susa a matshamu ma tlakukileko, a fayetela a zifananiso, a khungumulela a zifananiso za Axtarte, a fayetela ni nyoka ya suku leyi yi nga wa mahilwe hi Mosi,” hakuva a vaIsraeli va wo yi khozela. Hezekia i wa ti nyikele hi mbilu yontlhe ka Jehova. I lo simama a “hlayisa milayo leyi Jehova a nga leletela Mosi.” — 2 Tihosi 18:1-6.

¹⁵ A xikhati lexi Hezekia a nga hi hosi, a masochwa ya ntamu ya Assiria ma lo dumela Juda ma tlhela ma tsumbisa ku hohlota Jerusalema. Senakeribe, a hosi ya  Assiria, i lo tseketsela Jehova a tlhela a zama ku dzukisela Hezekia lezaku a ti nyikela kabye. Nzeni ka xikhati lexo xo nonoha, Hezekia i lo tsumba Jehova hi mbilu yontlhe a tlhela a kombela lezaku a mu vuna. I wa zi tiva lezaku Jehova i na ni ntamu nguvu a ku hunza vaAssiria niku i wa ta ponisa vanhu vakwe. (Gonza Isaya 37:15-20.) Nungungulu i hlamulile a mukhongelo wakwe hi ku rumela ngelosi yi ya daya a 185 000 wa masochwa ya vaAssiria. — Isaya 37:36, 37.

16, 17. U nga mu pimanyisisa kuyini Hezekia?

¹⁶ Anzhako ka lezo, Hezekia i lo babya ga mahati. Nzeni ka xikhati lexo xo nonoha, i lo khongotela Jehova lezaku a alakanya kukholwa kakwe a tlhela a mu vuna. (Gonza 2 Tihosi 20:1-3.) Jehova i ingisile a mukhongelo wa Hezekia a mu hanyisa. Hi ku gonza Biblia, ha zi tiva ku nyamutlha a hi faneli ku rinzela lezaku Nungungulu a hi hanyisa ka mababyi ya hina kutani ku hi engetela masiku ya kuhanya hi xihlamaliso. Kanilezi a ku fana na Hezekia, hi nga tsumba lezaku Jehova i ta hi vuna. Hi nga mu byela lezi: “Jehova, alakanya lezaku mina nzi fambile khwatsi mahlweni ka wena hi kululama, ni mbilu yi longamileko.” Xana wa kholwa lezaku xontlhe xikhati Jehova i ta ku khatalela, hambu loku u kari u babya ke? — Lisimu 41:3.

¹⁷ Xini xinwani hi nga mu pimanyisako ka xona Hezekia? Kuzilava xi kona xi colopetelako a wunghana ga hina na Jehova kutani xi hi gelako xikhati xa ku mu tirela. Hi xikombiso, a vanhu vo tala nyamutlha va teka vanhu-kulobye va va maha ku khwatsi vanungungulu. Va dzunza a vanhu va nduma ni vanhu vanwani vo kala va nga va tivi. A votala va mbheta xikhati xo leha na va lera mahungu ma wulawulako hi vanhu lavo va tlhela va cuwukisela mifota yabye. A vanwani va tolovela ku tirisa tisaite ta mabhulo ni zinwani kasi ku bhula ni vanhu lomu ka internet. Lisine ku za tsakisa ku bhula ni maxaka kutani vanghana hi ku tirisa mahela lego. Kanilezi loku hi nga ti woneli, hi nga tshuka hi xakela xikhati lomu ka tisaite ta mabhulo. Hi nga tshuka hi sangula kuva ni matshanza kambe loku a vanhu vo tala va komba lezaku va yi ranza a mifota kutani a mahungu lawa hi ma haxako lomu ka internet. Kutani, loku hi pola lezaku a vokari a va ha hi na mhaka ni lezi hi chelako, hi nga tshuka hi swireka. Kanilezi hi nga gonza ka xikombiso xa Paule, na Akwila, na Prisila. U alakanya ku va wa mbheta xikhati siku ni siku na va cuwukisela a xilo xinwe ni xinwani xi nga mahiwa hi vanhu, nguvunguvu lava va nga kala va nga tireli Jehova? A Biblia gi wula lezaku “Paule i wa ti nyikela ku kanela mhaka.” Prisila na Akwila va wa tirisa xabye xikhati kasi ku xumayela ni ku tlhamusela “khwatsi a ndlela ya Nungungulu” ka vanwani. (Mitiro 18:4, 5, 26) Hi nga ti wutisa lezi: ‘Xana nza ti wonela ku teka vanhu nzi va maha ku khwatsi vanungungulu? Xana nza potsa ku mbheta xikhati na nzi maha zilo zi nga hiko za lisima ke?’ — Gonza Va Le Efesusi 5:15, 16.

18, 19. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Josia?

¹⁸ Hosi Josia yenawu i ingisile a milayo ya Jehova “hi mbilu yakwe yontlhe.” (2 Kronekele 34:31) Na a ha hi tangeni yo  sangula ku ti tshotshota, Josia, loyi a nga hi zukulu-xinguwo wa Hezekia, “i lo sangula ku hlota Nungungulu wa dadani wakwe Davida.” A xikhati a nga hi ni 20 wa malembe, i sangulile ku fuvisa wukhozeli ga zifananiso tikweni ga Juda. (Gonza 2 Kronekele 34:1-3.) Josia i ti karatile nguvu kasi ku tsakisa Jehova. Hi lisine i mahile za hombe ku hunza lezi zi mahilweko hi tihosi to tala ta Juda. Ka siku go kari, a mupristi wa hombe i lo kuma bhuku ga Nayo wa Nungungulu lomu tempeleni. Za koteka ku ngha gi hi galegi gi nga tsalilwe hi mandla ya Mosi! A xikhati lexi a matsalani a nga mu lerela bhuku lego, Josia i lo wona lezaku ku wa ha hi ni zinwani a nga fanele ku maha kasi ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. I tlhelile a kuca vanwani a ku maha zalezo. Kota wuyelo ga kona, a vanhu a va mu “fularelangi Jehova Nungungulu” na a ha hanya Josia. — 2 Kronekele 34:27, 33.

¹⁹ Loku u hi muswa, u nga pimanyisa xikombiso xa Josia, u ti karatela ku mu tiva khwatsi Jehova. Kuzilava Josia i gonzile ka kokwani wakwe wa kutisola, Hosi Manasa, lezaku Jehova wa tsetselela. Wenawu u nga gonza ka zikombiso za vanhu va kulileko hi tanga ngangweni wa wena ni lomu bandleni. Vona va nga ku bhulela zilo za zi nene lezi Jehova a va maheleko. Alakanya kambe lezi Josia a nga ti zwisa zona a xikhati a nga tiva lezi a Mitsalo yi zi wulako. I lo xuva nguvu ku tsakisa Jehova niku i tekele ku cica lezi zi nga laveka. Loku u gonza Mitsalo, wenawu u nga xuva nguvu ku ingisa Jehova. Kota wuyelo ga kona, a wunghana ga nwina gi ta tiya nguvu u tlhela u tsaka nguvu. Hi kulanzela u ta xuva ku bhulela vanwani xungetano hi Jehova. (Gonza 2 Kronekele 34:18, 19.) Loku u gonza Biblia, u ta wona kambe lezaku ka ha hi ni zilo u faneleko ku chukwatisa ntirweni lowu u mahelako Nungungulu. Loku zi hi kona, zama ku maha zontlhe u zi kotako kasi ku chukwatisa, a ku fana na Josia.

20, 21. a) I tshamela muni gi nga hi kona ka tihosi tontlhe ta mune leti hi wulawulileko hi tona? b) Hi ta wulawula hi yini ka nzima yi lanzelako?

²⁰ Zini hi gonzako ka tihosi leti ta mune ti tireleko Jehova hi mbilu yontlhe? A tihosi leto ti wa ti yimisele ku tsakisa Jehova ni ku mu khozela wutomini gabye gontlhe. Ti tsumbile yena a xikhati lexi ti nga dumelwa hi valala va ntamu. A xa lisima nguvu hi lezaku va tirele Jehova hi ku mu ranza.

²¹ Hambu lezi a tihosi leto ta mune ti nga hi vanhu vo kala ku mbhelela va nga maha zihoxo, Jehova i wa tsaka nguvu hi tona. I wa zi wona lezi zi nga hi timbilwini tabye niku i wa zi tiva lezaku ta mu ranza hakunene. Hinawu a hi mbhelelangi; ha maha zihoxo. Kanilezi Jehova i ta tsaka hi hina loku a wona lezaku hi mu tirela hi mbilu yontlhe. Ka nzima yi lanzelako, hi ta wulawula hi lezi hi zi gonzako ka zihoxo za tihosi leto.